Transcript Uchwalanie ustawy budżetowej.

Uchwalanie ustawy
budżetowej.
Wyłączność kompetencji
parlamentu w zakresie
uchwalania ustawy
budżetowej.

Prawo parlamentu do uchwalania ustawy
budżetowej jest prawem konstytucyjnym.
Konstytucje określają podział kompetencji
budżetowych pomiędzy rząd a parlament,
w tym pomiędzy Sejm i Senat.
Ogólne zasady podziału
kompetencji w zakresie
uchwalania budżetu.

Rząd opracowuje projekt ustawy budżetowej i wnosi go do
parlamentu w celu uchwalenia przez Sejm.

2. Ustawa budżetowa podlega również rozpatrzeniu przez Senat.

Przed ogłoszeniem ustawa budżetowa wymaga podpisu
Prezydenta, który może odmówić podpisania ustawy i skierować
do badania przez Trybunał Konstytucyjny.

Wykonanie ustawy budżetowej należy do rządu i jego agend.

Kontrolę wykonywania i wykonania ustawy budżetowej sprawuje
Sejm, oceniając sprawozdanie rządu z wykonania budżetu
państwa i opierając się na wynikach kontroli i ocen
przedstawionych Sejmowi przez Najwyższą Izbę Kontroli.
Procedury i terminy
uchwalania ustawy
budżetowej.
Wyłączność inicjatywy
ustawodawczej Rządu.
Projekt ustawy budżetowej może być wniesiony
do Sejmu tylko przez Radę Ministrów.
 Rada Ministrów może uznać projekt ustawy
budżetowej za projekt pilny, bowiem nie
sprzeciwia się temu przepis art. 123 Konstytucji
RP.
 Korzystanie z tej możliwości jest jednak
zbędne, ponieważ w odniesieniu do projektu
ustawy budżetowej obowiązuje określony reżim
czasowy jego wnoszenia i uchwalania.

Termin przedłożenia
projektu ustawy budżetowej
przez Radę Ministrów.
Konstytucja
RP wymaga, aby
projekt ustawy budżetowej był
przedłożony przez Radę Ministrów
Sejmowi najpóźniej na 3 miesiące
przed rozpoczęciem roku
budżetowego.
Konsekwencje nieprzedłożenia przez
Radę Ministrów w terminie ustawy
budżetowej.



Nieprzedstawienie ustawy budżetowej w ciągu 4 miesięcy od
dnia przedłożenia Sejmowi jej projektu do podpisu Prezydenta
może spowodować zarządzenie przez Prezydenta skrócenia
kadencji Sejmu.
Z tego postanowienia wynika więc, że dla prac parlamentarnych
nad projektem ustawy budżetowej przewiduje się łącznie czas 4
miesięcy.
Okres ten uniemożliwia zachowanie zasady uprzedniości
budżetu, skoro Rada Ministrów ma obowiązek wniesienia do
Sejmu projektu ustawy budżetowej najpóźniej do dnia 30
września roku poprzedzającego rok budżetowy.
Możliwość późniejszego
przedłożenia budżetu.




Konstytucja RP przewiduje możliwość późniejszego
przedłożenia projektu „w wyjątkowych wypadkach" których nie
definiuje.
Z praktyki budżetowej wynika, że Sejm nie wymaga nawet od
rządu specjalnego uzasadnienia przyczyny opóźnienia w
przedstawieniu projektu ustawy budżetowej.
Ponadto termin do przedstawienia projektu ustawy budżetowej
Sejmowi ulega wydłużeniu, gdy Rada Ministrów przedstawiła
najpierw projekt ustawy o prowizorium budżetowym.
W przypadku przedstawienia prowizorium budżetowego projekt
ustawy budżetowej powinien być przedstawiony Sejmowi
najpóźniej na 3 miesiące przed upływem obowiązywania
prowizorium budżetowego.
Prace parlamentarne nad
projektem ustawy budżetowej.
 Prace
parlamentarne nad projektem
ustawy budżetowej toczą się według
postanowień regulaminów Sejmu i
Senatu.
 Przewidują one pewne odrębności w
stosunku do postępowania z
projektami innych ustaw.
Postępowanie w Sejmie.




