Filter topic

8 9 10 11 12 13 14 15 6 7 3 4 5 1 2

Updated: 20 februari 2017.

INHOUDSOPGAVE samenvatting. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Wikipedia over filters. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 filters in Google. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 problemen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 filter en objectief. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 5.1

verloopring. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 het verschil tussen filters en filters. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 soorten filters. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 7.1

uv filters. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 7.2

beschermende NC filters. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 7.3

7.4

polarisatie filters. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 circulair of lineaire polarisatie.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 7.5

7.6

7.7

7.8

polarisatiefilter met zonnekap. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 andere merken circulair polarisatiefilters. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 hoe gebruik je een polarisatie filter. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 grijs ND filters. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 7.9

hoeveel stops?.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 7.10 merken ND filters. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 7.11 variabele grijs filters. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 7.12 merken variabele grijs filters. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 7.13 verloop (grijs) filters. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 7.14 hoe werk je met een grijs filter. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 7.15 grijsfilter effect zonder een grijsfilter. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 7.16 softfocus filters.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 7.17 voorzet lens. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 7.18 gecoate filters.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 7.19 gelatine filter.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 7.20 voorzet filter (filterhouder). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 7.21 Cokin filters. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 namen van Nikon filters. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 slim, wide, pro of gewoon smal. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 verschillende fabrikanten die filters leveren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 maak zelf je filter schoon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 een filter dat vast zit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 filter testen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 welke maat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 kies kwaliteit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Hans Braakhuis 1

1 samenvatting

Gebruik zo weinig mogelijk een filter. Als het moet, neem een goed filter met multi-coating.

Veel goedkopere filters zijn bedoeld om het objectief te beschermen. Haal ze er af als je gaat fotograferen.

De beste foto’s maak je zonder filter.

Vanwege het placebo-effect krijgen sommigen een mooiere foto met een filter.

Kwaliteit kost geld.

Koop in ieder geval een goede zonnekap, onmisbaar en voldoende bescherming biedend.

Vroeger had je een camera waar een filmpje in ging en een bak vol filters om de film aan te passen aan de omgeving. Om het beeld warmer of koeler te maken, voor het maken van opnamen met bestaand tl- of lamp-licht, rood, groen, oranje, geel en of blauwe filters om in zwart-wit foto’s bepaalde kleuren te veranderen. Door de digitale fotografie is de noodzaak voor deze filters verdwenen. Door de automatische witbalans past de camera zich meestal goed aan en anders kun je de camera laten weten dat je flitst e.d. Met de meeste fotobewerkingssoftware kun je dit kleurtemperatuur ook weer wijzigen. Er zijn twee uitzonderingen van filters die niet nagemaakt kunnen worden door camera of software: een polarisatie en een ND (grijs) filter.

2 Wikipedia over filters

Wat zegt bijvoorbeeld Wikipedia over filters: http://nl.wikipedia.org/wiki/Filters

“Een filter is een optisch hulpstuk in de fotografie dat op het objectief van een (spiegelreflex)camera geschroefd worden of (ouderwets) in een daartoe bestemde filterhouder geplaatst worden.

De bedoeling van een filter is bijvoorbeeld om een hinderlijke kleurzweem weg te nemen die bij het met een daglichtfilm bij gloeilamplicht fotograferen optreedt.

Een van de meest gebruikte filters is het UV-filter, dat vooral bij fotograferen boven de 2500 meter hoogte de bij fotografie zonder UV-filter optredende hinderlijke blauwzweem corrigeert. Zo'n filter is een kleine investering, maar kan een zeer positieve invloed uitoefenen op de kwaliteit van uw foto's. Bovendien is een UV-filter kleurneutraal, dat wil zeggen dat het verder geen effecten heeft, dus het kan gewoon op het objectief blijven zitten en zodoende de (veel duurdere) frontlens van het objectief tegen krassen beschermen.”

Eigenlijk is met deze tekst niet zoveel mis. Het klopt uitstekend. Alleen jammer dat er geen jaartal bij staat. Want het gaat over het gebruik van een filter in de tijd dat er film in de camera zat. Een digitale beeldsensor is vrijwel niet gevoelig voor UV licht en heeft daarom zo’n UV filter niet nodig. Het grootste probleem dat de tekst in Wikipedia veroorzaakt is dat anderen zaken uit het verband gaan trekken. Want er staat toch:

“Zo'n filter is een kleine investering, maar kan een zeer positieve invloed uitoefenen op de kwaliteit van uw foto's.

“ En het andere zinnetje wordt dan weggelaten: boven de 2500 meter hoogte, op plekken waar veel te veel UV licht is. Op een digitale camera, is een UV filter echt niet nodig en veroorzaakt alleen maar problemen. Hans Braakhuis 2

3 filters in Google

Over filters is veel discussie en zijn veel vragen. Als je met Google gaat zoeken op “filter + fotografie” in discussie groepen kom je al op pagina 1 de leukste verwachtingen tegen:

“Welke filters zijn nu echt 'noodzakelijk' voor fotografie buiten, spiegelende glazen wanden als achtergrond, blauwe luchten enz enz als in een folder...... en eventueel binnen ook filters te gebruiken ter verbetering van deze fijne camera ?

”

“Nu las ik in een folder dat je met het filter KR 6 (je hebt ook KR 1,5 en KR 3) dit soort blauwzweem en UV-onscherpte in de verte kunt verminderen c.q. opheffen. Ook zou je met dit filter beter kunnen doordringen in zeer lichte nevel. Kortom: het zou *het* filter zijn voor fotografie in de bergen en met name met zeer veel blauwe lucht en op het midden van de dag.” “Om mooiere foto's te creëren gebruik ik standaard een UV-filter”

Vandaar in mijn inleiding al de verwijzing naar het placebo-effect.

Samen gevat is de vraag dus met welk filter verbeter ik mijn foto’s. Dat lijkt vrij logisch, vaak komt er dan ook nog een andere vraag bij:

“nu hoorde ik in de winkel dat dit Practica filter gemaakt wordt in de fabriek van B+W”

. Of te wel, ik zoek een heel goedkoop filter. Onze nationale sport.

Op beide vragen is er dus een simpel antwoord, en dat lijkt sterk op het antwoord dat ik ook op alle andere vragen geef: kwaliteit kost geld.

4 problemen

Om te beginnen: Wat is het

voordeel

van een filter op je objectief?

Een filter zal de frontlens beschermen tegen stof en vette vingers. Als ik op een strand aan zee ben, dan waait het altijd, zet er dus een filter op. Op straat aan het werk, of m’n kleinkinderen, ik zet er een filter op. Mocht je objectief vallen, dan kan een filter de frontlens beschermen. Of er komt alleen een deukje in de filterring en geen deukje op je objectief. Dan heb je wel geluk, want de kans dat een objectief net op de filterring valt is klein. Mocht het glas van je filter stuk gaan, dan loop je de kans dat dit glas ook het glas van de voorste lens stuk maakt. Dan was je zonder filter beter af geweest. Een bescherming die beter helpt: de zonnekap.

Heb je last van stof en vette vingers; een filter is gemakkelijker schoon te maken dan een frontlens.

Desnoods was je het af met wat sop. Wat is nu het

nadeel

van een filter op je objectief?

Filters hebben lichtbrekende eigenschappen. Een lichtstraal die er recht door heen gaat, zal er weinig last van hebben. Een lichtstraal die er schuin door heen gaat, zal in het glas iets van richting veranderen. Een effect dat ook te zien is als je een stok schuin in het water van een sloot zet. Je ziet door de lichtbreking van het water oppervlak alsof de stok in het water een "knik" heeft. Bij water is er slechts één contact tussen lucht en oppervlakte van het water. Bij een filter zijn dat er twee. Het licht komt er aan de voorkant in, gaat door het glas en gaat er dan via de achterkant weer uit. Een knik in het licht door de voorkant wordt weer terug gezet door de achterkant. Maar intussen is het wel van plek veranderd, het gevolg is een zachtere opname. Eigenlijk is er niet één probleem, maar zijn er meerdere:

Chromatische aberratie

punt ligt.

is een optische fout van lenzen en lenssystemen dat ontstaat doordat licht van verschillende golflengten door een lens niet op dezelfde manier wordt afgebogen.

Wanneer licht door een lens gaat, komt het samen in het brandpunt. Omdat niet elke kleur in hetzelfde brandpunt samenkomt kunnen niet alle kleuren scherp afgebeeld worden. Op de afbeelding wordt dit zichtbaar als verkleuring langs scherpe randen. Dit effect is vaak erger aan de randen van het beeld dan in het centrum doordat de vorm van de afbeelding van een punt daar niet gecentreerd rond dat Paars ligt het verst van de kleur waar vaak op scherpgesteld wordt, waardoor het bij paars de fout kan aangeven. Chromatische aberratie is dan zichtbaar als paarse randen, waardoor in het Engels vaak de term “purple fringing” gebruikt wordt.

Het fenomeen kan ook waargenomen worden als licht door een raam valt op een zonnige dag.

Schaduwen van het raamkozijn hebben dikwijls een "paarse rand" of een andere kleur die iets lichter rond de schaduw ligt.

Hans Braakhuis 3

Chromatische aberratie in een objectief is tegen te gaan door samengestelde lenzen te maken van lenzen met een tegengestelde chromatische aberratie waarvan de afwijking van de ene die van de andere tegengaat. Voor de corrigerende lens wordt flintglas met een hoge brekingsindex en een hoge dispersie (laag getal van Abbe) gebruikt. Een composietlens die de beelden voor twee kleuren corrigeert heet een achromaat en een die voor meer kleuren corrigeert heet een apochromaat. Een achromaat corrigeert alleen blauwviolet en geel.

Een filter bestaat slechts uit één lens, en is daarom vrijwel niet te corrigeren voor chromatische aberratie. Er zijn wel apochromatische filters zoals bijvoorbeeld de Nikon voorzetlenzen 3T, 4T, 5T en 6T.

Sferische aberratie

is een fout van enkelvoudige lenzen. Parallelle lichtstralen die op verschillende afstanden van de optische as binnenvallen, komen niet in hetzelfde brandpunt te samen. Het resultaat is dus niet echt scherp. Sferische aberratie is te verminderen door lenzen uit meerdere elementen samen te stellen. Bij een filter gaat dit dus niet op.

Voor lenzen en spiegels is dit te ondervangen door ze niet bolvormig maar asferisch, bijvoorbeeld parabolisch, te slijpen. Dit heeft weer het nadeel dat lichtstralen die schuin invallen nog steeds niet in één brandpunt samenvallen. Deze afwijking wordt coma genoemd.

Verdere optische problemen

reflecties en kleurzweem.

bij het gebruik van filters: Astigmatisme, coma, vignettering, dispersie, diffractie, beeldveldwelving, vertekening, licht verlies, Het aantal

reflecties

neemt bij gebruik van een filter sterk toe. Bij avond en nachtopnamen met een lichtsterk objectief krijg je er meerdere vlekken gratis bij. Volgens de wet van Snellius: R = X. (X-1) / 2 R = aantal reflecties. X = aantal luchtvlakken.

Met een eenvoudig objectief met 12 luchtvlakken, krijgen we de volgende formule: R = 12. (12-1) / 2 = 66 reflecties. Zet je op dit objectief een filter dan komen er 2 lens/luchtvlakken bij, of te wel: R = 14. (14-1) / 2 = 91 reflecties. Dat zijn er dus 25 meer dan met slechts één filter. http://nl.wikipedia.org/wiki/Wet_van_Snellius

Mechanische problemen

afdrukken er weer af. : als een objectief met filter valt, loop je de kans dat het versplinterde glas van het filter de frontlens van het objectief beschadigd. Als een objectief zonder filter valt is de kans op beschadiging van de frontlens minder. Een zonnekap voorkomt schade aan de frontlens. Ook mijn kleinzoon zit met z’n vingers aan de frontlens. Met een Microdear doekje haal ik de Het grootste verschil in prijs wordt veroorzaakt door de kwaliteit van het glas. Je hebt vensterglas, glas en optisch glas. Gewoon glas is een natuurproduct en dat betekend dus dat alle glas net weer anders is. Naast glas heb je tegenwoordig ook veel kunststof. Enkele links: http://www.luminous-landscape.com/columns/sm-feb-05.shtml

http://toothwalker.org/optics/filterflare.html

Een duidelijk verhaal: https://www.youtube.com/watch?v=mIaVhCLgLPo En van Nikon dit voorbeeld: https://nikoneurope-nl.custhelp.com/app/answers/detail/a_id/21137/related/1

5 filter en objectief

Je hebt een duur objectief en wil dit beschermen, een filter ligt dan voor de hand. Ter bescherming is echter de objectief-dop gedacht. En dan hoor je altijd een zonnekap te gebruiken. De plastic opsteek zonnekappen vallen er ook wel eens spontaan weer af, of breken af als je ergens tegen aan loopt.

