Transcript Verduurzamingsagenda Verpakkingen KIDV jaarprogramma 2017

Verduurzamingsagenda Verpakkingen
KIDV jaarprogramma 2017
21 februari 2017
Inhoud
Voorwoord .............................................................................................................................................. 3
1
2
3
4
5
Inleiding ........................................................................................................................................... 5
1.1
KIDV in het kort ....................................................................................................................... 5
1.2
Leeswijzer ................................................................................................................................ 5
Verduurzamingsplannen ................................................................................................................. 6
2.1
Brancheverduurzamingsplannen ............................................................................................ 6
2.2
Materiaalverduurzamingsplannen .......................................................................................... 8
Onderzoek en opleidingen .............................................................................................................. 9
3.1
Wetenschappelijk onderzoeksprogramma ............................................................................. 9
3.2
Toegepast onderzoek ............................................................................................................ 12
3.3
Opleidingen ........................................................................................................................... 12
Projecten ....................................................................................................................................... 14
4.1
Koploperprojecten................................................................................................................. 14
4.2
Ketenproject – Kunststof ....................................................................................................... 14
4.3
Kennis-update projecten ....................................................................................................... 16
4.4
Het meten van circulariteit.................................................................................................... 16
4.5
Biobased agenda ................................................................................................................... 17
4.6
Communicatiehandreiking gemeenten ................................................................................. 17
4.7
Vraaggestuurde projecten..................................................................................................... 19
Kennisdeling en communicatie ..................................................................................................... 20
5.1
Kennisbank ............................................................................................................................ 20
5.2
Internationaal ........................................................................................................................ 21
5.3
Bijeenkomsten ....................................................................................................................... 22
5.4
Communicatie ....................................................................................................................... 23
5.5
Meldpunt Verpakkingen ........................................................................................................ 24
Bijlage 1 – Resultaten 2016 ................................................................................................................... 26
2
Voorwoord
Voor u ligt de nieuwe Verduurzamingsagenda Verpakkingen van het Kennisinstituut Duurzaam
Verpakken (KIDV). De Verduurzamingsagenda is het jaarprogramma van het KIDV. Deze bevat een
overzicht van de activiteiten die voor 2017 op de agenda staan, onder meer op het gebied van de
brancheverduurzamingsplannen, het onderzoeksprogramma en kennisdeling. Met deze activiteiten
ontsluit en deelt het KIDV objectieve kennis over en tussen alle partners in de verpakkingsketen om
hen in staat te stellen verdere stappen te zetten bij de verduurzaming van de verpakkingsketen.
In ons jonge bestaan hebben wij al een groot aantal onderzoeken kunnen doen, waarmee de
rijksoverheid en gemeenten beleid kunnen maken en bedrijven keuzes kunnen maken ten opzichte
van duurzaam verpakken. Zo hebben we in november 2016 een groeidocument gepubliceerd over
design for circularity, dat ontwerpers, ontwikkelaars, marketeers en inkopers kan ondersteunen bij
het circulair maken van verpakkingen. Ook publiceerden wij in mei het rapport Circulaire Economie:
een belangrijk instrument voor CO2-reductie, dat kon rekenen op internationale media-aandacht.
“Met de evaluatie van de
Raamovereenkomst
Verpakkingen in 2017 staat
voor het KIDV een belangrijk
jaar voor de deur”
Hester Klein Lankhorst
Directeur KIDV
Ik ben er in het bijzonder trots op dat het ons is gelukt om samen met alle relevante partijen kennis
op te bouwen en te ontsluiten. Van wetenschappers tot afvalverwerkers, van de Plastic Soup
Foundation tot het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel, iedereen voelt een grote betrokkenheid
bij de missie waar het KIDV voor staat, het dichterbij brengen van de circulaire economie. Het doet
mij goed dat de omschakeling naar een circulaire economie inmiddels op brede maatschappelijke
steun kan rekenen; het Rijksbrede programma Circulaire Economie en het daaruit voortkomende
Grondstoffenakkoord geven dit draagvlak handen en voeten.
In de discussie over het bereiken van een gesloten keten voor verpakkingsmaterialen is alles
geoorloofd. Wij willen dat alle partijen aan tafel onbekommerd hun mening kunnen geven, dat zij
luisteren naar elkaars argumenten om ervan te kunnen leren. Ik heb gemerkt dat alle stakeholders de
andere betrokkenen nu zien als een serieuze gesprekspartner, waar de verhoudingen in de beginfase
nog op scherp stonden. Discussies waarin uiteenlopende belangen een rol spelen, worden nu veel
3
meer gevoerd op basis van feiten, de onderbuik is naar de achtergrond verdwenen. Met feitelijke
kennis kunnen ketenpartners beter tot effectieve beleidsoplossingen komen.
Daarnaast mag niet onbenoemd blijven dat de brancheverduurzamingsplannen inmiddels 83 procent
van het verpakkingsgewicht op de Nederlandse markt beslaan.
We zijn, met andere woorden, goed op weg, maar we willen komend jaar nog meer bereiken. Met de
evaluatie van de Raamovereenkomst Verpakkingen in 2017 staat voor het KIDV een belangrijk jaar
voor de deur. Een jaar waarin we het eerste deel van ons onderzoek naar de kunststofketen
afronden. De resultaten van dit onderzoek bieden Rijk, gemeenten en bedrijven handvatten om de
uitstroom van het gerecycled kunststofafval te verbeteren. Op die manier levert het KIDV een
bijdrage aan het verder sluiten van de keten.
De raamovereenkomstpartijen – Rijk, gemeenten en verpakkend bedrijfsleven – hebben het KIDV
gevraagd om hoogst haalbare doelen op te stellen voor de branches die zelf nog geen
brancheverduurzamingsplan hebben ingediend. Het KIDV-bestuur zal deze doelen komend jaar
vaststellen, zodat alle relevante branches in Nederland aan de slag kunnen met het verduurzamen
van hun verpakkingen. Daarnaast zullen wij brancheorganisaties begeleiden bij het opstellen van de
verduurzamingsplannen voor de periode 2018-2022.
Verder willen wij de behoefte aan meer kennis over circulair verpakken die in de markt leeft, vertalen
in concrete opleidingsactiviteiten. Het zou onze voorkeur hebben om met verschillende opleidingen
in het land een curriculum voor circulair verpakken te ontwikkelen. Aangezien dit een zaak van lange
adem is, streven we komend jaar naar het opzetten van een aantal cursussen die de kennis over
actuele onderwerpen in korte tijd kunnen aanvullen.
Het KIDV zet zich dit jaar weer vol energie in voor het bereiken van een circulaire economie voor
verpakkingsmateriaal. Mocht u in de komende periode suggesties hebben voor onze verdere
activiteiten, dan horen wij die uiteraard graag.
Hester Klein Lankhorst
Directeur KIDV
4
1 Inleiding
1.1 KIDV in het kort
Het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) is eind 2012 opgericht om bij te dragen aan een
circulaire economie voor verpakkingsmateriaal. Samenwerking tussen leveranciers, producenten,
importeurs, verpakkers, afvalverwerkers en recyclers is hiervoor essentieel. Het gaat immers om het
sluiten van de hele keten: van grondstof tot hergebruik. Voorwaarde voor deze samenwerking is dat
alle ketenpartijen kunnen beschikken over feitelijke kennis over duurzaam verpakken, volgens de
uitgangspunten reduce, reuse, renew en recycle. Het KIDV zorgt voor het ontwikkelen, bijeenbrengen
en delen van die kennis. De werkzaamheden van het KIDV sluiten aan bij diverse initiatieven die de
transitie naar een circulaire economie moeten bevorderen. Zo is het KIDV ondertekenaar van het
Grondstoffenakkoord en mede-initiatiefnemer van Holland Circular Hotspot. Daarnaast verleent het
KIDV als kennisleverancier, waar nodig, ondersteuning bij green deals.
Het KIDV bestaat uit een bestuur, een Raad van Advies en het KIDV-bureau. In het bestuur hebben
vertegenwoordigers van de rijksoverheid, het bedrijfsleven en gemeenten zitting, onder leiding van
een onafhankelijk voorzitter. Aan de Raad van Advies nemen vertegenwoordigers deel van
materiaalorganisaties, afvalbedrijven, milieuorganisaties, de wetenschap, het verpakkend
bedrijfsleven en de rijksoverheid. Het KIDV is ISO-gecertificeerd, wat inhoudt dat onafhankelijke
partijen het managementsysteem kunnen verifiëren en bevestigen.
Het KIDV wordt bekostigd door het Afvalfonds Verpakkingen met twee miljoen euro per jaar voor
een periode van tien jaar. Het KIDV-bestuur beslist over de invulling van het budget. Het KIDV
presenteert haar plannen voor ieder nieuw kalenderjaar in de Verduurzamingsagenda Verpakkingen.
Over de activiteiten en resultaten legt het Kennisinstituut jaarlijks verantwoording af in een
jaarrapportage en in een financieel jaarverslag.
1.2 Leeswijzer
In de Verduurzamingsagenda verpakkingen beschrijft het KIDV hoe de verduurzaming van de
verpakkingsketen de komende jaren wordt opgepakt en uitgevoerd. De Verduurzamingsagenda is
een groeidocument dat jaarlijks wordt geactualiseerd met input over nieuwe aandachtspunten en
projecten door betrokken partijen. Het bestuur van het KIDV bepaalt met welke activiteiten het KIDV
aan de slag gaat. Criteria hiervoor zijn onder meer maatschappelijke en wetenschappelijke
relevantie, toepasbaarheid en bijdrage aan een circulaire economie.
De Verduurzamingsagenda Verpakkingen 2017 bestaat uit vier hoofdactiviteiten:
1.
2.
3.
4.
Verduurzamingsplannen
Onderzoek en opleidingen
Projecten
Kennisdeling & Communicatie
Per activiteit treft u een overzicht aan van de resultaten die het afgelopen jaar zijn behaald en de
doelstellingen die het KIDV heeft geformuleerd voor het komend jaar.
5
2 Verduurzamingsplannen
2.1 Brancheverduurzamingsplannen
In de Raamovereenkomst Verpakkingen 2013-2022 is afgesproken dat alle brancheorganisaties
verduurzamingsplannen opstellen met hoogst haalbare doelen voor verpakken in 2018 en dat
branches hetzelfde doen in 2018 voor de periode 2018-2022. Het KIDV is aangewezen als de partij
die de verduurzamingsplannen vaststelt. Hiervoor is een toetsingscommissie ingesteld die de
verduurzamingsplannen toetst. Op basis van het oordeel van de toetsingscommissie – en met advies
van de Raad van Advies van het KIDV – stelt het KIDV-bestuur de brancheverduurzamingsplannen
vast. Daarna worden de vastgestelde plannen aangeboden aan de raamovereenkomstpartijen, te
weten het ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM), het verpakkend bedrijfsleven en de
Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). Het KIDV heeft de selectie van branches die
verpakkingen op de Nederlandse markt brengen, gebaseerd op de branchegegevens van het
Afvalfonds Verpakkingen.
“Ik heb er waardering
voor dat deze branches
plannen hebben
opgesteld, waarmee ze
werken aan structurele
verduurzaming” 1
Sharon Dijksma
Staatssecretaris van
Infrastructuur en Milieu
Het bestuur van het KIDV heeft in 2015 en 2016 de eerste ronde brancheverduurzamingsplannen
vastgesteld die brancheorganisaties en hun leden op eigen kracht hebben aangeleverd. Deze plannen
vertegenwoordigen 83 procent van het verpakkingsgewicht dat in Nederland op de markt wordt
gebracht door relevante branches. De raamovereenkomstpartijen hebben het KIDV verzocht hoogst
haalbare doelen op te stellen voor alle branches die vóór 1 oktober 2016 geen toetsbaar
brancheverduurzamingsplan verpakken hebben ingediend1. Deze worden in het tweede kwartaal van
2017 vastgesteld.
Nu het overgrote deel van het verpakkingsgewicht op de Nederlandse markt wordt gedekt door
vastgestelde brancheverduurzamingsplannen, staat 2017 vooral in het teken van monitoring van
deze plannen. Het meten van de voortgang op de gestelde hoogst haalbare doelen maakt inzichtelijk
1
Brief staatssecretaris Dijksma aan voorzitter Tweede Kamer, ‘Aanbieding van de voortgangsrapportage Raamovereenkomst Verpakkingen
2015, recyclecijfers 2014 en afhandeling openstaande moties, d.d. 11 juli 2016, p.2.
6
hoe de branches vorderen met het verduurzamen van verpakkingen. Het KIDV zal in 2017 de
ontwikkelde monitoringsmethodieken afstemmen met de desbetreffende branche. Zeven branches
zijn nu al aan de slag met de opzet van een eigen monitoringsmethodiek. Het doel is dat alle
branches eind 2017 een eerste monitoringsrapportage aanleveren. De eindmonitoringsrapportage
volgt eind 2018.
Op hoofdlijnen is in de huidige brancheverduurzamingsplannen een beweging zichtbaar in de vier
onderstaande richtingen. De algemene monitoringsrapportage, die het KIDV begin 2018 wil
publiceren, zal aan de hand van deze indeling inzicht geven in de vooruitgang die de branches
boeken met hun verduurzamingsplan.