Pierwsze czytanie projektu ustawy budżetowej odbywa się
na sesji plenarnej Sejmu. Nie przewiduje się możliwości
odrzucenia projektu ustawy budżetowej w pierwszym jego
czytaniu.
Projekt kieruje się do rozpatrzenia przez Komisję Finansów
Publicznych.
Poszczególne części projektów rozpatrują także właściwe
komisje sejmowe, które przekazują Komisji Finansów
Publicznych stanowiska zawierające wnioski, opinie lub
propozycje poprawek wraz z ich uzasadnieniem.
W posiedzeniach tych komisji uczestniczą przedstawiciele
Komisji Finansów Publicznych.
Sprawozdanie Komisji
Finansów Publicznych
 Komisja
finansów publicznych sporządza
sprawozdanie z prac nad projektem
ustawy budżetowej wraz z wnioskami co
do jego przyjęcia bez poprawek lub z
poprawkami.
 Przedkłada się także informacje o
wnioskach poszczególnych komisji, które
nie zostały uwzględnione przez Komisję
Finansów Publicznych.
Drugie czytanie projektu
ustawy budżetowej.



Na podstawie sprawozdania Komisji Finansów Publicznych
odbywa się drugie czytanie projektu ustawy budżetowej.
Najczęściej kończy się ono skierowaniem projektu do
ponownego rozpatrzenia w Komisji Finansów Publicznych ze
wskazaniem na zagadnienia, które wymagają dodatkowego
wyjaśnienia.
Komisja przedstawia Sejmowi sprawozdanie z wykonania tego
polecenia i w ten sposób umożliwia przejście do

trzeciego czytania i

głosowania projektu ustawy budżetowej .
Treść ustawy budżetowej.
Ustawa budżetowa nie może mieć dowolnej
treści.
 Ustawa o finansach publicznych określa, co
powinna zawierać ustawa budżetowa i jej
załączniki oraz w jakiej szczegółowości ma
być przedstawiona.
 Należy zwrócić uwagę na to, że nie są to
wymogi identyczne z tymi, jakie stawia
się przed projektem ustawy budżetowej.

Ustawa budżetowa ustala
(art. 86 uofp):
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
dochody budżetu państwa,
wydatki budżetu państwa,
deficyt budżetu państwa oraz źródła jego pokrycia,
limity zatrudnienia osób objętych mnożnikowymi systemami wynagrodzeń
w państwowych jednostkach budżetowych,
przychody i rozchody budżetu państwa,
zestawienie przychodów i wydatków państwowych zakładów
budżetowych, gospodarstw pomocniczych i środków specjalnych,
plany finansowe państwowych funduszy celowych,
wykaz programów wieloletnich,
wykaz inwestycji wieloletnich,
dotacje celowe dla jednostek samorządu terytorialnego na realizację
zadań z zakresu administracji rządowej i zadań zleconych ustawami,
zakres i kwoty dotacji przedmiotowych,
wykaz jednostek otrzymujących dotacje podmiotowe i kwoty dotacji.
Obładowywanie ustawy
budżetowej.

Ustawa budżetowa nie może zawierać przepisów zmieniających
inne ustawy, ani też innych przepisów, które nie są związane z
budżetem na dany rok.

Przepisy zawarte w ustawie budżetowej, których zamieszczenia
nie wymagają ustawa o finansach publicznych oraz inne
ustawy, są tzw. obładowywaniem ustawy budżetowej i
są przez prawo zabronione.

