Transcript scans

LEÇONS
DE
LANGUE FLAMANDE.
Déposé aux term cs de la loL
LEÇONS
élémenlaires
~l
praliqlles de
LANGUE FLAMANDE
Lecture, Grammaire, Lexicologie,
I'AR
E. VAN DlUESSCHE,
PR01'-'ESSEUR A L' ATHÉNi~E ROYAL DE DUUXELLES-.
Ouvrage dont l'emploi est autorisé dans les établissement •. ,d:instruction
moyenne inspectés par I'État.
2" Ëdition, revue et corrigee.
BRUXELLES
H, MANCEAUX, IMPRlMEUR-LIBRAIRE,
rue de l'Êtuve, 20.
186R
PRÉFACE.
Le Cours théorique et pmtil[ue de lllngue ftamande du prof.
Van Driessche est aujourd'hui entre les mains des élèves des
principaux établissements d'instruction publique ou Ie tlamand
est enseigné à I'aide du frallçais; il a ainsi obtenu un succès
qui dépasse toutes les espérances de l'auteur. On a toutefois,
et avec beaucoup de raison, fait ob server à M. Van Driessche
que son Iivre imprim~, pour les commençants, une marche
trop rapide et une direction trop philologique à I'étude de la
langue tlamande, et qu'iJ ne peut, par conséquent, servir utilement qu'aux élèves qui ont déjà fait un cours préparatoire.
Cette raison nous a porté à pUblier textuellement les Leçons
élémentaires et pratiques telles que M. Van Driesscbe les don ne
depuis nombre d'années dans la elasse préparatoire à I'Atbénée
royal de Bruxelles.
Sa longue expérience lui a démontré qu'un cours élémentaire, pour répondre à sa véritable destination, doit nécessairem ent comprendre :
1° La bonne lecture, avee aceentuation raisonnée, et une parraite eonnaissante de la valeur des lettres ftarnandes.
A eet effet, iJ distingue dans I'alphabet flamand :
a) Les sons composés (diphtbongues) qui se prolloncent
autrement en flamand qu'en français ;
b) Les sons non usités en français ;
-(l-
c) Les voyeJles longues et les voyeJles brèves ;
d) Les consonnes qui s'artkulent autr'ement en français
qu'en flam3nd ;
el Les consonnes étrallgèl'es à la langue fran\~aise.
Le tout appuyé d'exemples et d'exercices de lecture, uwc
fraduction mot à mot. Il donne en outre la prononciation figurée la plus1'apPl'ocllée, pom' aider la mémoil'e de I'élève.
2° Le sens yrammatical et loyiquc de la proposition, c'cst·itdire /'inteliiyellce de l'e,'Vpl'e,~sion.
Pour arrivel' à la connaissance de éette m:ltièl'e, indisp!'nsable même -dans un cours tout à fait élémentaire, il exclnt
rigollreusement tout ce quc lagrammaire offre d'abstractions,
ou d'inutilités, comme dit Ie ministre Duruy; iI n'admet qllc
les procédés simples et rationnels: l'élève forme lui-mêmr
des propositions et des phrases, ('t arrive ainsi, en fort peil
de tem ps, à une cqnnaissance, pom'le moment, suffisante des
trois genres et des quatre cas, ee qui conslitue en flamand la
base du sens gl'ammatical et logiqlle, et conduit pratiquemen,t
à l'orthographie.
5° La composition -et la rlél'omposilion des mots, POll1' saisil'
/' e:mcte sinnificaUOIt de celtx-ci.
La langue flamande s'alimente à ses propres sourees ; le~
radicaux sont connus, les prétixes et les terminaisons Ollt une
acception définie et régulii!re; or, les exerciees lexicologiques, qui dans les langues dérivées sont extrêmement diffi·
ciles, doi~ent être en flamand à la portée des élèves les moins
avancés; dans les langues mères, les enfants composent et
décomposent les mots du moment qu'i1s commencent 11 haIbIl'
tier. et, I'on en conviendra, c'est bien là la clef de l'intelIigenre
de la langue.
1\01. les inslituteurs remarquel'ont que dans I'applieation
des principes énoncés, I'autellr a constamment cherché à être
simple et méthodique : les mots sont choisis dans Ie vocabu·
7
lail'e usuel; une lecon nouvelle est tOlljours bast\e SUl' une
lecon précédente; l'élève reprend lui-même les mots qu'il a
dIIjà appris, et, pal' crUe rél)étition pl'atiqlle, iI est ohligé de
les graver dans sa mémoirt'. I,es trois principes fondamentaux: Lecture, Grammaire et Lexicologie, ainsi coordonnés,
donnenl :. l'élève une somme de connaiss:lfil'es pratiqucs toujours utilement acquises, et. qui, s'il continue I'étude de la
langue llamande, lui permetlcnt d'en slll'monter, en peu de
tcmps, toutcs les ditlicullés syntaxiques ef liltéraires.
L'éditeur,
H.
Bruxelles, i 867.
MANCEWX.
LEÇONS
DE LANGUE FLAMANDE.
PREMIÈRE PARTIE.
LECTURE.
PREMIÈRE LEÇON.
Deu:c sons composés, dont la prononciation est toute différente
en flamand et en fl'ançai.~.
OU (comme au dans faute).
Ex. : Fout - {au te; zout.,- sel ; kous - bas; hout - bois;
koud - {roid.
m (comme eu dans pe~.r).
Ex. : Huis - maison; muis - souris ; uil - Mbo" ; duif pigeon ; druif - raisin.
LECTURE (ou - ui).
De groote fout. - Het zout is gezond. - De kous is
La grande fttute. - Le sel est sain. - Lc bas est
wit. .- Het hout is droog. - Het metaal is koud. - Het
blanco - Le bois est sec. - Le métat est {roid. - La
huis is hoog. - De muis is een dieI'. - De uil is een
maison est haute. - La souris est un animal. - Le Itibou est un
vogel. - De duif is ook een vogel. - De druif is rijp.
oiseau. - Le pi(Jeon est auslli un oiseau. - Le raisin est mar.
DEUXIÈME LEÇON.
Une voyelle simple et si:c sons composés non usités en français.
IJ (comme ai dans laine).
Ex. : Lijn - ligne; wijn - vin; fijn - {in ; mijn - mine;
cozijn - cOttsin.
-
JO-
OE (comme ou dans nou8).
Ex. : Hoed - chapeau; moed - courage; bloed - sang:
stoel - chaise ; roem - gloire.
LECTURE (ij -oe).
De lijn is recht. - De wijn is goed. - Het fijn en ht't
La ligne est droite. - Le vin est bon. - Le fin et Ie
grof. - De mijn is diep. - Onze cozijn is jong. - De
gros. - La mine est pruronde. - Notre cousin estjeune. - Le
hoed is rond. - De moed van den man. - Ous bloed is
ehapeallestrund. - Le courage de l' homme. - Notrc sang est
rood. - Neemt eenen stoel. - De roem van het vadel'land.
rouge. - Prenez une chaise. - La gloire de ltt patrie.
OEI (à peu près comme oui, i un peu plus faible).
Ex.: Koei - vuche; groei - croissance; bloei - spiendeuI';
moei - tante; schoeisel - chaus8U1'e.
OOI (sans équivalent: 0 long suivi de i faihlc.)
Ex. : Hooi-roin; plooi -pU; tooi -parure; strooi - paille
kooi - cage.
J.ECTURE (oei _. ooi).
De koei is nuttig. - De groei van de plant. - De
La vaelte est uWe. - La croissance de la plante. - ~a
bloei
van de nijverheid. - De zuster van mijne moeder
splendeUI' de l' industrie. - La sreur dtl ma mère
is mijne moei. - Mijn schoeisel is van Ieder. - Het hooi is
est lila tante. - Ma chaussUI'e est de cuir. - Le ruiu est
een goed voeder. - De plooi in uw boek. - De deugd is
tIIl bon rourrage. - Le pii dans votre livre. - La vertu est
een schoone tooi. - Het strooi is nuttig.
Een vogel
!lnc belle parul'e. - La paille est utile. - U'1f, oiscau
in de kooi.
dans hl eage.
AAI (sans équivalent : a long suivi de i faible).
Ex. : Baai - flanelle; kraai - eorneillc ; fl'aai - joli ; papegaai - pl'rrol[uef.
-- 11 -
EEU (sans équiralent : c long, u plcsquc nul, étant
suivi de UI).
Ex.: Leeuw - lion; meeuw - 1/lOuette; eeuw - .~iècll';
sneeuw - neige.
JEU (sans équivalent: i long, lt pl'esque nul, étant
suivi de w).
Ex. : Nieuw - nouveau; kieuw - branchic (des poissons).
J.ECTURE
(ooi - ccu - ieu).
Een kleed van baai. - Zwart als eene kraai. Une l'olJe de flanel/e. - Noir conww une corneille. De bloem is fraai. - De papegaai kan spreken. De leeuw
La /leul' est jolie. - Le pCl'l'oqnet sait par/er. - Le lion
is een schoon dier. - De meeuw is een vogel. - Ecnc
est un bel animal. - La mOl/cUe est Uit oiseau. Uit
eeuw duurt honderd jaren. - De sneeuw is wit. - Mijn
siècle dure cent ans. - La neige est blanche. - Mon
hoed is nieuw. - De visch heeft aan elke zijde van den
chapeau est nfu{ - Le poisson a de chaquc ('Mé de la
kop eene kieuw.
téte U1IC û/,(mcllÏe.
TRorSIÈME I,EÇON.
Les voyeUes aa, ee, 00, uu, ie, ne sant que des à, é, ó, û, î IOIlUs.
Ex. : Daad - action ; kwaad - mal; taal - langue; staatétat; knaap - garçon.
Beet - morsltre; spleet - (ente; veel - bcallcoup; steen pierre; neen _. non.
Boog - arc; oom - oncle; boom - arbre; schoon - beau;
groot - grand.
J,ECTURE (aa - ee - 00).
Eene goede daad. - Het kwaad is schadelijk. - De tnal
Ulle bonne ac/ion. - Le lMll est Tluisiûlc. -La [al/atlc
van ons land. - De staat van mijne gezondheid. - Die knaap
de notre pays. - L' état de ma santé.
- Ce garçon
is beleefd.
est poli.
De beet is diep. - De spleet van de pen. -Wel doen
La morsureest profonde.-La tente de la plume.-Bienfaire
is veel doen. - De steen is zwaar. - Antwoord ja of
est beaucoup faire.- La pierre est lourde.- Répondez oui ou
neen. - Ik heb eenen goeden boog. - Mijn oom is rijk. non. - J' ai un bOt' arc. - Mon oncle est riche.De boom is groot. - De hond is schoon. - Het paard is
L'arbre est grand. - Le ,chien est beau. - Le cheval est
groot.
grand.
'UIilS
Ex.: Vuur - /eu; muur - muraiUe huur - loge ; uur - heure; gebuur - voisin.
Wiel - roue; dier - animal ; biel' - bière; iever - zèle ;
mier - fourmi.
LEGTURE
(uu - ie).
Het vuur kan alles verslinden. - De muur omringt den hof.
Le feu peut tout dévorer. - Le mul' entoure Ie jardin.
- De huur van het huis. - De school begint om één uur.
- Le loyel' de la maison. - La classe commence à une heure.
- Wij hebben eenen goeden gebuur. - Het wiel van het rijtuig.
- Noua avons un bon voisin. - La roue de la voiture.
- Het paard is een schoon dier. - Het bieris een goede drank.
- Le cheval est un bel animal. -Labièreestunebonn~boisson.
- Dit kind toont eenen grooten iever. - De mier is zeer
- Cet enfant montre un grand zèle. - La fourmi est très
werkzaam.
laborieuse.
~
13
~
QUATRIÈME LEÇON.
Six consonnes qui ont une articulation autre en
français qu'en flamand.
G initial (comme dans goflt, garde, etc.).
Ex. : Goud - or; gans - oie; geel - jaune; geluk bonheur; gunst - faveur.
G final (plus faible - !lue).
Ex. : Vraag - question; ploeg - chal'rue ; genoeg - assez;
brug - pont; weg - chemin.
NG iinal (comme nque - banque).
Ex. : Zang - chant; lang - long; jong - jeune; koning
- roi; stelling - échafaudage.
NG dans Ie corps des mots, suivi d'une muette, mouillé
à la façon de gn dans digne, montagne, etc.
Ex. : Zangen - chants; lange - 10ngs; jonge - jeunes ;
koningen - rOM ; stellingen - écha{audages.
LECTURE (g - ng).
Het goud is geel. - De pen van de gans - Het geluk van
L' Ol' estjaune - La plume de Z' oie. - Le bonheur de
den menseh. - De gunst van God. - Eene vraag en een
l' homme. - La grace de Dieu. - Une question et une
antwoord.-De ploeg en het paard.-Genoeg is altijd veel.
réponse - La charrue~tle cheval. - Assez est tm.jours beaucoup.
- De brug over de Maas. - De weg naar de stad. - Le pont sur la Heuse. - Le chemin vers la ville. De zang van den vogel. - Die
stelling is lang. - Een
Le chant de l' oiseau. - Cet écha{audage est long. - Un
gedicht in zes zangen. - De lange stellingen. De jonge
poëme en sia; challts.~ Les 10ngs écha{audages.-Les jeunes
koningen.
rois.
H (toujours aspiré).
Ex. : Hond - cMen ; hoed - chapeau; huis -maison; hand
- main ; hoop - espoil".
2
-
14 --
J (comme y dans yacllt;.