Reduce: Minder gewicht in verpakkingen van alle materialen door de verpakkingen lichter en
dunner te maken. Het compacter maken van het product en het uitfaseren van dubbele en
overbodige verpakkingen.
Reuse: Het toepassen van meermalige verpakkingen voor transport.
Recycle: Groter aandeel gerecycled materiaal in verpakkingen van papier, karton en
kunststof. Betere recyclebaarheid van verpakkingen door aanpassingen in samenstelling van
het materiaal en meer verpakkingen van monomateriaal.
Renew: Vergroten toepassing van het aandeel gecertifieerd materiaal uit duurzaam
beheerde bossen voor verpakkingen van papier en karton. Vergroten toepassing van
biobased grondstoffen in kunststof.
Het KIDV deelt de opgedane kennis, die voortkomt uit het brancheverduurzamingstraject, met alle
betrokken stakeholders. Vanzelfsprekend wordt deze kennis meegenomen in het begeleiden van
brancheorganisaties en bedrijven bij het opstellen van de volgende cyclus
brancheverduurzamingsplannen (2018-2022). Ook zal deze kennis verder ontsloten en toegepast
worden in zogenaamde ‘koploperprojecten’ zoals beschreven in paragraaf 4.1 van deze agenda.
“Met de interactieve handleiding duurzaam verpakken
die we samen met partners uit de verpakkingswereld
hebben opgesteld, konden we de doelstellingen uit het
brancheverduurzamingsplan meteen concreet maken.
Onze leden reageren erg positief op dit hulpmiddel.
Daarnaast hebben met name de grotere leden, die
verantwoordelijk zijn voor een groot aandeel van de
verzonden pakjes, de doelstellingen overgenomen in
interne duurzaamheidsplannen. Ik verwacht dat het
aandeel webwinkels die stappen zetten op het gebied
van duurzame verpakkingen in de toekomst verder zal
groeien. Duurzaamheid gaat vaak namelijk samen met
efficiënter werken.”
Margreeth Pape
Adviseur logistiek en duurzaamheid
Thuiswinkel.org
(belangenvereniging van meer dan 2000 webwinkels)
7
Plannen voor 2017