Zoek dus een inschroefbare zachte rubberen zonnekap. Valt er niet af en kan tegen een stootje. Ook de metalen schroef zonnekappen zijn prima. Je hebt een zonnekap altijd nodig. Je hebt een duur objectief met een goede kwaliteit, en daar zet je dan een goedkoop stukje glas (filter) voor. De kwaliteit van het voorste stukje glas, bepaald dan de kwaliteit van het gehele objectief. Als je al een filter koopt, neem dan een goed filter. De kwaliteit is af te lezen aan de prijs. Hans Braakhuis 4

De echt goedkope filters zijn alleen geschikt om je objectief te beschermen. Je haalt ze er af als je gaat fotograferen.

De iets duurdere filters zijn heel beperkt te gebruiken. Liever niet. Zelf ben ik heel erg blij dat Nikon ook filters maakt. De Nikon NC (no color) filters. Die hebben allemaal dezelfde soort multi-coating als de coating die op de NIKKOR objectieven gebruikt wordt. Met dit soort filters verlies je de minste kwaliteit.

5.1

verloopring

Denk eens aan een verloopring (adapterring) (steppingring) als je een filter gaat aanschaffen. Tip: koop een filter in de maat 77mm, kun je met Nikon de volgende 50 jaar vooruit. De 77mm is bij Nikon de grootste maat. En je schaft een of verloopringen aan, zodat het 77mm filter op je objectief past. Goedkoper: 72 mm Nog goedkoper, 67 mm Des te goedkoper, hoe duurder het in de toekomst wordt. Daarna schaf je een rubberen zonnekap aan (of meerdere) zodat je die kunt gebruiken bij meerdere objectieven. Houdt rekening met de beeldhoek. Er zijn rubberen zonnekappen die je in drie stappen kunt indrukken, waardoor ze te gebruiken zijn voor 24, 35 en 85 millimeter. Te koop vanaf 10 euro. Mijn exemplaar voldoet niet, want op 24mm zie ik duidelijke vignettering door de zonnekap.

Er zijn twee soorten verloopringen: “step up” en “step down”. De step-up en step-down ringen hebben een buitendraad (mannelijk) (uitwendige draad) op het objectief een binnendraad (vrouwelijk) (inwendige draad) waar je het filter of een ander accessoire mee vastzet. Een verloopring heeft twee markeringen in millimeter, zoals 28mm-37mm, 49mm-52mm, 77mm-72mm en ga zo maar door. Het eerste getal is de grootte van de draad die dichter bij de lens (dat wil zeggen, de mannelijke schroefdraad), terwijl de tweede is de grootte van de schroefdraad van het verder einde (dwz de vrouwelijke schroefdraad). Daarom een

step-up

ring met markering 43mm-49mm betekent dat het mannelijke deel 43mm is en dat de vrouwelijke schroefdraad 49mm is. Of te wel je kunt een 49mm filter op een 43mm objectiefring zetten. Een

step-down

ring met markering 77mm-72mm betekent dat de mannelijke en vrouwelijke schroefdraad maten 77mm en 72mm zijn. Het te gebruiken filter of accessoire is dan kleiner.

Let even op als je dit besteld: de aangeven maten zijn omgedraaid. Je denkt dat dit step up ringen zijn, maar het is step down.

(wat denk je: made in ....)

De eerst genoemde maat van de ring is die van het objectief, de tweede maat is die van het te gebruiken filter, converter e.d.

Een nadeel van een verloopring is dat het filter iets verder naar voren komt. Eventueel vuil op het filter zal bij gebruik van een groothoekobjectief eerder opvallen, met name bij gebruik van kleine diafragma’s.

Hier klopt het wel.

Koop één ring met de gewenste maat, een hele set ringen om van 52 naar 77 millimeter te komen is vragen om problemen.

Enkele merken die verloopringen in het assortiment hebben: B+W Canon Caruba Cokin (extension ring) Genustech Hans Braakhuis 5

Hama Lee Meitotop Novoflex Tiffen

6 het verschil tussen filters en filters

Hans Braakhuis

Kijk eens naar het verschil in scherpte en contrast

6

7 soorten filters

De CCD's in de digitale camera’s zijn vrijwel ongevoelig UV licht. Als je een filter wilt gebruiken om het objectief te beschermen, kun je gewoon een kleurloos filter (NC = No Color) aan schaffen. Een UV filter is niet meer nodig. En bij Nikon zijn UV filters dan ook niet meer leverbaar. Heb je nog een UV filter, kun je gewoon blijven gebruiken, omruilen voor een NC filter is niet nodig. Bedenk wel dat de kwaliteit van het filter ook de kwaliteit van het gehele objectief bepaald. Heb je een nette AF NIKKOR f2,0 200 mm, en je zet daar een goedkoop filter op, dan is dat wel erg zonde van zo’n kwaliteitsobjectief. De coating van de frontlenzen is bij alle merken goed. Als de coating van een filter niet net zo goed is, is dat jammer voor het objectief. Het eerste stukje glas, is dan de zwakste schakel.

7.1

uv filters

Als je bruin wil worden moet je in de zon liggen. Op het strand heb je wel windschermen van glas, maar geen glazen vitrines om toch met een beetje zon bruin te worden. Gewoon vensterglas houdt het meeste UV licht al tegen. Een eenvoudig UV filter heeft er gewoon glas in zitten. Een skylight filter is ook een UV filter, met name als er veel UV licht is, hoog in de bergen. Een skylight maakt het teveel aan blauw in de lucht bij iets warmer. Je herkent ze aan iets roze kleur.

Vroeger bij analoge fotografie was een UV filter noodzakelijk indien je op grote hoogten (bijvoorbeeld wintersport) dan wel zonnige oorden fotografeerde. Tegenwoordig met digitale camera's is dit filter compleet overbodig voor bovenstaand doel. De sensoren van de huidige digitale camera zijn gemaakt op basis van halfgeleider-materialen (zowel de CCD (Charge Coupled Device), als CMOS (Complementary Metal Oxide Semiconductor). Doordat deze halfgeleider-materialen vanuit fabriek bij ontwikkeling/productie belicht worden met UV (om de geïntegreerde schakelingen te etsen), worden ze naderhand met een (opgedampt) UV-filter in de camera gemonteerd.

Het enige nut wat een UV-filter nog kan betekenen bij een digitale camera is bescherming van de front-lens op je objectief.

Als echter door onheil van buitenaf het beschermende filter versplinterd, is de schade aan de frontlens dermate dat deze veelal vervangen moet worden. Voor de bescherming van het objectief gebruik je de objectiefdop. En als je aan het werk bent, gebruik altijd de zonnekap.

7.2

beschermende NC filters

Een gewoon helder filter zonder enige kleur heet NC (No Color). Ze zijn met name bedoeld om het objectief te beschermen. In 1995 bracht Nikon een serie van vijf neutrale "NC" filters (No Color of Neutral Color) op de markt, voorzien van een coating. Daarmee gaat Nikon in op de vraag van vele objectiefgebruikers om een beschermfilter op het objectief te kunnen gebruiken. Je bent altijd bang dat er een beschadiging aan de frontlens optreedt. De filters zijn leverbaar in de maten: 39, 52, 62, 72 en 77 millimeter. In 2015 aangevuld met 82 en 95 mm.

Een UV filter van goede kwaliteit is net zo goed als een NC filter. De automatische kleurmeting van de Nikon camera’s zal een eventueel kleurverschil er uit halen. Andere merken gebruiken voor NC andere namen.

Hoya gebruikt Protector en de 2014 variatie heet EVO Antistatic Protector.

In 2015 komt Sigma met een serie WR Ceramic Protector filters in de maat 67mm tot 105mm. Hierbij is er geen bijzondere coating maar meer aandacht voor hardheid en duurzaamheid. Dit nieuwe type glas combineert uitstekende licht doorlatende eigenschappen met een hardheid die hoger is dan chemisch gehard glas en heeft bovendien een grote flexibiliteit dan saffier glas. Of te wel: 10 keer harder dan een conventionele beschermingsfilter, 3 keer harder dan een chemisch geharde filter. Deze gecombineerde eigenschappen maken CRC het ideale materiaal om met een filter kostbare objectieven te beschermen. Het Vickers hardheids mummer is 700HV. Het Sigma WR ceramic filter is 50% dunner en 30% lichter dan de voorgaande Sigma filters. Sigma laat weten dat de WR ceramic filters een hoge lichttransmissie hebben, en dat is voor een optisch filter heel belangrijk. Wachten op een test. Hans Braakhuis 7

7.3

polarisatie filters

Uit: http://nl.wikipedia.org/wiki/Polarisatiefilter

“Een polarisatiefilter is een filter dat licht alleen doorlaat als het in een bepaalde richting gepolariseerd is.

Heeft men twee polarisatiefilters die gekruist staan ten opzichte van elkaar (dwz de ene laat alleen horizontaal gepolariseerd licht door en de andere alleen verticaal gepolariseerd licht) dan komt er door de combinatie van filters helemaal geen licht meer door heen.

Draait men nu het ene filter zodat het in dezelfde richting is ingesteld als het andere dan ziet men weer hetzelfde beeld als door slechts een filter te zien was.” Afbeelding van Wikipedia: http://en.wikipedia.org/wiki/Polarizer single linear polarization.

A wire-grid polarizer converts an unpolarized beam into one with a

Een polarisatiefilter vermindert reflecties. Alles in de wereld reflecteert licht en kan invloed hebben op hoe de lichtstralen in de camera komen. Hoe meer reflectie, hoe zachter het beeld. Een polarisatie filter houdt andere lichten (golven) dan de rechte lijn weg van het beeld. Een polarisatiefilter onderdrukt dus gereflecteerd licht en verhoogt de kleurverzadiging.

Een polarisatiefilter zal het reflecterende licht van oppervlakten verminderen. Het licht dat weerkaatst wordt door glas, water (druppels), verf, vernis, lakken, plastics, groen van bladeren en gras, bladeren van bloemen, hout en de meeste transparante materialen is al gedeeltelijk gepolariseerd. Meestal in de verkeerde richting. En dat is er juist goed aan, want op die manier versterkt het de werking van de polarisatiefilter. Om de reflecties van deze materialen te verminderen, levert het polarisatiefilter uitstekend werk: het gras zal groener zijn en de kleuren van bloemen intenser, je kunt door het spiegelend oppervlak van water kijken, de dauwdruppels zullen minder storen.

Een polarisatiefilter heeft de beste werking als het onder een hoek die ligt tussen de 30° en de 40° (graden) ten opzicht van het onderwerp waarvan je de reflectie wilt verminderen. Elk materiaal heeft z’n eigen maximum polarisatiehoek: bij de meeste materialen ligt die tussen de 30° en de 40°, wat een gemiddelde van 35° geeft. Bij glas is dit 32° en bij water 37°. Dat kun je best onthouden, want deze twee komen het meest voor in situaties waarin je de reflectie wil tegenhouden.

Metaal: Onbewerkte metalen oppervlakken polariseren het licht (bijna) niet. De reflecties worden overal in het rond gestrooid als het ware. Dit is ook het geval bij bijvoorbeeld spiegels, want die hebben een metalen spiegelend oppervlak op de achterkant van het glas. Het filter past met schroefdraad op het objectief. Het filter zit zelf in een losse houder en kan dus gedraaid worden. In de zoeker kun je zien wat er gebeurt door het filter rond te draaien.

Het donkerder worden van de blauwe lucht is ook op een andere manier te bereiken. Hoe meer je het objectief naar boven draait, des te donkerder wordt de lucht. In Nederland bevat de lucht veel stofdeeltjes, en die weerkaatsen het licht als zijnde wit. Door nu meer omhoog te fotograferen komt er minder atmosfeer op je beeld. En daardoor dus ook minder wit en meer blauw. Ga eens naar een plek met minder stof in de lucht. Antarctica of Utah. Dat soort blauw komt hier niet voor.

En als je nu een auto wilt fotograferen. Neem een studio, waar de auto in past. Zet een Tiffen pola filter voor de licht bronnen. Gebruik ook een circulair

Wikipedia: 2 liniare polarisatie filters

Hans Braakhuis 8

polarisatie filter op het objectief en je reflectie probleem is opgelost. Nikon heeft veel opsteek zonnekappen bij de objectieven. Ook bij gebruik van een polarisatiefilter is een zonnekap onontbeerlijk. Maar met je vingers in een opsteek zonnekap om aan het filter te kunnen draaien, gaat niet handig. Gebruik daarom een zonnekap met dezelfde schroefdraad als het filter en dan draait de zonnekap mee met het filter. Enkele jaren geleden kwam Nikon met een nieuwe serie circulaire polarisatie filters op de markt. Deze C PL II filters zijn even groot dan de diameter van de frontring van het objectief. De oude C-PL filters waren veel groter dan de diameter van de frontring. Het oude C-PL filter voor een 52 millimeter objectief is 60 millimeter groot. Een 62 millimeter C-PL is 73 millimeter groot. Een 72 millimeter C-PL is 86 millimeter groot. Daardoor heeft u bij gebruik van de oude C-PL filters vanaf 18 millimeter objectieven (FX) geen donkere hoeken. Die oude filters waren heel goed, maar ze hadden één probleem, ze waren duur. Logisch je krijgt bijna 2 keer meer glas dan je nodig hebt. Die grote filters

73 mm glas voor een 62 mm filter, geen vignettering

verkochten dus amper en op een DX objectief heeft zo’n groot filter ook geen zin meer. De oude CP filters hadden ook nog een nadeel, er past geen gewone zonnekap meer op. Je moet er een speciaal voor dat filter gemaakte zonnekap bij kopen. De nieuwe CPL-II filters houden dezelfde maat, gebruik je een zonnekap met schroefdraad, dan kun je die blijven gebruiken. Gebruik je een objectief deksel, dezelfde past er gewoon op. Dat is bij andere merken wel anders. De CPL-II is ook redelijk “slim”. Daar bedoeld men gewoon dun mee. Met een dun filter heb je geen last van vignettering, omdat de rand van het filter in de hoeken van de opname in beeld komt. Als je bijvoorbeeld een AF-S DX 17-55 f/2,8 G ED op 17 mm gebruikt, zie je geen vignettering. Dat is bij andere slimme merken wel eens anders. Het Nikon verhaal over de grote en kleine polafilters: http://nikoneurope-nl.custhelp.com/app/answers/detail/a_id/21653

Nadelen: Groothoek.

