Okresy życia kobiety

SEMINARIUM KATEDRA I KLINIKA ZDROWIA MATKI I DZIECKA KIEROWNIK : prof. T. Opala

Okresy życia kobiety

      Okres noworodkowy Okres dziecięcy Okres pokwitania Okres rozrodczy Okres okołomenopauzalny Okres pomenopauzalny

Okres noworodkowy

 Trwa od momentu urodzenia do ukończenia 4 tygodnia życia

Okres noworodkowy

 Podwyższony poziom hormonów:   FSH - hormonu folikulotropowego LH – hormonu luteinizującego

Okres noworodkowy

 Wpływ estrogenów matczynych na organizm noworodka:

Okres noworodkowy

 Do 2 tygodni po urodzeniu u niemowlęcia może pojawić się wydzielina śluzowa z pochwy, a nawet krwawienie (tzw. reakcja Halbena - u 2-3% noworodków).

Okres noworodkowy

  Obrzmienie gruczołów sutkowych Wydzielanie siary (u ponad 60% donoszonych noworodków)

Okres dziecięcy

  Okres dzieciecy trwa przeciętnie do około 8 roku życia Okres ciszy hormonalnej

Okres dziecięcy

 Nieoznaczalne stężenia poziomów hormonów: FSH - hormonu folikulotropowego LH – hormonu luteinizującego

Okres dziecięcy

 Poziomy estrogenów i androgenów są minimalne

Okres dziecięcy

 Hamujący wpływ endogennych opioidów β-endorfin, oraz amin katecholowych na wydzielanie gonadoliberyny.

Okres dziecięcy

 Różnice budowy anatomicznej narządów płciowych w okresie dziecięcym: Wejście do pochwy jest umiejscowione bardziej z przodu niż u dorosłych.

Okres dziecięcy

 Łechtaczka jest większa niż w późniejszym wieku (1-2 cm)

Okres dziecięcy

 Obecny jest nadmiar błony dziewiczej, która właściwie nie zmienia swoich rozmiarów aż do 10 roku życia dziecka, umożliwiając wprowadzenie wzierników do pochwy

Okres dziecięcy

 Nabłonek pochwy nie rogowacieje, jest zaczerwieniony i ma pH zasadowe

Okres dziecięcy

 Macica jest bardzo mała (długości 2,5-3 cm), przy czym dwie trzecie całego narządu przypada na szyjkę macicy co jest odwróceniem proporcji występujących u dorosłej kobiety

Okres dziecięcy

 Ujście zewnętrzne szyjki macicy jest fizjologicznie wywinięte

Okres dziecięcy

 Ze względu na niepodatność bardzo krótkiego tylnego sklepienia pochwy, w ogóle nie tworzącego zagłębienia badanie per rectum często zapewnia lepszą ocenę narządu rodnego niż badanie przez pochwę

Okres pokwitania

 Kolejnym i bardzo ważnym etapem w życiu kobiety jest okres pokwitania Trwa około 5-6 lat (8/9 - 13/14 rok życia).

Okres pokwitania

  Okres pokwitania to faza przejściowa między dzieciństwem a dorosłością Jest to sekwencja wielu zdarzeń, wskutek których dziecko osiąga dojrzałość płciową i fizyczną

Okres pokwitania

  Znamienny jest spadek β-endorfiny czynnika hamującego wydzielanie pulsacyjne gonadoliberyny Nocne zwiększenie ilości pulsów gonadoliberyny i pojedyncze pulsy w ciągu dnia

Okres pokwitania

  Pobudzanie przysadki do wytwarzania gonadotropin Początkowo większe wydzielanie FSH, potem stopniowo zwiększa się wydzielanie LH

Okres pokwitania

 Znaczne pobudzanie jajników do produkcji estrogenów

Okres pokwitania

 Dojrzewanie układu podwzgórze – przysadka – jajnik prowadzi do wytworzenia dodatniego sprzeżenia zwrotnego między estradiolem a lutropiną

Okres pokwitania

 Pojawienie się cykli dwufazowych charakterystycznych dla dojrzałej kobiety

Okres pokwitania

  Zmiany fizyczne związane z pokwitaniem zachodzą stopniowo w wieku młodzieńczym Kolejno pojawiają się:

Okres pokwitania

 Telarche – rozpoczęcie dojrzewania gruczołów sutkowych

Stadia rozwoju piersi – skala Tannera

Okres pokwitania

 Pubarche – wzrost owłosienia łonowego a póżniej pachowego

Stadia rozwoju owłosienia łonowego – skala Tannera

Okres pokwitania

 Pokwitaniowy skok wzrostu.