Rozróżnia się przeto ustawę budżetową „czystą" oraz ustawę
budżetową „obładowaną".
Zakaz obładowywania odnosi się w
szczególności do takich postanowień, jak:
1.
przepisy powszechnie obowiązujące prawa materialnego i formalnego,
skierowane do tzw. osób trzecich, czyli stojących poza organami
reprezentującymi państwo;
2.
przepisy kompetencyjne skierowane do wykonawców ustawy budżetowej,
konkretyzujące lub zmieniające kompetencje organów państwa
wynikające z prawa budżetowego lub odrębnych ustaw;
3.
normy planowe o charakterze rzeczowym, wykazujące cechy
skonkretyzowania powinnościowego zachowania się i skierowane do
wykonawców ustawy budżetowej - organów państwa, lecz nie
wywierające bezpośredniego skutku prawnego dla osób trzecich.
Zakaz zmieniania innych ustaw
Zakaz
obładowywania
ustawy budżetowej jest
powiązany także z zakazem
zamieszczania w ustawie
budżetowej przepisów
zmieniających inne ustawy.
Kontrola obładowywania ustawy
budżetowej przez Trybunał
Konstytucyjny.
► Przeciwko
obładowywaniu ustawy budżetowej
wielokrotnie występował Trybunał Konstytucyjny.
Wystarczy wskazać, że po 1990 r. skutecznie
zakwestionował on obładowanie ustawy budżetowej:
na rok 1991 (orzeczenie z 22 VI 1993, K 1/93), na rok
1992 (orzeczenie z 30 XI 1993, K 18/92), na rok 1993
(orzeczenie z 10 I 1995 r., K 16/93), na rok 1995
(orzeczenie z 24 X 1995, K 14/95). Tylko w
odniesieniu do ustawy budżetowej na rok 1994
(orzeczenie z 21 XI 1994, K 6/94) Trybunał
Konstytucyjny zajął odmienne stanowisko, które
Veto Prezydenta w sprawie
obładowywania ustawy
budżetowej.
Obładowywanie ustawy budżetowej stało się zjawiskiem
trwałym.
► Na rok 2001 przygotowano projekt ustawy budżetowej bez jej
obładowania.
► Jednocześnie jednak przygotowano i uchwalono projekt ustawy
o wykonywaniu budżetu państwa w roku 2001, w którym
zamieszczono przepisy typowe dla obładowania ustawy
budżetowej, a więc zmieniające inne ustawy, zawieszające w
czasie stosowanie przepisów ustawy o finansach publicznych
lub wprowadzanie rozwiązań odmiennych od przyjętych w
obowiązujących ustawach.
► Akt ten został zakwestionowany przez Prezydenta RP w formie
weta.
►
Kompetencje Senatu.
► Po
uchwaleniu projektu ustawy budżetowej przez
Sejm ustawę budżetową przekazuje się Senatowi w
celu rozpatrzenia i zgłoszenia ewentualnych poprawek.
Analizę i wnioski z niej wynikające wykonuje senacka
Komisja Gospodarki Narodowej. Na tej podstawie
Senat może uchwalić poprawki do ustawy budżetowej
w ciągu 20 dniu od dnia jej otrzymania od Sejmu. Jeśli
Senat zgłosi poprawki do ustawy budżetowej,
wówczas podlegają one ocenie sejmowej Komisji
Finansów Publicznych, a następnie są przedmiotem
głosowania na posiedzeniu plenarnym Sejmu. Tekst
ustawy budżetowej przyjętej ostatecznie przez Sejm
Marszałek Sejmu przekazuje Prezydentowi RP do
podpisu i ogłoszenia.
Kompetencje prezydenta
►
Prezydent RP ma 7 dni na podpisanie ustawy budżetowej i skierowanie jej
do ogłoszenia.
►
Prezydent RP, inaczej niż w odniesieniu do innych ustaw, nie może wystąpić
do Sejmu z umotywowanym wnioskiem o ponowne rozpatrzenie ustawy.
►
Przed podpisaniem ustawy budżetowej lub ustawy o prowizorium
budżetowym Prezydent RP może natomiast zwrócić się do Trybunału
Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie konstytucyjności ustawy
budżetowej.
►
Trybunał Konstytucyjny orzeka wówczas w tej sprawie nie później niż w
ciągu 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku w Trybunale.
►
Prezydent RP oraz inne podmioty są także uprawnieni do złożenia skargi na