Het aanbieden van de vastgestelde brancheverduurzamingsplannen die nog vóór 1 oktober
2016 zijn ingediend bij het KIDV aan de raamovereenkomstpartijen.
Het ontwikkelen van branche-specifieke monitoringmethodieken in samenwerking met de
branches die nog vóór 1 oktober 2016 hun plan hebben ingediend. De wetenschappelijke
toetsingscommissie zal deze methodieken toetsen.
De toetsingscommissie zal de door het KIDV opgestelde hoogst haalbare doelen toetsen voor
die branches die geen plan hebben ingediend.
Het KIDV-bestuur stelt de doelen vast, nadat branches geïnformeerd zijn en de Raad van
Advies haar advies heeft gegeven, en biedt deze aan de raamovereenkomstpartijen aan.
Een evaluatie organiseren van het instrument brancheverduurzamingsplannen verpakken.
Na evaluatie van de eerste ronde brancheverduurzamingsplannen het opstellen van de
systematiek voor de tweede ronde brancheverduurzamingsplannen (2018-2022).
Het begeleiden van de 24 branches in het opstellen van de tweede ronde
brancheverduurzamingsplannen.
Het verzamelen en najagen van de branche-specifieke monitoringsgegevens voor de eerste
monitoringsrapportage eind 2017.
De toetsingscommissie zal de branche-specifieke monitoringsgegevens toetsen voor de
eerste monitoringsrapportage eind 2017.
2.2 Materiaalverduurzamingsplannen
In de Raamovereenkomst Verpakkingen 2013 – 2022 worden ook maatregelen voorgesteld ten
aanzien van materialen. Het KIDV heeft dit vertaald naar materiaalverduurzamingsplannen. De
materiaalorganisaties voor kunststof en metaal hebben de eerste stappen gezet op weg naar een
materiaalverduurzamingsplan. De verantwoordelijkheid voor het opstellen en uitvoeren
van materiaalverduurzamingsplannen ligt bij de materiaalorganisaties zelf. Het KIDV ondersteunt de
organisaties bij het opstellen van hun verduurzamingsplan en bewaakt de kwaliteit van de plannen.
Daarnaast zal het KIDV een adviescommissie instellen die een advies uitbrengt over de opgestelde
materiaalverduurzamingsplannen. Deze plannen dienen ook als input voor de volgende ronde
brancheverduurzamingsplannen. Daarnaast dragen innovaties van materiaalorganisaties bij aan
verdere verduurzaming bij de branches.
Plannen voor 2017


Het ondersteunen en faciliteren van de materiaalorganisaties voor kunststof, papier/karton
en metaal bij de verdere ontwikkeling van hun materiaalverduurzamingsplan.
Het ondersteunen van de overige materiaalorganisaties (glas en hout) bij het opstellen van
een materiaalverduurzamingsplan.
8
3 Onderzoek en opleidingen
3.1 Wetenschappelijk onderzoeksprogramma
Het wetenschappelijk onderzoeksprogramma draagt bij aan een fundamentele verdieping van kennis
op diverse onderdelen van de verpakkingsketen. In de loop van het onderzoeksprogramma worden
wetenschappelijke artikelen gepubliceerd met aandacht voor de vertaling naar de praktische
toepassing van deze kennis. Op die manier kunnen de ketenpartners de kennis gebruiken voor het
verder verduurzamen van de verpakkingenketen. Met het oog hierop maken de onderzoekers kennis
met de praktijk via bezoeken aan bedrijven en kennisorganisaties. In het wetenschappelijk
onderzoeksprogramma worden ook de meer fundamentele vragen meegenomen die voortvloeien uit
de brancheverduurzamingsplannen.
“Het unieke van het wetenschappelijk
onderzoeksprogramma is dat we verschillende
disciplines met elkaar in verband brengen, en vragen
onderzoeken die sectoroverschrijdend zijn. Onderzoek
naar verpakkingen is nu nog heel versnipperd. Het
onderzoeksprogramma moet ook input leveren voor een
nieuwe onderwijsmodule die we voor het HBO willen
ontwikkelen. Zo kunnen we studenten opleiden die, met
de opgedane kennis in hun achterhoofd, nieuwe
verpakkingen gaan ontwerpen. Hun ontwerpen willen
we weer doorrekenen in het kader van het WOP. The
proof is in the pudding. Als duurzaamheid een integraal
designthema wordt, kan de milieuschade al in de
ontwerpfase worden beperkt.”
Hans van Trijp
Hoogleraar Marketing & Consumentengedrag
Wageningen Universiteit
Het KIDV voert in de periode 2015 tot en met 2018-2019 in samenwerking met universiteiten
(Twente, Groningen, Delft, Wageningen, Aken) en kennisinstituut TNO wetenschappelijke
onderzoeken uit. Vier assistenten in opleiding (Aio’s), drie senior-onderzoekers en een onderzoeker
vormen het uitvoerend team. Het onderzoeksprogramma richt zich op de onderwerpen duurzaam
verpakkingsontwerp, herwinning van kunststof, de efficiëntie en effectiviteit van inzameling en
recycling en milieueffecten. De onderzoeken moeten leiden tot ongeveer twintig publicaties in
wetenschappelijke tijdschriften.
9
Plannen voor 2017









Werkpakket 1: Milieuanalyse. Producten: publicaties over gehanteerde schaduwprijzen in
het model voor landgebruik en watergebruik, over het ontwikkelde model en over de
resultaten bij toepassing. Het model is doorontwikkeld en gebruiksvriendelijker gemaakt
voor toepassing in het hoger onderwijs.
Werkpakket 2.1: Ontwikkelen designmethodes voor duurzame verpakkingen. Producten:
publicatie over een aantal praktijkvoorbeelden staat gepland voor het eerste kwartaal van
2017; het eindresultaat wordt in 2018 verwacht.
Werkpakket 2.2: Consumentengedrag bij aankoop van duurzaam verpakte producten.
Product: een literatuuroverzicht over beïnvloedingsfactoren en veronderstelde pluspunten
van uiteenlopende verpakkingen verschijnt in het eerste kwartaal van 2017. De tweede
publicatie op basis van een groter empirisch onderzoek verschijnt naar verwachting eind
2017. Het onderzoek wordt afgerond in 2018.
Werkpakket 3.1: Analyse van consumentengedrag bij inzameling/herwinning van gebruikte
verpakkingen. Producten: publicatie van een literatuuroverzicht en een analyse van feitelijk
consumentengedrag verschijnt in het eerste kwartaal van 2017. Ook het empirisch
onderzoek wordt in 2017 opgestart. Het eindresultaat van dit promotieonderzoek wordt in
2018 verwacht.
Werkpakket 3.2: Recycling efficiency en effectiviteit bij gemeenten. Producten: een
publicatie over effectiviteit van inzameling- en verwerkingsmethoden verschijnt in het eerste
kwartaal van 2017. Het informatiemodel ter ondersteuning van de besluitvorming over
inzamelsystemen door gemeenten komt binnenkort beschikbaar. Het onderzoek wordt in
2018 afgerond.
Werkpakket 4.1: Analyse sorteringsprocessen kunststofketens. Product: publicatie over de
invloed van design op de recycling van plastic verpakkingen aan de hand van een analyse van
sorteringprocessen. Dit project is door omstandigheden vertraagd; de eerste publicaties
worden in het eerste kwartaal van 2017 verwacht, het eindresultaat in 2018.
Werkpakket 4.2: Herontwerp afval kunststofketens. Producten: publicatie over methoden
voor sortering en verwerking van kunststofverpakkingen na gebruik en voorstellen voor
optimalisatie aan de hand van een wiskundig model. Publicaties worden in de loop van 2017
verwacht, het eindresultaat in 2018.
Het organiseren van maximaal vier bijeenkomsten met alle deelnemende onderzoekers.
Tijdens deze bijeenkomsten kunnen zij inzichten delen en tussenresultaten bespreken. Dit
gebeurt om kruisbestuiving en kennisdeling te stimuleren. Tenminste twee van de vier
samenkomsten bestaan uit een bezoek aan bedrijven/organisaties uit de verpakkingsketen,
zodat ‘theorie’ en ‘praktijk’ kennis en praktische voorbeelden met elkaar kunnen delen en
van elkaar kunnen leren.
Tenminste één symposium organiseren waarbij de onderzoekers van gedachten wisselen
met een breder publiek. In de tweede helft van 2017 wordt een vergelijkbare bijeenkomst
gepland waarbij de onderzoekers de voortgang bespreken met een breed publiek én
adviezen inwinnen over aanpak en uitvoering.
10
Nieuwe thema’s voor het wetenschappelijk onderzoeksprogramma
In het wetenschappelijk onderzoeksprogramma is circa 25 procent ruimte ingebouwd voor actuele
vraagstukken, voornamelijk bedoeld voor fundamentele vragen uit de
brancheverduurzamingsplannen. Het onderzoeksteam wil in 2017 een antwoord vinden op de
volgende onderzoeksvragen:




