Transcript actio popularis

Cz. 3
MECHANIZMY
I PROCEDURY
Zdzisław Kędzia



Prawa człowieka są uniwersalne
Promocja i ochrona praw człowieka stanowi
uprawniony przedmiot troski społeczności
międzynarodowej
Państwa Członkowskie są zobowiązane do rozwoju
międzynarodowej współpracy, włączając w to
współpracę z Narodami Zjednoczonymi, dla
promocji i ochrony praw człowieka

Prawa człowieka są niepodzielne, wzajemnie od
siebie zależne i powiązane

Mechanizmy praw człowieka powinny działać w
obiektywny i politycznie neutralny sposób
ORGANY
POLITYCZNE
ORGANY
TRAKTATOWE
organy
międzyrządowe
ustanowione na
podstawie Kart NZ
10 komitetów
ustanowionych
przez
podstawowe
traktaty praw
człowieka
 Zgrom. Ogólne



Rada Bezpieczeństwa
Rada Praw Człowieka
Rada GospodarczoSpołeczna
RAPORTY,
PROCEDURY
SKARGOWE I
ŚLEDCZE
ustanowione
przez organy
polityczne i
traktatowe
TRYBUNAŁY
Międz. Trybunał
Sprawiedliwości
 Międz. Sąd Karny
 Międz. Trybunał
dla b. Jugosławii
 Międz. Trybunał
dla Rwandy

Sekretariat Narodów Zjednoczonych
SEKRETARZ GENERALNY
WYSOKI KOMISARZ ONZ DS. PRAW CZŁOWIEKA
SYSTEM ONZ: ILO, UNESCO, UNHCR, UNICEF, UNDP, UNCPCTO

Kompetencja generalna do podejmowania wszelkich spraw,
do których odnosi się Karta NZ, chyba że mieszczą się one w
ramach wyłącznej kompetencji innych organów

III Komitet – Rada Praw Człowieka

V Komitet (Administracja i Budżet)

VI Komitet (Prawny) – ustanawianie standardów


Ciała pomocnicze ZO – Komisja Prawa Międzynarodowego;
specjalne komitety – np. ds. dekolonizacji i praw Ludności
Palestyńskiej
Porządek obrad III Komitetu: (a) tematyczne kwestie praw
człowieka; (b) “sytuacje praw człowieka” (naruszenia praw
człowieka na wielką skalę); (c) przyjmowanie konwencji lub
deklaracji; i d) sprawy organizacyjne

Rezolucje Zgromadzenia Ogólnego
◦ Rekomendacje wspólnoty międzynarodowej jako całości
adresowane do rządów, organizacji systemu NZ, organizacji
pozarządowych i szerzej społeczeństwa obywatelskiego

67 sesja
◦ Niemal 40 rezolucji - rezolucje odnoszące się do sytuacji w
pięciu państwach (podczas 56 sesji: 11 rezolucji tego typu)
◦ Większość rezolucji przyjęta bez głosowania; rezolucje
dotyczące państw zwykle wymagają głosowania

Dorobek
◦ Ustanawianie standardów
◦ Wypracowywanie programów politycznych (włączając w to
zwoływanie konferencji na szczycie i ustanawianie
programów implementacyjnych, proklamowanie dekad
tematycznych)
◦ Podejmowanie działań w sytuacjach kryzysowych praw
człowieka
◦ Ustanawianie organów ONZ ds. praw człowieka – Rada Praw
Człowieka, Wysoki Komisarz ds. Praw Człowieka
Art. 24 Karty NZ nakłada na
Radę Bezpieczeństwa “…
podstawową odpowiedzialność
za zachowanie
międzynarodowego pokoju i
bezpieczeństwa” –
podstawowe gremium
decyzyjne w tym zakresie
 Historia omijania praw
człowieka
Ewolucja ostatniej dekady –
Szczyt Światowy 2005
◦ Uznanie praw człowieka za
jedno z podstawowych źródeł
konfliktów
◦ Uznanie ochrony praw
człowieka za jeden z
podstawowych elementów
rozwiązywania konfliktów i
budowania pokoju
◦ Źródła ewolucji: Rwanda,
Bałkany, walka z terroryzmem
itd.
◦ Światowy Szczyt z 2005r.

