Transcript Stadsblad Liwwadders

Museumblockbusters: Kunst in de greep van marketing pag 8
Maart 2017
Neem mee
écht alles over Leeuwarden
Gerrit Bosgraaf: Is ’t nyt mooi?
Karianne Krabbendam Derk Jan de Lang
Er zit zielskracht
in iedere slag
pag 9
Maak van de
binnenstad geen
feestcafé pag 12
ag 14
Europaplein
Ons geloof in de
politiek is weg
pag 19
pag 6
Hilde Tjeerdema
We zijn in
therapie pag 20
2
liwwadders maart 2017
Vraag
Hedzer Nicolaij
Wat is er aan de hand met de procureur?
‘Wat is er aan de hand met het procureurlapje?
Het is een mooi, populair stukje vlees.’
De klant wil toch altijd een beetje bedonderd
worden?
‘Dat hoor je mij niet zeggen, maar ga daar
maar wel van uit. Kijk maar naar het verschil
tussen de slagers. De prijs is niet altijd bepalend voor de kwaliteit.’
Hoezo?
‘Omdat het braden niet mis kan gaan. Wij verkopen het hier bij De Bras in de Schrans voor
7,98 euro de kilo.’
Maar waarom is de procureur nu zo populair?
‘Dat vertelde ik al: er kan weinig mis gaan. Bij
het braden van een stukje varkensvlees zonder
vet moet je op de braadtijd letten. Even te lang
braden en het stukje vlees is droog. Dat is niet
lekker. Bij de procureur heb je dat niet. Denk
ook aan rollades. Even te lang braden en het
vlees is te droog. Daar moet je als kok op letten
of ander vlees bestellen. Als slagers hebben we
het overigens niet over procureur. Wij bestellen varkensnek. ’
Een slechte kok kan ermee uit de voeten?
‘Een procureurlapje is niets anders dan een
schouderkarbonade zonder been. Maar je treft
het nu ook aan onder de naam pulled pork.
Procureur is de wat sjiekere benaming en
het is iets anders dan wat je in de rechtbank
aantreft.’
Vertel er meer over.
‘Nou, de shoarmazaken verkopen het ook. Dan
zit het aan een spies, behalve wanneer je lamsshoarma bestelt. En de Griek noemt het gyros.
Ik zal je nog wat vertellen: als je bij de Chinees
babi pangang bestelt, dan krijg je ook schouderkarbonade, oftewel procureur.’
Dus je hebt vier verschillende benamingen
voor één stuk vlees?
‘Vijf. Want je hebt ook nog schouderfiletrollade,
dat verkopen we tijdens de kerst.’
Hetzelfde product maar voor een hogere
prijs?
‘Ja.’
‘als je bij de Chinees babi pangang bestelt,
dan krijg je ook schouderkarbonade,
oftewel procureur’
Het is al met al een beetje dollen met de
klant.
‘Het gaat erom waar je het vlees vandaan
haalt. Daarbij let je op kwaliteit. Toen ik hier
in 1992 begon, stond deze zaak bekend als
paardenslagerij Smit. We verkochten 250 kilo
in de week. Daarna gingen de kindertjes op
paardrijles. (Zucht) De verkoop is ingezakt
tot tien kilo in de week. Ons rundvlees komt
uit Ierland en niet uit Nederland. Hier lopen
melkkoeien. Als je die bestelt, krijg je de
verpakking van melk. Ik wil vlees van vleeskoeien.’
Redactioneel
liwwadders maart 2017
3
Anne de Vries
In dit nummer leest u over de parkeergarage Oosterstraat.
Dat is geen algemeen verhaal over een nieuwe parkeergarage in de oude binnenstad van Leeuwarden, maar vooral
hoe er daarbij met geld wordt omgesprongen. Uw geld. In
ons vorige nummer stonden we uitgebreid stil bij de jaarrekening en de begroting van de gemeente Leeuwarden. Dit
soort ouderwets lange verhalen kom je niet zo vaak meer tegen in de krant, wat niet betekent dat ze van minder belang
zijn. Het verhaal over de gemeente Leeuwarden laat het gegoochel met cijfers achter de schermen zien. Uit reacties na
publicatie is ons gebleken dat velen het wonderbaarlijk en
afkeurenswaardig vinden dat er zo met ons gemeentelijk
huishoudboekje wordt omgesprongen.
Ook het verhaal over de parkeergarage gaat over veel meer
dan alleen over een bouwwerk. De bouw van de parkeergarage
heeft verstrekkende gevolgen.
Wanneer u meer van dergelijke verhalen wilt lezen, bezoek dan
onze website www.liwwadders.nl
Een aanrader is onze dossiersite Dossier Liwwadders. Hier staan
belangrijke artikelen gegroepeerd. Deze site wordt gesteund
door enkele tientallen donateurs die deze onderzoeken mogelijk maken. Wanneer u deze artikelen van belang vindt, dan nodigen wij u uit om ook donateur te worden. Uw bijdrage is zeer
welkom.
U kunt uw bijdrage overmaken op NL06 RABO 0320.2000.51
o.v.v. Liwwadders Journalistieke Producties.
We proberen als altijd een mooi mix van onderwerpen te presenteren. Ook in dit nummer is André Keikes weer prominent
aanwezig. Deze keer gaat het over de museumblockbusters
– kunst in de greep van de marketing. Keikes vraagt zich af of
de directies van de musea hier wel zo blij mee moeten zijn.
Hij signaleert dikke rijen bezoekers die over elkaars schouders
moeten kijken naar het gebodene. En wat wanneer de oude
meesters op zijn? Tussen haakjes: je kunt je ook verbazen over
de afwezigheid van de organisatoren van Culturele Hoofdstad.
Die hadden het succes van de Alma Tadema-tentoonstelling
in de hal van het museum moeten uitbuiten met een aanbieding aan de honderden bezoekers: Kom Terug! Wij hebben het
standje van de organisatie niet gezien.
De Stamtafel stond deze keer in de koffiezaak van Barrevoets
in de Kleine Kerkstraat. We gingen op bezoek bij beeldhouwer
Karianne Krabbendam en bij kok Marius Jubitana. Aly van der
Mark bekeek de groene kant van de stad. Jurgen Straver ging
volleyballen in zijn woonwijk Zuiderburen. Eric Hoekstra beschouwt de reacties op de Amerikaanse president Donald
Trump.