Vaak wordt afgeraden een polarisatie filter te gebruiken met een groothoeklens. Door de grote hoek is de blauwe lucht niet meer egaal blauw.

Vignettering.

Een ander nadeel voor een groothoek objectief is dat een polarisatie filter, door zijn 2 ringen, dikker is. Daardoor heb je kans op donkere hoeken, doordat het filter zichtbaar wordt. Sommige merken geven aan dat ze dunnere filters produceren. Ook dat is geen garantie tegen donkere hoeken.

Let hier bij aanschaf dan ook even op.

Bedenk dat een polarisatie filters in principe alleen in combinatie met een spiegelreflexcamera gebruikt kan worden. Anders kun je het polarisatie filter niet instellen.

De Slim versie van Nikon zelf, is veelal niet duurder dan een ander, en je kunt er je lensdop nog opzetten, wat bij vele andere niet kan. Zoek dus naar een Nikon circular polar II.

7.4

circulair of lineaire polarisatie

Er zijn twee soorten polarisatie filters. Er zijn lineaire en circulaire filters. Tot het midden van de jaren Hans Braakhuis 9

80 waren er alleen lineaire polarisatie filters. De lineaire polarisators zijn efficiënter en minder duur dan de circulaire. Je hebt een circulair filter nodig bij als je camera een door-de-lens lichtmeting, of autofocus heeft.

Vanaf 1986 heeft Nikon een andere lichtmeting in de camera’s gestopt. Men kon toen al licht meten middels spot-, centrum- of de meervelden meting. De verbetering was dat men een klein lineair polarisatie filtertje voor de licht-meet-cel in de camera plaatste. Daardoor zag de licht-meet cel de schitterlichtjes in een opname niet, en werd het licht van schitterlichtjes niet mee genomen in de belichting. Het voordeel was dat veel opnamen beter belicht werden en dat Van: http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/phyopt/polclas.html#c1 schitterlichtjes op een afdruk weer als schitterlichtjes te voorschijn kwamen.

Nu was dat polarisatie filter al bijzonder, maar er was nog wat: middels een kleine motor kon het polarisatie filter worden weggedraaid als de flits gebruikt werd. Als je flitst krijg je vaak veel gereflecteerd flitslicht terug. Als het polarisatie filter voor de lichtmeter in de camera blijft zitten, dan worden veel van die reflecties niet meegenomen in de lichtmeting. Het is dus beter om bij flitslicht het polarisatie filter weg te nemen. Daar zorgde dus dat motortje voor. Omdat er in de camera een lineair polarisatie filter aanwezig is, mag je niet nog eenzelfde filter op je objectief schroeven. Kijk eens door twee gewone polarisatie filters, en draai een van de twee eens rond. Je ziet het licht vrijwel geheel uitdoven. Als je een lineair polarisatie filter op je objectief zet, dan zie je dat uitdoof-effect niet terug in de zoeker, maar de lichtmeter ziet het wel, en zal er veelal compleet naast zitten. Vandaar dat je op alle Nikon camera’s vanaf 1986 geen lineaire polarisatie filters mag gebruiken, doch slechts circulaire polarisatie filters. Nu haal ik niet dagelijks een camera uit elkaar om te kijken wat er allemaal in zit. Maar op dit moment (2009) zit er geen polarisatiefilter meer in de camera voor de lichtmeting.

Er is nog een andere reden waarom je geen lineair filter mag gebruiken op een AF camera. In een Nikon AF camera worden lijn sensoren gebruikt voor de autofocus. Als de lijntjes van de sensor samenvallen met de lijntjes van het lineaire filter, dan zal de autofocus totaal niet werken. Bij bijvoorbeeld een D3 gebruikt Nikon naast de lijn sensor ook meerdere kruis-sensoren. Hierbij worden zowel horizontale als verticale lijnen gebruikt. De kans dat een lineair filter dan stoort is wat minder, maar ga voor het zekere, gebruik alleen circulaire filters. Recent (Zie draadje met een lineair filter: http://www.nikon-club-nederland.nl/forum/viewtopic.php?p=163870#163870 ) was er een leuke discussie in het forum van de NCN over de keuze tussen lineair of circulair. Terecht werd er opgemerkt dat het soms niet eens veel verschil uitmaakt. Een citaat van Léon Obers over zijn test

“Even getest. Op een D80 gezet en binnen ('s nachts) op een door een bureaulamp beschenen effen witte muur gericht. Filters helemaal ronddraaien merk ik daar helemaal niets van in de lichtmeting. Tja, misschien 1/3 stop verschil. Kan ook het bewegen van de camera zijn naar een iets meer heldere plek.

Ik zou minimaal dan toch een stand moeten tegenkomen waar de lichtmeting een totaal andere waarde zou aangeven. Dat is echter niet het geval. En nee, ik heb geen flitser aangesloten zodat een filtertje eventueel motorisch weggedraaid zou worden.

Ook nooit eerder gemerkt die totale uitdoving in de lichtmeting. Dat zou ik in ieder geval dan zeker toch wel eens een keer hebben moeten opmerken sinds 1986. Nu moet ik zeggen dat ik buiten nauwelijks een polafilter gebruik, en in de studio is het handbediening. In die keren dat ik het buiten gebruik stuur ik een belichting hooguit met + of - iets bij na controle op het LCD, maar dat is niet anders als bij opnamen zonder filter.”

Hoe zie je het verschil tussen een lineair en een circulair polarisatie filter? Heb je er twee dezelfde, dan is het makkelijk. Houdt beiden voor je ogen en draai aan een van beiden, zeg met de klok mee. Met twee lineaire filters zie je het licht geheel uitdoven. Net als bij een variabel ND filter. Als je dat niet ziet, heb je te doen met een circulair filter. Om te testen of je polarisatiefilter van een circulair type is, kwestie van omdraaien en kijken of reflecties gedoofd worden. Een circulair polarisatiefilter, werkt maar naar één kant toe, bij omdraaien werkt het filter niet als polarisatiefilter.

7.5

polarisatiefilter met zonnekap

Bij meerdere NIKKOR objectieven zit de zonnekap achter het filter en dan moet je eerst zonder de zonnekap je polarisatie filter naar de optimale plek draaien en dan de kap er weer op zetten. Bij filters van Heliopan en B+W (ken niet alle filters) past er geen zonnekap in het filter. Vele slimline filters hebben aan de voorkant geen schroefdraad. Met een Nikon polarisatie filter heb je dezelfde Hans Braakhuis 10

schroefdraad aan de voorkant en zo kun je er een zonnekap op schroeven.

Op het 77 mm Circulaire Pol.Filter II (ultra thin) past een 77mm Nikon HN-34 zonnekap.

Op het 77mm Circulaire Polarisatie filter er uit de oude serie (serie I) past een Nikon HN-29 zonnekap.

De HN-29 werkt alleen met tele-objectieven. Met groothoek objectieven krijg je vignettering. Met een een 86mm rubberen groothoek zonnekap zou je het cpl filter kunnen bedienen.

Op een 67mm objectief plaats je een 67 naar 77mm verloopring en dan koop je een eenvoudige en inschroefbare rubberen zonnekap. Op een rommelmarkt - fotografica beurs vanaf 1 euro. Het polarisatiefilter is dan in te stellen door aan de zonnekap te draaien.

7.6

andere merken circulair polarisatiefilters B+W

B+W Käsemann-filters, vanaf 2002 zelfs met nano-coating! De Käsemann-filters bestaan uit 2 lagen glas met daar tussen het polafilter op film. B+W circulaire polarisatiefilters. B+W lineaire polarisatiefilters Top-Pol. B+W warmton-polarisatiefilter, zowel lineair als circulair verkrijgbaar. B+W MRC Arivva Canon PL-C Carl Zeiss Heliopan Hoya (regular) Hoya HD Hoya HCM Hoya Pro 1 Hoya HD 2 Hoya HRT UV Hoya EVO Antistatic CIR-PL (2014) Marumi DHG Rodenstock www.rodenstock-photo.com

Sigma Soligor Travor

7.7

hoe gebruik je een polarisatie filter

Je schroeft het filter aan de voorkant van je objectief en je kijkt er door heen. Draai aan de voorkant van het filter met bijvoorbeeld de klok mee totdat je glimlicht, reflecties ziet uitdoven en of donkerder worden. Dan werkt het filter optimaal. Daarna kadreer je op het onderwerp en zul je weer aan het fliter moeten draaien. Iedere keer als de camera beweegt of verplaatst moet je het filter weer aanpassen door aan de voorste ring te draaien. Ook als de camera van horizontaal iets laat zakken om bijvoorbeeld minder horizon op de foto te zetten. Je moet altijd weer aan het filter draaien. Nikon heeft veel objectieven waarvan de frontlens niet draait of van voor naar achteren gaat (IF) Heeft het door jouw gebruikte objectief deze dure constructie niet, dan zul je na een scherpstelling, weer opnieuw aan het polarisatiefilter moeten draaien.

7.8

grijs ND filters

Met een ND filter (Neutral Density) kun je de sluitertijd vertragen, waardoor je bv een waterval mistig maakt. Of je kunt het diafragma verder openzetten waardoor je een zachtere achtergrond krijgt. Ook zou het kunnen voorkomen dat je in de zomer op het strand zoveel licht hebt, dat een ISO instelling van 100 niet voldoende is om een opname te kunnen maken. Er is soms gewoon teveel licht. 1 stop ND geeft twee keer langere sluitertijden (ook wel ND0.3 genoemd vanwege 10^0.3=2) 2 stops 4 keer (ND0.6) 3 stops 8 keer (ND0.9) 5 stops 32 keer (ND1.5) 6 stops 64 keer (ND1.8) 10 stops 1024 keer (ND3.0) 11 stops 2048 keer (ND3.3) Hans Braakhuis 11

Veelal heb je meerdere ND filters nodig als je voor elke situatie wat wilt hebben. Je kunt je ook beperken. Kies voor 10 stops als je overdag de sluitertijd wilt vertragen. Bewegend water wordt dan melk-achtig. Kies 3 stops als er gewoon teveel licht is. Stel je maakt een opname in een winkelstraat op een zonnige zaterdagmiddag. Camera op statief. ISO zo laag mogelijk. Met diafragma 22 kom je dan op een sluitertijd van 1/15. Met een ND-4 filter wordt dat dan 1/4 seconde. Met een ND-8 worden dat een 1/2 seconde. En met de ND100 krijg je 30 seconden.

Voor 10 stops zijn er meerdere merken die grijsfilters leveren. Dat zijn de Hoya ND400( 9 stops), de B+W 110 (10 stops) de Lee Big Stopper en de Heliopan Grau ND 3,0. Reken eerst eens even uit hoeveel stops je nodig hebt. B+W heeft ook een 113 met 13 stops en een 120 met 20 stops verschil.

Een meer compleet overzicht staat verderop. Deze filters zijn zo donker dat je haast niets door je zoeker kunt zien. De AF werkt niet omdat je veel te weinig licht hebt. Veelal zijn deze filters niet kleurneutraal. Je ziet een warme tint aan je foto's. Het best kun je met je camera een WB meting doen, anders maak je ook een foto van een grijskaart, of de handmatige witbalans achteraf in Raw nog corrigeren.

Als je wel iets door de zoeker wilt zien, zet eerst een 3 tot 5 stops ND filter op je objectief en zet daar nog een variabel ND filter voor. Scherpstellen en compositie met jet variabele filter open, daarna draai je het variabele filter iets dicht. Enkele voordelen van ND filters: meer doortekening, minder diafragma, dus meer scherpte op het onderwerp, langzamere tijden, geen mensen in de winkelstraat, watervallen of zee als melk. In alle gebruiksaanwijzingen staat dat je ND filters mag stapelen. Dat verkoopt kennelijk lekker, maar zelf doe ik dat nooit. Het voorbeeld van een foto met een dubbel filter staat hier onder en dan zie je hoe zacht een opname kan worden. Met de Nikon Club was er eens een fotowandeling door Den Bosch. Het nadeel van veel fotografen om je heen is dat ze dus ook vaak op de foto staan. Het voordeel van al die anderen is dat het wel behoorlijk gezellig is. Om van de nood een deugd te maken had ik thuis al wat geoefend met een rood, groen en blauw filter. Ooit een keer aangeschaft van een onbekend merk. Thuis had ik al uitgevogeld dat ik met volle zon al wel alle drie filters nodig had om tot een lange tijd te geraken. In Den Bosch was het half bewolkt en had ik aan een rood en groen filter genoeg. Het nadeel van elk filter is dat je opname er zachter door wordt. Ga je nu 2 of meer filters gebruiken dan wordt dat alleen maar erger.

