Transcript Onderhoudsbewust ontwerpen

Onderhoudsbewust ontwerpen
(design for maintenance)
Onderhoudsbewust ontwerpen is het in het ontwerpproces van een product
systematisch rekening houden met de onderhoudsaspecten, teneinde de
onderhoudskosten gedurende de levensduur van het product te verlagen.
Toelichting
De beheersing van de onderhoudskosten als onderdeel van de kosten van eigendom en
gebruik van een product wordt steeds belangrijker. Dit onder meer als gevolg van de
toegenomen kapitaalintensiteit binnen bedrijven, de vereiste beschikbaarheid en
bezettingsgraad van productiemiddelen en de toegenomen eisen ten aanzien van de
betrouwbaarheid en veiligheid van producten. Hierbij speelt het verschijnsel een rol dat hoe
goedkoper technisch hoogwaardige producten worden des te sneller onderhoud en reparatie
economisch onverantwoord zal blijken te zijn. De onderhoudskosten moeten voor nietwegwerpproducten in de pas blijven lopen met de kosten van het product zelf.
Tijdens de ontwerpfase van een product kan de ontwerper al rekening houden met het
onderhoud dat moet plaatsvinden gedurende de levensduur van een product. Hierbij wordt in
het licht van de eisen, die de toekomstige gebruiker stelt aan het product, steeds een
afweging gemaakt tussen de investeringen in een alternatief ontwerp en de vermindering van
de toekomstige onderhoudskosten. Het ontwerp beïnvloedt echter in veel gevallen ook de
kostprijs van het product, de levensduur en daardoor de afschrijvingskosten.
Een onderhoudsgunstig ontwerp, populair ook wel onderhoudsvriendelijk genoemd, kan in
principe via twee hoofdwegen worden nagestreefd.
Het ontwerp kan onderhoudsarm gemaakt worden. Deze benadering, ook wel
onderhoudseliminerend ontwerpen of design out maintenance (DOM) genoemd, concentreert
zich op het verhogen van de betrouwbaarheid en richt zich op het voorkomen van storingen
en het verminderen van de noodzaak tot preventief onderhoud.
De tweede weg richt zich op de onderhoudbaarheid (maintainability) van het product. Hierbij
wordt gestreefd naar een verlaging van de gemiddelde reparatieduur en de gemiddelde
onderhoudsduur. De gemiddelde reparatietijd kan worden beïnvloed door de tijd te verkorten
die nodig is voor de diagnose en de tijd die nodig is voor de uitvoering van de reparatie.
De toekomstige onderhoudsbehoefte, samengesteld uit correctief en preventief onderhoud, is
niet zonder meer uit te rekenen. Bovendien zal de onderhoudsbehoefte worden beïnvloed
door de gebruiker zelf en door omgevingsfactoren. Uit ervaringen met soortgelijke producten
en testresultaten in de ontwerpfase kunnen de kosten echter wel worden geschat en is aldus
een afweging mogelijk tussen alternatieve ontwerpen. Terugkoppeling van
ervaringsgegevens omtrent onderhoud en reparatie van producten in het veld is dus niet
alleen van belang voor het eventueel modificeren van het bestaande ontwerp, maar met
name voor het ontwerpen van nieuwe producten. Het modificeren van een bestaand product
blijft een ontwerpactiviteit, ook al wordt de modificatie ingegeven door ervaringen in de
uitvoering van het onderhoud. De term modificatief onderhoud die incidenteel gebruikt wordt,
is dan ook op zijn minst misleidend.
Teneinde tot een onderhoudsgunstig ontwerp te komen, zowel onderhoudsarm als
onderhoudbaar, kan de ontwerper zich onder meer richten op de volgende aspecten:
Eenvoud, normalisatie en betrouwbaarheid. Dit houdt in het streven naar een beperkt
aantal componenten en het streven naar een eenvoudige constructie in het algemeen.
Zoveel mogelijk wordt gebruik gemaakt van standaardcomponenten, die ook in andere
producten zijn toegepast en waarvan de eigenschappen bekend zijn. De
betrouwbaarheid van het product kan verder worden verhoogd door het gebruik van
meer betrouwbare, veelal duurdere, onderdelen en het toepassen van actieve of
passieve redundantie van componenten. Hierbij is de redundante component continu in
bedrijf of wordt pas ingeschakeld in geval van een storing.
Storingsdiagnose, conditiemeting. Het vaststellen van de aard van de storing of de
noodzaak tot preventief onderhoud kost tijd. Deze tijd kan via het ontwerp worden
gereduceerd door het inbouwen van hulpmiddelen voor het meten van de conditie van
het product of het stellen van een diagnose in het geval van een storing. Deze
-
-
hulpmiddelen kunnen al dan niet geschikt zijn voor het stellen van een diagnose op
afstand door de leverancier van het product. In veel gevallen kan worden bereikt dat de
gebruiker de diagnose stelt en het probleem zelf verhelpt of gevolgschade voorkomt.
Toegankelijkheid. De toegankelijkheid is het gemak waarmee onderdelen of modules
van het te onderhouden product bereikbaar zijn. De verbetering van de toegankelijkheid
moet zowel letterlijk in enge als in ruime zin worden opgevat. Immers, de ruimte die
beschikbaar is rondom een product of object kan van invloed zijn op de gemiddelde tijd
nodig voor onderhoud en reparatie. Veel leveranciers die ook service verzorgen op hun
producten nemen hierover ook bepalingen op in hun servicecontracten.
Modularisatie. In het ontwerp kunnen onderdelen worden samengevoegd tot functionele
groepen, zogenaamde modules. Deze modules zijn als module te inspecteren en te
testen en snel te verwisselen door gebruik te maken van losneembare verbindingen. De
onderhoudstijd ter plaatse blijft dan beperkt.
Literatuur
1.
2.
3.
Geraerds W.M.J., Onderhoudstermen
Laurentius G., Onderhoudsbewust ontwerpen, nu en in de toekomst Stichting
toekomstbeeld der techniek, Samsom BedrijfsInformatie Alphen aan den Rijn/Brussel
Rowland MikeNoel Matthews, Designing For Service Throw Away Or Repair? in:
AFSMI, december, 1991, 42-48
Auteur
ir. A.J.L. Bergmans