Ex : Jaar-rtnllée; jacht --dll/ssc; - jcugd - jCllnesse : .Jan
- Jcan ; ja - oui.
n (sourde comme dans pcr/c).
Ex.
Strl' - étoilc ; verte - loin/ain ; Slllcrt -- doulw/';
ég/lsc; sl.crkte - force.
krl'k -
CH (très-gultul'al).
Ex. : Lichaam - corps; lachrn - rite; gevecht - comval ;
ç;limlach - _<olll'il'e ; InrlJt - air.
LECTl'RE
(h - j -
I' -
ehJ.
De hond is een trouwe \Tiend. - De hoed is rond.Le chien est un fidèlc ami. - Le chapeau est rond. -Ik woon in een schoon huis. - De hand op het 11art.
Jc dcmenre dans unc belle maison. - La ma in Slt!' ZC CWUI'.
- De hoop versterkt. - Een jaar heeft twaaIr maanden. - L'espoir forlilic. - Une année a dOllzC mois.
De jaeht is eene goede oefening. - Men moet leeren in zijt1e
La c!tassc est tin bon exercil'c. - On doit apl'rendre dans sa
jeugd. - Jan zegt ja en Jacob zegt neen. - Ik zie eene
jeunesse. - Jean dit oui et Jacques dil 11on.- - Je vois une
ster. -- ~Ien ziet de sterren iu de verte. -. Eene kerk is een
étoile.- On voit les étoiles dans Ie /ointain. - Vnc église cst Un
groot gebouw. - De stel'kte van den oliFant is groot. !]rrtT/d édificc. - La force de l' éléphant est grandc.Ons Iiehaam is stel'felijk. - Lachen is dikwijls onbelameNotre corps est mor/el. Ri/'c est souvent incontielijk. - Een schrikkelijk gevecht. - Een glimlach op de Iil)pen.
nallt.- Un terrible ('omvat. - UI! soltrire SUl' les /èvres"
- De lucht is noodig om te leven.
- L' air est l1éa5~(lire pOll/' vivre.
-
15 -.
CINQUIÈME LEÇON.
Quah'e consonnes non usitées en français.
K (comme que dans coque).
Ex. : Kok - cuisinier; stuk - morceau; tak - branche;
klok - clocht; koek - gàteau.
W (sans équivalent).
Ex. : Wil - volonté; vel'wijt - reproche; bewijs - prC/ll'e ;
waarheid - vérité; woord - parole.
KW (comme qu dans équate.ur).
Ex. : I\waad - mal; kwakkel- caille; kwakzalver - c!ta/,latan; kwijtschrift - quittanee.
J.ECTURE
(k -
1V -
kw).
De kok braadt het vleesch. - Een stuk voor den arme.
Le cuisinier l'otit ltt viande. - Ua morceau pour Ie paul're.
De vogel op den lak. - De klok in den toren van
- L'oisean SUl' la b/'{/nche. - La cloche dans la tal//' de
de kerk. - De koek van het kind. - De goede wil van
l't!glise. - Le giUe(lU de l'en{ant. - La bonne volonlt! de
dcnleerling. - Ik doe een verwijt aan mijnen broeder. l'elèvc. Je {ais un reproche à mon {rèrc.
Geeft mij een bewijs van vriendschap. - Wij zeggen altijd de
Donnez-moi une p/'tuve d·amitié. - Nous disons tal/jours la
waat'heid. - Zegt het woord duidelijk. - Het goed en het
vt!rité. - Di/es Ie mot clairement. - Le Men et Ie
kwaad. - De kwakkel is een vogel. - De kwakzalver
mal. - La caille est un oiseau. - Le charlatan
bedriegt de onwetenden. - De koopman geeft een kwijtschrift.
trompe les ignorants. - Le marchand donne I/ne quittance,
SUITE.
Sclt (1I'ès-guttural, au commencement des mots).
Ex. : Schaap - bNbis; school - école; schip - 1Ull'il'e;
schep~el - crélltll1·p; gr,hoonhrid - beauté.
-
16 -
Sch (comme s simpIe, à la fin des mots radicaux).
Ex. : Mensch -lwmme; musch-moineau; tlesch - bouteille;
gedruisch - bruit; bosch - {orêt.
LECTURE (sch initial- sch final. )
Hel schaap is zacht. - Wij gaan naar de school. - Een
La breMs est douce. - Nous allons à l'écoZe. - Un
schip vaart op het water - Ik ben een schepsel van God. navire navigue sur l'eau. - Je suis une créature de Dieu. De ware schoonheid bestaat in de deugd. - De mensch heeft
La vraie beauté eonsiste dans la vertu. - L'homme a
eene ziel en een lichaam. - De musch vangt de vliegen. une ame et tm corps. - Le moineau prend les mouches. Eene tlesch van glas is breekbaar. - Ik hoor het gedruisch
Une bouteille de verre est {ragile. - J'entends Ze bruit
van de zee. - De hooge boomen van het groote bosch.
de la mer. - Les ltauts arbres de la grande {orêt.
SIXJÈME LEÇON.
RÉPÉTITION -
Ik ben,
Gij zijt,
Hij is,
Wij zijn
Gij zijt,
Zij zijn,
APPLfCATION.
je suis,
tu es,
ie est,
nous sommes,
vous êtes,
ils sont.
Ik heb,
Gij hebt,
Hij heeft,
Wij hebben,
Gij hebt,
Zij hebben,
fai,
tu as,
il a,
nous avons,
vous avez,
ils ont.
LECTURE ET VERSIOl'i.
(Aucun changement dans la construction. - Tons les mots
employés se trouvent dans les leçons précédentes.)
L
Het zout is wit. ik heb eenen vogel. De boom is hoog. Eene
muis is een klein dier. Mijn broeder heeft eene schoone duif.
Uw cozijn is werkzaam. Ik heb mijnen stoel. Neemt uwen hoed.
Ons vaderland is klein, maar schoon. Het bloed van den
mensch is rood.
17
2.
Het hout is nuttig. De leeuw is de koning van de dieren.
Uwe moei. is de zuster van uwe moeder of van uwen vader.
De nijverheid van den menseh. Eene koei is een zeer nuttig dier.
De deugd is een rijke tooi voor de kinderen. Wij hebben eene
ziel en een lichaam.
3.
Uw vriend )leeft eenen hoed van strooi. Ik heb eenen papegaai in eene' kooi; hij kan spreken. De kraai is een vogel.
Wij hebben een schoon kleed. Gij hebt veel bloemen in uwen
hof. De visch leeft in het water, en de vogel in de lucht. Een
schip vaart op het water.
4.
De staat van uwe gezondheid is goed. Die leerling is beleefd
en werkzaam. Een paard is een sterk en nuttig dier. Wij
hebben eenen grooten en schooncn hond. De vriend van uwen
vader is een koopman. Doet goed, gij doet veel. Dit kind heeft
eenen schoonen boog.
5.
Een leeuw heeft meer moed dan een paard. Wij hebben
schoone planten in onzen hof. De muren van dit huis zijn
hoog. Onze school begint om twee ure. Uw gebuur is een
beleefde man. Het wiel is rond en sterk. Hetbier is goed voor
de gezondheid. Die soldaat toont veel moed.
6.
De gans is een vogel. Ik heb eene pen van eene gans. Het
geluk is de vrucht van de deugd. God geeft zijne gunsten
aan den rnensch. Gij hebt genoeg gespeeld. Gij hebt veel gespeeld. Het paàrd gaat vóór den ploeg. De brug op den weg
naar de stad. Die vogel heeft eenen schoonen zang.
-18-
7.
De zit'ke is genezen. De hand op het hart, en zeg de waarheid.
De menschen gaan naar de kerk. De kerk is een groot gebouw
Het schrikkelijk. geve.cht van Waterloo. ~Iijn vriend heeft altijd eenen glimlach op de lippen. Een olifant is een zeer sterk
en zeer groot dier. Jan en Jacob zjjn mijne vrienden; zij zjjn
beleefd en werkzaam.
8.
AI de menschen zijn sterfelijk. Gij lacht altijd en dat is
onbetamelijk. Dit kind heeft eenen koek van zijnen oom. De
kok braadt den vogel. Geeft een stuk van uwen koek aan de
arme vrouw. Deze leerling toont veel goeden wil. Ik doe een
\'erwijt aan dien leerling: hij heeft eene groote fout gemaakt.
Zegt mij altijd de waarheid; dat is een bewijs van goede
vriendschap.
9.
Ik ken het goed en het kwaad. Zegt duideli,jk al uwe woorden. Die kwakzalver bedriegt de menschen. Wij hebben eenen
weérwijzer (baromètre). Het kwik rijst en daalt in den
weêrwijzer. Die kinderen gaan gaarne naar de school. Het
schip van den koopman vaart Ol) de zee. De menschen en de
dieren zijn schepselen van God.
10.
De deugd is altijd eene ware schoonheid. Het water is een
goede drank voor de gezondheid. Het glas is breekbaar. De
vliegen zijn kleine diertjes. Ik heb eene jonge musch in
eene kooi. Ik hoor mijnen vader en mijne moeder; zij spreken
van mij. }Ien ziet hooge boomen in de groote bosschen. Mijn
broeder gaat op de jacht met zijnen hond. Wij zijn werkzaam
wij leeren alle dagen on7e les.
DEUXIÈl\IE PART I E.
GRAMMAIRE.
SEPTIÈ11E LEÇON.
ImpClrfait ct passé cléfini.
j'étais, je fus.
tu tltais.
il (cUe) tl/e/it.
7IOIIS étions.
VOltS étiez.
ils (eUes) élaie/jt.
Ik was,
Gij waart,
Hij (zij) was,
Wij waren,
Gij waart,
Zij waren,
PClssé indéfini.
Ik ben geweest,
Gij zijt geweest,
Hij is geweest,
Wij zijn geweest,
Gij zijt geweest,
Zij zijn geweest,
[ai été.
tu as été.
il a été.
notu a/Jona étt!.
a/Jez tlté.
ils ont tilé.
VOltS
REMARQUE. L'imparfait trad uit aussi Ie passé déflni. Les
temps comJlosés, tels que Ie passé indéfi'ni, ne se conjuguent
pas, comme en français, à l'aide de l'auxiliaire avair-hebben:
ik ben geweest signifie littéralement : je suis été.
RÈGLE. Les adjectifs qui se rappo~tent au verbe éll'e--zijn
sont appelés attl'ibutifs; ces mots sont invariables en liamand
comme les adverbes en fl'ançais.
ApPUCATION. Conjuguez l'impat'fait et Ie passé indéfini du
verbe zijn-étre en ajoutant à chaque personne un des adjectifs
attributifs suivants :
Klein, pom.
Jon~,
je!/ne.
Stout, 'IIlécha7lf.
Oplettend. attentif.
-
20-
I.eerzaam, studieux.
Vlijtig, dl!!.
Gezond, bien portant.
Groot, grand.
Vuil, sale.
Zuiver, propre.
Koppig, entêté,
Lui, paresseux.
D'après les modèles :
Ik was klein,
[étais petit.
Ik ben stout geweest, [ai dté rnécltant.
HUITIÈME LEÇON.
Pltls-que-parfait et passé antéricUl',
Ik was g~weest,
Gij waart geweest,
Hij was geweest,
Wij waren geweest,
Gij waart geweest,
Zij waren geweest,
j'avais été, j'eus été.
tu avais été.
il avait été,
1WUS avions itl!.
vous aviez été.
ils avaient été.
REMARQUE. Le pltts-que-parfait traduit aussi Ie passé autérienr; de sorte que : ik wus geweest signifie à la fois: j'avais
été et j'eus été.
RÈGLE. La forme interrogative se construit comme en
français : on place Ie sujet après Ie verbe, maïs on ne fait pas
usage du trait d'union.
ApPLICATION. Conjllguez interrogativement Ie plus-q1tc-parfait
(lJassé antérieur) en ajoutant à chaque personne un des adjectifs
attributifs sui vants :
Rijk, riclw.
Zuinig, sobre.
Arm, pauvre.
Gulzig, gour·mand.
Spaarzaam, économe.
Geduldig, paliertt.
D'après Ie modèle :
Was ik rijk geweest? avais-}e étt! ric/u:, ' '
-
2f -
NEUVIÈME t.EÇON.
{er FUTUR.
je set'ai.
tu set'as.
il sera.
nous serons ,
vous serez.
ils seront,
Ik zal zijn,
Gij zult zijn,
Hij zal zijn,
Wij zullen zijn,
Gij zult zijn,
Zij zullen zijn,
2d
FUTUR.
Ik zal geweest zijn,
Gij zult geweest zijn,
Hij zal geweest zijn,
Wij zullen geweest zijn,
Gij zult geweest zijn,
Zij zullen geweest zijn,
j'aurai été.
tu auras été.
ie aura été.
nous aurons été.
vous aurez été.
ils auront été.
REM.lRQUE. Le {er futur n'est pas, comme en français, un
temps simpte: il est composé à l'aide de l'infillitif zijn, Le 2d
futur a Ie partici pe geweest et I'infinitif zijn.
RÈGLE. La forme négative se fait à I'aide du mot niet qui
traduit les deux particules négatives ne paB du français.
ApPLICATION. Conjugaez négativement Ie {er et Ie 2d {utur
en ajoutant à chaque personne uu des adverbes suivants :
Hier, iei.
Daar,là.
Ginder, là-bas.
Te vroeg, trop tdl.
Te laat, trop tard.
Te veel, de trop.
Lang, longtetnps.
Gewoonlijk, habituellc1lIelit.
Dagelijks, journellemcnt.