Okres pokwitania

 Krytyczna masa ciała, która jest niezbędna do wystąpienia menarche wynosi 46,5 kg

Okres pokwitania

 Za rozwój i ukształtowanie się drugo- i trzeciorzędowych cech płciowych odpowiadają estrogeny.

Okres pokwitania

 Androgeny warunkują powstanie owłosienia łonowego i pachowego oraz przyspieszają zarastanie chrząstek nasadowych kości długich

Okres pokwitania

 Menarche – wystąpienie pierwszej miesiączki ( w Polsce na ogół 12-13 rok życia)

Okres pokwitania

  Pierwsza miesiączka jest najczęsciej krwawieniem z odstawienia estrogenów.

Cykle owulacyjne pojawiają się po około 1-2 latach.

Okres rozrodczy

 Jest to okres w życiu kobiety w którym w jajnikach cyklicznie dojrzewają pęcherzyki jajnikowe.

Okres rozrodczy

  Pęcherzyki jajnikowe wytwarzają hormony niezbędne do przygotowania ustroju kobiety do podjęcia rozrodu W ich wewnętrznym środowisku dojrzewają komórki jajowe

Okres rozrodczy

 Cykl miesiączkowy kobiety charakteryzuje się regularnym występowaniem jajeczkowania podczas całego jej okresu

Okres rozrodczy

 Czas trwania cyklu miesiączkowego wynosi 28 ( ± 7) dni

Okres rozrodczy

 Cykl trwający krócej niż 21 dni jest określany jako polymenorrhoea

Okres rozrodczy

 Cykl trwający dłużej niż 35 dni jest określany jako oligomenorrhoea

Okres rozrodczy

Integrację cyklu zapewnia działanie:    Hormonu uwalniającego gonadotropiny (GnRH) Gonadotropin (FSH i LH) Steroidów płciowych (andostendionu, estradiolu, estronu i progesteronu)

Okres rozrodczy

 Głównym hormonem estrogenowym wydzielanym w okresie rozrodczym kobiety jest 17β-estradiol

Okres rozrodczy

Fazy cyklu miesiączkowego:     Miesiączkowa Folikularna (wzrostowa) Owulacyjna Lutealna (wydzielnicza)

Okres rozrodczy

Faza krwawienia miesiączkowego (1-5 dzień cyklu)  Estrogeny – wartości małe  Progesteron – wartości małe

Okres rozrodczy

 Endometrium – miesiączkowe złuszczanie się i wczesna reorganizacja

Okres rozrodczy

Faza folikularna  (6-13 dzień cyklu) Estrogeny – zwiększające się wydzielanie 17β-estradiolu  Progesteron – wartości stężeń pozostają małe

Okres rozrodczy

  Przysadkowe wydzielanie FSH – ma charakter pulsacyjny, wartości stężeń utrzymują się na małym poziomie, aż do szczytu wydzielania LH Przysadkowe wydzielanie LH – wartości małe, utrzymujące się natakim samym poziomie aż do momentu tuż przed owulacją

Okres rozrodczy

 Endometrium – proliferacja nabłonka gruczołowego

Okres rozrodczy

Faza owulacyjna (14 dzień cyklu)  Estrogeny – natychmiast po jajeczkowaniu lub równocześnie z jajeczkowaniem dochodzi do gwałtownego zmniejszenia stężeń 17β-estradiolu  Progesteron – stałe zwiększanie się jego wydzielania

Okres rozrodczy

  Przysadkowe wydzielanie FSH – wyraźne zwiększenie wydzielania (ale mniejsze niż LH) Przysadkowe wydzielanie LH – krótko po gwałtownym zwiększeniu się wydzielania 17β-estradiolu pojawia się ostry szczyt wydzielania LH (co oznacz początek procesu owulacji)

Okres rozrodczy

 Endometrium - pojawienie się bogatych w glikogen wodniczek w elementach gruczołowych

Okres rozrodczy

Faza lutealna    (15-28 dzień cyklu) Estrogeny – następuje stopniowe zwiększanie się wydzielania 17β estradiolu przez ciałko żółte Wartości te są jednak mniejsze od obserwowanych w okresie przedowulacyjnym.