Migratie/contaminatie door het toepassen van oud papier en karton in de
voedingsmiddelenindustrie. Hierbij zijn de vragen of, en zo ja hoe, vervuiling door inkten en
minerale oliën kan worden teruggedrongen door betere recyclingprocessen. In overleg met
partners uit de papier- en kartonindustrie kunnen we naar verwachting ingaan op de
oorzaken van vervuiling en mogelijke maatregelen in de industrie zelf.
Migratie/contaminatie en vergrijzing van het kunststof door het toepassen van gerecycled
PET in PET-flessen. Hierbij wordt eerst uitgezocht in hoeverre toenemende aandelen
gerecycled PET migratie/contaminatie en vergrijzing van het kunststof beïnvloeden.
Vervolgens wordt onderzocht of er sprake is van een optimum vanuit milieukundige en
economische invalshoek.
E-commerce: de beleving van de consument. Verpakkingen spelen niet alleen een
belangrijke logistieke rol (bescherming etc.), maar worden ook gebruikt voor branding in de
e-commercesector. E-commerce bedrijven hebben behoefte aan meer inzicht in de betekenis
van dit type verpakkingen voor zowel de ‘uitpakfase’ als de ‘weggooifase’; het gaat daarbij
zowel om het ‘zoet’ (toegevoegde waarde bij het uitpakken) als het ‘zuur’ (hoe kom ik er
handig vanaf).
Economische transacties in de recyclingketen: businessmodellen. De wens om de
verpakkingsketen meer circulair te maken, vereist inzicht in de huidige businessmodellen én
de manier waarop deze modellen in de toekomst kunnen worden vormgegeven teneinde
circulariteit te bevorderen. Dit onderzoek levert daaraan een fundamentele bijdrage door i)
de huidige organisatie van de keten en bijbehorende transacties te analyseren en ii)
mogelijke businessconfiguraties af te leiden voor de toekomst ter bevordering van de
circulaire economie. De focus ligt hierbij op kunststoffen.
Bijzondere projecten
Het KIDV zal in 2017 aansluiting zoeken bij onderzoek in het kader van Horizon 2020, het onderzoeksen innovatieprogramma van de Europese Unie. Hierin is ook een programmaonderdeel opgenomen
dat zich richt op het thema duurzaam verpakken. Het KIDV verkent begin 2017 de mogelijkheid om te
participeren als partner in een internationaal consortium, samen met een of meerdere Nederlandse
ontwerpbureaus.
Daarnaast begeleidt het KIDV de Packaging Innovations Challenge voor studenten die zich
bezighouden met het (duurzaam) ontwerpen van verpakkingen.
11
3.2 Toegepast onderzoek
Naast het wetenschappelijk onderzoeksprogramma, is het ontwikkelen, vergaren en verspreiden van
praktische kennis van grote waarde voor ketenpartners. Samen optrekken met onderwijsinstellingen
én bedrijven is hierbij essentieel.
Het KIDV zal samenwerking zoeken met hogescholen voor onderzoeksprojecten die leiden tot
relevante kennis voor stakeholders in de product-verpakkingsketen. Onderzoeksvragen komen onder
meer voort uit de brancheverduurzamingsplannen. In overleg met de hogescholen worden de
onderwerpen vastgesteld.
Tegelijkertijd zal het KIDV zich samen met het bedrijfsleven buigen over standaardisatie voor
uiteenlopende product-verpakkingscombinaties, met als invalshoek design for circularity. In het
kader van het Kunststofketenproject (zie paragraaf 4.2) hebben zowel het verpakkend bedrijfsleven
als de verpakkingsindustrie de potentie van standaardisatie onderstreept. Hierbij valt te denken aan
logische product-verpakkingscombinaties waarbij de verpakking voldoet aan vooraf gedeelde,
eenduidige specificaties. Idealiter leiden zulke standaardisaties tot een makkelijk te hanteren indeling
van gerecyclede materialen in verschillende klassen (ook wel ‘grades’ genoemd).
Plannen voor 2017

Het KIDV denkt bij onderzoeksprojecten voor 2017 onder anderen aan:
 Het terugwinnen van aluminium uit de afvalenergiecentrale;
 E-commerce, verpakkingen en de logistiek van retourzendingen bij online aankopen;
 Verkennen mogelijkheden standaardisatie in product-verpakkingscombinaties, in
samenwerking met het bedrijfsleven.
3.3 Opleidingen
Het KIDV heeft in 2016 de behoeften en mogelijkheden verkend om samen met HBO- en WOinstellingen een impuls te geven aan duurzaam verpakken binnen de curricula. Daarnaast is in beeld
gebracht hoe dit thema binnen het post-regulier onderwijs kan worden ontwikkeld.
De basis voor docenten en onderzoekers op het gebied van (duurzaam) verpakken binnen het
regulier onderwijs in Nederland is smal. Op een beperkt aantal HBO-instellingen wordt lesgegeven in
verpakkingsontwerp, waarbij de studie in twee gevallen leidt tot de kwalificatie
‘verpakkingsontwerper’ (Haagse Hogeschool en HAS Hogeschool). Toegepast onderzoek onder
leiding van een lector vindt – voor zover bekend - op dit moment niet plaats. Op universitair niveau
bestaat aan de Universiteit Twente de leerstoel Packaging Design and Management (gecoördineerd
door het Nederlands Verpakkingscentrum) waarbij de continuïteit van aan de leerstoel gekoppeld
onderzoek niet is gegarandeerd.
Design for circularity staat in de verpakkingsindustrie nog in de kinderschoenen. Geconsulteerde
bedrijven geven aan dat – om tot professionalisering van het vakgebied te komen – bijvoorbeeld
standaardtools en meetmethoden nodig zijn. Dan kunnen professionals en bedrijven zich meer
richten op de strategische keuzes om te komen tot de verduurzaming van verpakkingen.
Het KIDV wil zich inzetten om tot een meer volwassen vakgebied te komen. Daarvoor is een impuls
nodig zowel op HBO- als WO-niveau. Daarnaast wil het KIDV komen tot meer en betere kennis op het
12
gebied van design for circularity bij het verpakkend bedrijfsleven, de ontwerpbureaus en
verpakkingskundigen via post-regulier onderwijs.
Plannen voor 2017



Verkennen, ontwikkelen en laten uitvoeren van design for circularity als onderdeel van een
HBO-curriculum in samenwerking met hogescholen als Den Bosch, Den Haag, Hogeschool
Leeuwarden en/of The Design Academy Eindhoven. Daarvoor is capaciteit voor onderwijs én
toegepast onderzoek nodig, en dus middelen.
NB: Het KIDV borduurt hier voort op de al lopende actie vanuit het wetenschappelijk
onderzoeksprogramma om een nieuwe onderwijsmodule aan te bieden aan het HBO.
Verkennen van mogelijkheden voor het ondersteunen van de leerstoel Packaging Design and
Management aan de Universiteit Twente en/of een vergelijkbare leerstoel aan een andere
Nederlandse universiteit. Dit door het beschikbaar stellen van middelen om een
deeltijdhoogleraarschap in te stellen dan wel te continueren, en door het beschikbaar stellen
van onderzoeksgelden ten bate van post-doctorale onderzoekers. Zo nodig vindt overleg
plaats met het Nederlandse Verpakkingscentrum dat momenteel de leerstoel in Twente
coördineert;
Ontwikkelen en uitvoeren van bijscholing voor professionals uit het verpakkende
bedrijfsleven en de verpakkingsindustrie op het gebied van design for circularity. Het KIDV
bouwt hierbij zoveel mogelijk voort op het bestaande aanbod, maar zal gebruikmaken van
nieuwe vormen van kennisdeling en -overdracht.
“Onze accountmanagers vragen mij vaak: ‘Wat
moet ik kiezen? Is glas beter dan blik? En welk soort
kunststof is het beste?’ Het liefst presenteer ik ze
dan een soort cijferlijst voor verpakkingen, zodat je
in één oogopslag kunt zien welke het meest
duurzaam zijn. Maar zoiets is er dus niet. Bovendien
spelen veel meer factoren een rol in de keuze voor
de meest optimale product-verpakkingscombinatie.
Hierover kan ik meer informatie goed gebruiken.
Niet alleen naar onze klanten toe, maar ook intern
komt feitelijke kennis altijd van pas als
onderbouwing van de keuze voor duurzame
verpakkingen. Met meer materialenkennis kan ik
niet alleen vragen van klanten beter beantwoorden,
ik kan ze dan ook uit eigen beweging voorstellen
voor duurzamere keuzes doen.”
Ina Pol
Strategisch inkoper bij kruidenproducent
Euroma
13
4 Projecten
Het KIDV voert projecten uit die tot doel hebben de verduurzaming van de product-verpakkingsketen
te verbeteren. Het is van belang dat de projecten praktisch toepasbare kennis genereren die in
Nederland voor meerdere stakeholders bruikbaar is. Het KIDV kan in de uitvoering verschillende
rollen vervullen, zoals die van een begeleider, een trekker of die van een kennisleverancier.
4.1 Koploperprojecten
Onder de noemer ‘koploperprojecten’ deelt het KIDV kennis over duurzaam verpakken met bedrijven
of andere stakeholders die op korte termijn concrete verduurzamingen kunnen doorvoeren met
behulp van deze kennis. Een typisch kenmerk van deze ‘koplopers’ is dat zij hoge ambities hebben
om te verduurzamen en snel kunnen schakelen, doordat zij direct invloed kunnen uitoefenen op
zaken als het type verpakking dat gebruikt wordt en de infrastructuur voor het afdanken van
verpakkingen.
Behalve het ontsluiten van kennis kan het KIDV ook bijdragen aan het opzetten van pilots en
ketensamenwerkingen om beste praktijken op het gebied van duurzaam verpakken met de
koplopers verder te ontwikkelen. Ook zal het KIDV nieuw opgedane kennis op het gebied van
verduurzaming in haar kennisbibliotheek opnemen en delen met andere stakeholders in de
verpakkingsketen. Door onze kennis te combineren met die van anderen ontstaat een completer
overzicht van ontwikkelingen en innovaties in de verpakkingsketen.
Plannen voor 2017