Maar met een onscherpe foto kun je best wel sfeer zichtbaar maken. Het nadeel van een rood, groen of blauw is ook dat de gehele opname die kleur krijgt, als je in kleur werkt. Wil je dat voorkomen dan ga je dus in zwart-wit werken. Dat kan vooraf met een instelling in de camera, maar m’n voorkeur heeft het omdat achteraf met Capture te doen. De afstemming van de grijstinten kan dan veel beter. Hans Braakhuis 12

Alle toeristen zijn weg, de rondvaartboot is bijna niet meer zichtbaar, ja ziet nog wel het rondje die de boot moet maken om verder te kunnen.

Hier een sterk rood en groen filter samen gebruikt, overdag 30 seconden. Geen lichtmeting DDL, geen AF mogelijk. Lichtmeting op alle kleuren van het histogram. Omdat er 2 filters zijn gebruikt is de scherpte ook weg. Wat je ziet is het draaien in de kolk van een boot met toeristen in Den Bosch.

Je kunt naast de gewone filters die je op je lens draait ook gaan voor een filter systeem met losse rechthoekige filters die je in een houder schuift. Een "standaard" maat hier is 10cm breed (4") en wordt door veel merken geleverd. Je kunt natuurlijk zo'n houder van een "goede" fabrikant kopen, maar dan betaal je daar ook voor. Cokin heeft een betaalbare houder: de Z-pro. Zelf vind ik het een nadeel dat dit kunststof erg kras- en vlek gevoelig is.

Nu zijn er veel merken die ND filters leveren. Zelf ben ik begonnen met de wat goedkopere Heliopan.

Daarna kwam ik B+W tegen. De B+W is ongeveer twee keer zo duur en ook twee keer beter. Doe eens een testje rond scherpte en kleurafwijking. Meestal krijg je een bruine zweem. Gelukkig heeft Nikon een WB knopje op de camera tenminste als je daar voor betaald hebt. Anders zit de WB mogelijkheid wel in een menu.

Alle zware ND filters hebben last van kleurzweem. M’n B+W ND110 heeft een magenta zweem, een Lee Big Stopper geeft een blauwzweem.

Rodenstock laat keurig weten waar hun kleurverschil vandaan komt. http://www.rodenstock-photo.com/images/filterbilder/neutralgraufilter-diagramm.jpg

Links: http://en.wikipedia.org/wiki/Neutral_density_filter http://www.digitalefotografietips.nl/fotosmaken/lange-sluitertijden-met-nd-filters/

7.9

hoeveel stops?

Hierboven hebben we het steeds gehad over hoeveel stops een ND filter heeft. En bij stops kan men zich veelal ook gemakkelijk voorstellen wat dat betekend. Een sluitertijden rijtje van 1/250, 1/125, 1/60, 1/30, 1/15, 1/8, 1/4, ½, 1 sec, 2, sec, 4 sec, Hans Braakhuis 13

maakt al duidelijk dat je met een 3 stops van 1/250 naar 1/30 seconde gaat. En met 10 stops kom je dan op 2 seconden uit. Met een 10 stop ND filter, een lage ISO waarde en een wat kleiner diafragma, zijn dan ook sluitertijden van rond de 10 tot 30 seconden te realiseren. Bij die sluitertijden wordt het pas interessant. Het effect dat stromend water een melk glans krijgt ontstaat pas bij sluitertijden van 3 seconden of meer. Het verdwijnen van mede toeristen op de Scalinata della Trinità dei Monti op het Piazza di Spagna in Rome ontstaat pas bij sluitertijden van toch minstens 1 minuut.

Maar je loopt de kans dat je een sluitertijd van één uur nodig hebt, om echt alle toeristen onzichtbaar te krijgen.

Scalinata della Trinità dei Monti

Met een norm uitgedrukt in stops, kun je uitrekenen op welke sluitertijd je uit komt. Een firma als B+W, laat aan de naamgeving zien hoeveel stops hun filter heeft. Maar bij Hoya heeft men het over: ND-2 1 stop ND-4 2 stops ND-8 3 stops ND-400 9 stops en als gebruiker moet je even zoeken hoeveel stops z’n filter nu realiseert. Aan de naam alleen kun je het niet zien. sterkte in stops 2 3 10 13 20 licht reductie 4 X 8 X 1.000 X 10.000 X 100.000 x densiteit 0.6 ND 0.9 ND 3.0 ND 4.0 ND 6.0 ND Hans Braakhuis 14

7.10 merken ND filters

Wat ligt er zo in de winkels:

84dot5mm

: met een indeling in Strong, Classic en Ultimate. Handig, laat de winkel je het maar uitleggen.

Athabasca ARK (II)

Filter ND16, ND32, ND64, ND400; ND1000 (rechthoekig voor een filterhouder.

Ook in een verloop - graduate variatie).

Athabasca HD NDX ND 1000 2; ND1000; ND 4 1; ND4; ND 400 1; ND400; ND 8 2; ND8; NDX 2; NDX

B+W

: ND101: 1 stop, ND102: 2 stops, ND103: 3 stops, ND106: 6 stops, ND 110: 10 stops, ND 113: 13 stops, ND 120: 20 stops.

B+W ND1000x MRC F-Pro. De Pro filters hebben een dikkere vatting en een betere coating.

Cokin

ND4 en ND8 filter. Z152 met 1 stop. Z153 met 2 stop. Z154 met 3 stop.

In 2015 komt men (Stealth) met een nieuwe “Nuances” serie, in de maten M (P) tot XL (X-Pro).

Gemaakt van Schott Glass B270 en met een 'nano metallic alloy'. Leverbaar zijn ND2, ND4, ND8, ND32, ND256 en ND1024.

Commlite

, goedkoop.

DHG

Light Control ND8

Haida

ND 3.0 slim.1000x; Haida Pro II, ND 3. Waarschijnlijk de goedkoopste die er zijn. In Duitse tests zien je aanschafprijzen van 33 tot 60 euro. Lees even meer over “slim” elders in dit document !!

Heliopan:

Grau ND: ND 0,3: 1 stop, ND 0,6: 2 stops, ND 0,9: 3 stops, ND 1,2: 4 stops, ND 2,0: 6,66 stops, ND 3,0: 10 stops. Bij nieuwere Heliopans zie je “slim” vermeld, of te wel dun. Er is dus schroefdraad opgeofferd om het filter dunner te krijgen. Jammer.

Hoya

: ND2: 1 Stop, ND4: 2 Stops, ND8: 3 Stops, ND500: 9 Stops, ND1000: 10 stop. Uit het verleden komt ook bv een Hoya ND 64 met een 6 stops reductie. Jammer al die verschillende namen.

Tegenwoordig kent men de ND-2, ND-4, ND-8 en ND-400. Bij sommige winkels kent men een Hoya PRO1 Digital ND8 filter en dan worden toch wat zaken door elkaar gehaald. Zo’n filter bestaat niet. Bij nieuwere Hoya filters zie je de gravure HMC op het filter staan.

Falcon

, goedkoop

Formatt HiTech

substrate.

ProStop IRND ND Standard ND Blender Variable ND Pro stop De Pro Stops zijn leverbaar in: 6 Stop, 7 Stop, 8 Stop, 9 Stop en 10 Stop. (geleverd vanaf mei 2011) Het is een vierkant filter voor de houders van Formatt, Cokin of Lee. Uit een test in "Advanced Photographer" van Juni 2012, blijkt dat dit filter enige IR absorptie heeft, op zonnige dagen krijg je dan een warmere bruine opname. Net als bij Cokin, ook dit filter is gemaakt van kunststof - CR39 dyed Format HiTech heeft meerdere ND filters: ND Grad Hard Edge ND Grad Soft Edge ND Reverse Grad De Formatt Hitech Firecrest IRND 4x5.65 Neutral Density Kit bestaat wel uit een filter met aan beide kanten Schott Superwite glas in plaats van kunststof. Je hebt met deze filters een bereik van 7 tot 10 stops. https://www.formatt-hitech.com/en/ klik hier op filters.

Enkele Engelstalige testen: http://blog.robertstrachan.com/archives/1314/hitech-pro-stop-review/ http://www.dannylintonphotography.com/nggallery/hitech-nd-pro-10-stop-review/

Lee

(uit Engeland)

:

Neutral Density Standard Filters 0.3 1 stop), 0.45 (1.5 stops), 0.6 (2 stops), 0.75

Hans Braakhuis 15

(2.5 stop), 0.9 (3 stops) en de Big Stopper (10 stop) De Big Stopper bestaat uit 2 millimeter dik glas in de maat 100x100mm. Er zijn geen andere maten voor de Big Stopper. Het filter wordt geleverd met een lensdoekje en een zacht kunststof tasje. Je gebruikt de Big Stopper evenals andere Lee filters in een Lee filterhouder en daar zijn dan weer objectief adapters voor leverbaar in de maten: 49, 52, 55, 58, 62, 67, 72, 77, 82, 86, 93 en 105mm.

http://www.leefilters.com/index.php/camera/ndgrads http://www.leefilters.com/index.php/camera/bigstopper Lee heeft filters van glas en van kunststof.

In 2014 komt Lee met een 105mm filter dat met een adapter bevestig kan worden op een groot aantal groothoek objectieven. Het “ Landscape Polariser” geeft de landschap opname een warme kleur. In 2016 komt Lee met een 15 ND reductie voor de 100mm, SW150 en Sev5n.

Light Craft Workshop

(LCW) Light Craft ND500 Light Craft ND500 MC Light Craft ND500 MC H.R.C.

Lee Filters 105 mm Landscape Polariser

Hoe meer letters, des te nieuwer. Leverbaar in 52 tot 82 millimeter.

Marumi

. Heeft ND 8, 16, 32 en 64 filters.

Rokinon

, goedkoop.

Samyang

, goedkoop

Singh Ray

: Deze firma heeft een uitgebreid ND programma: De George Lepp SOLID Neutral Density Filters zijn de “gewone” ND filters, de andere zijn met kleur, en of met verloop. De gewone ND filters zijn er van 1 tot 4 stop. En alleen in 77 millimeter. Een verloopring levert Sing Ray ook. http://singh-ray.com/table.html

Stealth Gear

maat.

. Stealth Gear heeft vierkante filters, van organisch glas, met meerdere mogelijkheden, waaronder een set ND filters, en een verloop ND filter. Het systeem is uitwisselbaar met het Cokin P-systeem (84 mm). De Stealth-Gear Z-Pro formaat Wide range filters hebben een 100 x 150mm Organisch glas is gewoon een ander woord voor "transparant plastic". Bedacht omdat kunststof in de fotografie een nadeel kan zijn.

http://www.btg-trading.nl/filters.html

klik daarna op Stealth Gear P of Z filters.

Tiffen

: Neutral Density filter 3, 6 of 9.

http://www.tiffen.com/NEUTRAL%20DENSITY.htm

en in 2014 komt Tiffen met meerdere kleuren 10x ND filters, de kleur is mede afhankelijk van de camera. http://www.tiffen.com/userimages2/Filters/xle_filters/XLE_Camera_Comparison-2.pdf

Hans Braakhuis 16

Vivitar

, goedkoop

Walimex

, goedkoop

Er staan links van meerdere testen op het eind van deze publicatie.

7.11

variabele grijs filters

Een variabel ND of grijs filter, bestaat uit twee tegen elkaar geplaatste polarisatie filters. Door daar het voorste filter te draaien wordt de lichtdoorlaat meer of minder. Een variabel grijs filter is handig omdat je kunt scherpstellen met het filter er op. Met een normaal ND filter lukt dat vrijwel niet, afhankelijk van de sterkte. Je moet dan eerst scherpstellen, dan de AF bij objectief en of camera uit zetten en daarna kun je verder. Met een variabel filter werk je dus sneller. In de lichtste stand van anderhalf tot twee stops wil de AF van je camera veelal nog wel werken. Na te hebben scherpgesteld zet je de AF van camera en of objectief uit en kun je een donkerdere instelling op het ND filter gebruiken. Je gebruikt een (variabel) grijs filter bij portretfotografie om net wat minder diafragma te kunnen realiseren. Dan krijg je de gewenste kleine scherptediepte. Bij landschapsfotografie is het mogelijk om waterpartijen door het gebruik van lange sluitertijden ‘vloeiend' vast te leggen. Probeer enkele standen uit, soms wil je “melk”achtig water, soms iets tussen melk en spattend water in. Bij het filmen kan een variabel grijsfilter handig zijn omdat je dan niet het diafragma hoeft te gebruiken om het licht te corrigeren.