Integracja praw człowieka
◦ Traktaty pokojowe konstytucje
◦ Komisje prawdy i pojednania
◦ Budowanie państwa prawnego
◦ Prawa człowieka
komponentem operacji
pokojowych
◦ Analiza dot. praw człowieka w
raportach S-G

Rada Bezpieczeństwa i
Wysoki Komisarz ds. Praw
Człowieka
◦ Formuła Arria
◦ Wysoki Komisarz na
posiedzeniach RB
◦ Prośby o dochodzenia w
dziedzinie praw człowieka




Historycznie ważna rola –
promocja i ochrona praw
człowieka jednym z głównych
zadań Rady
Rada formułuje “…
rekomendacje w celu
promocji poszanowania i
przestrzegania praw i
fundamentalnych wolności
dla wszystkich”,
przygotowuje projekty
konwencji w celu
przedstawienia ich
Zgromadzeniu Ogólnemu i
zwołuje międzynarodowe
konferencje – art. 62 (2)
Karty
Komisja Praw Człowieka
Niejasna przyszłość w
dziedzinie praw człowieka

Komisje tematyczne
◦ Komisja ds. Statusu Kobiet
◦ Komisja ds Zapobiegania
Przestępczości i wymiaru
Sprawiedliwośći w Sprawach
Karnych,
◦ Komisja ds Zrównoważonego
Rozwoju
◦ Komisja ds Rozwoju
Społecznego
◦ Regionalne Komisje
Ekonomiczne



Koordynacja międzyagencyjna
ECOSOC rezolucje o
procedurach skargowych
Procedura ECOSOC dot.
przyznawania statusu
konsultatywnego
organizacjom pozarządowym
ORGANY TRAKTATOWE

Komitet Praw Ekonomicznych, Socjalnych i
Kulturalnych (CESCR)

Komitet Praw Człowieka

Komitet ds. Eliminacji Wszelkich Form
Dyskryminacji Rasowej

Komitet ds. Eliminacji Wszelkich Form
Dyskryminacji wobec Kobiet

Komitet przeciwko Torturom

Podkomitet ds. Zapobiegania Torturom

Komitet Praw Dziecka

Komitet ds. Pracowników Migrantów

Komitet Praw Osób z Niepełnosprawnościami

Komitet ds. Przymusowych Zaginięć


Generalne zadanie – monitorowanie wykonania
traktatów w dziedzinie praw człowieka
Historyczny moment – ustanowienie organów
monitorujących wykonanie traktatów,
skomponowanych z niezależnych ekspertów,
wybieranych przez Państwa-Strony i działających
niezależnie (nie jako przedstawiciele rządów) było
przełomem w podejściu do mechanizmów
kontrolnych w dziedzinie praw człowieka na
poziomie międzynarodowym
Mandat
 Rozpatrywanie periodycznych sprawozdań
przedstawianych przez rządy z wykonania
zobowiązań traktatowych (szczegółowa
analiza później)
 Interpretacja traktatów w drodze
orzecznictwa i wydawania Komentarzy
Ogólnych
 Rozpatrywanie skarg na naruszenia praw
człowieka w ramach fakultatywnych procedur
 Przedstawienie sprawozdań z działalności
Rozszerzony mandat poprzez interpretację
 kompleksowe podejście do interpretacji
zobowiązań traktatowych Państw-Stron
(obowiązek poszanowania, ochrony i wypełniania)
 promocja praw człowieka
 prewencja naruszeń praw człowieka
 dochodzenia dot. naruszeń praw człowieka
Kompozycja
 status członków – niezależni eksperci:
niezależność i profesjonalizm źródłem autorytetu
i prestiżu
 wybór przez Państwa-Strony (wyj. KPESK)
 balans geograficzny i w reprezentacji kobiet i
mężczyzn
 reprezentacja rozmaitych systemów prawa
 długość mandatu – 4 lata

172 ekspertów zasiadających w organach
traktatowych – jedyne w swoim rodzaju źródło
wiedzy i doświadczenia
Organizacja pracy
 sesje – dwie do trzech sesji w roku
 jawność sesji (wyj. końcowa debata nad raportem
krajowym, postępowania skargowe, lub w razie
decyzji podjętej przez sam organ traktatowy lub
jego przewodniczącego
 przed-sesyjne grupy robocze
 generalne debaty

Generalne Komentarze
 pozycja organu traktatowego w określonej kwestii
związanej ze stosowaniem traktatu
 Komentarze z reguły odnoszą się do
fundamentalnych kwestii praw człowieka
 treści praw człowieka
 oceny typowych przejawów krajowej i
międzynarodowej praktyki w implementacji
standardów praw człowieka
 brak mocy wiążącej
 2012 - CESCR 21, HRC 34, CAT 2, CERD 34, CRC
13, CEDAW 28, CMW 1