Nee, Kreta ligt niet in
de Duitse Bocht
Wennen doe ik nooit aan het type mensen dat bij terugkeer van vakantie
uit Spanje, Griekenland of waar dan ook een vleugje van dat land meenemen. Ooit heb ik naast een stel gewoon die ze wel heel bruin bakte. Zo
kwamen ze ook thuis: heel bruin, nog net niet aangebakken.’Het is voor
mij telkens weer zo moeilijk wennen aan die Hollandse kost’, zemelde zij.
Hij legde uit, in een poging er een Spaans accent in te leggen, waar ze niet
allemaal geweest waren. Dat geleuter begon soms half februari al als ik
hem tegenkwam in het trappenhuis.
‘W
aar ga jij deze zomer op
vakantie naartoe?’, vroeg
hij. Het is algemeen bekend
dat ik al jaren op de Froskepôlle zit te pootje baaien.
‘Home sweet home’, roep ik elk jaar weer. ‘Dus je
blijft weer thuis?’ Ja, ook dit jaar kan bruin het niet
trekken. Dat is een profetische inslag die al generaties in de familie wordt doorgegeven. Wij weten
in de winter al dat we ‘s zomers ook geen geld hebben. ‘Wel, wij gaan dit jaar naar Kreta’, zei hij, niet
zonder enige trots. Ondanks mijn weerzin speel ik
altijd het spel mee en doe of ik niet weet waar Kreta
ligt. Zo geef ik hem alle gelegenheid om uitgebreid
te vertellen over hun reisdoel. ‘Nee, Kreta ligt niet
in de Duitse Bocht, maar in de Middellandse Zee.
In het verleden zijn we er twee keer eerder geweest
en dat is ons zo goed bevallen dat we dit jaar weer
gaan. Je hebt de dia’s toch gezien’ Dat wist ik me
nog te herinneren omdat ik me er niet zo snel
onderuit kon lullen. Sociale verplichtingen, zullen
we maar zeggen.
Weet nog dat ik die avond, in een poging om ook
mee te doen, een foto liet zien, uit begin jaren
zeventig, hoe ik een overtochtje met het pontje
naar de Froskepôlle maakte. Natuurlijk had ik
nooit moeten zeggen dat het een barre tocht was
geweest. Windkracht negen met uitschieters tot
windkracht elf en dat er zelfs mensen zeeziek
waren geworden. Door elkaar te helpen en moed
in te spreken hadden we toch de overkant bereikt.
Bovendien waren we een flink eind uit koers geraakt, draafde ik door, dat we pas aan land konden
klauteren daar waar burgemeester Van der Meulen
de eerste boom had geplant. ‘Heeft de pontbaas
ook noodsignalen uitgezonden?’, vroeg zij. Ja,
door heel hard op zijn broodtrommeltje te slaan’,
zei hij. Hoewel gekwetst lachte ik maar wat mee.
Wilde nog vertellen dat ik al aardig opschoot met
de verbouwing van mijn luchtkasteel, maar ik weet
wanneer ik moet zwijgen.
Een aantal jaren geleden waren ze naar Frankrijk
geweest. Zwaar uit het lood geslagen kwamen ze
thuis. Ze waren bestolen. ‘Ach nee toch’, zei ik, niet
zonder een heel klein beetje leedvermaak. Hun
fototoestel was gestolen. Een ramp. Al die mooie
dia’s weg. Ontroostbaar waren ze. ‘Maar jullie
hebben de herinneringen toch nog’, probeerde ik,
goeie ziel die ik ben, ze wat op te beuren. Nee, dat
was niet hetzelfde. Ze hadden nu niets tastbaars
meer. Ach, dan weet ik genoeg. Ze mogen dan de
halve wereld afreizen, ze blijven arm. Ze kennen
niet het genoegen om uit eigen geest te putten. Het
enige wat telt zijn de dia’s. Het bewijs dat meneer
is geweest. Wel, ik lach erom. In mijn toch schrijnende armoe kom ik overal. Geen plek in de wereld
is mij vreemd. In mijn schier onuitputbare fantasieën kom ik waar ik maar wil. Mocht men deze
zomer een figuur op de Froskepôlle zien zitten die
een paar onmogelijke groate bloate poaten in het
water gedompeld houdt, weet u verzekerd: dat ben
ik. Een niet geheel ontevreden mens.
U merkt het wel: Liwwadders is niet zomaar een huis-aanhuisblaadje. Liwwadders is op meer dan 120 plaatsen (supermarkten, kantines, sporthallen, wachtkamers en stamtafels)
gratis verkrijgbaar in de gehele gemeente Leeuwarden en ook
daarbuiten. Is-ie op, dan wordt er aangevuld. In enkele Leeuwarder wijken en in het dorp Grou wordt Liwwadders huis aan
huis bezorgd. Ook in Akkrum, Gytsjerk, Hurdegaryp, Oentsjerk
en Stiens is de krant verkrijgbaar.
Bent u als ondernemer geïnteresseerd in een bedrijfsreportage? In een mooi verhaal dat gratis wordt doorgeplaatst op onze goed bezochte website? Neem dan contact met ons op: tel.
058-2133138 of [email protected]
Ook in dit nummer treft u enkele artikelen aan die eerder op
onze websites www.liwwadders.nl en Dossier Liwwadders
verschenen. We vonden ze belangrijk genoeg om ze ook op
papier af te drukken.