De aanschaf van een variabel filter is soms goedkoper dan de aanschaf van 2 of 3 normale grijsfilters. Er zijn geen variabele grijs filters die geschikt zijn voor groothoek. Een polarisatie filter is ook al niet geschikt voor een groothoek, laat staan 2 van die dingen op elkaar. Met groothoek en een pola grijsfilter zul je geen egale dekking krijgen. Ik heb nog geen variabel grijs filter gezien dat kleurneutraal is.

Het beste resultaat krijg je zonder een filter op het objectief. Als het moet, gebruik dan hooguit één filter. Een variabel ND filter bestaat uit twee filters. Bedenk dat vrijwel alle variabele ND filters bestaan uit twee polarisatie filters en dus ook daar de nadelen van hebben. Een van de de nadelen is dat een stromende beek niet melkachtig wit wordt, maar zwart, omdat het polafilter de reflecties weg neemt. Dit nadeel kan bij andere opnamen weer een voordeel zijn.

In de filmpjes van LCW http://lightcraftworkshop.com/fader-nd-digi-pro-hd-round.html

lijkt het alsof je zo’n filter zo maar op je objectief kunt plaatsen. Nee dus. Bij het plaatsen eens letten op het polarisatie effect. Als er eventueel glimlichten zijn, kun je daarop instellen, als die er niet zijn?

Let dan eens op donkere vlekken in de lucht.

7.12

merken variabele grijs filters Andoer

www.andoer.com

Aurora Aperture komt in 2016

met een smal variabel ND filter. De Aurora Power XD 2000 haalt ND 16 tot 2000 oftewel ND 1,2-3,3, of te wel een variabel bereik tussen 4 en 11 stops. Het filter is small dankzij 'aerospace aluminium'. Het filter is 5,5 mm dik en is voorzien van extra smeermiddel. De filters zijn verkrijgbaar in 67mm, 72mm, 77mm en 82mm maten.

En wat je zelden ziet vermeldt: het filter bestaat uit 6 elementen in 2 groepen.

B+W

. Het B+W Variabel ND filter 5 stops XS-Pro MRC Nano (uit 2013) kan tot maximaal 5 stops vertragen.

Volgens B+W is het filter kleur neutraal en zonder aberraties. Leverbaar van 52 tot 82 mm.

Door het aantal stops te beperken voorkomt B+W het zogenaamde ‘cross-image’ zoals je dat bij vele andere filters die tot 10 keer gaan, wel ziet.

B+W laat weten dat dit filter kleur neutraal en zonder

De Aurora Power XD 2000 B+W Variabel ND filter 5 stops XS-Pro MRC Nano

Hans Braakhuis 17

aberraties is. Je kunt dit filter combineren met andere ND filters om zo tot een nog hogere vertragingswaarde te komen.

Importeur Degreef en Partner.

Genus ND Fader Filter

Een review: met een bereik tot 4 stops. Genus heeft een aparte zonnekap leverbaar om op dit filter te gebruiken. Alhoewel elk onbekend merk drie-standen zonnekap (rubber) veelal net zo goed zal voldoen.

http://fotojudith.nl/fader-nd-filter-eindelijk-uitgeprobeerd/ Een testje tussen een Fader ND en een Tiffen: http://blog.vincentlaforet.com/2010/11/24/fader-filters/ http://www.ephotozine.com/article/light-craft-workshop-fader-nd-mk-ii-filter-14321

Haida:

Haida Vario ND Grijsfilter HD, leverbaar in meerdere maten.

Hama

: ND2-400 Variable Neutral-Density Filter leverbaar in de maten 49, 52, 55, 58, 62, 67, 72, 77, http://www.hama.co.uk/products/photo-video/optics/filters

Genus zonnekap

Variabel van 1 tot maximaal 8 stops. Waarschijnlijk een van de goedkoopste Variabele ND filters.

Heliopan

variabel filter De Heliopan fader ND filters zijn verstelbaar van 1 (ND0,3) tot 6 (ND2) stops. De vatting is van messing, zoals het hoort. De cijfers gaan van 1 tot 12 voor halve stops.

https://focusmedia.nl/review/nd-filters/p/5/samenvattend

Hitech

ND grad filters.

http://www.dannylintonphotography.com/nggallery/hitech-nd-grad-review/

Hoya Variable Density

filters. Leverbaar in de maten van 52 tot 82 millimeter. Instelbaar van 1.5 tot 9 stops. http://www.bhphotovideo.com/c/product/857423-REG/Hoya_A52VDY_52mm_Variable_Density_Filter.html

Kenko (Tokina) NDX

millimeter.

variabele grijsfilter. Kan ingesteld worden tussen ND2.5 tot ND1000 of te wel tot 10 stops. Leverbaar in 77 en 82 http://www.youtube.com/watch?v=PipiZIVXL3U De prijs ervan geeft me hoge verwachtingen.

In 2014 komt Kenko met de PL Fader ND3-ND400, maximaal instelbaar dus tot ND400.

http://www.kenkoglobal.com/photo/filters/pl_fader.html

In 2015 komt Mentter met ND HD Variable fader filters ND Fader 4-1000 Dubbelzijdig, 24 lagen MC Multi coating tegen ongewenste reflecties. Ultra mat film. Comfortabele rotatie. Lock voor Min en Max http://www.mentter.info/ndhdfader.html

Kenko NDX

zwarte coating op frame. Optisch glas met origineel Japans Polaroid Ter voorkoming van Cross-effect aanwijzing voor gebruik Wide- of Telelens op de instelring.

De firma

LCW Fader

(Light Craft Workshop) was volgens mij de eerste fabrikant die een variabel grijs filter op de markt bracht. Vandaar dat het velen hebben over een Fader filter. Een Fader filter bestaat kennelijk uit 2 lineaire polafilters. Soms (afhankelijk van het merk) heeft de voorkant een iets grotere maat, dit om vignettering te voorkomen. Door de 2 glazen ten opzicht van elkaar te verdraaien wordt de hoeveelheid licht die er door heen kan verminderd. Van de LCW Faders zijn er nu minstens 6 variaties. (men leert snel van de fouten van de eerdere versies)

De Fader ND

(2 tot 8 stops) is verkrijgbaar in: 52mm, 55mm, 58mm, 62mm, 67mm, 72mm, 77mm, 82mm en 86mm.

Fader ND Mark II

. (2 tot 8 stops) is verkrijgbaar in: 52mm, 55mm, 58mm, 62mm, 67mm, 72mm, 77mm, 82mm en 86mm.

Fader ND Ultra Mark II.

(2 tot 9 stops) is verkrijgbaar in: 52mm, 55mm, 58mm, 62mm, 67mm, 72mm, 77mm, 82mm en 86mm.

Zo zou je met een Fader ND Ultra Mk II tussen 2 en 9 stops lichtvermindering kunnen krijgen. De vermindering van het licht is echter afhankelijk van het gebruikte objectief: 12mm: ND4 tot ND8 3 stop 15mm: ND4 tot ND16 4 stop Hans Braakhuis 18

18mm: ND4 tot ND32 5 stop 24mm: ND4 tot ND64 6 stop 35mm: ND4 tot ND125 7 stop 40mm: ND4 tot ND175 7.5 stop 50mm: ND4 tot ND250 8 stop 70mm: ND4 tot ND350 8.5 stop 100mm: ND4 tot ND500 9 stop De maximale waarde zou dus 9 volledige stops zijn. Maar de praktijk zal iets zijn tussen de 3 en 6 stops. En met 6 stops krijg ik op klaarlichte dag geen lange sluitertijden.

Lees de beperkingen: http://www.premier-ink.co.uk/photographic/threaded-filters/neutral density/light-craft-workshop-77mm-fadernd-filter-p-2828.html

En dit maakt ook veel duidelijk: http://forum.belgiumdigital.com/f36/lcw-f ader-nd-301203-3.html

Actueel (januari 2013) Fader ND Digi Pro-HD variable neutral density filter ND2-ND1000

de nieuwste variatie. Ook dit filter heeft een hendeltje voor de instelling.

Leverbaar van 52 tot 82 millimeter.

density filter ND250-ND20000

variabele ND filter. is

Dit komt ervan als je de gebruiksaanwijzing van de LCW Fader niet leest. Bron:

http://www.ephotozine.com/article/light-craft-workshop-fader-nd-mk-ii-filter-14321 Bruikbaar van 2 tot 10 stops, maar aanbevolen wordt je te beperken tot 8 stops.

Fader ND MK II variable neutral density filter ND2-ND400

dit filter uit 2012 scherper is dan zijn voorganger. Leverbaar van 52 tot 86 millimeter.

Fader ND ULTRA MK II S variable neutral

of te wel een bereik van 8 tot 14 stops. Het gaat bij dit filter om een verbeterde versie van de oudere Fader ND Ultra MK II, de S-versie heeft een groter ND bereik, en zal volgens de fabrikant een betere beeldkwaliteit en meer een neutrale kleurtoon geven. Alleen leverbaar in 77 en 82 millimeter. Bij oudere filters ontbreken de termen “ultra”, “mark II”, “S”, “digi pro” of “workshop” in de benaming. Winkels geven soms weer een net andere benaming dan dat de fabrikant dat doet.

Handig is dat allemaal niet. De frontlens is bij elk filter één maat groter dan de schroefmaat, dwz dat een 77mm filtermaat een frontlens heeft van 82 mm waardoor de kans op vignettering kleiner is. Een 67 mm filter heeft aan de objectiefzijde een 67 mm draad en aan de voorkant van het filter een 72 mm draad. Daar past dan weer een standaard zonnekap op.

Veelal leverbaar in de maten van 52mm, 58, 62, 67, 72, 77 en 86mm. Er wordt een lensdop meegeleverd. Maar hopen dat de kwaliteit van deze filterdop niet maatgevend is voor de kwaliteit van http://dslr.nl/?cat=workshops&id=1722 (2 tot 8 stops.) De fabriek geeft aan dat http://www.lcfilter.com/

Marumi

en 500.

.

Nieuw in 2015 een variabel ND filter met een bereik tussen ND 2,5

Marumi

Polaroid

variabel ND 3-400 grijsfilter Hans Braakhuis 19

Dit ND filter van Polaroid heeft een bereik van ND3, ND6, ND9, ND16, ND32 en ND400. Of te wel van 1,5 tot 9 stops. Door te draaien aan de ring, kan er voor elke lichtomstandigheid een juiste ND ingesteld worden.

Gezien de prijs van deze Polaroid heb ik hier niet veel vertrouwen in. En het merk Polaroid is in 2013 behoorlijk verdacht geraakt. Op dit moment is Polaroid niet meer dan een Amerikaanse groothandel die spullen inkoopt en er een Polaroid sticker (en prijs) op plakt.

Singh Ray Vari-ND Filter

met een bereik van 2 tot 8 stops. Filtermaat voorkant is gelijk aan achterkant. Leverbaar in 77 en 82 millimeter. De 77 mm is leverbaar in een normale ring en die ring is dan 14,2 millimeter dik. Er is ook een dunne versie die slechts 10,5 mm dik is. Op de normale ringen van 77 en 82 millimeter past aan de voorkant een zonnekap van 77 of 82 millimeter. Op de dunne versie past dat niet. Op de ring staat wel een schaalindeling maar die kent alleen punten en heeft geen weergave van het aantal stops dat je instelt. Vignettering: groothoek gebruik zonder vignettering is zelfs met de slimme versie nog steeds niet mogelijk. Onder de 35mm op een een 35mm film of sensor camera zie je toch vignettering. Met zonnekap zou dat nog erger worden, reden om geen schroefdraad aan de voorzijde van de dunne versie te maken. Veelal zul je echter geen last hebben van vignettering. De grootste filtermaat van een objectief is veelal 77 millimeter. Je koopt een verloopring en een 82 millimeter Sing Ray en je bent klaar. Je kunt Singh Ray filters alleen bestellen bij de fabrikant en bij B+H in de USA. De goedkoopste variatie kost US $ 340, de duurste is $420,=. Het is de prijs die je een indruk kan geven van de optische kwaliteit. Link: http://www.singh-ray.com/SinghRayBrochure-Mar11.pdf

pagina 10 en 17.

http://www.singh-ray.com/varind.html

Singh Ray Vari-N-Duo Variable Neutral Density Filter

, geeft een warme tint en is verder gelijk aan het Singh Ray Vari-ND Filter. Alleen leverbaar in 77 millimeter.

Starblitz ND-Fader

: http://www.starblitz-dp.com/ Leverbaar in de gangbare maten tussen 52 en 82 millimeter.

Tian Ya

, goedkoop.

Tiffen

Filter Variabele ND Filter. Leverbaar van 52 tot 82 millimeter. De variabele Neutral Density filters hebben een bereik van 8-Stops.

Een test waarbij de Tiffen er als beste uit komt.

http://www.learningdslrvideo.com/variable-nd-filter-shootout/

Er staan links van meerdere testen op het eind van deze publicatie.

7.13

verloop (grijs) filters

Een verloopfilter kan handig zijn. Het is een manier om een overbelichting van de lucht tegen te gaan.