Inne formy aktywności
 Dialog z partnerami
 państwa (procedury implementacyjne)
 agencje ONZ: ILO, UNDP, UNHCR, WHO, UNICEF
 organizacje pozarządowe i społeczeństwo obywatelskie
(informacja, „shadow reports”, stimulacja dialogu między
aktorami krajowymi)


Warunki pracy
 ograniczenia czasowe
 niewystarczające środki
Potrzeba reform
 jeden organ traktatowy
 konsolidacja raportów do rozmaitych organów
traktatowych
 koordynacja terminów przedkładania raportów
 międzynarodowy sąd praw człowieka

Kooperacja między organami traktatowymi i specjalnymi
procedurami (niezależność i ograniczenia)

Szanse na „większą” reformę?

Liczba członków: 18

Sesje: trzy trzytygodniowe sesje w roku w Genewie i
Nowym Jorku

Mandat:
 rozpatrywanie okresowych raportów Państw-Stron
 wydawanie komentarzy ogólnych
 rozpatrywanie skarg państw i skarg indywidualnych
dot. naruszeń zobowiązań wynikających z Paktu dla
Państw-Stron

Komentarze Ogólne – instrumentalne dla implementacji
Paktu; istotny wkład do rozwoju koncepcji praw
człowieka. Przeciętnie jeden komentarz ogólny w roku

Rozpatrywanie raportów
 Brak określenia częstotliwości przez traktat (wyjątkowe)
 Zalecenia dot. raportów państw-stron – pierwszy raport
odnoszący się do całego Paktu (artykuł po artykule); kolejne
raporty dot. wykonania rekomendacji poczynionych przez
Komitet Praw Człowieka
 Możliwa prośba o doraźną informację
 Rozpatrywanie wykonania Paktu w przypadku przeciągającego
się braku raportu przedstawionego przez Państwo-Stronę
 Procedura implementacyjna – powołanie specjalnego
sprawozdawcy – ustalenia prezentowane w rocznym raporcie
Komitetu

Grupy Robocze

Dialog z partnerami

Spotkania z Państwami-Stronami



Cel – rozpatrzenie przez niezależny organ
wykonywania zobowiązań traktatowych przez
Państwa-Strony, w szczególności zbadanie i ocena
prawnych oraz inych kroków przyjętych przez
Państwa-Strony w celu implementacji standardów
praw człowieka ustanowionych w traktacie
Jawność procedury podnosi znaczenie systemu
raportów – prawo i praktyka państwa są
kontrolowane przez społeczność międzynarodową i
zainteresowane społeczeństwo
Zagrożenie – rządy mogą być skłonne do
przedstawiania zawyżonej oceny własnych
dokonań. Odpowiedź – organy traktatowe nie są
pasywnymi odbiorcami “produktów” rządowych

Środki do zapewnienia skutecznego działania
systemu raportów i przeciwdziałania jego
potencjalnym nadużyciom
 odpowiednio wczesna dystrybucja raportów
przed sesjami komitetów
 przekazanie sprawozdającemu rządowi listy
zagadnień, o który będzie pytany, w trakcie
publicznego rozpatrywania raportu (listy takie są
przygotowane przez przedsesyjną GR lub przez
sam Komitet)
 solidne przygotowanie członków Komitetu –
kompetentna reprezentacja rządu na wysokim
szczeblu i przygotowanie przeglądu podczas
posiedzenia przedsesyjnej GR - forum
współpracy z innymi partnerami
 rozpatrzenie raportu z reguły trwa jeden dzień –
zasadnicze znaczenie publicznego przesłuchania
 formułowanie końcowych obserwacji podczas
posiedzenia zamkniętego
 mechanizmy implementacyjne – brak kompetencji
egzekucyjnych, ale wyrównuje ten brak dialog
kontynuowany po zakończeniu przeglądu
(specjalni sprawozdawcy, odpowiednie
zorientowanie następnych raportów)
 opóźnione raporty - problem brakującego
zaplecza rządowego
 propozycje reform – skonsolidowany raport – tzw.
raport podstawowy (core report), zunifikowane
procedury w odniesieniu do zaległych raportów,
reforma częstotliwości raportów, procedury
doraźne
 techniczna pomoc Urzędu Wysokiego Komisarza
SPECJALNE PROCEDURY