Jaarlijks, annuelletnellt.
Schielijk, sumte1llent.
Te dikwijls, trop souvent.
D'après les modèles :
Ik zal hier rijn,
je serat zei.
Ik zal lang geweest zijn, j'merai été longtemps •
!~
-
-
DIXIÈME LEÇON.
Conditionnel.
PRÉSENT.
Ik zou zijn,
je semis.
tu serais.
Gij zoudt zijn,
Hij zou zijn,
Wij zouden zijn,
Gij zoudt zijn.
Zij zouden zijn,
il serait.
nous srrions.
vous serie:.
ils seruient.
PASSÉ.
Ik zou geweest zijn,
Gij zoudt geweest zijn,
Hij zou geweest zijn,
Wij zouden geweest zijn,
Gij zoudt geweest zijn,
Zij zouden geweest zijn,
faurais été.
tu aura is ett!.
il aW'ait été.
1WUS auriofts été.
vous auriez éré.
Us auraient été.
REMARQUE. Les deux temps du mode conditionnel sont,
comme les deux futurs, fOfmés à l'aide de l'auxiliaire zijn, et,
par .consélluent, deux lemps composés.
RÈGLE. La forme interl'ogative et nrgative ensemble se fait
à l'aide du mot niet et de l'inversion du verbe et du sujet.
ApPLlCATfON. Conjuguez Ie présent et Ie passéduconditionnel
inlerrogativement et négativemf.lnt ensemble, en ajoutant à
chaque personne un des a~iectifs attl'ihuti(s suivants, accompagné d'ull adverhe :
Zeer geleerd,
Zoo wijs,
Eerder genezen,
Ten minste zoo groot.
Reeds hoovaardig,
Altijd gehoorzaam,
Weldra redelijk,
tl'ès instrIlit.
aussi lage.'
plus tût gw!ri.
au »Ioi1l1 aussi grand.
déjà orgueilleux.
t6ujours obéil$ant.
bientOl raisnnnahlr.
2;j Dikwijls gedienstig,
Zelden onbeleefd,
Altijd beleefd,
Nooit onbetamelijk.
Voortaan onberispelijk,
Houvcnt sCl'viabl{,
rarcmcnt impoli.
tOllj01l1'S poli,
,jalJlais 'illc01WCllunt.
dés01'mais irl'éprochuble,
D'après les modèlrs :
sCl'ais-,je pa.s tl'tJ3
illstrnit?
n'anmis-je pas été
biell fût mi sonnable ?
Zou ik niet zeer geleerd
zijn?
Zou ik niet weldra redelijk geweest zijn?
llC
ONZIÈME LEÇON,
I mpéra ti(,
Zij Olt wees,
Zijt ou weest,
Zijn wij on wezrn wij,
Laat ous zijn ot! laat ons wezen,
sois,
soye=.
s0!J0ns,
s0!J0ns,
RE)IARQUE, Les infinitifs ~ijl/. et wezen sont synonymes; or,
les formrs ~U - wees; ~Ut - weest Ie sont aussi, Au pluriel,
~ijl!" wij - wezen wij expl'imellt I'idée dil commandement. et
laai ons zUn - laat OIIS wezen plutót celle de la supplicatioll,
de la prière,
RÈGLE, La négatioll se rend aussi par Ie mot geen (pluriel
gccne), pas dr, pas un, lorsque l'atlribut est un substantif.
ApPLICATION, Conjuguez l'impératif : 1° affirmativement
avec un adjectif attributif et un adverbe à ehoisir dans les
leçons précédentes; 2° négativement avec Ie mot geen suivi
.I'un des substantifs :
Luiaard, parcsseux,
Spelers, ioucurs,
Leugenaars, menlel/l'S,
Bedriegers, tro1llpclll'S,
D'après les modèles :
Zij altijd Olt wees altijd
redelijk,
Zij geen luiaard ott wees
geen lui:lard,
sois tOl/jours I'nisonnaMe,
1W sois pas un pfll'liSSe/IX,
-
24-
DOUZIÈME LEÇON".
SUBJONCTIF.
Préscnt.
quo je sois.
Dat ik zij,
Dat gij zijt,
Dat hij zij,
Dat wij zijn,
Dat gij zijt,
Dat zij zijn,
que tu sois.
qu'il soit.
que nous soyons.
quc vous soyez.
qu'il. soicnt.
Impal'fait.
que je (ltsse.
que tu (usses.
qlt'il (ût.
Dat ik ware,
Dat gij waret,
Dat hij ware,
]Jat wij waren,
Dat gij waret,
Dat zij waren,
que IWUS (ussions .
quc vous (ussiez,
qlt'ils fussent.
PlIssé.
Dat ik geweest zij,
'luc faie été, etc.
Plus-que-pa1'(ait .
ik geweest ware,
que j'eusse été, etc.
Le présent forme Ie passé, et l'impar(ait Ie
plus-que-pa1'fait par la simple adjonction du participe geweest.
lei, comme aux temps de l'indicati{, I'auxiliaire hebben-avoÎ1'
n'entre pas dans les temps composés: Dat ik geweest zij, dat
ik geweest ware signifie Iittéralemcnt: que je 30is été, que je
{ussc étc. Comparez, au reste, Ie présent et I'imparfait du subjOllctif au présent et à l'impar(ait de \'indicatif (6" et 7° leçons).
RÊGLE, Lorsque la proposition commence par la conjonction dat, Ie verbe, c'est-à-dire Ie mot conjugué, est rejeté à
la fin.
ApPLICATION. Conjuguez : 1° Ie présent affirmativement, en
ajoutant à chaque personne un adjectif attributif, à choisir
Dat
REMARQUE.
-
25-
dans la 7' leçon. - 2° l'imparf'ait négativement, en rattachant
à chaque personne un adverbe, à prendre dans la ge leçoll.
- 3° Ie passé affirmativement, avec un adverbe et un adjectif
pour chaque personne, à choisir dans la 10' leçon. - 4° Ie
fJlus-que-parf'ait négativement, en ajoutant à chaque personne
un des sullstantifs suivants, précédé du négatif geen (fém.
et pl. geene).
Loopers,
coureurs.
Leerling, dlève.
Twisters,
travailleur .
querslleurs.
Werker,
railleur.
Scholieren, deoliers ,
Spotter,
D'après les modèles :
1 0 Dat ik klein zij,
que Je s'>is petit.
qt.e je ne (usse pas ici.
2° Dat ik hier niet ware,
5° Dat ik zeergeleerd geweest zij, que j'aie r!td très instruit.
4 0 Dat ik geen leerling geweest que je n'eussepas dtd un dlève.
ware,
TREIZIÈME LEÇON.
RÉPÉTITION.
ApPLICATION GÉNÉII.ALE.Conjuguez en clItier Ie verbezijn-être:
1° affirmativement, avec uu seul adjectif convellable pOlll'
chaque temps (7' et 10e leçons);
2° négativement, avec un seul adverbe, convenabie pou!'
chaque temps (9' et 10e leçons);
3° interrogativement, avec un adverbe ct uri adjectif attributifpour chaque temps (10 e leçon). - 11 va de soi que les
modes impératif'et subjoncli( ne sauraient être conjugués interrogativement ni interrogativement et négativement ensemble;
4° interrogativement et négativement ensemble, avec Ie
négatif geen et un substantif convenabie ponr chaque temps
(11' et 12 e leçons).
D'après les modèles:
I" Ik ben klein,
2° Ik ben hier,
Je suis petit.
je suis ici.
3
:W
:20 il,
ik zeer gelcerd
geleefd??
4°
geen luiaard?Y
4"° Ben ik gccnlniaard
(pl.) Zijn wij geene
Jlliaanls?
Iniaards?
Suis-je très instl'llit
'ÏI/stl'uit ?
Suis-ie
un }JCf,I'csscux?
Ne su'is-jc
suis-ie pas 1~n
pal'csscux?
Ne sO'l1lmes-nnus
pas des
sornrnes-nnus ]!a.~
pal'eSSeux
ux ?
pal'csse
;)0
3° !lcu
~ün
QUATonZIÈME
QUATORZIÈME LEÇON.
!lEnnEN-AYOIR.
HEBBEN-AYOlR,
IltllicMi (.
IJldicatif.
bnpmfait.
bnpal'fait.
FI'(:sclIt.
Ik heh,
hch, [ai.
Gij hebt,
as,
heht, tlt
la as.
((.
Hij heeft, il n.
Wij hebben, nous
flOUS lll'IJUS.
rtl'OUS.
(;ij
Wj hebt, vous
vnus ave:::.
rtve;;;,
hebben, ils ont.
Zij hebben.
out.
IJ;
Ik had, [avais.
Gij hadt, fu
tu avais.
Hij had, il avait.
Wij hadden, nous avions.
Gij hadt, VO!lS
vous aviez.
avic:::.
Zij hadden, ils rtvaicnl.
rw((ienl.
Passi incléfini.
indi(ini.
Passé
Ik heb
hcb gehad,
Gij hebt gehad,
Hij lIeert
heert gehad,
hebhen
Wij heb
hen gehad,
Gij h",llt
hebt gehad,
Zij hebben gehad,
,i'ai eu.
.i'cû
cu.
tu (tS
rtS eu.
cu.
il a cu.
1l00!S
IWUS avons eu.
cu.
VOtlS
vousnvez
a.vez cu.
ils ont Clt.
Cll.
HE}!ARQUE.
RE1IAlIQUE. Limpar(ait
Limparfait et Ie passé dé(ini
défini ne font en lIamand
tlanland
([u'un
qu'un seul temps (7·
(7 e leçon). Le ]larticipe
pal'ticipe passé est toujours
énoncé à la fin de la proposition.
proposition .
RÈGLE.
féminin
REGLE. Il
IJ Ya en tlamand trois genres: lemasculin, Ie (éminin
et Ie uw/re.
llenlrc. On peut aisément reconnaître Ie genre des substantifs par la
dPterminatifs (articles
Ia terminaison des mots déterminatifs
(artieles et
adjeetif's) qui
adjeetifs)
([ui précèdent les substantifs à l'accusatif (complément direct) : devant Uil
un substantif masculin, on écrit Ie dédöterminatif avec la tel'minaison en, devant Uil
un substantif fémiJlil1 aycc la
Jlin
Ia terminaison e, et devant un substantif neutre Ie
détcJ'lllinatif reste invariable, c'est-à-dire, qu'i! n'a que ses
dèterminatif
sClllcs
sClllrs letlres
lellres radicalcs.
radic~les. Par exemple : masculin,
m3sculin, eenen;
cenl'n; fémi-
-
-:1i-
nin, eene; neutre, een. Et ainsi de même pOll\' tous Ics mots
déterminatifs.
APPLlcATlON. Conjuguez affirmativement: Ic préseut, lïmparfait et Ie passé défini en ajolltant à chaque persOlllle du
ier temps un substantif masculin, à chaque personne d:l
2d temps un sub&tantif féminin et à chaque perS0l11lC c1u
5· temps un substantie neutre, précéde de l'arlicle cellen, felle
ou een, selon Ie genre it marqUl'r.
JlIasculiu_
Vogel,
FémiJ/iJl.
Fout,
Muis;
Duif,
Bloem,
Taal,
Gunst,
O'ÎJCIW.
chapeau.
chaise.
Vbch, poissoll.
Steen, piel're.
Hoed,
Stoel,
Boom,
UI·bl·c.
{mlte.
sOIl!'i,~.
pi,l]/Joll.
fleur.
lall,9I1I'.
(avl'If1'.
Neutl'r.
I(leed,
lIuis,
Geluk,
Stuk,
Woord,
1mbit.
ma'isun.
bOlllwm·.
Schaap,
bl'ebis.
1ItoI'Ce(tu.
paI'ule.
D'apl'ès les modèles :
1. Ik hcb eeneu vogel,
2. Ik had eene fout,
5. Ik heb een kleed gehad.
feti lilt o'is(·oll.
favais wwfau/e.
feti eu UIt Iw!,;t.
QUINZIÈME LEÇON.
Plus-qlle-pctllait .
Ik
Imd gehad.
Gij hudt gehad,
Hij had gehad,
Wij haddPn gebad,
Gij hadt gehad,
Zij hadden gehad,
favais Cll.
til etvais Cl/.
il avait cu.
1101IS allio!ts cu.
vot!s (tt'Ï~::: ell.
ils avaient cu.
-
28-
l'r {utur.
j'aurai.
tu auras.
il aura.
nous allrons.
vous ·aurez.
ils auronf.
Ik zal hebben,
Gij zuIt bebben,
Hij zal hebben,
Wij zullen hebben,
Gij zult hebben,
~ij zullen hebben,
2d futur.
Ik zal gehad hebben,
Gij zult gehad hebben,
Hij zal gehad hebben,
Wij zullen gehad hebben,
Gij zult gehad hebben,
~jj zullen gehad hebben,
j'aurai eu.
fit auras eu.
ilaura eu.
nous aurons eu.
vous aurez CII.
ils altront cu.
REMARQUE. Le plus-que·par(ait l'end aussi Ie passé antérieul'.
Les deux fitturs sont des temps composés; au 2d futul' l'iofinitif hebben se trouve après Ie participe gehad.
RÈGLE. Le mot geen signifie niet een, pas un, pas de, et
exprime par conséquent la négation sans le concours du mot
niet.
ApPUCATION. - Conjuguez négativement Ie plus·que-par{ait,
Ie f er et Ie 2d {utUl' en ajoutant à chaque personne, pour Ie
ier tem'ps un substantif masculin, pour Ie 2d un substantif
fémioin et pour Ie 5" un substantif neutre, respectivement
précédés de I'adjectif déterminatif, geenen, geene ou geen,
selon Ie genre du substantif suivant :
Masculin.