Nu zijn er verloopfilters in vele maten en kleuren. Nu heb ik wat tegen een verloopfilter in kleur.

Natuurlijk kan het leuk zijn om een zonsondergang een dramatisch effect mee te geven, maar het is onnatuurlijk en als je één zonsondergang op die manier hebt gedaan dan blijft daarna het filter in de kast liggen. Ga dus voor gewoon grijs en wil je er toch kleur inbrengen gebruik dan fotobewerkingssoftware. Verloopfilters worden op 2 manier geleverd. Rond met schroefdraad of vierkant. Bij een rond filter zit de grens tussen helder en donker altijd in het midden. Bij de vierkante filters heb je een houder nodig die je op het objectief zet. Het vierkante filter heeft het voordeel dat je het in de houder omhoog of omlaag kunt schuiven. Zodoende hoef je de horizon niet in het midden te hebben, wat voor de compositie veelal een plus is. Aan te bevelen is ook om de filterhouder een beetje groot aan te schaffen. Daarmee past je houder op meerdere objectieven, en hoe groter, des te meer kun je filter verschuiven. Er zijn ook filterhouders die ook nog een zonnekap kunnen vasthouden. Eigenlijk is een zonnekap altijd een must, juist bij filters.

Kijk eens naar een Cokin P-filterhouder, die is er met één of met meerdere gleuven. Door de wat grotere maat heb je minder last van van vignettering. Anders ga je voor de Wide variatie. De filters van Cokin zijn minder in kwaliteit dan bijvoorbeeld HiTech. Tiffen of Schneider. De topmerken zijn Lee en Singh-Ray, hun filters zijn kleurneutraal, ook bij tegenlicht.

Wil je betere filterhouder, kijk dan eens naar de modulaire Cokin Z-Pro houder.

http://www.cokin.fr/cokin-data/news-product/PDF/PR_Z-PRO-photo.pdf

Cokin is in 2011 overgenomen door Kenko-Tokina.

Hans Braakhuis 20

84.5 grijs verloopfilters

Sinds 2012 op de markt. Deze kunststof filters zijn, voor zowel de Classic Line als de Professional Line, volledig compatible met het bekende “P-filtersysteem. De Classic Line heeft een 84 x 100 mm maat, de Professional Line is groter met 84 x 150 mm. De grotere filters kunnen meer verschoven worden in de houder en maken ze in het gebruik flexibel. De 84.5 grijs verloopfilters zijn er in diverse gradaties. Ook heeft men 84.5mm Reversed Gradual ND Filters, eigenlijk alleen geschikt voor zon- op en ondergangen. 84.5 grijs verloopfilters

84.5 grijsverloop filterhouder

7.14

hoe werk je met een grijs filter

Camera op een goed statief. Eerst scherpstellen, zonder het filter op het objectief. Let op de sluitertijd die de automaat aangeeft.

Dan zet je de Auto Focus uit en plaats je het filter er op. Niet meer aan de scherpstelring van je objectief draaien. Als je de AF hebt uitgezet kun je met de hand de scherpstelring vast houden, anders loop je de kans de scherpstelling te wijzigen als je een filter plaatst. Ook de sluitertijd van de camera stel je met de hand in. De camera dus op M. De lichtmeting werkt best, maar de benodigde correcties zijn gemakkelijker manueel te doen dan via de lichtmeter correctie.

Bij een sterk grijsfilter werkt de lichtmeter van de camera ook niet meer en moet je naar M. Je hebt de voorgestelde sluitertijd onthouden en dan reken je uit hoeveel dat langzamer kan middels het aantal stops van het filter. Dan maak je eens een opname, controleer met de zoom functie van je monitor of het geheel nog scherp is en controleer via het histogram op je monitor of de belichting een beetje in de buurt zit. Zit je er met de belichting naast, dan kun in de M stand makkelijk de sluitertijd of het diafragma veranderen. De sluitertijden reeks: 2m - 60s - 30s - 15s - 8s - 4s - 2s - 1 - ½ - 1/4 - 1/8 - 1/15 - 1/30 - 1/60 - 1/125 - 1/250 - 1/500.

De diafragma’s: 32 - 22 - 16 - 11 - 8 - 5,6 - 4 - 2,8 - 2 - 1,4 ISO: 50 - 100 - 200 - 400 - 800 - 1600 - 3200 - 6400 - 12800 - 25600 - 51200 - 102400.

Stops: 0 - 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15.

Stel je wilt een lekker langzame tijd realiseren van ongeveer 15 seconden. De ISO van je camera stel je dan zo laag mogelijk in. Veelal zal dat 100 ISO zijn. Het diafragma zet je met het instelwiel op f/16. Zelf gebruik ik ook nog wel eens hooguit f/11. Dat heeft te maken met diffractie. En elk objectief is er anders gevoelig voor. Als de normaal gemeten tijd dan 1/60 seconde zou zijn. Dan kom ik met een 10 stops grijsfilter op een sluitertijd van 15 seconden. Daar maken we dan eens een opname mee en letten dan op de weergave van het histogram op de monitor.

Het histogram stel je in op je camera door naar een vrij willekeurige foto op de monitor te kijken. Dan druk je onder of boven op het instelwiel op de achterwand van je camera. Heb je een camera die de histogrammen in 3 kleuren kan laten zien, gebruik die dan.

In de praktijk zal veelal blijken dat de 10 stops slechts een indicatie is. Met de sluitertijd kun je de belichting zo regelen dat het histogram er goed uit ziet. Het maakt eigenlijk niet uit hoe je een 10 stops realiseert. Soms kun je 10 sluitertijden omlaag, dat is meestal het doel als je met een grijsfilter werkt. Maar je kunt ook de ISO 5 stoppen omlaag zetten en het diafragma 5 stoppen meer geven.

Soms wil je een lange sluitertijd realiseren, maar kun je die niet op de camera instellen, omdat er te veel licht is, of er te weinig licht door het grijsfilter wordt weg gehaald. Twee oplossingen: Heeft je camera een meervoudige belichtingen (Multi Exposure) mogelijkheid, gebruiken. De camera voegt meerdere opnamen samen tot één foto. Een voorbeeld 10 opnamen van elk 10 seconden maken dan één foto als zijnde 100 seconden. Of je maakt afzonderlijk 10 opnamen van 10 seconden, en voegt die met een fotobewerkingssoftware samen tot één foto. Kun je ook met grotere diafragma’s werken voor een mooi scherptebeeld. Als je nu eens niet met een klein diafragma wilt werken, of je wilt wat anders. Ga je gang. Er is nog een hulpmiddel: de belichtingswaarde. Hier wordt een en ander uitgelegd: http://www.prosults.nl/index.php/kennisbank/fotografie-a-z/47-belichtingswaarde.html

Hans Braakhuis 21

Tuturial: http://www.cambridgeincolour.com/tutorials/neutral-density-filters.htm

Ervaringsverslag: http://www.redbubble.com/people/peterh111/journal/4421304-the-ultim ate-guide-to-neutral-density-filters http://en.wikipedia.org/wiki/Graduated_neutral_density_filter Een groot nadeel van ALLE grijsfilters is dat ze geen neutrale kleur geven. Meestal worden alle kleuren warm tot bruin, maar ook groen en blauw komen voor. Er zijn wel testen aangaande de kleurafwijking en elke tester komt tot een andere kleur: https://www.youtube.com/watch?v=E7-0eHoirW4 De B+W en de Hoya, doen het over het algemeen goed. Wil je het echt goed doen, veel Nikon camera’s hebben er een speciaal knopje voor: WB.

7.15

grijsfilter effect zonder een grijsfilter

Neem een lage ISO, zo rond de 100, neem een hoge diafragmawaarde, f/11 of hoger. Als de camera meerdere opnamen op één beeld kan maken dan gebruik je die mogelijkheid. Let er op om dan de lichtmeter correctie in te stellen op -2 (uit proberen). De professionele camera’s zoals een Df, D810, D4S en D750 hebben er een menu voor. Op z’n Engels: Multiple Exposure function. Je kunt ook 10 of 20 dezelfde opnamen maken en die dan softwarematig tot één beeld bewerken. Je krijgt dan toch de melk-achtige indruk van stromend water.

7.16

softfocus filters

Sinds 2007 heeft Nikon een nieuwe serie softfocus filters, genaamd Diffuser. Leverbaar zijn deze Diffuser filters in de filtermaat 52, 62, 67, 72 en 77 millimeter.

7.17

voorzet lens

De Nikon voorzet lenzen zijn filters zoals een vergrootglas. Nikon gebruikt het woord lens om daarmee aan te geven dat het filter meer is dan alleen een gewoon filter. Als je bijvoorbeeld een voorzet lens op een 50 mm objectief gebruikt dan kun je niet meer scherpstellen van 40 centimeter tot on-eindig, maar van 20 centimeter tot 4 meter. Je kunt dus dichter op je onderwerp kruipen en het onderwerp meer vergroten.

De voorzetlenzen worden verder behandeld in de macro publicatie op m’n website.

7.18

gecoate filters

Nikon heeft filters met een coating. Ze zijn herkenbaar aan de extra "C" gravure. Ze kwamen op de markt rond 1973 toen de Nikon multicoating werd ingevoerd. Het nadeel van de andere filters is dat ze niet gecoat zijn. Of dat de coating van veel fabrikanten niet de kwaliteit heeft van de coating van Nikon.

Gebruik zo weinig mogelijk een filter. Als het dan toch moet, neem een filter met een goede coating. U heeft natuurlijk wel een filter nodig als u een bepaald effect wilt bereiken, gebruik dan een filter en schroef het na gebruik er weer af.

7.19

gelatine filter

Een gelatine filter is gemaakt van een soort zacht en plooibaar materiaal dat je op maat kan knippen en in een houdertje steken. Het voordeel ervan is dat je het kunt aanpassen aan je filterhouder. Het nadeel ervan is dat het kunststof kras gevoelig is. De gelatine filters zijn leverbaar in verschillende maten en je hebt ze ook heel groot om ze voor een lamp in een studio te plaatsen. Je gebruikt een heel groot pola filter voor een lamp om een auto te fotograferen. Met een pola filter voor je objectief zit je toch met het verschil in de lichthoek en dus met het verschil in het effect.

7.20

voorzet filter (filterhouder)

Een voorzet filter past in een filterhouder. Er zijn meerdere fabrikanten die voorzet filter systemen leveren. Als het goedkoop is krijg je kwetsbaar kunststof (resin), en voor een duurdere prijs, krijg je goed glas. Maar er bestaat ook goede krasvrije kunststof. Omdat de maten van het glas aanmerkelijk groter zijn, dan die van een inschroef filter, betaal je er ook meer voor. Voordelen, met klemmen of ringen past het filter op meerdere objectieven, en met een verloop filter kun je de scheidslijn daar leggen waar je het wilt hebben. Nadeel: kwetsbaar om er zo op straat mee rond te lopen. Cokin (zie hieronder) was de fabrikant die de filterhouder populair maakte. Men leverde vele truc-filters waardoor je aparte effecten kon verkrijgen. Photoshop oid bestond nog niet. Zelf gebruiktte ik een Kodak Hans Braakhuis 22

filterhouder, waardoor ik een geel en een blauw filter kon gebruiken om kunstlicht naar daglicht om te zetten.

Enkele merken: 84.5mm

Athabasca Benro Cokin (Z-serie) Formatt Hitech Haida Hitech Lee Filters Nisi Rollei Stealth Gear Travor Vü Al jaren is de Big Stopper van Lee het populairste 10 stops grijsfilter. Lange tijd was dit ook de enige.

Tegenwoordig zijn er meerdere merken. M’n tip: Lee: kost wat, heb je wat, doordacht systeem, passend te maken voor bv de 14-24 Nikkor, er passen zelfs schroeffilters in enz, enz: http://www.leefilters.com/index.php/camera ). Het grote voordeel van Lee, men heeft ook een zonnekap voor het systeem. Goedkoper: Athabasca en u raadt het al: geen zonnekap.

Ook goed Formatt Hitech.

De bevestiging op het objectief is afhankelijk van het merk. Veel gebruik je een adapterring om de houder op het objectief te schroeven. Vaak heb je dan meerdere ringen nodig om de houder op meerdere objectieven te kunnen gebruiken. “

beschadigd”

. (uit review Vü-filterhouder )

Een grote ergernis is het vallen van de filterhouder bij stoten. Sta je net lekker te fotograferen, valt het hele zaakje in het natte gras. Gevolg: eerst poetsen terwijl het mooie moment nog maar kort zal duren. Of erger, het zaakje valt en raakt onbruikbaar

Koop alleen filterhouders waar meerdere filters tegelijk ingeschoven kunnen worden. Als er slechts één filter gebruikt kan worden, kun je geen zonnekap gebruiken. Als er slechts één filter gebruikt kan worden, kun je geen combinatie maken van een verloopfilter en een ander filter. De filterhouder is veelal ook te gebruiken met de voorzet filters van een ander merk. Mits de maat maar gelijk is. Er zijn meerdere maten: 75 x 75 mm.

84 x 100 mm.

85 x 111 mm.

85 x 150 mm.