Een project in samenwerking met een koploper uit de levensmiddelenhandel
(supermarkten). Er zijn retailers die meer invloed kunnen en willen uitoefenen op het
verduurzamen van verpakkingen dan zij momenteel doen. Met name op het gebied van
private labels is nog winst te behalen.
Een project met bedrijven die hun invloed op duurzaam verpakken in een ‘eigen systeem’ en
omgeving kunnen toepassen (en daardoor relatief meer invloed hebben en zeer snel kunnen
schakelen). Het gaat hier om recreatie- en pretparken, luchthavens, treinstations, kiosken,
tankstations en dergelijken.
4.2 Ketenproject – Kunststof
In de Raamovereenkomst Verpakkingen 2013-2022 is de ambitie opgenomen om te komen tot een
zoveel mogelijk gesloten kunststof(verpakkings)keten, zowel qua grondstoffen als economisch. De
rijksoverheid, het verpakkende bedrijfsleven en de Vereniging Nederlandse Gemeenten hebben
hierbij afgesproken dat zij streven naar een systeem waarbij de opbrengsten de kosten dekken. In
het Addendum bij de raamovereenkomst is verder opgenomen dat in de periode 2013 – 2022
belangrijke stappen worden gezet in de richting van een grondstoffenkringloop en een circulaire
economie, en dat de partijen de expliciete ambitie hebben om te komen tot een transitie naar een
gesloten grondstoffenkringloop.
De inzameling en recycling van kunststof verpakkingsafval van huishoudens is de afgelopen jaren
sterk gestegen. Tegelijkertijd lopen de kosten op en is de kwaliteit nog onvoldoende om te
14
concurreren met ‘virgin’ grondstoffen. Hiermee is het realiseren van een zoveel mogelijk gesloten
kunststofketen, zowel qua grondstoffen als economisch, nog niet in beeld.
Het KIDV voert in 2016 en 2017 onderzoek uit naar de kunststofketen in Nederland. Het onderzoek
heeft als doel inzicht te bieden in de mogelijke interventies om een zoveel mogelijk gesloten
kunststofketen te realiseren. Daarbij wordt nu eerst vastgesteld wat nodig is om deze ambitie te
realiseren (‘backcasting’). De resultaten worden verwacht in het tweede kwartaal van 2017. De
raamovereenkomstpartijen, alle ketenpartners en andere stakeholders kunnen hieruit putten voor
de invulling van hun rol tijdens de tweede helft van de looptijd van de raamovereenkomst.
“Het onderzoek naar de kunststofketen helpt enorm om de
discussie over de circulaire economie transparanter te maken.
We zorgen nu eerst voor financiële helderheid. Hoeveel
kunststofwaarde creëren we met de inzameling van kunststof
verpakkingen en hoeveel kost dat? Als je dan ziet dat de
gecreëerde waarde maar een klein deel van de kosten is, lijkt
kunststofinzameling nauwelijks de moeite waard. Ik ben van
mening dat we in het vervolgonderzoek duidelijk de voordelen
van een circulaire economie voor verpakkingen in kaart
moeten brengen. Als je mensen niet duidelijk maakt wat ze
ermee winnen, vinden ze zo’n systeem al snel te duur. Terwijl
recycling er ook voor zorgt dat we minder CO2 uitstoten. Of
dat we minder afhankelijk worden van grondstoffen uit
conflictgebieden. En dat recycling van ons verpakkingsafval in
Nederland werkgelegenheid creëert.”
Peter Rem
Hoogleraar Resources & Recycling TU Delft
Foto TU Delft/Marcel Krijger
De onderzoeksaanpak bestaat nu uit zes stappen:
1. Het beschrijven van de huidige situatie in termen van het sluiten van de keten, zowel qua
grondstoffen als economisch.
2. Het omschrijven van de ambitie: de zoveel mogelijk gesloten kunststof(verpakkings)keten.
3. Het definiëren van vier omgevingsscenario’s voor de kunststofketen, op basis van de
toekomstscenario’s Duurzaam Verpakken in 2040 die het KIDV eerder ontwikkelde.
4. Het bepalen van de inrichting van de keten per scenario, zonder aanvullend beleid.
5. Per scenario bepalen hoe groot de afstand is tot de te realiseren ambitie (‘distance to
target’).
6. Per scenario bepalen welke interventies nodig zijn om de kunststofketen te sluiten, uitgaand
van een beperkte impact op milieu en veiligheid en rekening houdend met de consument.
15
Plannen voor 2017


Het opleveren van de resultaten van de bovengenoemde zes stappen (backcasting), die begin
tweede kwartaal van 2017 worden verwacht.
In de zomer van 2017 komen ook de uitkomsten beschikbaar van onderzoek naar de kosten
en milieueffecten van de verschillende inzamelsystemen (bronscheiding, na-scheiding,
statiegeld en de pilots ‘Schoon belonen’). Het KIDV wil deze uitkomsten benutten bij het
vervolg van het onderzoek naar de kunststofketen, dat inzicht zal geven in de huidige stand
van zaken en mogelijke optimalisaties (‘forecasting’).
4.3 Kennis-update projecten
Het KIDV vindt het belangrijk om snel in te kunnen spelen op ontwikkelingen in de markt. We hebben
in 2016 laten zien dat we in staat zijn om in korte tijd een verkenning te maken over een onderwerp
dat in de belangstelling staat en waarover onvoldoende geordende kennis voorhanden is. We
vergaren zoveel mogelijk informatie over het onderwerp, raadplegen experts en verwerken de
opgedane kennis tot een handzaam overzicht. Op deze manier heeft het KIDV in 2016 de
marktsituatie van PET-trays verkend en een groeidocument opgesteld waarin is onderzocht hoe – in
eerste instantie – vijf soorten kunststof verpakkingen beter zijn te recyclen.
Deze werkwijze wil het KIDV in 2017 vaker hanteren, om zo de ketenpartners te bedienen van kennis
waar een urgente behoefte aan is.
Plannen voor 2017



Samen met de chemische industrie een kort onderzoek uitvoeren naar mogelijkheden en
beperkingen van chemisch recyclen, voortbouwend op de factsheet die het KIDV begin 2017
zal publiceren. Chemische recyclen wordt geregeld genoemd als alternatief voor mechanisch
recyclen, waarbij ook de transformatie naar brandstoffen een optie is. Het is onduidelijk
onder welke voorwaarden deze route een reëel alternatief is voor mechanisch recyclen.
Het onderzoeken van mogelijke vragen die nu niet worden meegenomen in het KIDVonderzoek naar de kunststofketen in Nederland.
Mogelijkheden en voorwaarden van tweede ronde recyclen in kaart brengen. Sommige
gerecyclede kunststoffen (zoals PP en PE) kunnen nu eenmalig worden hergebruikt in
verpakkingen van non-food producten. Onderzoek kan duidelijk maken of en hoe de
levenscyclus van deze kunststoffen zou kunnen worden verlengd.
4.4 Het meten van circulariteit
Om de ketens voor verpakkingsmaterialen circulair te maken, brengt het KIDV in kaart hoe de
verschillende ketens kunnen worden gesloten – zowel qua grondstoffen als economisch –, wat de
huidige stand van zaken is, welke belemmeringen er zijn en welke stappen nodig zijn om tot een
zoveel mogelijk gesloten keten te komen. Hiermee wil het KIDV een helder beeld van de toekomst
van een materiaalketen krijgen. Dit kan dienen als basis voor de verduurzaming van een
materiaalketen op de lange termijn. Tevens biedt het een bestendige visie om te komen tot steeds
betere productie, inzameling en verwerking van verpakkingen. In het kunststofketenonderzoek (zie
16
paragraaf 4.2) wordt het meten van circulariteit van kunststof verpakkingsmaterialen meegenomen.
Dit project richt zich op de vier andere materiaalsoorten, te weten papier/karton, glas, hout en
metaal.
Plannen voor 2017


