Nieuwsbrief Gilde Stadsgidsen

/

Nr. 57 maart 2017

Van de redactie

Het begint bij ons al aardig te kriebelen: nog een maand wachten en dan begint op 26 april a.s. onze eerste wandeling in het seizoen 2017: de Zegwaardse geschiedenisroute. Deze begint om 10.00 uur vanuit Dorpsstraat 7. Komt u ook?

0-0-0-0-0 Een touwtje uit de brievenbus…

In de Nieuwsbrief februari 2017 kon u lezen over de door de woningnood gestimuleerde belangstelling voor een woning in Zoetermeer. Maar het waren vorige eeuw niet alleen Hagenaars die zich lieten overtuigen een woning in Zoetermeer te betrekken. Al in 1947 kwamen drie gezinnen uit Amsterdam naar Zoetermeer. Nu niet gelokt door een nieuwe woning in Zoetermeer, want die waren zo vlak na de oorlog ook in Zoetermeer niet beschikbaar. Maar er was wel werkgelegenheid bij de nieuwe glasharderij van Huug Brinkers in zijn margarinefabriek midden in de Dorpsstraat. Werk was er voor Arie de Groot, Bertus de Groot en Job de Jong. Zij hadden ervaring opgedaan in glasharderij “Veilig Glas” in de hoofdstad. Huisvesting lag moeilijk, Arie de Groot kwam uiteindelijk terecht in een woning aan de Bleiswijkseweg, Bertus de Groot trok in een woning in het complex van de margarinefabriek van Brinkers en het gezin van Job de Jong kreeg een etage toewezen in het herenhuis van het echtpaar Van Driel, aan de Jacob Leendert van Rijweg. Dat ging niet meteen van harte, want de slaapetage werd gevorderd door de gemeente en daardoor moest Kitty, de volwassen dochter van het echtpaar De Jong, verkassen naar een afgesloten deel van de royale zolder. In het begin moest ook gebruik gemaakt worden van de voordeur aan de zijkant van het pand. Al gauw maakte de constructiewerkplaats van Cornelis van Driel een stalen trap naar het balkon van de ouderslaapkamer. Op die manier hadden beide gezinnen hun privacy en gezin De Jong een eigen voordeur. Een touwtje uit de brievenbus was er niet, want er was ook geen brievenbus. De postbode klom toen nog de trap op en gooide de post achter de niet afgesloten voordeur, op de mat. Dat kon toen nog. De deur afsluiten overdag was niet zinvol, want alle leveranciers kwamen hun bestellingen opnemen en later bezorgen. Midden vijftiger jaren konden de gezinnen van Bertus de Groot en Job de Jong naar de “Brinkersbuurt” achter de Stationsstraat verhuizen. Met de uitbreiding van Zoetermeer met het Stadshart werd de hele J.L. van Rijweg gesloopt. Een trieste afloop voor het eerbetoon aan onze plaatselijke held J.L. van Rij. de Rode Pannenbuurt van architect Jan Dekker

De Ned. Herv. Kerk van Zoetermeer-Zegwaard

Oorspronkelijk tweelingdorp

Zoetermeer als toekomstige stad van 100.000 inwoners kent een aantal historische gebouwen. Een van de belangrijkste daarvan is de Ned. Herv. Kerk, gebouwd op de grens van het oorspronkelijke tweelingdorp Zoetermeer-Zegwaard. Men kan zich in het huidige Zoetermeer gelukkig prijzen, dat dit uit geschiedkundig en kunsthistorisch oogpunt belangrijke kerkgebouw er weer in herstelde luister staat en dat de oude toren behouden is gebleven.