100 x 100 mm 100 x 125 mm.

100 x 150 mm.

150 x 150 mm.

150 x 170 mm.

170 x 170 mm.

170 x 190 mm.

De vierkante variaties voldoen voor meerdere filters, maar voor een verloopfilter gebruik je een rechthoekige maat. Je kunt de scheiding tussen licht en donker dan precies op de goede plek schuiven.

De horizon hoeft dan niet meer in het midden van het beeld te zijn.

7.21

Cokin filters

Hans Braakhuis 23

Cokin heeft een zeer uitgebreid filter systeem waar je alle filters die hierboven zijn genoemd in terug vindt. De adapter ringen zijn er in 4 maten: Cokin maakt filters in verschillende afmetingen: A (van Amateur), 67 mm breed.

P (van Professional) 84 mm breed.

X-Pro: 170 mm x 130 mm. Z-Pro: Gewone filters 100 x 100 mm, verloop filters zijn 100 x 150 mm, zodat je de verloopgrens iets kunt schuiven en deze niet persé in het midden hoeft te zitten.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Cokin http://www.cokin.co.uk/ http://www.cokin-filters.com/nuances/ Hans Braakhuis 24

8 namen van Nikon filters

Nikon gebruikt soms de Kelvin waarden voor de aanduidingen van de filters. Men deelt echter deze waarde met honderd. Daardoor ziet het er wat compacter uit. Kelvin 3700 voor normaal daglicht, wordt dan bij Nikon 37. Soms gebruikt men een waarde voor densiteit. B2 voor lichtblauw, B8 voor een vier keer hogere dichtheid van de kleur blauw, etcetera.

Nikon heeft in het verleden de volgende benamingen gebruikt, en gelukkig, dit overzicht is verre van compleet: A2 A12 AF-1 AF-2 AF-3 AF-4 AF-4 B-2 B-8 B-12 C-PL C-PL1L C-PL2L C-PL II C-PL3L FA-48 FA-53 amberkleurige filter voor de kleuren fotografie. Het A2 filter (zelfde als KR2) is een licht amberkleurig (roodachtig) filter dat een warmere tint geeft. Het is donkerder dan een Skylightfilter (L1C). Je gebruikt het om op grauwe dagen een wat zonniger effect te krijgen. In het digitale tijdperk doe je hetzelfde met een bewerkingsprogramma; amberkleurige filter voor de kleuren fotografie. Donkerder dan het A2 filter; filterhouder om gelatinefilters op een objectief van 52 millimeter doorsnee te gebruiken; ook te gebruiken met de HN-12 houder voor 52 millimeter lineair polarisatie filter; filter houder voor gelatinefilters voor op een objectief van 72 millimeter doorsnee; filterhouder met adapters voor 52, 62, 67, 72 en 77 millimeter objectieven; filterhouder 39 millimeter, te gebruiken bij de AFI 300/2,8 D IF-ED, AFI 400/2,8 IF-ED, AFI 500/4,0 D IF-ED en AFI 600/4,0 D IF-ED objectieven; filterhouder met adapters voor 52, 62, 67, 72, 77, 82 en 95 millimeter objectieven; blauw filter voor de kleurenfotografie; blauw filter voor de kleurenfotografie; blauw filter voor de kleurenfotografie; circulaire polarisatie voor gebruik op AF camera's; circulair polarisatie voor AI-S objectieven, filter wordt in het objectief gebruikt; circulair polarisatie voor AFI objectieven, filter wordt in het objectief gebruikt; circulaire polarisatie voor gebruik op AF camera's; 52 mm drop-in circulair polarisatie filter; filterhouder om 52 millimeter filters te kunnen gebruiken op alle AFI objectieven; filterhouder voor het AFIF ED 300, 400, 500 + 600 millimeter objectief; FA-54 FA-58 FF-CP11 HN-12 HN-26 HN-29 filterhouder 39 millimeter voor de 300 millimeter 2,8 IF-ED; filterhouder voor het AFI D IF ED 300, 400 + 600 millimeter objectief; NC circulair polarisatiefilter voor Coolpix 8800; om een 52 millimeter lineair polarisatiefilter te gebruiken op de AF-1 filterhouder. Ook als zonnekap voor een 52 millimeter circulair polarisatiefilter, bestaande uit 2 ringen; zonnekap voor een 62 millimeter circulair polarisatiefilter, bestaande uit 2 ringen. De 35 ring gebruikt u voor brandpunten van 35 tot 70 millimeter. U gebruikt beide ringen voor brandpunten langer dan 70 millimeter; zonnekap voor een 77 millimeter circulair polarisatiefilter. Alleen te gebruiken op de 80-200 2,8; Hans Braakhuis 25

HR-3 rubberen zonnekap voor de R10 filmcamera met het 7/70 1:1,4 objectief. Filtermaat 67 millimeter. In deze zonnekap passen weer 72 millimeter filters; L-1 A L-1 BC L-37 L-37 C L-39 L-39 C NC ND-100 ND-2 ND-4 ND-8 O 56 Polarisatie R 60 softfocus nr.1

softfocus nr. 2 UA-5 skylight filter; skylight filter; UV filter; UV filter met coating; UV filter; UV filter met coating; No Color, wel een coating; ook wel Neutral Color.

grijsfilter 10 stop; grijsfilter 1 stop; grijsfilter 2 stop; grijsfilter 3 stop; oranje filter; normaal lineair polarisatie voor niet AF camera's; roodfilter; softfocus filter; softfocus, met meer effect dan nr. 1; kunststof zonnekap en filteradapter voor gebruik op de W-NIKKOR 35 en 80 millimeter; UR-1 UR-2 UR-4 Voorzetlens Nr.0 verloopring om 72 millimeter filters op een 62 millimeter objectief te zetten; filterhouder voor de UV NIKKOR 105 millimeter 4,5; adapter ring van 58 naar 62 millimeter; (0.7d), Nr.1 (1.5d), Nr.2 (3d) speciaal voor objectief tot 55 millimeter 52s; Voorzetlens Nr.3T (1.5d), Nr.4T (2.9d), voor objectieven van 85 t/m 200 millimeter 52s; Voorzetlens Nr.5T (1.5d), Nr.6T (2.9d), voor zoomobjectieven tot 200 millimeter 62s; X-0 X-1 Y-44 Y-48 Y-52 geel groen filter; groen filter; licht geel filter; midden geel filter; donker geel filter; Op dit moment (september 2007) heeft Nikon België de volgende filters leverbaar: softfocus Ø 67 mm €96,10 Ø 77 mm €136,57 grijs ND2S-ND4S-ND8S Ø 39 mm €52,57 ND4A-ND8S Ø 52 mm €52,57 No Color, met coating Ø 52 mm €41,50 Ø 58 mm €42,42 Ø 62 mm €57,18 Ø 67 mm €64,75 Ø 72 mm €112,52 Ø 77 mm €121,75 Circulaire Polarisatiefilter Ø 52 mm €368,93 C-PL-II Circulaire Polarisatiefilter Ø 52 mm €130,51 Hans Braakhuis 26

Ø 58 mm €160,86 Ø 62 mm €191,22 Ø 67 mm €217,52 Ø 72 mm €231,68 Ø 77 mm €251,91 Circulaire Polarisatiefilter voor AF-S 200 f/2 objectief Ø 52 mm €322,73 In 2003 waren er bij Nikon nog 130 verschillende filters en voorzetlenzen leverbaar. Op dit gebied heeft Nikon dus een geweldige veer gelaten.

In 2015 komen er vier nieuwe filters: Ø 95 mm Circular Polarizer filter II en een Neutral Color NC filter.

Ø 82mm Circular Polarizer filter II en een Neutral Color NC filter.

De fotografie consument, op zoek naar goedkoop heeft gewonnen. De goedkopere merken kunnen vol op leveren, en bij elke nieuwe camera die wordt verkocht, vraagt de verkoper: filtertje er bij? Met de angst voor een kras, helpen veel fotografen de kwaliteit van hun duur gekochte spullen om zeep.

Bij Nikon Japan kan de consument de volgende filters op het www bestellen: Close-up lens 52mm CUL-01 Ingebouwd circulair polarisatiefilter C-PL405 Neutrale kleur NC 52, 58, 62, 67, 72, 77, 82, 95 mm soft focus filter 52, 62, 67, 72mm Circulair gepolariseerd licht II 52, 58, 62, 67, 72, 77, 82, 95 mm Ultraviolet L37C bajonet Amber A2 bajonet Blue B2 bajonet Oranje O56 bajonet Ingebouwd circulair polarisatiefilter C-PL1L Ingebouwde filterhouder (voor 52mm, voor de AF-S, Zwart) Gelatine filterhouder AF-3 Gelatine filterhouder AF-4 AF-3 adapter (52/62/67/72 / 77mm) AF-4 voor de adapter (52/62/67/72/77/82 / 95mm) AF-3 kap HN-36 AF-4 kap HN zie: http://shop.nikon-image.com/ Bij Nikon Nederland is het wat (2016) kariger, slechts 4 filters: https://store.nikon.nl/token/--categories%3C% 7B_NIK_accessories__category%7D-categori es%3C%7Bc_nikonbv_master_c_accessories __category_c_accessories_lenses%7D-categ ories%3C%7Bc_nikonbv_master_c_accessor ies__category_c_accessories_lenses_c_acce ssories_lenses_filters%7D--&gridView=true&s ortBy=relevancy&pageNumber=0&resultsPer Page=30 Hans Braakhuis 27

Met Nikon ben je nooit helemaal compleet: Hans Braakhuis 28

9 slim, wide, pro of gewoon smal

Als je een filter op een groothoek objectief gebruikt loop je kans dat je op een bepaald moment de rand van je filter gaat zien in de hoeken van het beeld. Met een goedkope camera nog niet in de zoeker, maar later wel in het beeld. En het hangt er ook nog vanaf of je een DX of een FX camera gebruikt.

Zo’n donkere hoek wordt nog wel eens vignettering genoemd. Vignettering of lichtafval is het afnemen van de helderheid in de hoeken van een afbeelding of foto, ten opzichte van het midden. Het wordt veroorzaakt door goedkope objectieven (ook bij Nikon komt het voor), lensfouten en dergelijke.

Vignettering door een te smalle zonnekap of filter is een vorm van mechanische vignettering. Eigenlijk is het geen vignettering, je ziet gewoon de zonnekap of de rand van het filter op de foto. De oude Nikon circulaire polarisatie filters, waren oversized, daardoor veel duurder, en met een 18mm objectief op een FX camera had je geen vignettering. Deze Nikon circulaire polarisatie filters zijn vervangen door CPL-II filters en die zijn aanzienlijk dunner.

Andere merken hanteren andere namen voor smalle filters. Slim, pro, wide of Low Profile Rand. Het nadeel van veel van die merken is dat er dan geen lensdop meer (goed) op past. Met een oude B+W valt je dop er gemakkelijk af. Op de Tiffen wide past ook geen lensdop. Ook een inschroefbare zonnekap kun je dan niet meer gebruiken.

Als er wel een schroefdraad op een slim filter zit, dan heb je veelal hooguit een halve slag Dat is veel te weinig om comfortabel te werken. Jammer. Let ook op of de zogenaamde Slim Line filters echt helpen tegen die donkere hoeken bij groothoek gebruik. Slim is een marketing truc.

Hans Braakhuis 29

10 verschillende fabrikanten die filters leveren

merk Astron Japan Benro B+W link alleen leverbaar via ebay e.d.

http://www.benro.nl/prdhfdgrp.php?id=filters Filterhouder, gelukkig geheel aluminium, leverbaar in 77mm, 100mm, 150mm en nog groter. Nu nog op zoek naar een zonnekap.

Biermann and Weber: http://www.schneideroptics.com/ecommerce/CatalogSubCategoryDisplay.aspx?CID=57 Premiumline filters (nieuw in 2011) hebben een “slim”constructie. Bovendien heeft deze vatting gewoon een binnenschroefdraad voor lensdoppen en zonnekappen.

Goede kwaliteit. B+W maakt gebruik van Schott glas. Men levert goedkoop en duur met een betere coating.

goedkoop Bilora Blackfox Blueline Canon Carl Zeiss Carry Speed Cokin Cullmann Fodor Formatt Genus Haida Hama Heliopan Hoya Izumar JYC Pro1-D Kaiser Canon heeft zelf een optische glassmelterij voor lensdelen en filters. Goede kwaliteit.