Het Stadsblad Liwwadders wordt gemaakt door: André Keikes, Anne de Vries, Aly van der Mark,
Klaas Kasma, Jurgen Straver, Eric Hoekstra, Anton Feddema (vormgeving), Simon van der Woude
(fotografie), Keimp Pijpstra (webbeheer) en Andries Veldman (organisatie en acquisitie). Voor
adverteerders is het van belang om te weten dat we voor het volgende nummer aanschuiven
aan een stamtafel waar we met ondernemers praten over ondernemen en politiek. Ook mag
niet onvermeld blijven dat bepaalde advertentieverkopers van andere bladen misbruik maken
van onze titel. Er is maar één Stadsblad Liwwadders en dat hebt u nu in handen. Een krant die
lezers, middenstanders, vrijwilligers en kunstenaars serieus neemt. Wilt u communiceren met
deze groepen, bel dan naar Andries Veldman (058-2133138)of mail naar [email protected]
4
Klaas K. te L.
liwwadders maart 2017
Verf, behang, vuurwerk en sleutels. Dat zijn de
voornaamste artikelen die bij De Stunthal van Jos Rurenga
aan het Vliet te verkrijgen zijn. ‘Een liter verf van Sikkens of
Flexa staat bij de bouwmarkt voor 20 euro in het schap en
hier voor vijf of zes euro. Het is hetzelfde merk en dezelfde
kwaliteit. Het enige waar je rekening mee moet houden
is: op is op. In dat geval kunnen we de juiste kleur – 50.000
stuks - mengen. Ook dan leveren we de liter voor een
scherpe prijs.’
Door Andries Veldman • Fotografie Simon van der Woude
Handelsmaatschappij De Stunthal staat vooral bekend om de verkoop van verf en van vuurwerk.
Met name het laatste spreekt tot
de verbeelding. Rurenga is een
van de weinige verkopers in Leeuwarden die zich heeft gespecialiseerd in de vuurwerkhandel. ‘Dat
moest ook wel. Na de vuurwerkramp in 2001 in Enschede werd
alles anders, veel strenger. Als je
je aan de regels houdt, dan is er
niks aan de hand.’ Een brief van
de Friese milieuorganisatie Fumo
bevestigt het verhaal. De controleurs die in december langskwamen waren tevreden. Alles was in
orde aan het Vliet.
Natuurlijk zou ik na vier of vijf biertjes ook
kunnen stoppen, maar meestal is het daarvoor te gezellig. Dan moet ik ruimte maken,
zodat de volgende biertjes ook nog passen
en de goede gesprekken, want daarvoor ga
je toch naar een café, kunnen doorgaan.
Nu is dat in een café nooit zo’n probleem,
daar heeft de cafébaas wel voor gezorgd.
Meer bier is meer omzet.
Jos Rurenga (links) en Niels.
‘Ik kan dertig minuten
zelfstandig blussen’
R
urenga investeerde fors om
aan alle eisen te voldoen. ‘Dat
vond ik nodig omdat het in de
laatste weken van december
hier altijd een gezellige happening is.
Ons hele team, dat bestaat uit familie
en vrienden, is dan in touw. Die leven
helemaal naar de laatste weken van
het jaar toe. Ook de klanten die hier
dan komen vinden de sfeer geweldig.
We hebben zelfs een Vuurwerkcafé ingericht, wat wil je nog meer?’
In het pand zijn twee grote bunkers
gebouwd waar het vuurwerk, dat in
China wordt geproduceerd, wordt opgeslagen. Rurenga heeft een vergunning om duizenden kilo’s op te slaan.
‘De wanden zijn twintig centimeter
dik. Het plafond bestaat uit dubbel
gewapend beton. Een sprinklerinstallatie wordt bij een incident automatisch ingeschakeld.’ Onder het pand
bevinden zich de authentieke opslagtanks van distilleerderij Bokma, die in
1970 het pand verliet. Die tanks worden nu gebruikt als wateropslag voor
de blusinstallatie. ‘Toen mijn vader
Tinus het pand van Bokma kocht,
ontdekte hij de ondergrondse tanks.
In die tanks, betegeld en met glas afgewerkt, zat drank opgeslagen. Mijn
vader heeft die tanks toen hij met zijn
bandenbedrijf begon gewoon laten
zitten. Hij heeft ze nooit gebruikt, ze
zaten niemand in de weg. Nu gebruik
ik ze als wateropslag voor 18.000 liter water. Ik kan dertig minuten lang
zelfstandig blussen.’
Ik plas
waar ik wil
Een liter
Sikkens
staat hier
voor vijf
eurootjes
Jos is gezegend met hetzelfde handelsinstinct als zijn vader Tinus en
grootvader Jopie, die op de Bleeklaan een bandenbedrijfje begon.
‘Tinus zag vooral handel in banden en had zijn hoofdkwartier hier
op deze plek aan het Vliet: Ruba
Bandenservice. Met op het laatst
negen vestigingen in de provincie.
Hij ontwikkelde de eerste mobiele
bandenservice, want hij snapte ook
wel dat de boeren niet met hun
trekkers naar de stad zouden komen om een band te laten repareren. Fiats van Jelle Talsma dienden
als servicewagens. ‘In de Fiat van
Jelle Talsma rijden we op banden
van Ruba naar de Monkey Bar’, die
leus herinner ik me van toen ik nog
een jongen was.’
Nu al weer ruim twintig jaar zit Jos
Rurenga in het voormalige bandenbedrijf aan het Zuidvliet. ‘We
begonnen met een importeurschap
van licht en geluid. Toen dat terugliep
en er meer magazijnruimte bij kwam
(het achterste deel hebben we erbij
aangetrokken) pakte ik er wat handel
bij. Ik hanteerde de leus ‘Alles en nog
wat, juh!’ Nou, dan weet je het wel.
Het ging van broeken en kinderfietsjes
tot speelgoed.
De Stunthal verlegde de koers naar
verf. ‘Ik kocht een partijtje uit een
failliete boedel en verkocht de verf
voor discountprijzen. En dat doe ik
nog steeds. Behang is erbij gekomen
en sinds kort het maken van sleutels,
dat zijn artikelen die je niet via het internet bestelt.’ Voor de sleutelservice
heeft Rurenga een aantal hypermoderne apparaten aangeschaft en cursussen gevolgd. ‘We kunnen nu bijna
alle sleutels leveren, ook de meer gecompliceerde autosleutels met startonderbreking. Autodealers rekenen
daar kapitalen voor, wij minder dan
de helft.’
Daarom onderbrak ik het geouwehoer dat ik met
wat vage kennissen had en liep naar het toilet. Heu,
zei ik tegen de persoon die daar al bezig was in de
roestvrijstalen bak overtollige drank te lozen. Terwijl ik naast deze persoon ging staan en mijn gulp
openknoopte, zag ik ineens dat het geen man was.