Hof, jardin.
Hond, cltien.
Boog, arc.
Vriend, ami.
Koek, gdteau.
Wil, volonté.
Féminin.
Pen, pl;'me.
Gans, oie.
Vrucht, fruit.
Deugd, vertu.
Kamer, chambre.
School, école.
Neutra.
Boek, livret
Dier, animal.
Hout, bois.
Water, eau.
Schip, vaissaau.
Paard, cheval.
-
29-
D'après les modèles :
1. Ik had geenen hof gehad, je n'avais pas eu dejardin.
2. Ik zal geene pen hebben, je n'aurai pas de plume.
5. Ik zal geen boek gehad hebben,je n'aurai pas eu de livre.
SEIZIÈME LEÇON.
Conditionnel.
Présent.
Ik zou hebben,
Gij zoudt hebben,
Hij zou hebben.
Wij zouden hebben,
Gij zoudt hebben,
Zij zouden hebben,
j'anrais.
tn aurais.
'il aurait.
110MB aurions.
vons anriez.
ils auraient.
Passé.
Ik zou gehad hebben,
j' anrais en.
Gij zoudt gehad hebben,
tu aurais eu.
Hij zou gehad hebben,
il aurait eu.
Wij zouden gehad hebben,
nous aurions eu.
Gij zoudt gehad hebben,
vous auricz cu.
Zij zouden gehad hebben,
ils auraient cu.
Impératif·
Heb, aie.
Hebben wij,
ayons.
Hebt, ayez.
Laat ons hebben, ayons.
REMARQUE. Les deux temps du conditionncl sont, comme
Jes deux futurs, des temps composés. A la 1'" personne dll
plul'iel de l'impératif, la forme hebben UJ(j exprime Ie commandement, et laat ons hebben une idr,e de supplication (1 oe Ieçon).
RÈGLE. Les formes de l'article défini pour les trois genres
à l'accusatif sont : DEN, masculinj DE, féminin j HET, neutl'c.
ApPLICATION. Conjuguez affirmativement les trois temps précédents en ajoutant, à chaque persOJlOe du présent, un substantif masculin; à chaque persOJlOe du passé, un substantif
féminin; à chaque forme de l'impérati{, un substantif neutre,
précédé de l'article DEN, DE ou HET, selon Ie genre.
3
-
50-
Mltsculin.
FJmÎuill.
Appel, pomme.
Stok, Mton.
Bal, balle.
Prijs, pI'ix.
l\loed, COU1'Cl!}c.
Papegaai, pCI'I'0'luct.
Plaats, place.
Goedheid, bOlltt!.
Stoutheid, ltard'iesse,
Vreugd, joie.
Droefheid, dou/cur.
Gelegenheid, ocrasioll~
I1'/Jl.ltre •
Woord, paro/c.
Genoegen, satis{actioll.
Besluit, I'ésolution.
Voordeel, avalltage.
D'après les modêles :
t. Ik zou den appel hebben, faurais la pomlllc.
2. Ik zou dc plaats gehad hebben, fal/nds
3. Heb het woord, aic la paro/e.
DIX-SEPTIÈ~IE
/JU
la place.
LEÇON.
Subjoucti{.
Pl'ésclll.
Dat ik bebbe,
Dat gij hebbet,
Dat hij hebbe,
Dat wij hebben,
Dat gij hebbet,
Dat zij hehben,
Dat ik hadde,
Dat gij haddet,
Dat hij hadde,
Dat wij hadden,
Dat gij haddet,
Dat zij harlden,
'lIlC laie.
que til aies.
'Ju'U ait.
lJuc nous rtyous.
'lUC vous aye::,
'lu'il,~ aient.
lmpar{ait.
quo j'eU5se.
'lUlI tu Cl/sses.
qu'il CJÎt.
que
nou.~
eus.flons,
qua vous cussie:,
qu'ils cussent.
-31-
Passé.
Dat ik gehad hehbe,
Dat gij gehad hebbet,
Dat hij gehad hebbe,
Dat wij gehad hebben,
Dat gij gehad hebbet,
Dal zij gehad hebben,
'lUC faic cu.
'luc tl! nies eu.
'JII"il aU CU.
'luc 1101IS lIyons ril.
'luc vous aye::: cu.
qu'Us ail'ut cu.
Pilis-que-pm'fait.
Dat
Dat
Dat
Dat
Dat
Dat
ik p;ehad h3dde,
gij gehatl haddet,
hij gehad hadde,
wij gehad hadden,
gij gehad haddet,
zij gehad hadden.
'Juc j'cu.çse cu.
'luc tu eusses el/.
qu'il cût cu.
'Juc lW/IS cltssiolls el/.
'luc vo!/.s eUsSiez el/.
qll'Us eusscnt en .
.
La conjonction dat rcjette Ie vel'be (1lebbe, knelde.'
à la fin de la proposition. Le passé et Ie plus-que-pal'(ail sont
respectivement formés du ]Jl'ésent rt de l'impnl'fttil par l'adjOllction du participe gehad.
RÈGLE. Tous les mots détet'minatif~, tels que Ips a~jeclif~
ossessi(s, démonstrati(s, indéfinis, etc., Jll'euuent, comme les
mots eenen, eene, een; geenen, geene, (Jem; den, de, /tet, pmJlloyés dans les trois leçons précédentcs. pOli\' Ie lIla,~culi'll la
tel'luinaison en, pout' Ie témiiûn e, el restent iIl\'ul'iahles au
ncutl'e.
ApPLICATlON. COlljuguez affirmutivemcnl: '1" Ie pl'óent avcc
Ie substantif masculin vriend - ami, et Ie détel'minatif zulken ,
11i! tel; 2' l'impm'(ait avec Ie substantif ftminin {foecllteid bonté, et Ie même détel'minatif zulke, unc tclle; ;;" Ie p{/s,~é
:ivec Ie substantir neutl'e geluk - bonheur, rt Ie même déterminatif zulk, nn tel; et 4°le plus-que-par(ait :J\'cc deux substantifs masculins, deux féminins et deux neutres, précédés des
détel'minatifs mijnen, mijne, mUil (mon, ma). Chobissez les
suhstantifs dans les )eçons pl'reédentcs.
REMARQUE.
52 -
D'après les modèles :
t. Dat ik zulken vriend hebbe,
2. Dat ik zulke goedheid
hadde,
5. Dat ik zulk geluk gehad
hebbe,
4. Dat ik mijnen prijs gehad
hadde,
que j'aie un fel «mi.
que j' eusse une telle
bonté.
que j'aie eu un tel
bonheur.
que j'eusse eu mon
prix.
DIX-HUITIÈME LEÇON.
Répétition.
ApPLICATION GÉNÉRALE. Conjuguez "en entier Ie verbe hebbenavoir: :l 0 affirmativement avec un seul substantif pour chaque
tem ps; pour Ie présent un maseulin, pour I'impar(ait un téminin, pour Ie passé dé{ini un neutre, et ainsi de suite, alternativement avec I'article indéfini à l'accusatif eenen, eene, een;
2' négativement de la même manière, c'est-à-dire, en prenant
successivement pour chaque temps, un substantif masculin.
un (éminin et un neutre, avec Ie négatif geenen, geene, geen.
DIX-NEUVIÈME LEÇON.
Tous les substantifs ajoutés (dans les leçons
précédentes) au verbe hebben-avoir sont des compléments
directs : iJs répondent à la question qui? ou quoi?
RÈGLE. II Ya en flamand quatre cas, savoir : 1. Ie nominati(;
2. l'accusaUr; 5. Ie génitir; 4. Ie datir.
Les mots varient dans leurs terminaisons, selon Ie cas
auquel ils se trouvent.
L'accusatircorreSpOlld au complément direct trançais. Nous
connaissons donc ce cas pour l'avoir écrit, aux trois genres
dans toute la conjugaison précédellte.
Le nominatir est Ie sujet.
Nous allons apprelldre à écrire lous les déterminati(s flamands au nominatir pour les tl'ois genres :
REMARQUE.
-
•'11aseltlin.
Deze,
Die,
Gene,
Welke,
Zulke,
Onze,
Férninin.
Deze,
Die,
Gene,
Welke,
Znlke,
Onze,
35-
Neutre •
DeeR,
Dit,
Geen,
Welk,
Zulk,
Ons,
ce .•• ei: eelle •. ci.
ce; cette.
ce .•• là; cette ... lei
quel; queUe.
tel; telle.
notre.
Tous ces mots sont parfaitement semblables au masculin
et au féminin; au neutre iJs restent invariables, comme dans
les exercices précédents.
Les suivants sont semblables au masculin et au neutre; au
féminin, ils sont, comme les précédents, terminés en e.
Masculin.
Geen,
Mijn,
Uw,
Zijn,
Hun,
Féminin.
Geene,
Mijne,
Uwe,
Zijne,
Hunne,
Neutre.
Geen,
Mijn,
Uw,
Zijn,
Hun,
APPLICATIONS. -
aucun, aucune.
mon, ma.
votl·C.
,.011,
sa.
lem',
Conjuguez :
i O Affirmativement, à la 3e persoune du singulier seule-
ment, les six premiers temps (jusqu'au fUtUl' antérieur) du
verbehebben-av/lir, en prenant pour sujet-nominatifun substantif
masculin précédé successivement d'un des six déterminatifs du
ie. tableau, et pour complément-accusatifun substantif également masculin, mais précédé successivement'd'un'des six déterminatifs du 2d tableau.
2° Les mêmes temps (les six premiers) interrogativement avec
Uil sujet-nominatif masculin précédé successivement d'un des
six déterminatifs du 2d tableau, et un complément-accusatif
également masculin, mais précédé successivement d'un déterminatif du ier tableau. (Choisir les substantifs à volonté dans
les leçons précédentes.)
, D'après les modèles:
i O Deze vader heeft gee,,!en zoon. Ce père n'a aucun lils.
2° Heeft geen leerling dezen inktpot? Aucun t!lève n'a-t-il eet
encrier ? etc.
-
-,
u-I
VINGTlÈME LE(:ON.
Dans les leçons pl'écédentes, 110US avons appris
deux cas; dans la présente leçon, nous apprendrons Ie géniti{~
complément indirect.
REGLE. Le géniti{ peut s'expl'Îlllcr pal' deux {'ormes, rune
silllJile,l'autre conlmclée.
La forme silllplc est en tout scmblablc à l'aCCllsatit précédé
de la pl'épositioll 'l'{In. Dans la formc contradée, cette pré]losition n'est pas exprimée, elle est cOllfondue avec l'al'lielc.
Les suhstantifs 1TUlsculins et neulrcs prennent un s au génitif contl'acté, les {ëminins Ile varÎent pas.
REMARQUE.
E.x:emples.
Vetn ûen man ou des mans, de l'homme.
F{;}l\~\l:S : I'au de vrouw ou der vrouw, de la femme.
:'\EU111E: Van het kind ou des kinds, de I'enfaut.
De ml:me ]Jour tous 1('5 délenuillalifs :
~IASC{;L1N :
MascuJin.
rail
Valt
Van
Van
Van
Van
Van
Van
dezen ou de::es.
dien ou cliem.
(i/lzcn ou onzes.
cenen ou eens.
mijnen ou mijl/s.
zijnen ou zUus.
uwen ou !CI.os.
hunucn ou lmils.
Neutm.
F'éminin.
Van
run
Vuu
l'an
Van
Van
Van
Van
dees ou deze.~.
dit ou diens.
ons ou ouzes.
el:1I ou eens.
mijn ou mijns.
deze ou dezer.
die ou dier.
ouze ou unzer.
eene ou eeuer.
mijne ou 'lJt'iJner.
Van
ran
Van
Van
Van
zijn ou zijner.
Van zijn ou zijns.
Vw, uw OU llWS.
ran lml! ou hallS.
uwe ou uwer.
hunne ou lwmm·.
APPLICATION :
Conjugnez les huit premiers temjls (jusqu'au
35
passé du conditionnel). les trois personnes dn plnl'iel seulement, du verbe hebben-avoÏl', en ajoutant à la pe personneun
acc'usutif-complément direct et un génitif'-comjllémellt indirect.
tous deux du genre masculin ; pour la 2" persOlme idem.
mais du genre féminin; et pour la 5e pel'sonne idem, mais
<In genre nentre. Mettez devant l'accusaUf l'al'licle défini del/,
de, het et devant Ie génitif, successivement póur chaqne
temps, un des hlLit détcl'minatifs donné~ ci-dessus.
D'a)l,'ès les e.xemplcs :
1. Wij hebben den prijs V(tn dezen leerlino on rlezesleel'lillfJ8;
110U8 avons Ie prix de eet élève.
2. Gij hebt de achting vun deze vrouw ou de;;er VI'OUW ; vous
avez l'estime de cette femme.
5. Zij hebben het boek van dees kind ou dezc~ kiud". lis ont
Ie livre de cet enfant..
4. Wij hadden den stok van dien man ou diens mans ;' nons
avions la canne de cet homme.
5. Gij hadt de vriendschap van die moede,' ou dier moeder ;
vous aviez l'amitié de cette mère.
6. Zij hadden het vertrouwen van dit volk ou diens volks;
ils avaient la confiance de ce peuple.
VINGT ET UNIÈME LEÇON.
REMARQUE. En fl'ançais la contraction de l'articie rst ele
rigueur: ainsi, ron ne pourrait pas dil'e : de Ie cheval [lour
du cheval, à les fleurs pOUI' aux fleurs, etc.