Definicja – specjalne mechanizmy ustanowione przez
Radę Praw Człowieka do zajęcia się wybranymi
tematycznymi problemami praw człowieka (“tematyczne
procedury”) lub sytuacją w dziedzinie praw człowieka w
konkretnym kraju (“procedury krajowe”)
Formy: Specjalni Sprawozdawcy RPCz, Specjalni
Przedstawiciele Sekretarza-Generalnego, Niezależni
Eksperci lub Grupy Robocze
Funkcje: Podstawowym zadaniem specjalnych procedur
jest pomoc Radzie Praw Człowieka, Zgromadzeniu
Ogólnemu lub Sekretarzowi Generalnemu w ich
działalności, w szczególności przez przedstawianie
raportów lub reagowanie poważne naruszenia praw
człowieka i przez badaniem dróg i metod usprawnienia
implementacji praw człowieka. Pomimo ich zasadniczo
pomocniczego charakteru, specjalne procedury
rozwinęły się w system o wysokim poziomie autonomii.
Specjalne procedury są uznawane za jeden z głównych
filarów programu praw człowieka ONZ

Piastuni mandatów

Mianowanie
 Status niezależnych
ekspertów działających w
ich osobistej właściwości –
Code of conduct
 Immunitety
 kryteria: (a) wiedza i
doświadczenie w zakresie
mandatu (b) niezależność
(c) bezstronność (d)
uczciwość (e) obiektywizm
 równowaga reprezentacji
płci i regionów świata
 publiczna lista
kandydatów
kwalifikujących się do
nominacji
 czas mandatu – nie dłużej
niż 6 lat
 Kandydaci nominowani
przez: (a) rządy,
(b) regionalne grupy, (c)
międzynarodowe
organizacje (np. OHCHR),
(d) pozarządowe
organizacje, (e) organy
ochrany praw człowieka,
(f) nominacje
indywidulane
 Grupa konsultatywna
(regionalni reprezentanci)
proponuje listę
kandydatów z
najwyższymi
kwalifikacjami w
odniesieniu do
konkretnego mandatu
 Na podstawie tych
rekomendacji i
konsultacji, w
szczególności z udziałem
regionalnych
koordynatorów, Prezydent
Rady wyznacza osobę,
która obejmuje mandat


Mandaty tematyczne – 34
 odnoszące się do praw socjalnych i
ekonomicznych
 odnoszące się do praw osobistych i politycznych
 inne
Mandaty krajowe – 12
 Specjalni Sprawozdawcy
 Białoruś, Kambodża, Erytrea, Demokratyczna
Republika Ludowa Korei, Iran, Myanmar, Okupowane
Terytoria Palestyny, Syria
 Niezależni Eksperci
 Wybrzeże Kości Słoniowej, Haiti, Somalia, Sudan



Metody pracy
 Gromadzenie informacji – komunikacja z
zainteresowanym rządem i innymi podmiotami,
miejsce do krajów (stałe zaproszenie – 60 by
2007)
 Listy dot. podejrzeń naruszeń praw człowieka skargi
 Pilne apele
 Sprawozdania – roczne do RPCz, niektórzy także
do ZO, sprawozdania z misji
Specjalne procedury jako system – współpraca,
wymiana informacji, wspólne wystąpienia, wspólne
misje
Specjalne procedury w centrum politycznego sporu





Źródło: HRC Res. 5/1
Historia: tzw. „1503
procedure”
Cel: reakcja na trwałe
przejawy poważnych i
wiarygodnie
udokumentowanych
wszelkich praw człowieka i
fundamentalnych wolności
występujące gdziekolwiek
na świecie i w jakichkolwiek
okolicznościach
Generalna charakterystyka:
bezstronna, obiektywna,
efektywna, zorientowana na
ochronę ofiar i
przeprowadzona w
odpowiednim czasie
Poufność

Dopuszczalność skargi
 nie złożona wyłącznie z
motywów politycznych,
zgodna z Kartą NZ i
mającymi zastosowanie w
dany przypadku
instrumentami
międzynarodowego prawa
praw człowieka
 zawierająca opis faktów
rzekomych naruszeń,
włączając w to identyfikację
naruszonych praw człowieka
 pozbawiona uwłaczającego
języka
 nie oparta wyłącznie na
doniesieniach mediów
 nie odnosząca się do sprawy,
tóra zawisła przed innym
organem międzynarodowym
lub regionalnym
 wykorzystane zostały środki
krajowe