Het onderzoeken van één andere materiaalketen, naast de kunststofketen.
Het doorlichten van de drie overige materiaalketens in 2018 en 2019.
4.5 Biobased agenda
Het KIDV signaleert dat er de laatste jaren veel studies zijn gepubliceerd over biobased materialen en
de toepassing daarvan, onder andere in verpakkingen. Bij beleidsmakers leven tegelijk veel vragen
over dit actuele thema. Het KIDV wil meer helderheid creëren over biobased. Niet door alle
bestaande onderzoeken nog eens over te doen, maar door een overzicht te maken van alle
beschikbare informatie over biobased, kennishiaten te inventariseren en in te vullen. Het opstellen
van een Biobased Agenda heeft ten doel de feiten van de fictie te scheiden, zodat relevante
stakeholders de juiste, feitelijke kennis over biobased krijgen.
4.6 Communicatiehandreiking gemeenten
Het KIDV heeft een verkenning uitgevoerd naar de behoefte aan een kennispijler over verpakkingen
en afval(scheiding) bij gemeenten. Gemeenten gaven hierbij aan vooral behoefte te hebben aan
communicatieve ondersteuning bij deze thema’s. Uit een inventarisatie door het KIDV bij o.a. de
Koninklijke Vereniging van Reinigings- en Afvalmanagement (NVRD), Nedvang, het programma Van
Afval naar Grondstof (VANG), Rijkswaterstaat (RWS) en het Learning Center Kunststof
Verpakkingsafval (LCKV) blijkt dat al veel communicatiecampagnes en -middelen over afvalscheiding
zijn ontwikkeld door diverse gemeenten. Wat daarbij opvalt is dat beschikbare kennis en inzichten op
het gebied van gedragsverandering nog niet altijd (optimaal) worden benut. Daarom heeft het KIDV
in 2016 samen met het LCKV van RWS de online handreiking ‘Communicatie en gedragsverandering
bij afvalscheiding’ voor gemeenten ontwikkeld. Het is een hulpmiddel voor beleidsmedewerkers en
communicatieadviseurs in de communicatie met burgers en moet op deze manier een bijdrage
leveren aan meer afvalscheiding en minder huishoudelijk restafval. De handreiking wordt in het
tweede kwartaal van 2017 gepubliceerd en onder de aandacht gebracht bij gemeenten.
17
“Het is heel belangrijk dat burgers weten dat ze hun
afval niet voor niets scheiden. Wij krijgen nog
regelmatig de vraag: ‘Jullie gooien toch niet alles op
één grote hoop?’ Dan is het fijn om informatie over dit
onderwerp in één document bij de hand te hebben. In
de verkenning die ik in opdracht van het KIDV heb
gedaan naar de behoefte aan meer kennis over
verpakkingen en afval bij gemeentes, kwam duidelijk
naar voren dat gemeentes niet zitten te wachten op
een kant-en-klare campagne. Ze willen het zelf kunnen
inpassen in hun eigen campagnes. Een handreiking
waarin je alle ingrediënten voor duidelijke
communicatie krijgt voorgeschoteld, lijkt me een
instrument dat gemeentes ook echt gaan gebruiken.”
Joost van Maaren
Hoofd inzameling en hergebruik
Gemeente Rotterdam
Plannen voor 2017



Het publiceren van de online handreiking in het tweede kwartaal van 2017, onder anderen
op de website van VANG.
Het KIDV en het LCKV brengen de handleiding onder de aandacht bij gemeenten, onder
anderen via website en online kanalen van beide organisaties en via kanalen van
intermediaire organisaties.
In overleg met onder anderen het LCKV en VANG bekijken hoe de handreiking kan worden
opgenomen in reguliere trajecten, bijvoorbeeld in bestaande cursussen voor gemeenten.
18
4.7 Vraaggestuurde projecten
In aanloop naar de evaluatie in 2017 van de Raamovereenkomst Verpakkingen 2013-2022 kunnen de
raamovereenkomstpartijen het KIDV verzoeken om onderzoek te doen naar een actueel thema. Zo
heeft het KIDV in 2016 een verkenning uitgevoerd naar de marktsituatie van PET-trays, eerder
stelden wij een advies op over End of life van biobased- en/of biologisch afbreekbare
verpakkingsmaterialen.
Plannen voor 2017




Het uitvoeren van één of meerdere projecten die voortkomen uit een actueel verzoek van de
raamovereenkomstpartijen, ten behoeve van de evaluatie van de raamovereenkomst in
2017.
Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu laat een onderzoek uitvoeren naar statiegeld op
kleine flessen en blikjes. Het KIDV is gevraagd zitting te nemen in de klankbordgroep van dit
project.
Inventariseren welke vragen voor het KIDV voortkomen uit de evaluatie van de
Raamovereenkomst Verpakkingen, die in 2017 plaatsvindt, en hier gevolg aan geven.
Aansluiting zoeken bij lopende projecten van partners die passen bij de invulling van de
opdracht van het KIDV.
19
5 Kennisdeling en communicatie
Door kennisdeling bevordert het KIDV dat de ketenpartners stappen kunnen zetten in de
verduurzaming van de product-verpakkingsketen. Op die manier wil het Kennisinstituut een circulaire
economie voor verpakkingsmateriaal dichterbij brengen.
5.1 Kennisbank
De kennisbank op de KIDV-website is gericht op professionals in de hele keten, van producenten en
importeurs van verpakte producten tot overheidsinstanties en afvalverwerkers. De inhoud van de
kennisbank komt voort uit het wetenschappelijk onderzoeksprogramma, projecten van het KIDV,
onderzoeken van andere kennisinstellingen en uit veelgestelde vragen van professionals aan het
KIDV.
Inspirerend voorbeeld
Een fles die als grondstof alleen huishoudelijk afval nodig heeft,
kan dat? Houweling Groep, groothandelaar in onder anderen
verpakkingen, dacht lange tijd van niet. Tot de zomer van 2016,
waarin het bedrijf samen met grondstofleverancier Quality
Circular Polymers (QCP) flessen op de markt brengt die volledig
gemaakt zijn van gerecyclede kunststoffen uit huishoudelijk
afval. Door een gespecialiseerde sortering van kunststof uit de
Plastic Heroes inzameling, een grondige reiniging en bewerking
ontstaat de PCR-korrel (post-consumer-recycled). Dit granulaat
heeft dezelfde kwaliteit als virgin granulaat en is beschikbaar
voor een vergelijkbare prijs. De vernieuwende PCR-flessen
worden nu gebruikt in de chemie en de automotive branche.
Foto Reinier Havenaar en Merlin Daleman
Plannen voor 2017





Het verder ontwikkelen van een vraagbaak voor bedrijven op de website van het KIDV. Hier
kunnen zij op een laagdrempelige manier hun vragen stellen over het verduurzamen van
verpakkingen en het antwoord vinden op een aantal veelvoorkomende vragen.
De bibliotheek op de website aanvullen met tenminste veertig relevante publicaties en
artikelen van kennisinstellingen en ketenpartners over het onderwerp duurzaam verpakken.
Vragen beantwoorden van ketenpartners. Waar nodig koppelt het KIDV partijen aan elkaar,
zodat zij kunnen samenwerken en kennis kunnen uitwisselen.
Het bundelen en delen van kennis over actuele thema’s die gelieerd zijn aan duurzaam
verpakken, zoals het thema biobased.
Vijf instrumenten en/of factsheets publiceren, voortkomend uit:
 Actuele vragen die leven in de markt, bijvoorbeeld over chemisch recyclen, bisfenol
A, design for circularity;
20