Het was een vrouw. En ook nog eentje die er verdomd goed uitzag. Ben jij hier niet verkeerd?, vroeg
ik vriendelijk. Niet vriendelijk genoeg overigens,
want ze antwoordde een beetje kort: ik plas waar ik
wil. Bemoei je er niet mee. Ja, maar ze hebben hier
ook een heel leuk damestoilet, zei ik. Daar was het
druk en bovendien als jij hier kunt staan pissen,
waarom zou ik dat dan niet doen? Ineens drong
het tot me door, ze stond rechtop net als ik en het
klaterde ook in de bak aan de andere kant van het
schaamschotje. Maar jullie zitten toch altijd en wij
mannen staan?, stamelde ik een beetje ontzet. Ik
gebruik altijd een plastuitje als ik op stap ben, antwoordde ze. Dan kunnen ook vrouwen staande plassen. Het moet maar eens uit zijn; mannen en vrouwen zijn gelijk. Het vervelende aan jullie toiletten
is alleen dat er nooit afvalbakjes zijn voor maandverband en gebruikte plastuitjes. Misschien moet
je daarvoor dan toch even naar het damestoilet, zei
ik, nog steeds wat overdonderd. Maar als mannen
en vrouwen gelijk zijn, zou ik ook een damestoilet
kunnen binnenstappen. Alleen zou ik er door aanwezige dames meteen uitgegooid worden, zei ik, en
anders wel door de gealarmeerde kroegbaas. Flauwekul, toiletten horen genderneutraal te zijn. Haar
klateren was gestopt, het mijne nog niet. Nou, zei
ik, terwijl ik achter me de kraan van het wasbakje
hoorde, ik heb thuis een genderneutraal toilet,
maar de drie dames waar ik mee samenwoon willen
wel per se dat ik erop ga zitten en niet ervoor blijf
staan. Dat komt omdat jullie mannen van die viezeriken zijn en overal druppelen. Maar jij wilt wel
net als een man zijn, met je plastuit, reageerde ik.
Helemaal niet, het is gewoon gemakkelijk als je op
stap bent om te kunnen plassen zonder de billen
bloot. Nou afknijpen ouwe, dan koop ik een genderneutraal biertje voor je. Ik liep met haar mee, langs
de kennissen waar ik eerder mee had zitten kletsen.
Ik ga even met haar op niveau praten, zei ik in het
voorbijlopen. Na nog veel biertjes en voor haar ook
nog een plastuitje, moesten we eruit omdat het café dicht ging. Was het gezellig, vroeg mijn vrouw
me de volgende ochtend. Jawel, zei ik. Ik ga voortaan ook weer staande pissen. Als je dat maar uit je
hoofd laat, zei ze.
Klaas Kasma, kok in Leeuwarden
(voorheen restaurant Piet Paaltjens)
liwwadders maart 2017
5
Kees van Anken
Andere tijden
Omkijken is niet mijn meest favoriete bezigheid. Desondanks kijk ik graag naar
‘Andere Tijden’. Er valt van te leren. Het onderwerp: Hoog Catharijne in de jaren negentig. Daklozen, verslaafden, de hele rafelrand van de samenleving hield zich op
rond de sporen, in de tunnels en in het winkelgebied. Als argeloze noordeling vond ik
de confrontatie met al dit leed heftig.
Niet veel later ontdekten we ook in Leeuwarden dat er zoiets
als de zelfkant bestond en dat de problemen op straat steeds
zichtbaarder werden.
De Terp kon in die jaren de vraag niet meer aan, de stadsbestuurders in Utrecht evenmin. Burgemeesters, wethouders
en ambtenaren, politie, burgers en hulpverleners, ze hadden het niet zien aankomen. Na de ontkenning, de erkenning: ook in Nederland zijn bedelaars en daklozen en hun
aantal groeit snel.
Prijsvraag
Halverwege de jaren zeventig fotografeerde Wim de Vries deze zorgelijk kijkende kinderen in de Leeuwarder Prinsentuin.
Was het pose? Of hadden ze het echt moeilijk? Een vraag die hem nog lang bezighield. Binnenkort onthult Liwwadders
misschien het mysterie van deze plaat.
Uw reactie zien we graag tegemoet. Mail naar [email protected] of stuur een
analoog berichtje naar Stadsblad Liwwadders, M.H. Trompstraat 8, 8921 GH Leeuwarden.
Het verhaal achter de foto in het vorige nummer was niet al te ingewikkeld. Velen herkenden hierin Visser, de vader van de latere tv-persoonlijkheid Auke Visser, bijgenaamd Auke
de Sloper. De foto deed Frans Jansen terugverlangen naar zijn biljartcapriolen in hotel De
Bleek aan de Bleeklaan. Jansen: ‘De foto van Visser doet me denken aan de biljartavonden
in De Bleek, waar we in de jaren zeventig op donderdagavond speelden. Op die avonden
kwam Auke Visser naar het hotel, hij woonde destijds in Amsterdam, om er te logeren en
zijn vader de volgende ochtend bij te staan op de vrijdagmarkt. We mochten altijd graag
luisteren naar de (sterke) verhalen van Visser.’
De navrante schets over de ‘onderwereld’ in de tunnel onder
Hoog Catharijne laat zien dat er best iets aan te doen is en
dat wegjagen en repressie niet helpt. Echte oplossingen bestaan uit het bieden van onderdak of eigenlijk gewoon goede huisvesting. In Utrecht kwamen hostels en de tunnel kon
worden gesloten zonder dat de problemen elders in de stad
weer opdoken. In Leeuwarden werd de opvang uitgebreid,
kwamen er pensions en werd zwaar ingezet op preventie en
woonbegeleiding. En zie daar: binnen tien jaar was er een
effectief programma en daalde het aantal daklozen en verslaafden. Het proces ging gepaard met veel rumoer en weerstand. Locaties bleken moeilijk te vinden en de angst voor
overlast en gedoe was groot.
Ooit zat ik met de toenmalige wethouder een bijeenkomst
voor die zo uit de hand liep dat we besloten op te stappen,
een fatsoenlijk gesprek was niet mogelijk. Maar de rust is
weergekeerd en de overlast bleef tot een minimum beperkt.