Autor skargi
 osoba (lub grupa osób) twierdząca, że jest ofiarą
naruszeń praw człowieka i fundamentalnych wolności
 każda osoba lub grupa osób, włączając w to
organizacje pozarządowe, działające w dobrej wierze
i w zgodzie z zasadami praw człowieka, nie
odwołujące się do politycznie motywowanego
stanowiska niezgodnego z postanowieniami Karty
Narodów Zjednoczonych i twierdzące, że posiadają
bezpośrednią i wiarygodną wiedzą o tych
naruszeniach - actio popularis
 Jednakże, wiarygodnie udokumentowane skargi nie
mogą zostać uznane za niedopuszczalne tylko
dlatego, że wiedza stanowiąca ich podstawę
pochodzi z drugiej ręki, zakładając, że towarzyszą
skardze wyraźne dowody

Postępowanie
 Grupa Robocza ds. Skarg
(Working Group on
Communications)
ustanowiona przez
Komitet Doradczy przy
RPCz decyduje o
dopuszczalności skargi i
ocenia uzasadnienie
zarzutów o naruszaniu
praw człowieka, włączając
w to kwestie, czy skarga
samoistnie lub w związku
z innymi skargami
wskazuje na trwałe
wiarygodnie
udokumentowane
naruszenia praw
człowieka na wielką skalę.
 Grupa Robocza może też
zadecydować o
zachowaniu skargi pod
swoją obserwacją do
następnej sesji.
 Grupa Robocza ds.
Sytuacji (Working Group
on Situations)
ustanowiona przez RPCz
przedstawia Radzie raport
on trwałych i wiarygodnie
udokumentowanych
naruszeniach praw
człowieka na wielką skalę
i przekazuje
rekomendacje dot.
kroków, które powinna
podjąć Rada, zazwyczaj w
formie projektu rezolucji.
 Grupa Robocza może też
zadecydować o
zachowaniu skargi pod
swoją obserwacją do
następnej sesji lub
odrzucić skargę.

Postępowanie (cd.)
Udział autora skargi i
państwa, wobec którego
skarga została złożona
 autor i państwo powinni
zostać poinformowani,
czy skarga została uznana
za niedopuszczalną, czy
została przyjęta do
rozpatrzenia, czy też trwa
jej rozpatrywanie przez
Grupę Roboczą lub RPCz.
Autor i państwo są także
informowani o
ostatecznym wyniku
postępowania
skargowego.
 autor jest informowany o
rejestracji skargi
 na wniosek autora, jego
nazwisko pozostaje
utajnione

Środki
 dyskontynuacja
postępowania
 pozostawienie skargi na
porządku dnia i zwrócenie
się do państwa o
przekazanie dodatkowych
informacji w racjonalnym
czasie
 pozostawienie skargi na
porządku dnia i powołanie
niezależnego eksperta dla
monitorowania sytuacji i
przedstawienia raportu
Radzie
 podjęcie rozpatrzenia
sprawy w ramach jawnej
procedury
 przedstawienie
rekomendacji OHCHR dot.
udzielenia państwu
pomocy technicznej



Fakultatywne procedury skargowe: MPPOP, MPPESK,
MKPDR, KPT, MKPDK, KPPM, KPD, KPON
Dwie kategorie skarg: skargi państw i skargi
indywidualne
Skargi państw – brak praktyki

Podmiotowe znaczenie skarg indywidualnych
 Ważny instrument ochrony podmiotu praw
 Możliwość realizacji legitymizowanych roszczeń
przez podmiot praw, kiedy okaże się, że krajowa
droga odwoławcza nie przyniosła zadowalających
rezultatów

Przedmiotowe znaczenie skarg indywidualnych
 Ważny instrument kontroli wykonywania przez
państwo jego zobowiązań wynikających z traktatów o
prawach człowieka
 Jednostka – podmiot prawa człowieka zostaje
postawiona na równym poziomie z państwem w
świetle prawa międzynarodowego