Progesteron – wydzielanie jest duże aż do końca późnej fazy lutealnej.

Okres rozrodczy

  Przysadkowe wydzielanie FSH – wartości zmniejszają się do poziomu w fazie folikularnej, w okresie przedmiesiączkowym nieznaczne zwiększenie wydzielania Przysadkowe wydzielanie LH – wartości małe aż do okresu tuż przed owulacją

Okres rozrodczy

 Endometrium – we wczesnej fazie lutealnej pojawia się przemieszczenie wodniczek w kierunku powierzchni. W późnej fazie lutealnej pojawia się przemiana doczesnowa. W fazie przedmiesiączkowej rozpoczyna się rozdzielanie i dezintegracja komórek podścieliska. Pojawiają się nacieki leukocytowe

Okres rozrodczy

 Pula pęcherzyków jajnikowych wyczerpuje się średnio w wieku 51 lat.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny  Przekwitanie (klimakterium) jest etapem przejściowym w życiu kobiety między okresem reprodukcyjnym a początkiem starzenia.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny  Przyczyną przekwitania jest zanik wyzwalania rytmicznych bodźców przez ośrodki ponadpodwzgórzowe dla podwzgórza.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny  Dochodzi do zmiany czynności osi podwzgórze-przysadka-jajnik, co w efekcie prowadzi do fizjologicznej niedoczynności jajników

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny  U kobiet po menopauzie estrogeny powstają wyłącznie z nadnerczowego androstendionu

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny  Głównym estrogenem u kobiet po menopauzie jest estron, powstały w wyniku aromatyzacji androstendionu.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny  Menopauza – ostatnia w życiu miesiączka, po której następuje co najmniej 6 miesięcy przerwy.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny  Menopauza u kobiet w Polsce występuje średnio około 50 roku życia.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny  Wystąpienie menopuzy jest niezależne od warunków socjalno-ekonomicznych, stanu cywilnego, liczby porodów ,czy stosowania długotrwałej antykoncepcji hormonalnej

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny  Wcześniejszą menopauzę notuje się jedynie u nałogowych palaczek tytoniu (przyspieszenie o około 1,8 roku) i kobiet zamieszkujących obszary położone wysoko nad poziomem morza.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny  Premenopauza – okres kilku lat przed menopauzą.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny  Pierwszym wykładnikiem tego okresu jest wzrost FSH w fazie folikularnej.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny  W okresie przedmenopauzalnym dochodzi do skrócenia cykli miesiączkowych, krwawień czynnościowych, niepłodności, mastopatii i mastodynii. Jest to konsekwencją niewydolności ciałka żółtego i niedoboru progesteronu przy względnym hiperestrogeniźmie

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny  Postmenopauza – rozpoczyna się po 12 miesiącach od menopauzy.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny  Charakteryzuje się występowaniem objawów związanych z niedoborem estrogenów

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny  Perimenopauza (klimakterium) – okres przed menopauzą z zaznaczonymi klinicznymi, endokrynologicznymi i biologicznymi cechami menopauzy i co najmniej rok po menopauzie

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny Zmiany hormonalne pojawiają się w następującej kolejności:

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny  Wzrost FSH we wczesnej fazie folikularnej

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny  Wzrost FSH w fazie folikularnej i poźnej lutealnej

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny  Wzrost LH związany z brakiem jego cyklicznego wydzielania

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny  Spadek stężenia progesteronu z równoczesnym względnym hiperestrogenizmem

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny  Spadek stężenia 17β-estradiolu

Okres starości  Spadek FSH, LH (cisza hormonalna = okres starości)