Ik schrik dan ook als ik hoor dat de opvang in Leeuwarden
moet gaan snijden in haar begeleiding. Ik raak gealarmeerd
als ik merk dat er steeds meer jongeren dakloos raken.
Het CBS becijferd dat er minimaal 12.500 zwerfjongeren zijn
en nog eens 66.000 jongeren administratief zoek.
We waren aardig op weg, maar door de crisis is overal op bezuinigd en zijn weer meer mensen in de problemen gekomen. Goede zorg is duur, maar nooit te duur als het erger
voorkomt.
De beste en bewezen aanpak is om mensen die dakloos zijn,
verward, in de problemen zitten en met schulden te kampen hebben, per direct en met voorrang te helpen. Bied huisvesting, saneer schulden en begeleid mensen naar werk en
een zinvol bestaan en hou op met naar elkaar te (ver)wijzen.
Ik las een prachtig verhaal over de zorgverzekeraar CZ. Die
gaat 250 Haagse probleemgezinnen helpen met het saneren van schulden. Direct en zonder rompslomp. Een mooi
voorbeeld dat navolging verdient. Zo simpel kan het zijn;
De Friesland hoeft het alleen maar te kopiëren. Het kost de
zorgverzekeraar in Den Haag 1,3 miljoen euro. Dat is een
fractie van de winst die zorgverzekeraars nog steeds maken
en het is een mooi begin van nieuwe solidariteit.
Bezoek onze website
www.liwwadders.nl
en bekijk de mogelijkheden onder de knop
Doe mee, doneer!
6
liwwadders maart 2017
Bosgraaf
(4)
Tijd voor een nieuwe aflevering over de koopman in auto's, keukens, wasmachines, vaatwassers, boten en caravans
L
Liwwadders
Door Andries Veldman • Fotografie Simon van der Woude
‘Dy frijheid sat der al in toen ik met
Lammert met bloemen achter de
Hema ston. Dan was het: bloemen halen op de veiling aan de
Huizumerlaan, en hup, snel naar
de kraam op het Wilhelminaplein.
Je moesten om negen uur die klep
open hewwe. Dat was nyt anders.
Dat was fliege en drave. Je sudden
ut der noch warm fan krije.’
Gerrit (links) en Henkie
V
anmorgen waren de
twee nog de hort op
geweest. Eerst een
keukentje bezorgen
in Kollumerpomp
en daarna direct door naar Heerenveen, waar een moeder met
drie kinderen verblijd werd met
een wasmachine. ‘Jammer dat we
dêr su weer naartoe mutte. Se belde krekt. Ut ding doët ut nyt. Hier
doet ‘ie ut foar 100 procent, en
daar krije se em nyt an ‘e gang.’
De twee zuchten even, maar de
calamiteit wordt snel opgelost.
‘We brenge der even so frolek
un andere machine hene.’ De
vrijheid van handelen zullen ze
nimmer opgeven. Dan de deur van
de nieuwe hal maar even op slot.
De twee zijn maar wat ingenomen met hun A-locatie aan de
spiksplinternieuwe invalsweg
van het westen naar de binnenstad. Wie had dat ooit gedacht
dat de twee handelsmannen zo
prominent aan de (bijna) prestigieuze Marshallweg zouden belanden? Gerrit begint te lachen.
‘Mooi nyt? Dit is een machtige
lokaasie. Mut je us siën hoefeul
rúmte wij hier hewwe. De hannel
is nou noch un bitsje stil, die
leit noch op ‘e kont, maar daar
komst straks wel verandering in.
De mannen binnen foar de deur
mooi an ut asfalteren en an de
oprit bij ut fiadukt wurdt oek
hard werkt.’ Noem het gewoon
voortschrijdend inzicht. De eerdere locaties op achteraf gelegen
terreinen zijn al bijna vergeten.
Hier aan de Marshallweg zal het
gaan gebeuren. De tientallen wasmachines en gebruikte keukens
staan al in rijen opgesteld. In de
loods achter de showroom staan
Handelscentrum
Leeuwarden
Is ’t nyt mooi?
Wat
mut dit
oplevere?
Seat en Chrysler (cabrio) klaar
voor de verkoop. Even verderop
is het knutselhok van Gerrit, die
de opgelapte machines voor de
laatste bewerking doorschuift
naar het afwerkhok van Henkie.
Hier staat, naast de werkkast
compleet met kalender met blote
voor de stalling van gebruikte
vrouw, ook nog een rookoven
opgesteld voor eventuele paling- auto’s. In een deel van de loods
liefhebbers.
hebben de Leeuwarders hun
caravans en campers gestald.
Achter de loodsen van het voor‘Wille se der vanaf, dan kenne wij
malige Brouwers Stalinrichting
se foar een kleine commissie op
is nog een half voetbalveld over
oanse veilingsite plaatse. De site
waarmee goederen geveild gaan
worden is binnenkort operationeel.’
De handelsmaatschappij van
Bosgraaf bestaat uit een autopoetsbedrijf, autoverkoop, keukencentrum en veilingsite. ‘En
dat allemaal onder de noemer
Handelscentrum Leeuwarden.
Is ‘t nyt mooi? De gemeente
is al geweest en keek op van
alle bedrijvigheid. Se fonnen ut
maar wat mooi. Ut lykt dat der
tegenwoordech heel wat ken in
Liwwadden, oek foar de gewoane
man.’ Bosgraaf ziet zijn wereldlocatie zelfs uitgebreid met andere
bedrijvigheid, misschien wel een
restaurantje. ‘Dat su toch mooi
weze as je hier een útsmitertsje
bakke kenne? De mogelekheden
binne der wel. Oek fan de veilingsite verwacht ik feul. Ik sal
oanse notaris Noppert inskakele.
Die vindt dit oek mooi. Die belde
oans altyd bij un ontrúming.
Kom even langs, zei hij dan, ik
zit er tot de oren in. Wat mut dit
oplevere?’
Door Andries Veldman
Ik kan zelfs genieten van de aanstaande
vakanties van anderen. Zo volg ik op
Facebook altijd de vakanties van AD
FAHNER. Een genot voor de thuisblijver.