ICCPR Protokół Fakultatywny – 116 ratyfikacji

Dopuszczalność – badana przez Grupę Roboczą ds.
Skarg – kryteria:
 Autor skargi musi być ofiarą podnoszonego w
skardze naruszenia praw człowieka lub, kiedy
zgłoszenie skargi przez ofiarę jest niemożliwe,
wnoszącym musi być osoba, która jest upoważniona
do działania w imieniu poszkodowanego
 Skarga musi być połączalna z międzynarodowymi
instrumentami praw człowieka
 Przedmiot skargi nie może być rozpatrywany w
ramach innej międzynarodowej procedury
 Krajowe środki odwoławcze zostały wykorzystane


Postępowanie
 Postępowanie jest oparte na dialogu ze stronami,
które zajmują równą do do rangi pozycję
 Strony przedstawiają swoje opinie na piśmie – nie
przesłuchań przed Komitetem
 Komitet nie ma mandatu dla czynności
dochodzeniowych
 Ciężar dowodu spoczywa na autorze skargi
 Postępowanie jest poufne, ale Komitet ogłasza
swoją ocenę (views on the communication)
publicznie
Konkluzja – w swojej ocenie Komitet stwierdza, czy
dane państwo naruszyło, czy też nie, swoje
zobowiązania wynikające z Paktu


Osiągnięcia: wpływ na ochronę praw
człowieka, zmiany w prawie i praktyce
państw, unikalne orzecznictwo, promocja
praw człowieka
Słabości: długość postępowania (środki
tymczasowe), brak władzy egzekucyjnej
Porównanie z procedurą skargową przed Radą Praw
Człowieka
 normy traktatowe – rezolucja RPCz (soft law)
 zastosowanie tylko do Państw-Stron –
zastosowanie do wszystkich państw
 przedmiot skargi: konkretne naruszenia praw
człowieka konkretnej osoby (osób) – trwałe
naruszenia praw człowieka na wielką skalę
 prawa chronione: tylko prawa uregulowane w
danym traktacie – wszystkie kategorie praw
(podstawa: Powszechna Deklaracja)
 autor skargi: tylko ofiara lub osoba działająca w jej
imieniu – actio popularis
 Skarżący uczestniczy w procedurze na piśmie –
skarżący jedynie wnosi skargę i jest powiadamiany
o wyniku postępowania

Rola

Przykłady
 nie są częścią mechanizmów ochrony praw człowieka ONZ lecz
ich działalność ma ogromne znaczenie dla pracy tych
mechanizmów – często działają jako głos ofiar naruszeń praw
człowieka i reprezentacja społeczeństwa obywatelskiego
 oferują społeczności międzynarodowej pomoc w zakresie
monitorowania, ustalania faktów i śledztw dot. naruszeń praw
człowieka; analizy, badań i edukacji w dziedzinie praw człowieka
 Rada Praw Człowieka – reprezentanci organizacji pozarządowych
uczestniczą w dyskusjach, przedkładają swoje opinie, oceny i
postulaty; lobowanie; upowszechnianie informacji i wyników
analiz; aktywne uczestnictwo w pracach grup roboczych
negocjujących teksty konwencji i deklaracji; często inicjacja
projektów
 organy traktatowe – organizacje pozarządowe są podstawowym,
obok rządów i agencji ONZ, źródłem informacji, a także są
nieformalnym instrumentem kontroli wykonania zaleceń organów
traktatowych
 specjalne procedury – piastuni mandatów opierają się w istotnym
stopniu na informacji pochodzącej od organizacji pozarządowych
(przypadek specjalny: pilne apele)
 praca w terenie – monitorowanie i dochodzenia dotyczące
naruszeń praw człowieka, a także techniczna pomoc dla
społeczeństwa obywatelskiego i agencji rządowych
 międzynarodowe konferencje – organizacje pozarządowe
autorami istotnych propozycji – paralelne spotkania
Status – organizacje pozarządowe ze statusem
konsultatywnym są upoważnione do desygnowania
przedstawicieli, którzy mogą przedstawiać propozycje
dotyczące programu prac Rady Praw Człowieka,
uczestniczyć w jej posiedzeniach i przedstawiać ustnie
lub na piśmie swoje stanowisko. Rada może też
poprosić organizacje pozarządowe o przygotowanie
studiów i analiz. Organizacje te mogą też uczestniczyć
w konferencjach międzynarodowych i mają ułatwiony
dostęp do dokumentacji (rezolucja ECOSOC 1996/31)
 Tendencja
 wzrastające uznanie roli organizacji pozarządowych
 kontrowersje między adwokatami szerokiego udziału
organizacji pozarządowych w programie praw
człowieka ONZ a tymi, którzy chcieliby ten udział
ograniczyć