Transcript Les 11 De Grote Volksverhuizingen

Kenmerk 7
De confrontatie
tussen de Romeinse
en Germaanse
cultuur van
Noordwest-Europa
Les 11: De Grote
Volksverhuizingen
Artikel XV
De Grote Volksverhuizingen
- Eerste golf
• In de 2e eeuw migreerden de Goten vanuit Vistula (nu Polen)
naar het Zwarte Zeegebied.
• Hierdoor verdrongen zij de Vandalen en Marcomannen. Hierdoor
ontstonden de zogenaamde Marcomannen-oorlogen (166-180)
waarbij de Romeinen bijna het onderspit dolven.
• In 290 splitsten de Goten zich op in de West- en Oost-Goten. De
laatst genoemde bleven in de Zwarte Zee regio, de West-Goten
verplaatsten zich naar het gebied boven de Donau (kaart).
• Ook andere stammen verplaatste zich in de 3e en 4e eeuw (tot
375), maar dit leidde niet tot grote oorlogen met de Romeinen.
Artikel XV
De Grote Volksverhuizingen
- de Goten
• Midden 4e eeuw drongen de Hunnen Zuid-Rusland binnen
én in 375 versloegen zij de Oost-Goten en verjoegen de
West-Goten uit het huidige Roemenie
– De Oost-Goten werden overheerst; andere stammen verjaagd. Zo
kwamen de West-Goten het Rijk binnen alwaar ze door keizer
Valens in Thracië werden gehuisvest – als foederati.
– Deze West-Goten kwamen (door de slechte leefomstandigheden)
in opstand tegen het Romeins gezag. Pas na enkele jaren wist
keizer Theodosius hen te onderwerpen. Zij bleven echter
opstandig, en trokken onder Alaric de Balkan op én vielen zelfs
Italië binnen. In 410 veroverde de Visigoten (Westgoten) zelfs
Rome. Gelukkig waren ze op “doortocht” naar Zuid-Frankrijk.
– In 507 versloeg Clovis (De Franken) hen, waarna zij werden
verbannen naar het Iberisch schiereiland.
West-Goten in actie
Artikel XV
De Grote Volksverhuizingen
- Vandalen
• De Goten hadden de Vandalen uit hun thuisland (huidige Polen)
geduwd.
• Aan het begin van de 5e eeuw trokken zij Gallië binnen en
migreerden verder naar het Iberisch schiereiland (409), alwaar ze
onderdruk van de Visigoten weer verder trokken naar NoordAfrika. In 439 veroverden zij Carthago.
• Het Vandaalse koninkrijk werd een zeemacht die het oostelijk
middellandszeegebied terroriseerden én zelf Rome plunderden in
455.
Vandalen in actie
Artikel XV
De Grote Volksverhuizingen
- de Hunnen
• Midden 4e eeuw drongen de Hunnen Zuid-Rusland
binnen én in 375 versloegen zij de Oost-Goten en
verjoegen de West-Goten uit het huidige Roemenie
• Vanuit het huidige Roemenie deden de Hunnen
aanvallen op de rest van Europa (lees: het Romeinse
Rijk)
• Onder leiding van Atilla drongen zij zelfs door tot diep in
het huidige Frankrijk (451)
– Hier werden ze voor het eerst verslagen door de gezamenlijke
legers van Rome, de Visigoten en de Franken
Artikel XV
De Grote Volksverhuizingen
- de Hunnen
• Een jaar (452) later viel Atilla met een nieuw leger NoordItalië binnen, waarbij zijn leger grote verwoestingen aanrichtte
en de weg naar Rome openlag (452). Niemand weet precies
waarom hij Rome niet heeft aangevallen. Hij trok zich terug
naar het hartland om daar een jaar later te sterven, waarna
zijn rijk uiteenviel.
• De Oost-Goten trokken als foederati de Balkan op en
maakten kortemette met het Hunse gezag aldaar
Hunnen in actie
Artikel XV
De Grote Volksverhuizingen
- De Franken
• De Germaanse volksverhuizers waren opzoek naar
een beter bestaan. Binnen het Romeinse Rijk vonden
velen dit
– Land en een hoogstaande cultuur
– Dit vonden ze, waarbij samenwerking met de
inheemse bevolking voorop stond.
– De Franken zijn hiervan een goed voorbeeld:
• Ten tijde van Constantijn de Grote het Rijk binnen gelaten
(4e eeuw), als foederati
• Bewaakten de grenzen in het noordwesten
• Frankische legeronderdelen werd elders ingezet
• Maar tegelijk toonde deze samenwerking ook het zwakker
worden van het Rijk aan
1
400
500
600
700
900
1000
1100
1200
1300
in grijs; het woongebied van de Franken in de
vijfde eeuw. In rood; de maximale uitbreiding van
de Frankisch/Germaanse taal na de vijfde eeuw.
Zelfs tot ver in Noord-Frankrijk!
1
600
700
900
1000
1100
– Dit gebied wordt continu bedreigt door nare buren
– Gezocht wordt naar een Frankisch leider die de stammen kan
verenigen en de vijanden gaat verslaan
• Deze wordt gevonden in Clovis. Hij werd koning van een
stam nabij Parijs (465-511?)
500
• Vormen een sterke en onberekenbare macht binnen de
grenzen van het Rijk
• In de 5e eeuw neemt de macht van de Romeinen af en die
van de Franken toe
• Ca. 450 NC trekken de Romeinen letterlijk weg (legioenen)
– Vele geromaniseerde volken gaan mee c.q. verdwijnen
• De Franken nemen een deel van voorheen Romeins gebied
400
Opkomst van de Franken
1200
1300
1
400
Frankische Koninkrijk ca. 770
500
600
700
900
1000
1100
1200
1300
Artikel XV
De Grote Volksverhuizingen
- conclusie
• Tekort aan land en ongunstige klimatologische omstandigheden
lijken van wezenlijk belang te zijn geweest bij de migratie van de
Germanen
• De druk van de Hunnen heeft in de eerste fase van de
Volksverhuizingen geleid tot herverdeling van de stammen in heel
Europa
• Integratie van stammen als bondgenoten in het Romeinse leger
leidde tot afname van de kracht van Rome
• Veel meer ondermijnend proces was de vorming van Foederati.
Hiermee gingen macht en grondgebied weg van de Rome
• Het West-Romeinse Rijk werd geleidelijk aan getransformeerd
naar een verzameling Germaanse staten