Ook hier doet die hele vakantie er niet
toe. Want zo leuk als Ad het op vakantie
in het buitenland heeft, daar geloof ik
helemaal niks van. De vakantie lijkt bij
Ad, als een van de weinigen, de voorpret
te overstijgen. Op Facebook lijkt alles
hem te lukken. De caravan is prima de
luxe gepoetst en staat altijd op de mooiste plekjes. Hij ontbijt iedere morgen
met de fijnste croissants. Nooit heeft
Ad een lekke band of een aangebrand
speklapje in de pan. Hij kan volgens
mij zo in het programma Dat Kan Niet
Waar Zijn.
Nee, geef mij de voorpret maar. Als ik
het goed heb begrepen, dan vormen
grote poppen die allerlei capriolen uithalen een van de belangrijkste onderdelen van Culturele Hoofdstad. Je moet er
maar opkomen. Het zijn Franse poppen
en dat maakt het verlangen naar het
feest alleen maar groter.
De grote poppen die naar Leeuwarden
komen hebben ruimte nodig en daarom is het maar goed dat de bomen op
de Nieuwestad verdwijnen. Als u goed
naar die bomen kijkt, dan snapt u ook
wel dat die gekapt gaan worden. De
bomen die eens als visitekaartje voor
de binnenstad golden, zijn in de loop
der jaren gedegradeerd tot armaturen
van feestverlichting. Dat heeft ze geen
goed gedaan. Het zijn scharminkels
met afgeknapte takken en kruinen
die er dof bij staan. Misschien moet
raadslid KLAAS ZWART, die het groen
op het Wilhelminaplein nauwlettend
in de gaten houdt, hier nog eens goed
naar kijken. Er was voor deze bomenellende gewaarschuwd, net als voor
de teloorgang van de kastanjes op de
Harlingerstraatweg, maar ik begrijp
ook wel dat je niet op alle raadgevingen in kunt gaan. Je zou denken dat,
wanneer je wethouder bent van én
feestverlichting én groen, dit dan beter
te regelen was geweest, maar verplaats
je eens in de bestuurder. We zijn niet
allemaal zoals Ad Fahner. Je moet als
wethouder nou eenmaal prioriteiten
stellen. De combinatie van een vlekkeloze uitvoering van het een en het ander is in Leeuwarden niet één twee
drie te realiseren. Dus nemen we nu
afscheid van de bomen en verwelkomen we de zwaaiende en zwierige
poppen.
Se
make
mij
de pis
niet
lauw
Ondanks mijn twijfels begin
ik al een beetje zin te krijgen
in het grote evenement Leeuwarden Culturele Hoofdstad
van Europa. Eigenlijk kan ik
bijna niet wachten. Dat komt,
denk ik, omdat, nu het programma nog niet bekend is,
ik onwillekeurig aan het fantaseren ben geslagen. Het is
vergelijkbaar met de voorpret
voor de grote vakantie. En
laten we wel wezen: de voorpret is vaak mooier dan de
vakantie zelf. Die vakantie is
eigenlijk bijzaak. Je verwacht
er altijd veel van en als het
anders uitpakt, dan red je je
daar ook wel mee. Maar die
voorpret pakken ze je niet
meer af.
liwwadders maart 2017
Over die grote poppen heb ik overigens
niets in het bidbook gelezen. Wat voor
boek? Het bidbook, het grote plan,
waardoor we in september 2013 werden
uitverkoren als Culturele Hoofdstad in
2018. Maar, hoor ik u zeggen, daar stond
wel meer in wat we toch niet zullen krijgen, dingen waar straks vergeefs naar
zullen zoeken. Er zal een groot beroep
gedaan worden op onze fantasie. Er is
tussen 2013 en 2018 veel vergaderd, dus
we mogen aannemen dat alles op zijn
pootjes terecht komt.
Nu we het over vergaderen hebben: Ik
denk dat het duo SIETSKE POEPJES en
SJOERD FEITSMA van zich zullen laten
spreken. Wethouder Feitsma is de man
die in Leeuwarden bibliotheken sluit
en gedeputeerde Poepjes is onder meer
druk doende met het uitrollen van het
internet op het platteland en het lekke
aquaduct onder het Van Harinxmakanaal.
Laatst zag ik ze beiden bezig in Appelscha,
waar onder toezicht van een schoolklas
een bord werd onthuld. Je kunt veel
zeggen van deze twee bestuurders maar
dat deden ze toch maar weer goed. Ook
dat ze die kinderen steeds maar weer
opgetrommeld krijgen, stelt mij gerust.
Dat het allemaal niet lukt met de
landschapskunst, de orkesten die de
grutto’s tot in Afrika zouden volgen en
loeiende koeien die Canadese boeren
heimwee zouden moeten bezorgen,
vind ik geen probleem. Van mij mag
het feest beginnen. Hoe het feest ook
gaat heten: LF2018, CH2018, KH 2018,
dat zal mij allemaal worst zijn. Nu we
het toch over worst hebben; ik hoop
wel dat de inwendige mens voldoende
aan zijn trekken komt. Tijdens het
jaarlijkse Befrijdingsfestival (het Friese
Frij in de titel is voor de subsidie) staan
de karren van Farmfrites in rotten van
tien opgesteld en zijn de worstverkopers in even zo grote getale aanwezig.
Ik verwacht dat tijdens ons culturele
feest dit wederom het geval zal zijn.
Burgemeester CRONE heeft al aangegeven niet van een feest met een grote C te
houden, dus ik mag aannemen, dat het
een feest wordt met een grote F van Frites of W van Worst. Stel mij op dit punt
niet teleur. Ik ga voor de F van Frites en
de W van worst en natuurlijk voor het
evenement met de poppen.
En nog even over de voorpret: dat evenement kan mij niet lang genoeg uitgesteld worden.
Wilt u dit journalistieke initiatief steunen? Bezoek dan onze website
www.liwwadders.nl en bekijk de mogelijkheden onder de knop
Doe mee, doneer!
7
Koepeltheater
Leeuwarden
‘Over het Koepeltheater, de voormalige Koepelkerk, ben ik tevreden. De reacties van de bezoekers
zijn hartverwarmend. Veel bezoekers van onze concerten komen
voor het eerst over de vloer en zijn
direct geïmponeerd over de zaal,
de akoestiek en de aankleding van
de historische ruimte.’