Zeiss betrekt zijn glas van Schott, een uitstekende keuze. Schott en Zeiss zijn al vanaf de oprichting gelieerd. Alleen circulaire polarisatie filters in 36 en 42 millimeter http://www.cokin.com/ http://www.cullmann-foto.de/produkte.html

goedkoop http://www.formatt.co.uk/ http://www.genustech.tv/filters/genus-nd-fader-filter-77mm.html

http://www.haidaphoto.com

http://www.hama.de

Hama is geen producent, ze plakken hun naam op meerdere foto en filter accessoires: http://www.heliopan.de/ http://www.hoyafilter.com/ zet. Hoya heeft zelf een optische glassmelterij en leveren aan heel veel fabrieken. Een kwaliteitsmerk. Men levert goedkoop en duur met een betere coating. Heb sterk het vermoeden dat Hoya tegenwoordig ook filters maakt waar Nikon dan zijn naam op goedkoop Kenko Kaiser Phototechnik , net als Hama, geen producent, maar handelaar pro1digital: http://www.kenko-tokina.co.jp/e/P.12_13.PDF

pro1digital - II: http://www.kenko-tokina.co.jp/e/P.14_15.PDF

Kood Lee Filter http://www.leefilters.com/ In 2015 komt Lee met een nieuwe SW150 MK II filterhouder Hans Braakhuis 30

Leica Light Craft Workshop Manfrotto Marumi Nikon Nisi Novo Pallas Praktica Progrey Proline Rodenstock Rollei Leica heeft zelf geen optische glassmelterij en betrekt de lensdelen en filters van de wereldmarkt. Ze gaan voor het beste dat er is.

http://lightcraftworkshop.com/site/ Manfrotto levert UV, Circulair Polarisatie en Protectie filters. Beschikbaar in drie kwaliteiten: Essential, Advanced en Professional. Elk filter heeft een anti-reflectie en een waterafstotende coating.

http://www.marumi-international.com/ DHG (Super) en Exus serie zijn redelijk tot goed, oudere series zijn veelal slecht. Nikon heeft zelf een optische glassmelterij voor lensdelen en filters. Goede kwaliteit.

Nikon is wereldleider op het gebied van de coating en Zeiss maakt het Nikon moeilijk. Met het verdwijnen van de glassmelterij in Ohi, weet ik niet meer of Nikon zelf nog wel filters maakt. Een eenvoudig onderzoekje met behulp van de importeur van Hoya filters op een Nikon Club clubdag geeft ernstige vermoedens. Uit China: http://www.nisidigital.com/en/ Novo maakt filters van zeer gehard glas en is daarom vrijwel krasvrij. Het glas komt van de oudere broer van Nikon: Asahi Glass Co (AGC) ook een onderdeel van Mitsubishi.

Kost wat en dan heb je ook wat.

goedkoop http://www.schneiderkreuznach.com/neuheiten/praktica_filterserie_e.htm

http://www.progreyusa.com/ Rodenstock Digital Pro en Rodenstock UV Rollei heeft sinds 2015 een filterhouder leverbaar. In meerdere maten. Helaas van een zonnekap hebben ze nog niet gehoord. Past er ook niet op.

https://www.pf.nl/nieuwe-visuele-effect-filters-van-rollei/ Er zijn ook andere merken die met een andere naam sticker dit product verkopen.

Samyang Singh Ray Soligor Starblitz Tamron Tiffen Travor Vivitar Vivitar Xume Zeikos Zeiss http://www.tamron.com/lenses/learning_center/jason_schneider/filters_schneider.as

p UV filters: http://www.vivitar.com/products.php?dircat=5&dirsubcat=50&dirprod=148 CPL filters: http://www.vivitar.com/products.php?dircat=5&dirsubcat=50&dirprod=156 Xume maakt zelf geen filters, maar wel magnetische ringen voor het objectief en voor je filter, zodat je snel een filter kunt wisselen.

Zeiss betrekt zijn glas van http://www.singh-ray.com/ http://www.soligor.de

goedkope ND verloopfilters http://www.tiffen.com/ Schott . Goede kwaliteit. Er is een gezonde competitie met Nikon over wie nu de beste coating maakt.

Hans Braakhuis 31

11 maak zelf je filter schoon

Lees m’n reparatie, schoonmaken van camera en objectief topic, bij het schoonmaken van filters.

Altijd handig om bij je te hebben: 69 millimeter?????

12 een filter dat vast zit

Het kan je altijd overkomen. De goedkoopste filters zijn gemaakt van het zelfde spul waar ook tentstokken en prullaria van gemaakt worden. Dat wordt al grijs als je er naar kijkt. Grijs is een vorm van poeder en dat poeder zal er voor zorgen dat een filter vast gaat zitten. Maar ook als er messing is gebruikt, kan het fliter vast gaan zitten. Een beetje ranja dat indroogt oid. Als een filter vast zit: plaats het objectief loodrecht op een rubberen matje met het filter op het matje. Het geheel naar beneden drukken en draaien. Gelijkmatig dus. Ook een goed hulpmiddel is een klemband waar je ook een oliefilter van een auto verwijdert. Veelal kun je de opening hiervan variëren.

Goedkoper is het bekende postbode-elastiek is goed te gebruiken. Gelijkmatig beethouden met alle vingers van een hand bij het losdraaien.

Universele klemband voor oliefilter

Hans Braakhuis 32

13 filter testen De filter test.

Op de vroegere Leica School in Nijmegen hebben ze ooit een test bedacht om de werking van een filter te laten zien. De opdracht was, maak een foto van een bruid in een witte jurk, in het zonlicht en met een bos rode rozen. Maak één opname met en één opname zonder je filter. Maak van beide opnamen een ansichtkaart afdruk en neem beide drukken de volgende les mee. Op alle afdrukken was te zien dat elke opname met een filter minder was. Het rood was zichtbaar in alle witte bruidsjurken (overstraling).

Alleen bij de opnamen zonder filter was de jurk wit. Geen bruid voorhanden, een wit A4 papier met iets knalroods ervoor in de zon.

De filter test.

Het Duitse blad Fotomagazine heeft in het voorjaar van 1998 een test gehouden met enkele verschillende circulaire polarisatie filters. Alleen die van Nikon kwamen goed uit de test. De rest is bagger. Nikon polarisatie filters doen het minst afbreuk aan contrast en scherpte.

Waarschuwing.

Gebruik als het moet, slechts één filter. Maak geen combinaties met verschillende filters op elkaar. Je vergroot de kans op vignettering. En met meerdere filters op elkaar verlies je scherpte, contrast en veranderd de kleur.

Andere testen (meestal zie je veel verschillen tussen de tests):

UV filters

UV filter: http://www.lenstip.com/113.1-article-UV_filters_test.html

en http://www.lenstip.com/120.1-article-UV_filters_test_-_supplement.html

EV filter: http://photo.net/equipment/filters/ UV Hoya: http://www.thephotoforum.com/forum/photography-equipment-products-news-reviews/100830-more-hoya-filter-comparison-tests.html

Circulaire polarisatie filters

pola filters: http://lenstip.com/115.1-article-Polarizing_filters_test.html

en http://www.lenstip.com/115.4-article-Polarizing_filters_test_Results_and_summary.html

en: http://www.lenstip.com/119.1-article-Polarizing_filters_test_-_supplement_Introduction.html

Pola filters: Beste polarisatiefilter van Hoya Haida vergeleken met B+W aanschaf op basis van reviews/testen: http://howtomakepictures.com/comment/comment-thoughts-haida-77mm-slim-pro-ii-mc-nd-1000/ http://gwegner.de/blog/vergleich-der-graufilter-bw-110-nd-3-0-vs-haida-nd-1000-billig-vs-teuer/ http://blog.ishootscapes.com/archives/20 http://www.spuelbeck.net/bw-haida-nd1000-graufilter/#!prettyPhoto

Grijs (ND) filters

http://blog.edandavey.com/2013/07/landscape-photography-filters-on-budget.html

http://www.redbubble.com/people/peterh111/journal/4421304-the-ultimate-gu ide-to-neutral-density-filters http://nofilmschool.com/2012/12/dave-dugdale-variable-nd-filter-shootout/

Alleen Variabele ND filters

Liesbeth Stap test een variabel ND filter.

Genus ND Fader Filter Een review: http://fotojudith.nl/fader-nd-filter-eindelijk-uitgeprobeerd/ http://www.ephotozine.com/article/light-craft-workshop-fader-nd-mk-ii-filter-14321 Een testje tussen een Fader ND en een Tiffen: http://blog.vincentlaforet.com/2010/11/24/fader-filters/ http://nofilmschool.com/2012/12/dave-dugdale-variable-nd-filter-shootout/ http://www.learningdslrvideo.com/variable-nd-filter-shootout/ Focus: https://focusmedia.nl/review/nd-filters.html

(het is me niet echt duidelijk geworden, welke filters zijn nu allemaal getest?) http://www.cinema5d.com/news/?p=17591 http://photography.tutsplus.com/articles/an-in-depth-comparison-of-two-variable-neutral-density-filters--photo-8983 Hans Braakhuis 33

http://www.techradar.com/how-to/photography-video-capture/cameras/best-graduated-neutral-d ensity-filters-6-models-tested-and-rated-1321015

Alleen ND filters

Best graduated neutral density filters: 6 models tested and rated How to choose the best ND filter Formatt HiTech Pro stop. Uit een test in "Advanced Photographer" van Juni 2012, blijkt dat dit filter enige IR absorptie heeft, op zonnige dagen krijg je dan een warmere bruine opname. Net als bij Cokin, ook dit filter is gemaakt van kunststof - CR39 dyed substrate. Enkele Engelstalige testen: http://blog.robertstrachan.com/archives/1314/hitech-pro-stop-review/ http://www.dannylintonphotography.com/nggallery/hitech-nd-pro-10-stop-review/ Over de Haida ND http://text.flowtographyberlin.de/neutral-density-filters-are-haida-nd-filters-as-good-as-bw/ http://howtomakepictures.com/comment/comment-thoughts-haida-77mm-slim-pro-ii-mc-nd-1000/ http://gwegner.de/blog/vergleich-der-graufilter-bw-110-nd-3-0-vs-haida-nd-1000-billig-vs-teuer/ http://blog.ishootscapes.com/archives/20 http://www.spuelbeck.net/bw-haida-nd1000-graufilter/#!prettyPhoto

Hans Braakhuis 34

Overige

Focus over Cokin in november 2013.

14 welke maat

Vroeger had Nikon als grootste maat de 77mm. Als je meerdere filters nodig hebt, koop je die in de 77mm maat en met step-up verloop ringen, passen die filters dan ook op de objectieven met een kleinere maat. Welke maat heeft je Nikon glas: Roland Vink heeft het voor je uitgezocht: http://www.photosynthesis.co.nz/nikon/specs.html

Heb je ander glas, vraag het de leverancier, fabrikant. Hans Braakhuis 35

15 kies kwaliteit

Als je een filter koopt, kies dan kwaliteit. Hoe herken je kwaliteit. Het gemakkelijkst is de prijs, voor weinig geld is geen kwaliteit te maken.

Anders let je eens op het materiaal van de ring. Enkele materialen waarvan de ring gemaakt kan zijn: - messing (metaal) is eigenlijk het beste. - Je bent goedkoper uit met aluminium en je loopt de kans dat het filter daarna niet meer te verwijderen is.

- Nog goedkoper ben je uit met kunststof.

De kwaliteit van het filter zelf. Het beste is goed optisch glas, met een zeer goede coating. Bij Nikon heb je het dan over NIC, B+W noemt het MRC en Hoya heeft het over HRC.

Deze laatste merken hebben meerdere coatings beschikbaar. De prijs is een indicatie. Goedkopere filters bestaan uit Resin, dat ook voor brillen wordt gebruikt. Nog goedkoper ben je met CR-39, of te wel allyl diglycol carbonate (ADC), dat ook wordt gebruikt bij lenzen voor brillen. Vrijwel alle Cokin filters gebruiken CR-39. Nog goedkoper kan het met polyester, polycarbonate, acetate, gelatine en gels. Bij de kunststoffen zou er eigenlijk ook een uiterste verkoopdatum op het filter moeten staan. Kies een filter waar weer een zonnekap op past. Een eenvoudige rubberen zonnekap, die nog weggeklapt kan worden, is veelal al voldoende. Bij de betere zonnekappen past er ook weer een objectiefdeksel in.

Een opname met een 20 mm objectief op een DX camera, zonder polarisatie filter

Je bent goedkoop uit als je enkele goede filters in bijvoorbeeld de 77mm maat koopt. Bij Nikon is dat de professionele maat. En met een of meerdere verloopringen maak je het passend op je objectieven. Ringen voor een groter filter op 'n kleinere lens heten `step-up` bijvoorbeeld om een 62 mm filter op een objectief met een 52 millimeter filterschroefdraad te plaatsen.

Ringen voor 'n kleiner filter op 'n grotere lens heten “ step-down”, deze zuinigheid kan vignettering tot gevolg hebben.

Zelfde opname, nu met polarisatie filter. Omdat er een 20 millimeter objectief is gebruikt zie je ook het verloop van het blauw.

Hans Braakhuis 36

Zelf heb ik al jaren het idee dat Nikon z’n filters niet meer zelf maakt. Het verdwijnen van een oven voor de productie van optisch glas in Ohi was daarvoor een aanleiding. Nikon maakt nog wel zelf z’n optisch glas, via Hikari Glass Co. Ltd., al jaren een onderdeel van Nikon.

http://www.nikon.com/products/glass/lineup/materials/optical/index.htm

en http://www.hikari-g.co.jp/ Uit meerdere testen (2015) gedaan door de Nederlandse importeur van Hoya, lijken de Hoya filters en Nikon filters wel heel erg veel op elkaar. Hans Braakhuis 37