DEEL 2

Organismen reageren op prikkels uit hun omgeving

THEMA

5

Klierwerking als reactie op prikkels

1 Klieren zijn effectoren

  Klieren zijn

effectoren

omdat ze reageren op prikkels

Secretie

is afscheiding van klierproducten (kliersap) uit de klieren   Bv. traanklieren secreteren traanvocht als reactie op het pellen van een ui Bv. speekselklieren secreteren speeksel als reactie op de geur van een lekkere maaltijd  2 soorten klieren:

exocriene klieren endocriene klieren

2 Exocriene klieren

2.1 Wat zijn exocriene klieren?

 Klierproducten worden afgescheiden aan het

uitwendig milieu

(aan het lichaamsoppervlak of in een lichaamsholte)  Bv. traanklieren, maagwandklieren, zweetklieren, darmsapklieren, …

2.2 Bouw en aanpassingen van exocriene klieren 2.2.1 Bouw van exocriene klieren

 Klieren met klierzakjes en een afvoerbuis; bv. speekselklier  Verspreid liggende kliercellen; bv. slijmvlies van mond, darm, vagina, …

3 Endocriene klieren

3.1 Wat zijn endocriene klieren?

 Klierproducten worden afgescheiden in het

inwendig milieu

(

bloed

)  Endocriene klieren zijn

hormoonklieren

 Hormonen zijn chemische

signaalstoffen

die via het bloed hun doelorganen bereiken

3.2 Bouw en aanpassingen van endocriene klieren 3.2.1 Bouw van endocriene klieren

 groepjes kliercellen Bestaan uit: of klierblaasjes, omsponnen met haarvaten  Bv. schildklier produceert thyroxine  beïnvloedt o.a. de groei

3.2.2 Aanpassingen van endocriene klieren aan hun functie

  Hebben

geen afvoerbuis

Hormonen worden rechtstreeks aan het

bloed

afgegeven microfoto schildklier

4 Gemengde klier: pancreas

 Pancreas of alvleesklier bevat zowel exocrien als endocrien klierweefsel  Exocrien: klierzakjes produceren alvleessap  darmkanaal voor spijsvertering via afvoerbuis naar

 Endocrien: groepjes endocriene kliercellen (

eilandjes van Langerhans

) liggen verspreid in het pancreasweefsel   β-cellen produceren het hormoon

insuline

α-cellen produceren het hormoon

glucagon

 samen houden ze het

bloedglucosegehalte constant

Lichtpaarse cellen : eilandje van Langerhans

EINDE

THEMA

5

Klierwerking als reactie op prikkels