Geschiedenis

In de jaren 1450-1476 was op de plaats van de huidige kerk reeds een kerk gebouwd. Wel was er nog een kerkje daarvoor geweest, doch dit heeft gestaan in een gebied waarin de eerste nederzetting van de vroegere gemeente Zoetermeer moet worden gezocht, te weten aan de oever van de oude Meerpolder, de eerste meerpolder in Zuid-Holland en sedert 1614 een droogmakerij. Dit kerkje is in 1450 afgebroken. Van het kerkgebouw dat tussen 1450 en 1476 werd gebouwd, resteert alleen nog de voet van de toren. In 1642, nadat de toren enige jaren daarvoor was ingestort tijdens een hevige storm, kreeg deze voet een bekroning. De restauratie van deze toren kwam gereed in 1692. Het heeft zeer veel moeite gekost deze toren te behouden en van een geheel nieuwe fundering te voorzien. Bij de uitvoering der funderingswerken werd telkens gevreesd dat hij zou instorten. In de toren bevindt zich een luidklok uit 1571 welke in 1577 werd aangekocht van de kerkmeesters van Oudewater. Het randschrift in deze klok luidt: MARIA BEN ICK GHEGOTEN VAN ADRIAN STEULART IN TJAER MDLXXI . Na de strijd tussen de Geuzen en de Spanjaarden werd de kerk in 1590 gerestaureerd. Dit gotische kerkgebouw bleek in 1783 in vergaande staat van verval te verkeren. Eerst werd besloten tot herstel, waarvoor een lening werd aangegaan van ƒ 52.000. Om rente en aflossing te kunnen betalen, werden alle inwoners van het tweelingdorp belastingen opgelegd op brood, vee, bier, wijn, gedistilleerd, grond en bovendien op trouwen. Gezien de ernst van de toestand waarin zich het kerkgebouw bevond, werd toch in 1784 besloten de kerk af te breken. Alleen de toren bleef staan.

Nieuwbouw

Op 13 april 1785 werd naar een ontwerp van J.C.F. Guidici aangevangen met de bouw van een nieuwe kerk. De bouw werd voltooid in 1787. Prof. dr. M. M. Ozinga zegt er in zijn boek „Protestantse kerken hier te lande gesticht in 1596-1790” o.a. dit van: „Het plan van deze kerk is verwant aan de Haarlemse Nieuwe Kerk. De plattegrond is zuiver vierkant, waarbinnen 4 pijlers eveneens een concentrisch kleiner vierkant vormen. Naar het oosten is wellicht deels op de fundering van het oude koor een rechthoekige travee uitgebouwd dienende voor de avondmaalsviering en door een hek afgescheiden van de preekkerk. Met enkele andere kerken is dit een der weinige gevallen waarin men bij de bouw van een nieuwe kerk een deel der ruimte voor het houden van het avondmaal afzonderde. De soberheid van het uitwendige, op de hoeken en bij de uitmondingen der kruisarmen versterkt door vlakke pilasters, wordt slechts gebroken door de fraaie hardstenen poort aan de noordzijde. Inwendig worden alle even hoge traveeën door, over de viering en de uitbouwkoepel en overigens kruisvormige stucgewelven overdekt, welke rusten op ranke pijlers en muurpilasters". De ingang aan de noordzijde is naar de Dorische bouworde met twee ronde kolommen van blauwe Ceosijnse steen, waarachter weer twee vierkante kolommen geplaatst. Boven de deuren werd een steen aangebracht, waarop de tijd van de bouw en de voltooiing staan aangegeven met de namen van de Schouten en Kerkmeesters. Rond 1955 was de kerk weer aan restauratie toe. De restauratie van de kerk — aangevangen in 1967 — kwam in 1970 gereed, waarna de ingebruikname op 17 september van dat jaar plaatshad. Vergeleken met de toestand van vóór de restauratie is het interieur gewijzigd. Het oude koorhek is tegen de achterwand aangebracht. De geheel gerestaureerde preekstoel is met het doophek — beide uit 1787 — eveneens wat naar achteren geplaatst en thans beschilderd met mat-Engels rood als hoofdkleur, gedecoreerd met olijfgroen en

goud. De preekstoel toont drie Bijbelse taferelen nl. De wetgeving van Mozes, Mozes in het brandende braambos en de Druiventros van Eskol. Vóór de preekstoel zijn de oude koperen doopvont en de koperen lezenaar geplaatst. De restauratiekosten van het orgel bedroegen ƒ 90.000. De punten en de onderbouw van het orgel zijn met fraaie ornamenten voorzien. Na de Hervorming verzette de Synode zich eerst tegen het hebben van een orgel in de kerk. Doch in 1638 verklaarde ze dat iedere gemeente zelf moest beslissen. In Zoetermeer werd het eerste orgel op 1 april 1828 in gebruik genomen.