En f1amand la contraction est facu!tative, c'est-à-dire (lUC
ron peu,t contract el' , mais on ne doit pas contracter.
RÈGLE. Le datif-complément indirect a également deuxfOl'me~ i
la fOI'.me simple est aussi parfaitement semblable à l'acc/lsatif,
mais précédé de la préposition ((an. La forme contl'actée confond la préposition avcc le'détel'minatif, et Ie suhstanlifneull'('
(ll'cnd un e.
-
36-
Masc. Aan den man ou den man, à l'homme.
Fém. Aan de vrouw ou der vrouw, à la femme.
Neutre. Aan het kind ou den kinde, à l'enfant.
ApPLICATION. Écrivez les phrases suivantes dans la fOl'me
contractée, en pOl'tant Ie datif avant l'accusati{.
Ik geef dezen appel aan den jongen; je donne cette pomme au
garçon.
Gij geeft die naald aan de meid; vons donnez cette aiguille à
la servante.
Hij geeft dit brood aan !tet kind; iJ donne ce pain à I'enfant.
Wij geven eenen koek aan onzen vriend; nous dOllilOns nn
ga.teau à notre ami.
Gij geeft eene les aart uwe zu-ster; vons donnez nne leçon à
votre soour.
Zij geven een geschenk aan hunnen broeder; iJs donnent nn
cadeau à leur frère.
Ik zend uwen brief aan mijnen vader; j'envoie votre lettre à
mon père.
.
Gij undt eene duif a(m uwen vriend; vous envoyez un pigeon
à votre ami.
Hij zendt zijn kleed aan den kleêrmaker; iI envoie son habit
au tailleur.
Wij zenden 0118 boek aan den meester; nous envoyons notre
livl'e au maître.
Gij zendt geen geld aan den soldaat; vons n'envoyez pas d'ar~ent au soldat.
Zij zenden hun graan aan den koopman; ils envoient leur
grajn au marchand.
D'après les modèles :
ik geef' den jongen dezen appel; je donne cette pomme au
gal'çoll.
Ik zend mijnen vader uwen brie/,; j'envoie votre lettre àmon
père.
YINGT-DEUXIÈME LEÇON.
YERBES RÉGULIERS.
lIodèle de eonJogall!lon.
LEER EN,
rtpprendre.
SUBJONCTIF.
I:iDICATH·.
Pl'éscnf.
(Dat) ik leere, q/le j'app,·cnllc.
Gij leerct,
Hij leere,
Wij leeren,
Gij leeu',
Zij leerelI.
Ik leer, i'npPl'ruds.
Gij leer',
Hij leert,
Wij leercn,
Gij leert,
Zij leeren.
Imp!l1'(ait.
Ik leerde, j'aJl}/l'cll((is.
Gij
lecrd~t,
HIJ leerclr,
Wij leerde/l,
Gij leerder,
Zij leerden.
(Dat) ik leerde, q/le j'ft}ll'I'ÎSFC.
Gij leerdet,
Hij leerde,
Wij leerden,
Gij leerdet,
Zij leerden.
Passt! il1r1l1fini.
Ik heb geleerd,
j'ui appris.
Gij hebt geleèl'lJ,
Hij beeft
»
Wij hebben»
Gij hebt
»
Zij hebbell »
(Dal) ik bebbe geleerd,
quc j'((ie app/·is.
Gij bebbt!t geleerd,
Hij bebhc
»
»
Wij hebben
Gij hebbet
1I
Zij ht'hhen
»
Pll/s-q/le-}JIII'fait.
Ik had geleerd,
[avl/is app,.;s.
(Dat) ik Iladlle geleerd,
qlle fell.'se apJll'is.
;)1) -
Gij hadt geleerd,
Hij had
»
Wij hadden »
Gij hadt
Zij hadden ))
ier futur.
Ik zalleeren,
j'apprendrai.
Gij zult leeren ,
Hij zal
))
Wij zullen ))
Gij zult
"
Zij zullen ))
Gij haddet geleerd,
Hij hadde
"
Wij hadden
»
Gij haddet
»
Zij hadden
»
2" fatar.
Ik zal geleerd hebben,
j'aurai ap pl'is.
Gij zult geleerd hebhen,
Hij zal
Wij zullen "
Gij zult
»
Zij zullen»
»
CONDlTIONNEL.
Présent,
Ik zou IeereIl,
j'apprenclrais.
Passé.
Ik zou geleerd hebben,
j'aura is app ris,
Gij zoudt leeren,
Hij zou
))
Wij zouden))
Gij zoudt ))
Zij zouden ))
Gij zoudt geleerd hebbell,
))
))
Hij zou
Wij zouden))
))
Gij zoudt
))
))
))
Zij zouden ))
IMPÉRATJF.
Leer, apprends.
Leert, apprenez.
Leeren wij, appl'elWltS,
Laat ons leercll, appl'enons,
JNFIN1TJF.
Prt!sent.
Leeren,
Apprendl·e.
te leeren,
à appl'enure
om te leeren,
pour apprendl'e.
Passé.
Geleerd hebben,
AvoÏ!' appr'is,
geleerd te hebben,
d'avolr appl'is.
om geleerd te hebben.
pour avoir appl'is.
-
39-
PARTICIPE~.
p,'ésent.
Passé.
Leerende, apprenant.
Geleerd, apP,·is.
REMARQUE. Dans la conjugaison des verbes, on distingue
les Iettres radicales et les lettl'es finales; leeren a pour radi<-al
leer; or, toutes les lettres qui suivent la leltre I' dans Ie cours
de la conjugaison sont des finales.
RÈGLE. L'impar{ait pl'end la terminaison te au Heu de de
dans tous les verbes qui ont pour dernière leUre radicale une
des consonnes fortes:
k, p, 8, t, eh. Tels sont: straffen,
werken, kappen, dansen, groeten, lachen, etc.
r.
ApPLICATION. Conjuguez affirmativement, négativement, interrogativement, et négativement et interrogativement ensemble quelques verbes réguliers SUl' Ie modèle donné, en y
ajoutant des complément& variés d'après les exercices des
leçons précédentes.
TROISIÈME PARTIE.
LEXICOLOGIE.
VINGT-THOISIËME LEÇO~.
HElIARQUE. En tlamand iI y a beaucoup de mots composés.
Pour les comprendre facilement et pour en f>aisil' eX:lttement
Ie sens, iI faut les décomposer.
HÊGLE. On fait des substantifs composés :
f· Dc dzux suhstantifs.
Ex. : lluisdeur; deur, por'te, huis, maison - porte de maison.
Boomblad ; blad, feunle; boom, al'!we - fenille d'al'bl'c.
Wijl/glas; glas, vene, wijlt, viII - ,'CITe à vin.
Note : Des deux substantifs flamands, Ie second cXJll'ime
I'idée principale; c'est pourquoi on I'explique av:mt Ie premier.
2· D'un substautif et d'un adjectif.
Ex. : Nieuwjam' ; jaar, an; nieuw, nouveau - nouve! an.
Grootvader; l'ader, père; oroot, grand - grand-père.
Schoonfltoedcr; moeder, mère; sl'lWli1t, belle- belle-mère.
S· D'un substantif et de la partie radicale d'un vCl'be :
Ex. : Looppaard; paard, cheval; [Gopen, courir - cheval de
course.
Trekpaard; paard, eheval; trekken, tirer - cheva! de tl'ait.
Schrijfpen; pen, plu me; sehrijvc1t, écrire - plume à éCl'il'e.
4· D'un substantif et d'un mot invariabJe.
Ex.: Overkleed; kleed, babit; Ol'er, au-de&sus - pardessus,
paletot.
Voorwacht; wacllt, garde; voor. avant - avant-gal·de.
Bilt1teUll'eg; UJ('g, chrmin; llim/( Ii, inlél'iem' - (')lemin intérieur.
41 -
Décomposez tous les composés suivants et
sens exact.
O'apl'tis les modtiles :
t. Boomstam; stam, tronc; boom, arbre - trollc d'arbre,
2. Kleinzoon; zoon, IHs; klein, petit - petit-fils.
J. Speelbal; bal, balie; spelen. jouer - balie pout' jouel'.
4. Ingang; gang, allée ; in, dedans - entrée, etc.
AI'PLICATION.
t' : IIliquez-en Ie
a-
Deux substantifs.
prilltemps, jour.
arbre, écorce.
lune, lumière.
champ, tleur.
eau, plante.
marché, place.
travaiI, jour.
ame, force.
plume, couteau.
homme, chapeau.
b - Un substantif eL un adjectif.
Schoonzoon;
beau, fils.
Kleindochter;
petit, fille.
JOlIgman ;
jeune, bODlme ••
Zoethout;
doux, bois.
Zuurkool;
aigre, choux.
Blàuwbaard;
bhm, barbé.
c - Un substanUf et un verbe.
Schrijfpapier;
Jcrirti, papier.
Leesboek;
lire, livre.
Brand/wut;
brtilér, bois.
DraagBloeI ;
porter, chaise,
Slaapkamer j
dormir, chambre.
DI'ukpapicl' ;
imprimer, papier.
cl - Un substantif et un mot invariabie.
Bijnaam;
sur (auprès), nom.
Lentedag;
Boomschors;
lolaanlic/tt;
Veldbloem ';
Waterplallt;
J/erktplaats;
Wlwkdag;
Zielkl'acM j
Pen'llies;
Manshoed;
4
4·2 Achterwaeht ;
Uitgang;
Weldaad;
Tegenslag;
Doorloop;
arrière, garde.
hors (dehors), alléc.
bien, action (fait).
contre. coup.
par (à travers), cours.
VINGT-QUATRIÈME LEÇON.
REMARQUE.
Il ya aussi des adjectifs composés et, naturel-
lement, des verbes composés. On les décompose et on les explique comme les substantifs composés.
RÈGLE. Les adjectifs composés sont formés d'un adjectif
qui exprime l'idée principale et d'uD substantif ou d'un autre
ajjectif qui détermine l'idée principale.
Ex. : Vuurrood, rood, rouge; vuur, feu - rouge comme
du feu.
Bleekgroen, groen, vert ; bleek, pàIe - vert pAle.
Les verbes composés sont formés d'un verbe, qui est l'idée
principale, et d'un adverbe, queIquefois d'un substantif, qui
modifie Ie verbe.
Ex.: Voorgaan, gaan, aller; voor, avant - aller avant,
précéder.
Handhaven, have-n (houden), tenir; hand, main - tenir Ja
main, maintenir.
APPLICATION. Expliquez Ie sens exact des adjectifs et des
verbes suivants:
D'après les modèles :
f) Sneeuwwit, wit, blanc; sneeuw, neige - blanc comme
(Ia) Ileige.
Donkerbruin, hruin, brun ; donkel', fonce - brun foncé.
2) Voorzien, zien, voir; voor, d'avance - voir d'avance,
prévoir.
Middagmalen, malen, prendre un repas; middag, midi prendre Ie repas de midi, diner.
a) Koolzwart:
Loodzwaar;
charbon, noir.
plomb, lourd
43 -
plume, léger.
glace, froid.
miel, doux.
oiseau, libre.
au dehors, courir.
contre, parler.
à travers. couper.
pardessus, courir (couier).
à l'envers, tourner.
à l'envers, jeter.
à travers, forer.
pardessus (à travers},naviguer.
d'avalloo, dire.
plein, faire.
mal, comprendre.
de retour, venir.
victoire, célébrer.
images (figures), tailler.
pierre, imprimer.
Plltimlicht;
Yskoudj
Honigzoet j
Vogelvrij;
b) Buitenloopen;
Tegenspreken;
Doorsnijden;
Overloopen;
Omkeeren;
Omwerpcli;
Doorboren;
Overvaren;
Voorzeggen;
Voldoen;
Misverstaan;
Wederkomen;
Zegevieren;
Beeldhouwen;
Steendrukken;
II résnlte des exercices précédents que, dans tout mot composé, l'idée principale est exprimée par la dernière partie du
mot.
Expliquez les composés suivallts, en tenant compte du principe énoncé ci-dessus.
D'après
le~
modèles :
Veldbloem; bloem, fleur; veld, champ - fleur des champs.
Bloemenveld, veld, champ ; bloemen, fleurs - champ de tleurs.
Vensterglas,
BOf.lwland,
Bergvuur,
Appelboom,
Veldslag,
Pluimhoed,
Bergzand.
glasvenster ,
landbouw,
vuurberg,
boomappel,
slagveld,
Iwedp luim ,
zandberg,
fenêtre, vitre.
culture, terre.
montaglle, feu.
pomme, arbre.
champ, bataille.
plume; chapeau.
montagne, sable.
-HVINGT-CINQUIÈME LEÇON.
RE)IARQUE. Les mots subissent aussi des modifications par
l'adJonction d'une suffixe. Les mots auxquels on a ajouté une
ternlinaison s'al)peJlent mots dérivés.
RÈGLE. Les tel'minaisons les plus usuelles, et les plus l'égulières dans leur acception,soIlt: aar, er, aard, heid, ing, baar,
lijk, wam, acMig, etc.
Exemples:
AAR : bedelen,
meI/dief',
ER : lezen,
lire,
AARD: lui, paresseua: (adj.)
HElD: schoon,
boau,
lliG : binden,
Zier,
BAAR: schijn,
apparenee,
Lu" : eer,
hotmeur,
ZAAK: deugd,
'Vertu,
ACHTIf; : wit,
blanc,
ApPLICATlON.
bedelaar,
lIIelldia/.t.
lezer,
lec/ellr.
luiaar'd, pm'osseuw (subst.)
schoonheid,
beauté.
binding,
schijnbam',
eerlijk,
deugdzaam,
wilaclttig,
liaison.
apparl!ld.