brak konstytucyjności wskazanych przepisów ustawy budżetowej lub ustawy
o prowizorium budżetowym po podpisaniu i ogłoszeniu tych ustaw. Skarga
jest wówczas rozpatrywana w zwykłym trybie.
Budżet zastępczy
► Na
wypadek nieuchwalenia budżetu w terminie
przewiduje się różne rozwiązania prowizoryczne.
►W
Polsce jest to instytucja prowizorium budżetowego
prowizorium budżetowego.
►W
przypadku braku budżetu i prowizorium
budżetowego gospodarkę finansową prowadzi się na
podstawie rządowego projektu ustawy budżetowej.
Rozwiązania zagraniczne.
1.
Gospodarkę finansową można prowadzić na podstawie
ubiegłorocznego budżetu lub na podstawie projektu ustawy
budżetowej wniesionego do parlamentu, lecz jeszcze nie
uchwalonego.
2.
Stosuje się także tzw. system zaliczkowy, np. przeznaczając
miesięcznie kwotę równą 1/12 wydatków przewidzianych w
ubiegłorocznym budżecie.
3.
Niektóre państwa ograniczają się tylko do dokonywania wydatków
cywilnych o charakterze bieżącym.
4.
W większości państw przewiduje się jednak prowadzenie gospodarki
finansowej na podstawie budżetu tymczasowego, opracowanego na
część roku budżetowego i zastępującego normalny budżet do czasu
uchwalenia ustawy budżetowej na dany rok budżetowy.
Rozwiązania polskie
►
1.
2.
W Polsce istnieją dwa rozwiązania.
projekt ustawy budżetowej,
ustawa o prowizorium budżetowym.
Stosowanie projektu ustawy
budżetowej
► Jeżeli
Rada Ministrów przedstawiła, w
terminie lub z opóźnieniem, Sejmowi projekt
ustawy budżetowej, jednakże Sejm nie
uchwalił ustawy budżetowej lub nie została
ona podpisana i ogłoszona przez Prezydenta
RP przed dniem 1 stycznia, to do czasu
ogłoszenia ustawy budżetowej podstawą
gospodarki finansowej jest projekt ustawy
budżetowej przedstawiony Sejmowi przez
Radę Ministrów.
Stosowanie projektu ustawy o
prowizorium budżetowym.
►
Minister Finansów opracowuje projekt ustawy o
prowizorium budżetowym i przedstawia go do uchwalenia
Radzie Ministrów, ta zaś uchwala go i przedkłada Sejmowi w
terminie do dnia 30 września roku poprzedzającego rok
budżetowy, jeżeli w tym czasie nie przygotowano projektu
ustawy budżetowej i nie można go przedłożyć Sejmowi. Projekt
ustawy o prowizorium budżetowym powinien co do zasady
odpowiadać tylko niektórym wymogom ustawy budżetowej (art.
86) i projektu ustawy budżetowej (art. 87). Uchwalenie ustawy
o prowizorium budżetowym nie zwalnia od obowiązku
opracowania i uchwalenia projektu ustawy budżetowej.
Prowizorium budżetowe.
►
Prowizorium budżetowe jest jedynie rozwiązaniem tymczasowym i
obejmuje część roku budżetowego, na który ma być uchwalona ustawa
budżetowa. Prowizorium budżetowe obowiązuje od dnia 1 stycznia na
okres oznaczony w ustawie o prowizorium budżetowym, nie
przekraczający zwykle kilku miesięcy, lub pierwszy kwartał roku
budżetowego. Określenie terminu obowiązywania ustawy o
prowizorium budżetowym ma znaczenie także w takim sensie, że nie
później niż na 3 miesiące przed zakończeniem okresu obowiązywania
prowizorium Rada Ministrów musi przedstawić Sejmowi projekt ustawy
budżetowej, którego nie zdążyła przedstawić wcześniej. Do czasu
ogłoszenia ustawy o prowizorium budżetowym gospodarkę finansową
państwa prowadzi się na podstawie projektu ustawy o prowizorium
budżetowym. Trzeba także dodać, że wyniki gospodarki finansowej
państwa prowadzonej na podstawie ustawy o prowizorium
budżetowym lub na podstawie projektu ustawy budżetowej podlegają
„zarachowaniu" na rzecz kwot ustalonych ostatecznie w ustawie
budżetowej.