Veelgestelde vragen aan het KIDV, zoals in 2016 tien tips voor duurzaam verpakken
zijn opgesteld;
 Dossieropbouw, over de materialen papier/karton, hout, glas en metaal.
Zeker tien nieuwe inspirerende voorbeelden opnemen in de kennisbank. Het KIDV benadert
producenten en importeurs van verpakkingen en verpakte producten actief om hieraan deel
te nemen.
5.2 Internationaal
Er komen steeds meer verzoeken van buitenlandse partijen om samen te werken, aangezien
Nederland wordt gezien als gidsland op het gebied van circulair verpakken. Deze ontwikkeling heeft
tot gevolg dat het KIDV de internationale activiteiten meer gaat coördineren. Daarnaast is het KIDV
mede-initiatiefnemer van Holland Circular Hotspot. Door kennisverspreiding dragen wij aan dit
platform bij om Nederland als circulair knooppunt internationaal op de kaart te zetten.
Internationaal kennisplatform (werktitel: Wiki)
Het KIDV zet in 2017 een open platform op waarbij kennis over duurzaam verpakken samenkomt en
op internationaal niveau wordt gedeeld. Doel van dit platform is om internationaal kennis te
ontsluiten en te delen over duurzaam verpakken. Een nog op te zetten groep specialisten en
professionals zal bijdragen van externe partijen valideren. Bij het opzetten en ontwikkelen van de
Wiki benadert het Kennisinstituut verschillende kennisinstanties en professionals om samen met het
KIDV inhoud te leveren en aangeleverde content te toetsen op juistheid. Zo staat het KIDV in contact
met de Belgische producentenverantwoordelijkheidsorganisaties en met Belgische en Nederlandse
kennisinstellingen. Deze samenwerking met de partner in België biedt een aanzet om uit te breiden
naar andere Europese partnerorganisaties.
Naast bestaande kennisdocumenten van het KIDV, vormen de publicaties uit het Wetenschappelijk
Onderzoeksprogramma (zie paragraaf 3.1) de eerste input voor de Wiki. Hiervoor moet een proces
van checks and balances worden opgezet, waar input voor het platform doorheen wordt gesluisd. De
digitale omgeving en de beoordelingsstructuur zijn na de zomer klaar voor de publicatie van
kennisdocumenten.
Ter voorbereiding wordt samen met de Belgische producentenverantwoordelijkheidsorganisaties
gewerkt aan een basis voor het kennisplatform waarop een overzicht van de kennis en expertise van
relevante organisaties te vinden is. Dit heeft als doel professionals in het werkveld de weg te wijzen
naar de juiste organisatie. De Wiki zal ook antwoord geven op inhoudelijke vraagstukken.
21
5.3 Bijeenkomsten
Het KIDV organiseert uiteenlopende bijeenkomsten met ketenpartijen om kennis te delen.
Plannen voor 2017





Het organiseren van vier Verdiepingsbijeenkomsten rond thema’s die raken aan duurzaam
verpakken. Hierbij delen sprekers uit verschillende disciplines hun visie op het voorliggende
onderwerp met de toehoorders. Het KIDV publiceert de verslagen van deze bijeenkomsten
op haar website en verspreidt deze breed binnen haar relatienetwerk.
Het organiseren van minimaal vier rondetafelgesprekken waarbij inhoudelijk experts met
elkaar in discussie gaan over onderwerpen die spelen in het werkveld van de circulaire
economie voor verpakkingsmateriaal. De uitkomsten van deze rondetafelgesprekken worden
benut voor de onderzoeken en projecten van het KIDV.
Een congres organiseren in het najaar over duurzaam verpakken en de trends en innovaties
die zichtbaar zijn in de sector.
Actief bijdragen, op uitnodiging, aan bijeenkomsten van (inter)nationale ketenpartijen, om
kennis te delen. Bijvoorbeeld door het geven van presentaties of het deelnemen aan fora en
paneldiscussies.
Het organiseren van de kenniskring, een nieuw soort bijeenkomst waarbij genodigde
deelnemers van verschillende bedrijven uit de verpakkingsketen twee keer per jaar met
elkaar om tafel gaan. Het doel van de kenniskring is kennis uit te wisselen en inzicht te
krijgen in de bedrijfsvoering van ketenpartners. Daarnaast biedt het de mogelijkheid om
(circulaire) uitdagingen te bespreken en een netwerk op te bouwen op gelijk niveau binnen
de circulaire verpakkingsketen. Het KIDV start met een kenniskring voor bedrijven. Als dit een
succes blijkt te zijn, zal het KIDV bekijken of er behoefte is aan meerdere kenniskringen voor
bedrijven, overheden en/of onderzoekers. Het KIDV denkt in 2017 de volgende kenniskringen
te kunnen organiseren:
 Kloostertuinoverleg Amersfoort: industrie & verpakkingencyclus, kenniskring voor
producenten in de product-verpakkingsketen, ter bevordering van samenwerking in
circulariteit;
 Kijkduinoverleg: kenniskring voor wetenschap en HBO, met als doel te komen tot een
Onderzoeksagenda voor de Toekomst;
 ‘Visie-centrale’: kenniskring voor beleidsmakers, met als doel meerwaarde te creëren
door meer samenwerking tussen verschillende overheden;
 Recycling 2050: kenniskring voor technologen en bedrijven die scheidingstechnieken
ontwikkelen, met als doel nieuwe recyclingtechnieken met elkaar te delen.
22
5.4 Communicatie
Het KIDV communiceert actief over de onderzoeksprojecten en de ontwikkelde kennis via eigen
communicatiemiddelen, via het genereren van publiciteit en via bijdragen in communicatiekanalen
en publicaties van ketenpartners.
Plannen voor 2017






Minimaal ieder kwartaal een nieuwsbrief samenstellen voor relaties.
Het ontsluiten van kennis over de circulaire economie voor verpakkingsmateriaal voor
(inter)nationale ketenpartners via de eigen Nederlandstalige en Engelstalige website en via
social media.
Laten uitvoeren van een stakeholderonderzoek om beter inzicht te krijgen in de wensen en
behoeften van de stakeholders met betrekking tot het KIDV.
Actief publiciteit zoeken voor afgeronde projecten via nieuws- en persberichten en
interviews. Afhankelijk van de doelgroep zet het KIDV hierbij gericht in op de vakpers of op
regionale en landelijke media.
Het inspelen, zowel pro- als reactief, op actuele berichtgeving rondom duurzaam verpakken,
bijvoorbeeld door het aanbieden van achtergrondgesprekken, interviews, redactionele
bijdragen en/of door het ingaan op interviewverzoeken. Uiteraard wordt ook actief naar
publicitaire kansen gezocht om (het werk van) het KIDV onder de aandacht te brengen van
professionals en publiek.
Op verzoek van ketenpartijen verzorgen van bijdragen over KIDV-projecten in hun
publicaties.
23
5.5 Meldpunt Verpakkingen
Het KIDV is initiatiefnemer van het Meldpunt Verpakkingen. Hier kunnen consumenten vragen
stellen over de duurzaamheid van verpakkingen en meldingen doen over verpakkingen die in hun
ogen onvoldoende milieuvriendelijk zijn. Ook kunnen zij suggesties en ideeën geven om de
milieuvriendelijkheid van verpakkingen te vergroten. Het meldpunt geeft consumentenmeldingen
over de verpakkingen van specifieke producten door aan de bedrijven die deze producten op de
markt brengen. Deze bedrijven geven een reactie op de meldingen. Milieu Centraal, dat praktisch
invulling geeft aan het Meldpunt Verpakkingen, en het KIDV bekijken of de bedrijven een
onderbouwde reactie geven, ook op basis van de geldende regelgeving. Algemene vragen over de
duurzaamheid van verpakkingen beantwoordt het meldpunt zelf. Als het ingewikkelde vragen betreft
die het Meldpunt Verpakkingen niet zelf kan beantwoorden, schakelt het meldpunt de hulp in van
brancheorganisaties, materiaalorganisaties en/of wetenschappers.
Melding op het Meldpunt
Verpakkingen
Vraag: Kaaskoekjes Bladerdeeg assorti van Albert
Heijn worden verkocht in een dubbele verpakking,
eerst in plastic en daar omheen zit nog een doosje
van karton. Waarom kan dat niet in één
verpakking?
Antwoord Albert Heijn: Onze kaaskoekjes zijn op
deze manier verpakt ter voorkoming van breuk (de
tray) en voor betere houdbaarheid (de folie). Het
doosje biedt bescherming tegen licht, wat
verkleuring van de koekjes voorkomt.
Het KIDV wil ook in 2017 de bekendheid van het Meldpunt Verpakkingen verder vergroten bij
consumenten en intermediairs als bedrijven, gemeenten en afvalbedrijven.
Plannen voor 2017