/wnora"'e.
'Vertuellw.
blatle/uUre.
Définissez les mots suivants de la 5' colonne:
Lasteren,
Babbelen, .
Brussel,
Loopen,
Spelen,
Sprekeu,
Gierig,
Grijs,
Gulzig,
Zuiver,
Goed.
Traag,
Verzenden,
Verlengen,
Vrij ven ,
calomnief'•
balJiller,
Bruwelles,
COut'Ir,
jouer,
parlm',
avaro (adj.),
gris (vieuJl),
gou1'1/land (adj.),
prop,'e,
bOIl,
leTlt,
eiXpédi01'•
prolonger,
f,'otte,',
lasteraar,
babbelaar,
Brusselaar,
looper,
speler,
sprl:ker,
gierigaat'd,
grijsaard,
gulzigaard,
zuiver/lli'id,
goed/lli'Îd,
traaghli'Îcl,
verzending,
,'erlcnging,
nij villy,
Schei!len,
Lezen,
Etell,
Uoen,
Koning,
God,
Voe!len,
Vrede,
Acht,
J{oper,
Zwart,
Yzer,
.lij
SI}HII'C1' ,
scheid/JlUlI' ,
li/'e,
mangfl',
lees/lIIul' ,
eetbaar,
fitire,
doen/ijk,
1'oi,
J.:ollillklijk,
Dieu,
goddelijk,
uolt/Tir,
\"o(~d;;aalll,
}Jlli.c,
need:ual!l ,
allen/iolt,
:lchl':IlUIIl.
l/uitl'l?,
koperlIchtig ,
zwartachtig,
yzerachlig,
tJ.'-!;/' ,
fl'/',
MODÈLE D'APPLICATlON AUX SUJETS DE LECTUHE.
LECTURE. - Lisez coneclemcnt ct eouralllmcnt :
Een wijze meestel' wil zijnen leerlingen bewijZl'n dat n]('n
het kwaad vroeg moet bestrijden.
De meester gaat met zijne Iccl'lingen in den hof; hij zrgt
tot éénen leerling :
Ziedaar eene jonge plant; ontwortel die.
De leerling ontwortelt de plant. Zij is nog zeel' kleill.
De meester wijst eene gTootel'c plalll. Olllworlcl die ook,
zegt hij.
De leerling kan niet; de plant is reeds te groot. Een andere
leerling moet hem helpen.
De meestel' staat \"OOI' ecn Doomken ; het heeft recds dikke
wo/'tèlen. Hij spreekt: Kunt gij dit met u twertin uitroeien'!
De leerlingen kunnen uiet.
De meestel' eindigt, zeggende:
Men kan het kwaad ook niel meel' uitl',:p;en, zooJ!'J. he!
dikke wortelen heeft.
-
46-
LEXICOLOGIE. - Définissez les mots composéset dérivés
du texte.
Leerlingen- leeren, apprendre; leerling, celui qui apprend:
leerlingen, ceux qui apprennent - élèves.
Bewijzen - wijzen, montrer; bewijzen, dérnontrer.
Bestrijden- strijd, lutte, combat, strijden, lutter. cornbattre ; bestrijden, lutter contre, cornbattre.
Ontwortel- wortel, racine; ontwortelen, déraciner; ontwortel, déracine (irnpératif).
Grootere - groot, grand; groofere, plus grand (comparatif).
Boomken - boom, arhre; hoomken, petit arhre. (diminutif).
Tweeën - twee, deux; met tweeën, à deux.
Uitroeien - roeien, jeter; uit, dehors; !lifroricn, jeler dehors - extirper, arracher.
Eind(qt - einde, fin ; eindigen, flnir ; pindigt,
finit - termine.
APPLlCATION. - Faites Ie mot à mot du texte.
Een wijze meester wil zijnen leerlingen bewijzen dat men het
Un sage maUre veut à ses élèves démontrer qut l'on Ie
kwaad vroeg moet bestrijden.
mal de bonne heure doit combattre.
De meester gaat met zijne leerlingen in den hof; hij
Le maître va avec ses élèves dans 11' (au) jardin; iI
zegt tot éénen'leerling :
dit à un élève:
Ziedaar eene jonge plant; ontwortel die.
Voilà une jeune plante; déracine la.
{Ie leerling ontwortelt de plant: zij is nog zeer klein.
L'élève
déracine lit plante: elle est encore très-petite.
De meester wijst eene grootere plant; ontwortel die ook,
Le maUre montre une plus grande plante; déracine la aussi,
zegt hij.
dit-ilo
-
4ï -
De leerling kan niet: de plant is reeds te groot;
L' élève peut ne pas: Lrt pLante est déjà, trap gl'rtude ;
Een andere leerling moet hem helpen.
Un autre éZève doit l' aider.
De meester staat voor een boomken ; het heeft reeds
te lIwîll'e sc trouve dcvant un petit arbre; il rt déjà
dikke wortelen. Hij spreekt: Kunt gij dit met u tweeën
grosses 1'ctcines Il dit: Pouvez-vous Ze ct va us deux
uitroeien ?
al'1'ctchel' ?
De leerlingen kunnen niet.
Les élèves savent ne pas.
De meester eindigt, zeggende:
Le maitre termine, disant:
Men kan het kwaad ook niet meel' uitroeien, zood ra het
On sait Ie mal non plus ne plus extirper, rtussitàt qu'il
dikke wortelen heeft.
grosses racines a.
TRADUCTION. - Un sage maître veut démontrer à ses
élèves que l'on doit combattre Ie mal de bonne heure.
Le maître va au jardin avec ses élèves ; il dit à un élève:
Voilà une jeune plante; déracine-Ia.
L'élève déracine la plante; elle est ellcore tl'ès-petite.
Le maître moutre uue plus grande plante; déracine-la
aussi, dit-ilo
L'élève ne Ie peul pas, la plante est déjà tl'Op grande. Uu
autre élève doit I'aidel'.
Le maître se trouve devant un petit arbre; il a déjà de
grosses racines. Il dit: Pourriez-vous l'arracher à vous deux?
Les élèves ne Ie peuvent pas.
Le maître termine, disanl :
On ne peut plus non plus extirper Ie mal aussitOt qu'il a de
brosses racines.
GRANIMAIHE. - Analysez, c'est-à-dire indiqucz Ie cas, Ie
genre et Ie nombre des substanlifs accompagnés de leurs déterminatifs :
-
48
nominatif,
nwsculin, singulier.
datif,
masculin, Illuriel.
accusMif,
nentr!',
singulier.
nominatif.
masenlin, singulier.
:lGcusatif (forme), maseulin, singulier.
aceusatif(forme), maseulin, singulier.
Erne ,iOll(fC pllllll, aeeusatif,
féminin., singulier.
De leerling,
Ilominatif,
masculin, singulier.
/Je plant,
accusatif,
lëminin,
singnlier.
Eene {frooiere p/allt, aceusatif,
férninin,
singnlier.
De plllnt,
nominatif,
féminin,
singulier.
ECl/awffrcleerliu!J. nominatit',
masculin, singuli '1'.
Een boomkrn,
accusatif (formc), IIcutre,
singulier.
Dikke wortelen,
aeellsatif,
mascnlin, pluriel.
De lecrlingen,
nominatif,
masculin, pluriet.
Notc. Les mols, qui revieIlllent e,ractcment daus les 7Ilémrs
conditions {f/'{tTll1Il{(ficalcs, ne rloiwnt pas i'~trc analysés unt' sccomic fois,
Een w(j;;e 1/lC(s!('/',
ZUilen leerlingelI,
llel kwaad,
Ik mcester,
Den hof',
ECllcn lrerlill{/.
TIll~ME.
On doit de bOllne heure eOlllb,ltfl'e Ie mal.
Un maître veut Mlllonll'e\'
crUe v('rité il ses rlt-ves.
Le maître va au janIin avec
ses élèvcs,
Un élèvc deracinc une jt'une
plante ..
Un :lUtre (\lève doit Paider
(JoU!' déraciner une plus gl'ande
plante.
Un petit 31'IJre a déjit de
gl'osses racines.
On ne pcut plns extirpel' lp
mal ;JnssilOf lJu'iI a de grMsrs
I'arincs.
!\Icn moet vroeg het kwa:ttl
bestrijden.
Een meester wil zijnenlecl'lin~en die waarheid bewijzl'lI.
De meester gaat in den hof
me! zijne leerlingen.
Een leerling ontwortelt
eene jonge plant.
Een andp,l'c leerling moet
hem helpen om eene groot€rc
plant te ontwortelen.
Een boomken heeft l'cc(ls
dikke \Vorfden.
Men kan het kwaad niet
meer 11 itrocien zoodra hct
dikke wortelcn herft.
LECTURE.
APPLICATIONS GÉNÉRALES.
1.
SLECHT GEZELSCIlAP.
Een vader ontmoette (rencontra) zijnen zoon in gezelschap met eenige jongelingen.
Die jongelingen waren gekend voor hun slecht
gedrag.
De zoon bloosde (rougit) van schaamte (honte).
De vader sprak:
Goed, mi,in zoon j gij zijt. beschaamd; gij hebt dus
eerbaarheid; dit verheugt (réjouit) mij. Maar het zou
mij oneindig meer verheugen, mochte ik u in grzrlschap zien met jongelingen over welke gij niet ltloét
blozen.
2. DE NOOT.
Twee knapen vonden (lrollvèrent) eene noot.
Oe eese sprak: Zij is voor mij: ik heb ze ecrst
gezien.
De andere zegde: Het is de Illîjne : ik heb ze opgeraapt.
Zij twistten (se disputèl'ent) , en vochten (se battil'elli)
eindelijk.
Een v00rbijganger (l)(lssanl) kwam het gcschil (rli/!ël'end) vereffenen (aplanil').
5
-
50-
Hij kraakte (cassa) de noot, en zegde:
De eene schelp (coquille) is voor hem die de noot eerst
heeft gezien, de andere voor dengenen die ze heeft opgeraapt, en ik houd den kern (amande) voor mij.
Zoo ,Worden alle twisters bedrogen.
3.
ONWETENDHEID.
Een onwetende zegde tot eenen zijner gezellen:
Men spreekt altijd van nieuwe manen; maar als de
manen oud zijn, wat doet men er mede?
Hoe, antwoordde de andere, weet gij dat niet? Wel,
God snijdt de oude manen in stukken om er sterren van
te maken.
Onwetende menschen hechten geloof (ajoutent (oi)
aan alle soorten van dwaasheden.
4.
LEONIDAS.
Het leger der Persen was nabij de Thermopylen.
Men kwam aan Leonidas, veldheer (général) der Spartiaten, het volgende bericht brengen :
De vijanden zijn zoo talrijk dat zij de zon met hunne
pijlen en werpspiesen (javelots) zullen verduisteren.
Leonidas antwoordde:
Goed, dan zullen wij in de schaduwe (ombre)
vechten.
De ware moed kent geen gevaar.
5.
ZEDIGHEID.
De kanselier Bacon was zoo zedig (modeste) als verdienstelijk (distingué).
De koningin Elisabeth deed eens eene rondreize(tour.
née) door hare provinciën; zij wist dat de kanselier een
- ,,1 klein en ne:lerig (humble) veldhuis bewoonde; zij wilde
den grooten man juist daar bezoeken.
- Uw huis is wel klein, heer Kanselier, zegde de
koningin.
- Mevrouw, antwoordde Bacon, mijn huis is groot
genoeg VOOl' mij, maar het is uwe Majesteit die mij te
groot heeft gemaakt voor mijn huis.
6. DE EZEL
VERRADER.
Een boer ging eens (un jour) bij zijnen buurman om
eenen ezel te leen en (prIlter).
De buurman was niet goed gesteld (disposé) om zijnen
ezel te leener, en zegde:
Het spijt Illij, vriebd , dat gij niet vropger gekomen
~ijt; ik heb daareven (il n'y a qu'un instant) mijnen ezel
aan een en a[]deren buurman geleend.
Terwijl de man aldus sprak, begon de ezel te balken
(braire).
Ho, riep de boer, ik hoor de stem van uwen ezel; het
beest is op sIal (à l'écurie).
Hoezoo, hervatte (reprit) de buurman, en gij zoudt
liever (plutct) de stem van mijnen ezel dan de mijnp
gelooven?
7. DE
VERKWISTING.
Door nutt3100ze pracht (vain luxe) en zotte verkwisting (folle di:sipation), maakt men zich zelven bespottplijk (ridiculij.
De verkwisters (dissipateurs) meen en dat zij bewonderd worden en zij worden beklaagd (plaints).
Twee verkwisters schenen in strijd (lutte) om te zien
-:';2 -
wie van beiden (lequel des deux) de meeste nuttelooze
uitgaven (déllenses) zou doen.
.
Een wijze man zegde :
}lij dunkt (il me sdmble) dat zij twisten om te weten
wie van beiden eerst in het gasthuis (hospice) zal
komen.
8. DE HONGERIGE ARADIER.
Een Arabier was verdwaald (égaré) in de woestijn
(désm't). Hij had niets gc~ten sedert twee dagen.
Hij komt aan eene waterbron (sou1'ce) en vindt daal'
ecn lederen zakje (pelit sac de cuil').
Hij raapt het op ( Ze ramasse), bevoelt h~t (Ze ldte) en
roept uit:
Ho, er zijn dadels (dattes) of noten in !
llij opent het zakje, en zegt op droevigen loon:
Helaas, het zijn lllaar pereltm !