Eigenaar Tjalling Rollema van het
Koepeltheater is ingenomen met zijn
nieuwste investering. Nadat hij het
gebouw Emmastate (het voormalige PEB-gebouw) aan de Emmakade
transformeerde in een goedlopend
bedrijvenverzamelgebouw zette hij,
met zijn vrouw, de tanden in het
voormalige gereformeerde kerkgebouw aan de Vredeman de Vriesstraat. ‘Het was een stevige opgave
om dit gebouw weer bij de tijd te
krijgen. We hebben behoorlijk geïnvesteerd in de buitenkant en vooral
ook in de historische glas-in-loodramen. Het staat er nu weer als een
pronkjuweel bij.’
Het Koepeltheater zal naam moeten
krijgen door de concerten die op een
laagdrempelige wijze worden aangeboden. Rollema: ‘Het gebouw is
geschikt gemaakt voor vergaderingen, congressen en voor particuliere
verhuur. De concerten moeten het
gebouw een gezicht geven. Dan krijg
je mensen over de vloer die zeggen:
hé, hier zou ik mijn feestje ook wel
eens willen geven.’
Tot verrassing van velen trad onlangs
het Rosenberg Trio op in het Koepeltheater. Ook over het optreden
van The Ramblers werd in de stad al
druk gesproken. Rollema: ‘We houden
hier wel van een beetje actie. Het is
heerlijk om die oude namen, het zijn
overigens nog steeds toppers, op ons
podium te hebben staan.’
Op de ingeslagen weg gaat het
Koepeltheater voort. Rollema: ‘Hier
en daar zal er nog wat aan het programma worden geschaafd, maar de
basis is gelegd.’ Op 18 februari is Wibi
Soerjadi te gast in het Koepeltheater
en op 11 april de Gregorian Voices.
Informatie: [email protected]
of via 06-53217417
8
De langverwachte overzichtstentoonstelling van het werk van Alma Tadema in
het Fries Museum haalde binnen een maand vijftigduizend bezoekers. Dat zijn er
evenveel als vroeger in een heel jaar. Hoeveel zullen het er in totaal worden? Is die
kaskraker-benadering wel duurzaam en bepalen hoge bezoekersaantallen of een
museum van waarde is?
liwwadders maart 2017
Museumblockbusters:
kunst in greep van
de marketing
uniek
subliem
briljant
Nog niet zo lang geleden konden wij als Europeanen nog lachen om die rare Amerikanen:
want die ‘deden Europa’ in een week. ‘It’s Tuesday, so this must be Belgium’, van die dingen.
Maar sinds we hier ook allemaal Amerikaantjes zijn geworden, doen we het nauwelijks
meer anders. We willen overal even ‘geweest zijn’, maken dan snel een selfie en voort maar
weer. Met de foto als bewijs op zak. Maar wat blijft je op die manier bij?
Door André Keikes • Illustratie Anton Feddema
H
et doet er ook niet meer zo
veel toe of een meubel / een
krantenartikel / een televisieprogramma / een kledingstuk kwaliteit bieden, als de
spullen maar worden ‘gevreten’. Slechte,
goedkope meubels, niksige krantenartikelen of -bijlages, tv-programma’s die
gemaakt zijn zonder enige inspiratie of
kledingstukken waar binnen een maand
de gaten in vallen, doen het allemaal goed
voor de omzet. Ze zijn goedkoop, ze geven
de klanten instant-bevrediging en dan kijken we alweer uit naar de volgende ronde.
Hoe halen we in korte tijd zo veel mogelijk
bezoekers binnen, is de museumvariant
op deze tendens. Niet dat de mega-tentoonstellingen per definitie slecht werk
tonen, maar het werk lijkt in zulke
presentaties wel gedegradeerd van doel
naar middel. Voorop staat het te halen
bezoekersrecord. Waar dat mee gebeurt is
een tweede. Ondernemerschap
Het zogeheten Blockbusterfonds, in 2012
opgericht door de VandenEnde Foundation van musicalkoning Joop Van den
Ende, samen met het Prins Bernhard
Cultuurfonds, het VSBfonds en de BankGiro Loterij, heeft zich ten doel gesteld
zulke grote tentoonstellingen mogelijk
te maken en cultureel ondernemerschap
te bevorderen. Er zijn meer van dergelijke
initiatieven. Ook de Turing Foundation
van TomTom-oprichter Pieter Geelen betaalt sinds 2006 ruimhartig mee aan
omvangrijke culturele presentaties. Alma
Tadema bijvoorbeeld, maar ook het Oranjewoud Festival.
Al die miljoenen leverden de afgelopen
jaren talrijke imposante manifestaties
op die honderdduizenden bezoekers
trokken, mensen die daarvóór misschien
zelden of nooit een museum of theater
bezochten. Marketing doet z’n werk effectief, en dus denken velen al snel dat ze
iets missen als ze niet gaan. Het verklaart
de lange rijen voor de kassa’s, de talloze
online-boekingen en het rumoer in de
media: allemachtig, wat een drukte. Wat
vervolgens weer anderen activeert om
langs te komen.
Musea zijn door deze ontwikkeling deel
gaan uitmaken van een circuit van ‘events’,
gezellig tussen dierentuinen, pretparken,
shopping malls, muziekfestivals en dagen
vol drijvende zeilschepen. Elk weekend
wat anders te doen, maar god, wat is het
hier vol. Subliem
Of deze massaal bezochte manifestaties
de bezoekers echte belangstelling, of
mooier, liefde voor (beeldende) kunst
bijbrengen, valt te betwijfelen. Nog los van
de vraag of je tussen al die scharrelende
lijven wel een ongestoorde blik kunt
werpen op het werk dat overal als ‘uniek’,
‘subliem’ of ‘briljant’ wordt aangeprezen,
is het ook hoogst onzeker of er op zulke
plekken überhaupt spreekwoordelijke
vonken overspringen. Een bezoek aan
zo’n tentoonstelling is wel gezellig en ook
‘veilig’, want iedereen is er geweest, dus
kan niemand je je goede smaak betwisten.