Minimaal 250 consumentenmeldingen publiceren op de website van het Meldpunt
Verpakkingen. Op minimaal 95% van deze meldingen geven bedrijven een reactie, die het
meldpunt toetst op basis van de essentiële eisen waaraan verpakkingen in de Europese Unie
moeten voldoen.
Minimaal 80 consumentenvragen beantwoorden en publiceren op de website van het
Meldpunt Verpakkingen.
Het indelen per branche van alle gepubliceerde meldingen en vragen op het Meldpunt
Verpakkingen, zodat branches met de input hun voordeel kunnen doen bij het verduurzamen
van hun verpakkingen.
Bekijken hoe de meldingen en vragen bij het Meldpunt Verpakkingen van pas kunnen komen
bij andere lopende en voorgenomen projecten van het KIDV.
24




Controleren welke toezeggingen tot het aanpassen van een verpakking reeds zijn
doorgevoerd. De resultaten worden opgenomen in de jaarrapportage 2016 van het
Meldpunt Verpakkingen die begin 2017 verschijnt.
Door het jaar heen publicitaire kansen in online en offline landelijke, regionale en vakmedia
weten te benutten om het Meldpunt Verpakkingen breder onder de aandacht te brengen. De
Facebookpagina van het meldpunt inzetten om potentiële gebruikers bekend te maken met
het Meldpunt Verpakkingen. Daarnaast zal in het najaar een pagina over het Meldpunt
Verpakkingen in huis-aan-huisbladen verschijnen.
Signalen van consumenten over de milieu(on)vriendelijkheid van verpakkingen monitoren via
social media. Consumenten in voorkomende gevallen op de mogelijkheid wijzen om vragen
te stellen en/of meldingen te doen bij het Meldpunt Verpakkingen.
Het Meldpunt Verpakkingen blijft supporter van het programma Duurzaam Doen van het
ministerie van Infrastructuur en Milieu.
25
Bijlage 1 – Resultaten 2016
De onderstaande figuur geeft een overzicht van de activiteiten die het KIDV in 2016 heeft afgerond
en opgeleverd.
Verduurzamingsagenda
www.kidv.nl
Verduurzamingsplannen
Brancheverduurzamingsplan Farmacie vastgesteld
www.kidv.nl/6499/brancheverduurzamingsplan-rsquo-farmacie-vastgesteld
Handleiding ‘Duurzaam verpakken voor Nederlandse e-commercebedrijven’
https://www.kidv.nl/5974/handleiding-duurzaam-verpakken-vnp-thuiswinkel.pdf
Monitoringsmethodiek ontwikkeld voor het meten van de hoogst haalbare doelen uit de
brancheverduurzamingsplannen
www.kidv.nl/6540/opzet-monitoringsmethodiek-brancheplan.pdf
Brancheverduurzamingsplannen Technologische Industrie FME, Doe-het-Zelf, Meubels en Interieur
en Technologische Industrie – Elektronica vastgesteld
www.kidv.nl/6952/kidv-stelt-vier-nieuwe-brancheverduurzamingsplannen-vast
Onderzoek en opleidingen
Wetenschappelijk onderzoeksprogramma:
Rapport Contributions of municipalities to the recycling of post-consumer packages, Ulphard
Thoden van Velzen, Wageningen Food & Biobased Research
www.kidv.nl/6825/contributions-of-municipalities-to-the-recycling-of-post-consumerpackages.pdf
Paper Realizing product-packaging combinations in circular systems, Bjorn de Koeijer, Universiteit
Twente
www.kidv.nl/6621/de-koeijer-realizing-product-packaging-combinations-in-circular-systems.pdf
Opleidingen:
Packaging Innovations Challenge 2015-2016
www.kidv.nl/5990/winnaars-packaging-innovations-challenge
26
Publicaties
Groeidocument Improve the recyclability of five types of plastic packaging
www.kidv.nl/6725/improve-the-recyclability-of-types-of-plastic-packaging.pdf
Verkenning PET-trays: op weg naar structurele oplossingen
www.kidv.nl/6604/pet-trays-op-weg-naar-structurele-oplossingen.pdf
Onderzoek Circulaire economie: een belangrijk instrument voor CO2-reductie door CE Delft, in
opdracht van KIDV
www.kidv.nl/6395/circulaire-economie-klimaat-nl-versie.pdf
Kwaliteitseisen kunststof verpakkingsafval: PET-bakjes
www.kidv.nl/6405/pet-tray-kunststof-specificaties.pdf
Kwaliteitseisen kunststof verpakkingsafval: Mixed Polyolefin
www.kidv.nl/6406/mpo-kunststof-specificaties.pdf
Factsheet Inzameling en recycling van verpakkingsafval, een internationale vergelijking op basis
van een rapportage die Natuur & Milieu in opdracht van het KIDV over dit onderwerp opstelde
www.kidv.nl/6386/factsheet-inzameling-en-recycling-van-verpakkingsafval-een-internationalevergelijking
Factcheck plastic recycling
www.kidv.nl/5819/factcheck-plastic-recycling-in-nederland-deft
Wat gebeurt er met ons plastic verpakkingsafval?
www.kidv.nl/5924/april-infographic-plastic-recycling.jpg
Handreiking biobased- en biologisch afbreekbare verpakkingen
www.kidv.nl/6830/end-of-life-bioplastics-handreiking-november.pdf
Factsheet Minerale oliën in verpakkingen van gerecycled papier en karton
www.kidv.nl/6568/factsheet-minerale-olien-in-verpakkingen-van-gerecycled-papier-en-karton.pdf
Factsheet Trends in duurzaam verpakken
www.kidv.nl/5994/factsheet-trends-in-duurzaam-verpakken
27
Kennisdeling & communicatie
Verdiepingsbijeenkomsten:
‘Het meten van circulariteit en verduurzaming’
www.kidv.nl/6879/verslag-verdiepingsbijeenkomst-november.pdf
‘Science meets practice’
www.kidv.nl/6601/verslag-verdiepingsbijeenkomst-september.pdf
‘Minerale oliën in verpakkingen van gerecycled papier en karton: stand van zaken’
www.kidv.nl/6496/verslag-verdiepingsbijeenkomst-minerale-olien.pdf
‘Circulaire economie: Europa en Nederland’
www.kidv.nl/5955/verslag-verdiepingsbijeenkomst-maart.pdf
Ronde tafels:
‘Product losses and packaging’
www.kidv.nl/6639/report-round-table-product-losses-and-packaging.pdf
European Conference on Plastics
www.kidv.nl/6899/european-conference-on-plastics-wat-kunnen-we-morgen-beter-doen
In de media (geen uitputtend overzicht):
Interview verpakkingskundige Karen van de Stadt in artikel One World magazine
www.oneworld.nl/groen/gaat-recycling-van-ons-plastic-verpakkingsafval-de-goede-kant-op?
Optreden Hester Klein Lankhorst in uitzending van VARA Kassa over te grote postverpakkingen
www.kidv.nl/6783/duurzaam-verpakken-door-thuiswinkels-in-vara-kassa
Optreden Hester Klein Lankhorst in uitzending van VARA Groen Licht over plasticvrij leven
http://vara.nl/media/364599
Interview Hester Klein Lankhorst in bijlage ‘De Nieuwe Verpakkingsindustrie’ bij het Financieel
Dagblad
www.kidv.nl/6399/int-fd-juni.pdf
Interview projectleider Kees Kerstens in Pakkracht
www.kidv.nl/6455/recyclen-van-kunststof-is-groeimarkt.pdf
Column Hester Klein Lankhorst in The Parliament Magazine
www.theparliamentmagazine.eu/articles/partner_article/kidv
28