Voor eenen hongerige (affamé) is eene bete bl'oods
(une bouchée de pain) meer waard dan al het goud del'
aarde.
9.
lIET KIND EN DE KAT.
Een kind hield (tenait)eenen koek (gàleltu) in de hand.
Eene kat rook (sentait) den kopk; zij streelde (cal'essnit)
het kind om den koek te krijgen (avoiI').
Ei, wat lief \beestje! riep het kind II it, en gaf een
groot stuk van zijnen koek aan de kat.
De kat nam het stuk kOl'k. on liep weg.
Ho, ho ! sprak nu het kind, het WJS maar mijn koek
die u zoo V1'hmdelijk maakte (rend,ût); mij bemindet
gij niet.
l\Irn moel nooit d,' "' .. i,·l's <jlatte/tl's) betrouwen.
-
ij;:)-
i O. DWALING EENS PACHTERS •
Een pachter ({ermier) bracht (apporta) eenen korf
pm en (paniel' de poires) naar het kasteel van zijnen
Heer.
Op den trap ontmoette hij twee apen, die als kinderen gekleed waren j zij hadden eenen hoed op den kop
en eenen degen (épée) aan de zijde.
Die vermakelijke dieren namen de peren en aten er
(en) een groot deel (part ie) van op,
De pachter kwam bij den Heer.
,De Heer vroeg:
Waarom is uw korf niet vol peren?
De pachtCI' verontschuldigde zich (s'excusa) zeggrnde:
Hij was vol, mijn waarde Heer, maar uwe lieve
zoontjes hebben er een groot deel van opge~len. De
peren smaakten hun goed, en ik heb ze hun niet willen
weigeren (refuser).
H.
LAFITTE.
De jonge Jaak Lafitte 1.. wam naar Parijs om er ecne
plaats te zoeken.
Hij bood zich aan (se pl'ésenta) bij den bankier Perregaux. Het was voor het oogellblik (moment) onmogelijk
hem in de bureelen werk te geven.
Lafitte ging mistroostig het huis uit. Hij vond eene
speld (épingle) , raapte ze op, en stak ze zorgvuldig
(soigneusement) op de mauw (manche) van zijn kleed.
De Heer Perregaux had dit gezien en oo!'deelde dat
de jonge verzoeker (solliciteur) filet den geest van orde
en spaarzaamheid (économie) moest begaafd (doué)
zijn.
-
ä4-
Hij liet Lafitte terugroepen (rappeler) en gaf hem eene
plaats in zijne bureelen.
Dit was de eerste stap (pas) van Lafitte naar de overgroote (immense) fortuin tot welke hij later kwam.
42.
WIJS ANTWOORD.
Tijd en geld, aan het onderwijs (instrttction) besteed,
(employé) zijn altoos wel besteed.
Een Heer vroeg aan zijnen pachter wat hij met zijn
geld (argent) deed.
Ik besteed mijn geld in drie deel en , antwoordde de
pachter:
Met het eerste deel betaal ik mijne schulden (dettes);
het tweede deel dient (sert) tot onderhoud (entretien)
mijns huisgezins (famille) ; en het derde deel plaats ik
op grooten intrest.
Wat verstaat gij door grooten intrest, vroeg de
Heer.
Hoor, verklaarde (expliqua) de pachter, ik gebruik
het derde deel om mijne kinderen te laten onderwijzen
(instl'uire) •
De Heer bekende dat de pachter gelijk had; want
wel opgekweekte (bien élevés) kinderen kunnen later
hunne ouders rijkelijk voor de onderwijsj(osten (fr:ais
d'instruction) vergoeden (indemniser).
15.
GROOTE LEUGENS.
Een reiziger (voyageur) vertelde (raconta) dat 4ij de
vijf werelddeelen bezocht (visité) en wonderen (merveilles) gezien had, waarvan (dont) de beste schrijvers
geen gewag maken (ne font pas mention).
-:111 -
Hij had, ~oo beweerde (prétendait) hij, onder ander,
eene kool (c~ou) gezien, die zoo groot was dat vijftig
ruiters (cavaliers) gemakkelijk onder hare bladeren
konden rondrijden (circuler à cheval).
Een der aanwezigen (assz'stants) vond die leugen al
te grof en wilde derzelver (en) belachelijkheid (ridicule)
doen uitschjnen (meUre en relien.
Ik ook heb gereisd, zeide hij, en ik heb in Japoni{l
meer dan drie honderd ketelaars (chaudronniers) aan
éénen ketel zien werken.
Ho, ho! hervatte (reprit) de reiziger, en wat wilde
men met ZJlk eenen overgrooten ketel doen"
Wel, antwoordde de tweede, er de kool in zif'dcn
(y bouillir) waarover gij zooeven(tout à l'heure)spraakt.
14-.
HET PAARD VAN DEN LANDREER.
Een Landheer (seignelJ,r), alom gekend voor zijne
weldadigheid (charité), zond eens een zijner bedienden
naar de stad om eene haastige boodschap (commission)
te doen.
Om des te vlugger over den weg te komen, liet hij
den bediellde zijn eigen paard bestijgen (monter).
Toen de bediende terugkwam, zegde hij tot zijnen
meester:
Edele Heer, indien gij mij nogmaals met uw paard
uitzendt, moet gij mij ook uwe beurs medegeven ;
want het goede dier blijft bij iederen armen mensch
staan, en wil maar niet voor!., zoolang de arme niNs
gekregen heeft.
15.
DE VERZORGDE BOONEN.
Op eenen schoonen lentedag (jour de printemps) ,
~(J
-
ging een huisvader met zijnen kleinen jongen in eenen
frauien hof wandelen (se promeIler). Het knd bewonderde (admirait) de hooge boomen en do lio~o bloemen.
- Hoe komt het toch, vader, vroeg de deine, dat
sommigen dier boomen zoo recht en anderea zoo krom
opgegroeid zijn?
De vader antwoordde:
- Omdat men die rechte boomcn van jmgsaf wel
opgepast en wel gekweekt heeft, terwijl men de andere
zoo maar wild, zonder zorg, heeft lal en opschieten
(gJ'Gndir).
- En die bloemen? sprak de knaap verder, zie, zij
zijn reeds geheel olltloken (éclosesl, terwijl die daar,
van dezelfde soort, nog maar in botten stuau ~
- Dat komt insgelijks (également) door de verzorgillg, mijn kind, zegde de vader.
- Zoo, hervatte de jongen, dan hangt (clépend) in
renen hof alles van de verzorging af'?
- Ja, hernam d'e vader, en daar'uit kunnen wij voor
u ppne nuttige les trekken:
Gij gelijkt volkomen aan eenen boom of aan eene
plant; als ik u maar wild liet opgroeiell, zoudt gij verkeerd groeien, maar als ik u verzorg, dat is te zeggen,
als ik u nuttige lessen g~~ef, en u dwing om gehoorzaam
en onderdanig (soumisJ te wezen, dan zult gij kloek
opgroeien en, even als de bloemen, lief en aangenaam
w0rden.
'16.
DE GnAMSCII.\P.
Een Heer had de slechte gewoonte zich aan de hevi"ste gramschap (colèl'e) over te latel!. Zijn knecht
moest het dan dik\yijls IWZUI'l'1l (payer che7'). Eens
-1)7 -
kwam de meester, zeer kwaadgezind, naar huis om het
middagmaal te nemen; en het eten moest te koud of te
warm wezen. want hij wierp teil oor, lepel en vork het
venster uit. De knecht nam met de grootste koelbloedigheid wat er nog op tafel slond en wierp alles, tot het
tafellaken toe, den hof in.
Wat doet gij nu, ongelukkige (malheurelIx)!
schreeuwde de meester, terwijl hij van gramschap
raasde.
- Mijnheer, antwoordde de knecht zeer bedaard.
verschoon mij, zoo ik uwe inzichten (intentions) niet
wel heb geraden(deviné), want ik meende dat gij vandaag in den hof wildet elen.
De heer was over het gedrag van den knecht zeer
verwonderd; doch, hij begreep de les, en maakte ze
zich zoo goed ten nutte, dat hij zijne gramschap volkomen afleerde (se corl'Ïgeait de).
17.
BRIEF VAN FUANKLIN.
Veel goeds met weinig geids,
MIJNHEER,
Ik heb uwen brief van vijf tienden dezer ontvangen.
Uw toestand (position) bedroeft mij; ik zend u hierbij
tien kronen. Ik Illag u die som nie,! schenken (dollner
comme cadeau), ik kan ze u enkelleenen. Wanneer
gij naar uw land zult wederkeeren, kan het niet missen
of gij zult, met een goed gedrag, uit de eene of andere
onderneming, voordeel weten te trekken en u in staat
stellen al uwe schulden te betalen. In dit geval, zoo
gij eenen eerlijken man ontmoet, die zich in nood
(besoill) bevindt, ZOu als gij nu, dan zult gij mij betalen
-
58-
met hem die tien kronen te leenen, pn gij zult hem de
voorwaarde (condition) stellen later zijne schuld op dezelfde wijze te kwijten (acquitter). Ik hoop dat de tien
kronen, indiervoege, (de cette façon) door vele handen
zullen gaan, eer zij in die eens onrechtvaardigen mans
zullen vallen. Ik gebruik zulke list (ruse) om veel
goeds met weinig gelds te doen. Ik ben niet rijk genoeg
om veel aan goede werken te besteden, ik moet dus met
overleg te werk gaan om zoo veel mogelijk met zoo weinig mogelijk te verrichten (réaliser).
Aanvaard, Mijnheer, mijne vriendelijke groetenissen.
MÉMOIRE. - RÉCITATION.
1. MIJNE OUDEll.S.
Mijn Ouders lieven, dienen, eeren,
Dat is, voorwaar, mijn eerste plicht.
Wat hebben zij m' al goeds gesticht!
Ik mag veel nutte dingen leeren ;
Door hen in deugd en braafueid opgeleid,
Word ik tot eer en welstand voorbereid,
Gestadig zijn hun zorgen,
Voor heden en voor morgen,
En 'I is gewis hun duurste wensch
Dat ik. eens word' een nuttig menseh.
'k Wil dus, uit al mijn kracht,
Uit al mijn macht,
Mijn Ouders lieven, dienen, eeren!
Van hen te weeren druk en pijn,
Hun heil op aarde te vermeêren,
Zal immer 't hoogste doel mijns levens zijn!
~. VRIENDEN.
Mijn vrienden beschouw ik als schatten,
Als schatten de duursten in waard',
Die tevens al 't goede bevatten
Den menschen geschonken op aard'!
En immers, wat gaat er te boven
't Verheven gevoel van den vriend?
Wat glansen vermogen te do oven
Den glans van het hart dat bemint!
-
(j0-
lIijn vrienden beschouw ik als schatten,
Als schatten van eer en van deugd,
Die tevens al 't nutte bevatten
Tot siering der achtbare jeugd.
Geen vrienden aldus die verderven,
Geen vrienden der zonde verkleefd ...
~Iaar vrienrlen wier deugden wij erven,
Wier vriendschap ons achtbaarheid geeft !
3. WERKEN.
Eten, lekker eten! taarten, koeken, massepijn?
Kan er wel iets lust'ger zijn?
Eiken dag, de tafel vol, van 't smaaklijkst uil.gczocht ...
Hó, ik wilde dat ik altijd eten mocht!
Spelen, lustig spelen ~ met gezellen groot en klein!
Kan er 'wel iets pret'ger zijn?
Heel den dag, op school en straat en veld, in vollen tocht.
Ho, ik wilde dat ik altijd spelen mocht!
Slapen, rustig slapen! op een donzig beddelijn !
Kan er wel iets zoeter zijn?
Slapen, gansche dagen, zonder zorg of achterdoch t...
Ho, Îk wilde dat ik altijd slapen mocht!
Eten, spelen, slapen is, .ia, lustig. prettig, zoet ! ...
~faar, is dat bestendig goed?
Wordt men ziek van gulzig eten, en van spelen dom,
En van slapen lui ... zoo valt mijn stelling om!
Werken scherpt den lust tot eten en tot slapen wel,
En vergunt ook recht tot spel! ...
Dus, den kostbren tijd der jeugd naar rechten eisch ver[deeld :
Eerst gewerkt VÓ:)i' dat. mr.n cet, of slaapt of s:welt!
-
4.
til -
HET BLOEMEKE1'.
0, bloemkcn-Iief, wat zijt gij schoon!
Cw kelk is ~Is een koningskroon;
Gij staat daar in den tuin te pronken
En als een hemelstal'. te lonken ...
0, bloemken-Iief, naar allen schijn,
~Ioet gij volstrekt gelukkig zijn !
o ja, sprak 't lieve bloem ken zacht,
Volstrekt gelukkig! ... ja, maar wacht,
Weldra verslenst mijn koningskrone.
,,'ant broos is al het aardsche SChOOllt' :
Wat heden prijkt met glans en lof,
Is morgen smet en nietig stof!
ti.
OM nETER TE wonDEN.
Soms drijft lichtzinnigheid mij aan
Om eenig misdrijf te begaan;
Dan denk ik eventjes wat na,
En ga 't gezond verstand te I'à ;
Ik vind mij daal' steeds 't beste bij:
Ik laat het misdrijf zoo teI' zij':
Ik word allengsllcns wijs rn groot,
En stel mij aan gcen' straffen bloot.
6. VADERLANDSCH UED.
I\:omt, knapen en meisjes, verheft nu in chool'
Den grond, die uw' wieg heeft gedragen;
Uw lied klink' de velden van 't Vadel'lan(1 door,
Dat de oogen op u houdt geslagen.
