Transcript Socio-economic differences in health: a never-ending
Gezondheidsongelijkheden: een centraal aandachtspunt
Prof.dr. Sara Willems Vakgroep Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg Universiteit Gent
Iedereen gelijk geboren?
Mortaliteit bij kinderen <1 jaar
~ Opleidingsgraad van de moeder (lager ow, lager sow, hoger sow, hoger ow) Doodgeboren Perinatale mortaliteit (> 500 gr tot dag 28) Foeto-infantiele sterfte (> 500 gr tot <1 jaar)
Odds ratio 1,76 1,5 1,46
Bron: Studiecentrum Perinatale Epidemiologie, 2000.
10 8 6 4 2 0 Aantal preterme geboorten (%) <37 weken < 33 weken 9,1 8,6 2,2 2 7,1 1,2 5,9 1 Lager ow Lager sow Hoger sow Hoger ow
Bron: Studiecentrum Perinatale Epidemiologie, 2000.
12 10 8 6 4 2 0 1,8 Geboortegewichtsklassen (%) <1500 gr <2500 gr 10 9,5 7,2 5,6 1,9 1 0,8 Lager ow Lager sow Hoger sow Hoger ow
Bron: Studiecentrum Perinatale Epidemiologie, 2000.
12 10 8 6 4 2 0 11,1 Neonatale zorgen aan de pasgeborene (%) 11 9,6 8,7 Lager ow Lager sow Hoger sow Hoger ow
Bron: Studiecentrum Perinatale Epidemiologie, 2000.
Bron: Petrou et al, Oxford Record Linkage Study, 2006.
Bron: Woodroffe et.al., 1993.
% jongeren met een BMI tussen 25-30 Bron: Studie Jongeren en Gezondheid; Maes L, Vereecken C, Hublet A., Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidszorg, Universiteit Gent, cijfers van 2006
Kind zijn in Gent: niets aan de tand …
Prevalentie:
18,5% 7,4% in the hoogste beroepsklasse 15,6% in de middelste beroepsklasse 29,6% in the laagste beroepsklasse kinderen met moeders van Oost-Europese afkomst: 19 x meer kans op cariës
Aantal kinderen at risk in Vlaanderen?
Evolutie aantal kinderen geboren in een KA gezin 25,00 % 20,00 % 15,00 % 10,00 % 5,00 % 0,00 % 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Antwerpen Vlaams-Brabant West-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Limburg Vlaams-Gewest Brussel Hoofdstedlijk Gewest Bron: K&G
Inhoud van deze presentatie:
1. Sociale verschillen in gezondheid 2. Verklaringsmechanismen 3. Aanpak in de praktijk
Inhoud van deze presentatie:
1. Sociale verschillen in gezondheid 2. Verklaringsmechanismen 3. Aanpak in de praktijk
Determinanten van sociale ongelijkheid in gezondheid
• Plaats op de sociale ladder • Hogere blootstelling aan gezondheidsrisico’s • Eenzelfde blootstelling aan gezondheidsrisico’s maar verschillende gevolgen • Levensloopeffecten • Verschillen in de sociale en economische gevolgen van ziekte
Determinanten van sociale ongelijkheid in gezondheid
• Plaats op de sociale ladder • Hogere blootstelling aan gezondheidsrisico’s • Eenzelfde blootstelling aan gezondheidsrisico’s maar verschillende gevolgen • Levensloopeffecten • Verschillen in de sociale en economische gevolgen van ziekte
Sociale positie op zich heeft invloed op gezondheid “Als ik naar het ziekenhuis ga, is het eerste wat
ze vragen : ‘heb je schulden hier?’, in plaats van ‘wat scheelt er?’ Ze bekijken je altijd scheef”
Determinanten van sociale ongelijkheid in gezondheid
• Plaats op de sociale ladder • Hogere blootstelling aan gezondheidsrisico’s • Eenzelfde blootstelling aan gezondheidsrisico’s maar verschillende gevolgen • Levensloopeffecten • Verschillen in de sociale en economische gevolgen van ziekte
Hoger risico op factoren die gezondheid negatief beïnvloeden 55%
Aandeel van Vlaamse adolescenten dat gezond eet (%)
15% ASO 31% 7% TSO 23% 8% BSO jongens meisjes Bron: Maes & Vereecken, 2006
Zwangerschapsbegeleiding Bron: Studiecentrum Perinatale Epidemiologie, 2000
Determinanten van sociale ongelijkheid in gezondheid
• Plaats op de sociale ladder • Hogere blootstelling aan gezondheidsrisico’s • Eenzelfde blootstelling aan gezondheidsrisico’s maar verschillende gevolgen • Levensloopeffecten • Verschillen in de sociale en economische gevolgen van ziekte
Determinanten van sociale ongelijkheid in gezondheid