Kerkhervorming

Nadat Zoetermeer tijdens het beleg van Leiden op 20 september 1574 door de Watergeuzen was bezet, deed de hervorming haar intrede en gingen de kerkelijke gebouwen en bezittingen over naar de kerkmeesters van de Nederduits hervormde gemeente. De eerste predikant was Wijnandus van Beeck Gerritszoon. Op de lijst van predikanten lezen wij onder veel meer ook, dat op 28 augustus 1650, als proponent werd bevestigd Jodocus van Lodenstein. Deze vertrok op 28 augustus 1650 naar Sluis. Uit het voorgaande blijkt wel, dat een belangrijk gedeelte van de geschiedenis van Zoetermeer zich rond de ontwikkeling van de religie, en in het bijzonder rond de Oude Kerk van de hervormde gemeente aan de Dorpsstraat en de Delftsche Wallen afspeelt. Zo verzocht het gemeentebestuur ds. Den Appel op 17 juni 1795 een luchtige godsdienstige redevoering te houden, wegens het met Frankrijk gesloten verbond. Zeer tegen zijn zin werd de predikant gedwongen om op die dag „de God van Hemel en aarde te danken voor de zegeningen aan dat vrij geworden volk bewezen". Met de tekst uit 1 Corinthe 15:58 werd echter het gerestaureerde kerkgebouw op 17 september 1970 weder in gebruik genomen.

Bron: Digibron kenniscentrum Hervormde Gemeente 4 januari 1973

.

Krantennieuws uit het verleden

Telegraaf 17 juli 1902 -

Door de commissie te Delft, welke zich heeft geconstitueerd tot bevordering van een spoorwegverbinding Delft Zoetermeer-Zegwaard, is aansluiting met de lijn ’s-Gravenhage-Gouda, een comité uit haar midden aangewezen, waaraan de opdracht is gegeven te onderzoeken, langs welken weg het doel zou kunnen bereikt worden en de voorbereidende stappen te doen, welke het nodig mocht achten. Dit uitvoerend comité bestaat uit de heeren F. M. de Vries van Heyst, burgemeester van Delft; C. L. J. Bos, burgemeester van Zoetermeer Zegwaard; mr. L. A. Bybau, secretaris van Delft; M. van der Hagen, directeur der zuivelfabriek „Nutricia" te Zoetermeer, en J. Verveen, secretaris van Berkel.

GILDE

Zoetermeer

Tenzij anders aangegeven begint elke wandeling of fietstocht van Gilde Stadsgidsen Zoetermeer, bij ’t Oude Huis aan de Dorpsstraat 7, met een korte uitleg. Kosten per wandeling of fietstocht zijn € 4,00 per persoon, te betalen aan de gids, liefst met gepast geld betalen. De kosten van de koetstocht bedragen € 12,50 per persoon, incl. koffie of thee na afloop. Na akkoord op de aanmelding krijgt u de betaalinstructie. De koetstocht Pioniersroute begint en eindigt bij hotel-restaurant De Sniep, Broekwegschouw 211, 2727LC Zoetermeer. De koetstocht Wilsveenroute begint en eindigt bij stalhouderij Hanemaaijer, Voorweg 172, 2716NK Zoetermeer. De kosten van de vaartocht door de Weipoort bedragen ook € 12,50 per persoon, incl. koffie of thee na afloop. Na akkoord op de aanmelding en als zekerheid bestaat over voldoende deelname, krijgt u de betaalinstructie. De vaartocht begint en eindigt bij kaasboerderij Van Veen, Weipoortseweg 72a, 2381NG Zoeterwoude-Weipoort. Wie wil deelnemen aan een activiteit van Gilde stadsgidsen kan een mail sturen naar

[email protected]

of via telefoon 079-3313156 of 06-20474612. Tochten voor groepen zijn op aanvraag mogelijk; informatie eveneens via bovenstaande mail. Als u de nieuwsbrief niet meer wilt ontvangen, of uw e-mail adres wijzigt, wilt u dat dan doorgeven aan: [email protected]