Dat Vaderland el~rt en verheerlijkt gij nu,
E('ns, hopen wij, eens zal hct fier zijn 0;1 u!
6
-
62-
In moed en in kennis, in vroomheid en deugd,
Wa~ 't eenmaal het sieraad der aarde;
Die glorie verbleekte ... maar 't wacht van uw' jeugd,
Dat gij het herstelt in zijn waarde.
Dan - als gij het eert en verheerlijkt als nu, Dan moge dat Vaderland fier zijn op u! ...
L. P. Heije.
7. HET
BROÈRKEN.
Zij zeggen, gij woont in den Hemel,
In een huis van diamant
Met gouden poorten, en hoven
Vol suikeren bloemen geplant.
Zij zeggen, daar trekken u de engeltjes
Langs henen der zonnen baan,
Naast Jezuken in een wagentje
~Iet starrenwielen aan.
Zij zeggen, gij zelve zijt nu
Een engeltje, met een paar
Sneeuwwitte vleugels; - maar, broêrken,
Dat is gelogen, niet waar?
Niet waar, als gij kont vliegen,
Gij liet me niet zoo alleen,
Maar kwaamt, dwars door de wolken,
Snel tuimelend naar beneên ?
Nog laatst, toen ik, met nieuwjaar,
Dat lekker en speelgoed kreeg,
Maar, zonder het aan te roeren,
In mijn hoeksken zat en zweeg.
-
65-
Hadt gij toen kunnen vliegen,
Wat zoudt ge op een, twee, dtrij,
Ontsnapt zijn uit uwen Hemel,
Om te komen deelen met mij !
Want, gij weet het wel, geen lekker
En smaakt me dat gij niet deelt;
Geen speelgoed maakt me blijde
Als broêrken niet medespeelt.
Mijn broêrken, och, mijn broêrken !
Waarom toch gingt gij heên?
Waarom toch liet ge uw broêl'ken
Op eens zoo droef alleen !
Wij sliepen in ens beddeken
Zoo warm te zamen ; en nu Zoo koud is 't in ons beddeken,
Waar ik altijd droom van u!
Mijn broêrken, och, kom weder!
Of, zoo men dat nimmer gedoogt,
Vraag Jezuken of ge mij dan
Naar den Hemel ook halen moogt!
J. Van Bee7's.
8.
SINT-NIKOLAASDAG.
Jantje, Mietje, komt toch spoedig,
Gauw, ons mandeken bereid,
Om het in de schouw te zetten
Met wat hooi daarin geleid.
Sint-Niklaas gaat op zijn ronde,
Zeker komt hij d!lzen nacht;
Gaan wij spoedig dan te bedde
En hem stil daar afgewacht.
-
G.t·-
Ilo, wat zal die nacht toeh dUl'pn!
Ieder uur schijnt mij een jaar •..
En hoe zal mijn hartje kloppen,
'k Wenschtc dat . reeds morgen waal'!
OVCl'jaar, 'k zal 't nooit vcrgeten,
Bracht hij zooveellekkers meê,
Dat ons Mietje 't nict kon ul'agp.n,
Dat ze mij haar helpen deê.
Heel haar korfken was gcladen :
Wieg en pop met krinoJien,
Bankskes, stoeltjes, potjes, pannen,
Al wat men in huis kan zien.
Jantjc har! een koppel paarden,
Eenen scllOonen printen boek,
Eene doos vol chocolade
En een' grooten lekkerkoek !
Ik, ik kreeg twee pakken suiker
In een schip van massepijn .
Vijgen, mokken, spekken, mimen.,
Al wat lekker was en fijn
Morgen zal '( niet minder wezen,
Want wij hebben heel het jaar
Wel gedaan in schrijven, lezen,
Altoos was ons schoolwerk klaal'.
Sint-Niklaas zal ook wel weten
Dat wij, eer we slapen gaan,
Ons gebed met aandacht zeggen
En gemst naar 't bedde gaan.
-
65 -
Laten wij dan dankbaar wezen,
Leeren, werken, zoetjf!6 zijn;
Als we zulke schoone dingen
Van den Heerc waardig zijn.
P. Wa(cj'8CftuO/.
!).
IJ ET
YJ.IEG.TE.
Hoe vlug is het vlie~je,
Hoe fladdel't het rond!
lIet zet zich op stoelen,
Op tafel en gl'Ond.
Het zweeft naar den zolder
En loopt tegen glas
En spiegel, als of het
Een laddertje was.
Het reinigt zijn vlerkjes
Van stofjes en smet,
En kapt zich het hoofdj e
En de oogjes zoo net,
Gelijk wij met handen
En water dit doen;
Het rept zich zoo vaanli;.:,
Als moest het zich spo0n.
Dus strekt mij dit diertje
Tot voorbeeld en les',
En 't past mij te volgen
Deez' leermeesteres.
Tot reinheid en orde,
Vermaant mij een dier;
En zweeft het zoo vrolijk,
Na gindel' dan hier,
Het leert mij te werken
~Iet lust en met vreugd,
-
66-
En wijst mij al zwevend.
Hoe arbeid verheugt.
P. J. Dusseau.
10.
LOFZANG VAN HET KIND BIJ ZIJN ONTWAKEN.
o Vader, mijnes vaders hoeder,
Gij, dien men knielend noemen moet,
Wiens naam, zoo vreeslijk en zoo zoet,
Het hoofd doet buigen mijner moeder!
Men zegt dat deze zon vol gloor
Maar speeltuig is in uwe vingren ;
En dat zij voor uw' troon moet slingl'en,
Gelijk een lamp voor 't heilig choor!
Men zegt dat gij in veld en wouden
De kleine vooglen scheppen kunt,
En dat ge een' ziel aan kindreq gunt,
Opdat zij vroeg u kennen zouden.
Men zegt dat Gij alleen het weet
Van waar de kleur komt op de rozen,
En dat geene applen zouden blozen.
Zoo Gij den boom niet groeien deedl.
De gaven door u toegemeten
Zijn al 't geschapen voorgezet,
En aan des levens feestbanket
Wordt zelfs geen enkle worm vergeten.
Het ooilam plukt de grasbeemd kaal.
De geit herkauwt de klavertopjes
En 't vliegje zuigt de witte dl'opjes
Der melk, van 't boordje mijner schaal!
-
6i
De leeuwrik heeft het graan tot voedeI',
Dat uit de halmen valt in '1 zand,
De kwikstaart volgt den ploeg door 't. land
En kindreIl kleven aan hun' mGeder.
En om die gaven al te za am
Te erlangen van uw' vaderzorgen,
Bij middag, avond en bij morgen,
Noemt ieder eens uw' heilgen naam!
o God! ik mag dien nllam ook noemen,
Die 't Englendom met scbrik vervult ;
Een kinderstem wordt meêgeduld
In chooren die uw' grootheid roemen!
!\Ien zegt dat het hem dikwijls lust
Aan ons gebed gehoor te geven,
Ter oorzaak van ons schuldloos leven,
Waarvan wij zelf niet zijn bewust!
Men zegt dat Hij ons liefdeblijken
Veeleer ontvangt dan ijdlen schijn,
Dat de Englen in den Hemel zijn,
En dat we aan Engelen gelijken.
Zoo 't waar is dat Hij, van zoo wijd,
De stemmen hool't die hem behagelI,
Dan wil ik onophoudlijk vragen
AI wat de schepslen 't meest behaagt :
!\lijn God! geeft water aan de stroomen
En zachte pluimpjes aan de mps
En aan het lam een' wollen dosch.
En groente en lommer aan de boomen;
Verleen den kranken heul in nood,
En vrijheid den geboeiden sl:lve;
-
CM-
"erleen der wceze een huis en have,
Den bedelaar een stukje brood!
Aan Vaders, die uw' naam belijden,
Verleen een talrijk kroost vol deugd;
Verleen mij wijsheid, en een jeugd
Die mijne moeder moog' verblijden!
Al ben ik klein, geef mij een zacht
Gemoed, gelijk t1:lt heilig kindje,
Dat aan mijn' bedsponde, uit het printje,
Zoo zoet des morgends op mij lacht!
Leg op mijn lippen reine waarheid,
En in mijn harte een bron van recht;
Dat steeds mijn geest, aan u gehecht,
Uw woord verneem in volle klaal'heid !
En dat mijn stem ten Hemel renn'
Als wierook, die, in tempelwanden,
U toegezwaaid wordt, door de handen
Van kleine kinders, als ik ben ....
(:Vaar de Lamartir,e.)
K. Lede(Janck.
H. DRIE KINDERS IN HET WOt:D.
Daar bleven eens drie kinders staan,
In plaats van naar de school te gaan:;
Zij peinsden dit, zij peinsd~Jl dat,
En stonden zoo op 't eenzaam pad.
Toen spraken zij met licht gemoed:
« Mijn God, waarvool' zijn scholen goed!
« Het leeren is vervelend naar,
«( En boeken zijn, als lood, zoo zwaar.
«
«
«
«
Gll-
De dieren zijn in 't bosch zoo vrij,
Ja, veel gelukkiger dan wij.
Zij spelen, zonde.' zorg of maal,
Van's morgends vroeg tot 's avonds laat. ))
Zoo sprekend drongen ze in het woud;
Daar vloog een bietje door het hout.
Toen bleven ze alle drie daar staan,
En ieder sJlrak het bictjcn aan :
- « Kom bietje-lief, het weêr is hel;
« Wij zoeken hier een lustig spel;
« Het spelen maakt het hart zoo blij,
« Kom, bietje-lief, en speel met mij. ))
- « 0, kinders-lief, wat denkt gij wel, )\
Zei 't bietjen, « ik en ken gccn spel.
« Ik moet honig zoeken, wijd en zij tl ,
« llijn vöol'l'aad voor den wintertijd. ))
Zij drongen verder in het woud,
Daar schoot een sijske dOOI' het hou!.
Toen bleven ze alle drie daal' staan,
En ieder sprak het sijsken aan:
- « Kom, sijske-lief, het weêr is hel;
« Wij zoeken hiel' een lustig spel ;
(I Het spelen maakt het halt zoo blij.
« Kom, sijske-lief, en speel met mij. ))
I< 0, kinders-lief, 'Xat denkt ge wel '! ))
Zei 't sijsken , « ik eu ken geen spel.
« Wie heeft zijn plicht op aarde niet?
« Ik bouw mijn nest, zoo als ge ziet. ))
-
Zij drongen verder in het woud,
Daal' kroop een mifl'tjC' dool' het hou!.
-
70-
Toen bleven ze alle drie daar staan,
En ieder sprak het miertjen aan:
- u Kom, miertje-lief, het weêr is hel;
« Wij zoeken hier een Instig spel;
.
« Het spelen maakt het hart zoo blij,
({ Kom, miertje-lief, en speel met mij. »
« 0, kinders-lief, wat denkt ge wel? »
Zei 't miertjen, « ik en ken geen spel.
« Gij ziet hoe 'k wer~ hier naast mijn hol;
« Ik breng mijn leed'~e kelders vol. »
-
Zij drongen verder in het woud;
Daar vloot een berkje door het hout.
Toen bleven ze alle drie weêr staan,
En ieder sprak het beekjen aan:
- « Kom, beekje-lief, het weêr is hel;
« Wij zoeken hier een lustig spel;
« Het spelen maakt het hart zoo bliJ;
« Kom, beekje-lief, en speel met mij. »
- « 0, kinders-lief, wat denkt ge wel? »
Zei 't beekjen, u ik en ken geen spel.
(c 'k Moet vlieten, kinders, anders, ziet,
« En draaide ginds de molen niet. »
Toen zagen eerst, in hunnen zin,
De kinders deze waarheid in :
Dat alles wat op aarde leeft,
Zijn' plichten te vervullen heeft.
Zij namen deze les ook aan,
En spoedden zich naar school te gaan;
En ieder van hen schreef en las
Toen 't najaar aangekomen was.
ft.
l-(l1t
Hasselt.
-
12.
71 -
KINDERSPELEN.
J.
Het spel is het voorrecht der jeugd:
Na werk hoeft er vreugd!
De tijd is zoo rechtig yerdeeld,
Eens moedig gewerkt en eens lustig gespeeld.
Ja, scheppen we in 't schoon van onz' jaren genoegen,
Voor later dan kommer en zwoegen;
Dewijl ons de zorgen des mannes verwachten,
Zoo willen we lustig onz' plichten betrachten!
II.
Daar rollen
De marmeren bollen
Op 't etrene plein;
Die 't juiste kan knippen,
En 't verste kan wippen,
Zal winnaar zijn! ...
Daar rollen
De marmeren bollen,
Tot al de speelgenoten
Zijn doodgeschoten;
En 't recht van 't spel is zoo,
Dan zet men weêr in d'O !
lIl.
Ziet dit topje,
Op zjjn knopje,
Daar eens zwaaien
En eens draaien!
-7!!.-
Hoe 't kan pronken
En kan ronken!
Ziel dit topje
Op zijn knopje,
In mijn hand
Houden stand,
Tot het eindlijk uitgevierd:
Weder' in de lworoe zwiert!
IV.
Strekt nu de leden!
Eens duchtig gestreden!
In dichte kringen
Willen we springen;
Tot al de vijanden gevangen zijn!
Strekt nu oe leden!
Eens duchtig gestreden.
Elk op zijn post,
Geen vijand gelost!
Ja, vlug, zonder dralen,
Wij zullen de zege behalen!
E.
FIN.
Van Dricssche