• Plaats op de sociale ladder • Hogere blootstelling aan gezondheidsrisico’s • Eenzelfde blootstelling aan gezondheidsrisico’s maar verschillende gevolgen • Levensloopeffecten • Verschillen in de sociale en economische gevolgen van ziekte
Cumulatief effect van de socio-economische factoren gedurende de levensloop vb. age adjusted relative death rates voor mannen 3 x bediende, 0 x arbeider: 1.0
2 x bediende, 1 x arbeider: 1.29
1 x bediende, 2 x arbeider: 1.45
0 x bediende, 3 x arbeider: 1.71
Bron: Whitehall-studie: Marmot et al., 1984
Determinanten van sociale ongelijkheid in gezondheid
• Plaats op de sociale ladder • Hogere blootstelling aan gezondheidsrisico’s • Eenzelfde blootstelling aan gezondheidsrisico’s maar verschillende gevolgen • Levensloopeffecten • Verschillen in de sociale en economische gevolgen van ziekte
Inhoud van deze presentatie:
1. Sociale verschillen in gezondheid 2. Verklaringsmechanismen 3. Aanpak in de praktijk
Mensen worden niet gelijk geboren Het doel is niet te streven naar “gelijkheid” (equality), maar naar “billijkheid” ( equity ) Zorg mag niet variëren volgens geslacht, ethnische achtergrond, opleiding, inkomen, politieke voorkeur, seksuele voorkeur, … maar volgens zorgnood. Gelijke zorg voor mensen met gelijke zorgnood.
Hoe sociaal-economische verschillen in gezondheid terugdringen?
Gezondheidsongelijkheid kent zijn oorsprong in sociale ongelijkheid Gezondheidsongelikheid aanpakken vraagt actie m.b.t. alle sociale determinanten van gezondheid
Focus op de laagste groepen is niet voldoende om de kloof aan te pakken. Nood aan universele maatregelen waarvan de schaal en de intensiteit proportioneel zijn met de mate van achterstelling
universeel proportionalisme
Economische groei (alleen) is niet het hoogste goed maar ook: - mate van inkomensongelijkheid - eerlijke verdeling van gzh - welzijn
6 doelstellingen voor beleid: Geef elk kind de beste start in het leven Ieder kind, jongere en volwassene kansen om eigen mogelijkheden te ontwikkelen Naar een eerlijke arbeidsmarkt en goede jobs voor iedereen Een gezonde levensstandaard voor iedereen Gezonde buurten en gemeenschappen Een belangrijke rol voor preventie (van ziekte, armoede, van sociale verschillen in gzh, …)
6 doelstellingen voor beleid: Geef elk kind de beste start in het leven Ieder kind, jongere en volwassene kansen om eigen mogelijkheden te ontwikkelen Naar een eerlijke arbeidsmarkt en goede jobs voor iedereen Een gezonde levensstandaard voor iedereen Gezonde buurten en gemeenschappen Een belangrijke rol voor preventie (van ziekte, armoede, van sociale verschillen in gzh, …)
Geef elk kind de beste start in het leven • Verhoog de inzet van middelen voor interventies gericht op de eerste levensjaren • Ondersteun gezinnen (pre- en post nataal, opvoedingsondersteuning, ondersteuning bij transitiemomenten, …) • Verhoog de kwaliteit van de eerste levensjaren en zet in op outreaching projecten
Kind zijn in Gent: niets aan de tand …
Een positieve en warme opvoedingsstijl • Meerdere malen per week voorlezen • Positieve interacties tussen ouder en kind • Moeders met controle over het eigen leven buffert in de link tussen sociale status en gzh (roken, alcoholgebruik, risicovol seksueel gedrag, agressie, criminele feiten, ontwikkeling) én leidt bij ouders tot een betere mentale gzh
Geef elk kind, tiener en volwassene de kansen om hun mogelijkheden te ontwikkelen en controle uit te oefenen uit hun eigen leven • Reduceer opleidingsongelijkheid (elk kind naar de kleuterklas, M-decreet!) • Zet in op life skills • Toegang tot en stimuleren van levenslang leren
Beleid moet ook (onbedoelde) negatieve effecten monitoren Selecteer geschikte tools om de omvang van sociale ongelijkheid in gezondheid te meten en de geboekte vooruitgang Cfr SONG lens
Beleid moet ook (onbedoelde) negatieve effecten monitoren Selecteer geschikte tools om de omvang van sociale ongelijkheid in gezondheid te meten en de geboekte vooruitgang