Het zet museumdirecties en conservatoren ertoe aan ook voor ‘veilig’ te gaan.
Slechts het van tevoren gegarandeerd
succesrijke wordt nog getoond. Commercieel denkende sponsors en angstige
overheden durven ook niet meer verder
te kijken. Er hangt namelijk te veel van af.
De toeristische branche, plaatselijke winkeliers en galeries, ze denken allemaal
aan geld. Kunst is slechts het middel. En
de oude Tadema, eertijds ook niet vies van
een commerciële streek, kan daar goed
bij helpen. We zullen in de toekomst dus
waarschijnlijk steeds vaker mega-tentoonstellingen zien rond ‘oude meesters’,
want daar hebben we ontzag voor. Zelfs
Matthijs van Nieuwkerk valt even eerbiedig stil als een deskundige fluisterend
aangeeft hoe uniek het magistrale oeuvre
is dat vanaf nu te bezoeken is.
Maar wat als de oude meesters op zijn?
Na Alma Tadema, hebben we in Leeuwarden Mata Hari en Maurits Escher nog,
maar dan? In hedendaagse Friezen wordt
weinig tot niet geïnvesteerd, zodat we
over een tijdje geen nieuwe oude meesters
meer zullen hebben. Voor grotere musea,
die niet voor een regionale beperking
kiezen, is er meer speelruimte, maar die
aanpak wordt ook niet overal begrepen.
Dat het Groninger Museum, vanuit de
Randstad bezien toch ook een regionaal
museum, een grote Rodin-tentoonstelling
heeft, verbaasde Sandra Smets in de NRC
onlangs zeer. Groningen is de enige Europese bestemming, schreef ze, en Rodin
heeft nog niet eens een kopje thee gedronken in Groningen. Met andere woorden:
wat een regionale pretentie.
Voetbal
Wat er in de museumwereld gebeurt, is
wel enigszins te vergelijken met het betaald voetbal. De groten worden groter en
de kleintjes worden gaandeweg gemarginaliseerd. En zoals Cambuur geen Bayern
is, domweg omdat de budgetten te zeer
verschillen, zo zal het Fries Museum, laat
staan de kleinere Friese musea, steeds
verder achterop raken bij Rijksmuseum,
Stedelijk of Boijmans van Beuningen. En
zelfs die grotere, landelijke spelers zullen
alle moeite hebben om internationaal te
blijven meetellen. Alles draait om steeds
grotere budgetten.
Maar er is ook kritiek op dat organisatiegeweld. Blockbustertentoonstellingen zijn namelijk niet voor alle musea
haalbaar, want ze zijn niet alleen extreem
duur, ze vereisen ook een tijdrovende
organisatie. De risico’s zijn dan ook
enorm. Verder moeten musea die deze
koers varen zelf al beschikken over enkele
topstukken als onderhandelings- en
ruilmateriaal voor een tentoonstellingstoernee. Maar welke aandacht is er
intern en extern dan nog voor de vaste
collecties of minder in het oog springende
kunstenaars? Het Stedelijk Museum in
Amsterdam kent al het verschijnsel dat de
blockbusters prima scoren, maar dat het
in de rest van het (nieuwe) gebouw vaak
griezelig stil is. De nieuwsgierigheid van het publiek om
een nieuw gebouw te bekijken – daar weten Museum Belvédère in Oranjewoud en
het Fries Museum inmiddels alles van – is
korte tijd van groot belang, maar na een à
twee jaar voorbij. Dan gaat het weer geheel
om de inhoud. En als de belangstelling
daarvoor tegenvalt, dreigen moeizame
tijden, waarschuwt de Britse museumdeskundige James Bradburne. Het niet
terugverdienen van geïnvesteerd nieuwbouwgeld kan een gloednieuw museum
gemakkelijk de das omdoen. Bradburne
ziet ook blockbusters als een gevaar: ze
verhullen de malaise in de sector en doen
afbreuk aan de bezoekerservaring. Mensen komen op den duur alleen nog naar de
toppresentaties, ze kijken oppervlakkiger,
blijven korter en daarmee sterft de rest
van het museum af. Bijkomend risico is het mogelijk opwaarderen van kunstenaars of kunstperiodes
puur en alleen om nieuwe blockbusters te
kunnen organiseren. Met veel marketinggejubel is immers van iedere middelmatige kunstenaar of stroming uiteindelijk
wel een hit te maken.
Brak gevoel
De Amerikaanse kunsthistoricus Emilie
Gordenker, sinds 2008 directeur van het
Mauritshuis, is ook niet opgetogen over
het blockbusterverschijnsel. Het publiekssucces van grote tentoonstellingen laat
museumdirecties en -personeel vaak
achter met een brak gevoel, liet ze eens
weten. Ze wenst meer duurzaamheid in de
vorm van grotere aandacht voor serieuze
herhaalbezoekers van de vaste collectie.
Dat put ook de organisatie niet uit, zoals
bij blockbusters vaak het geval is.
Voor ander beleid is ook een andere houding van de overheid nodig. Die eist van
gesubsidieerde kunstinstellingen namelijk vaak een minimum aantal bezoekers.
Waarmee de carrousel steeds sneller gaat
draaien en het wachten is op de eerste
faillissementen.
Hoe het ook kan, laten het Natuurmuseum en Princessehof in Leeuwarden
geregeld zien. Kleinere tentoonstellingen
met opmerkelijke thema’s, blijken heel
goed in staat om ook aanzienlijke aantallen bezoekers te vinden. ‘Animal Inside
Out’ van het Natuurmuseum haalde in
2015 bijna honderdduizend bezoekers en
keramiekmuseum Princessehof geeft een
op het eerste gezicht misschien niet al te
opwindende specialisatie een prikkelende
invulling met de tentoonstelling Sexy
Ceramics (nog tot en met 9 juli 2017). Die
musea nemen hiervoor aanzienlijk minder financiële risico’s dan collega-instituten voor blockbusters, terwijl er toch grote
groepen bezoekers worden aangesproken.
Die krijgen daar bovendien wél alle kans
om rustig rond te kijken en er ‘iets van
mee te nemen’. Door Andries Veldman • Fotografie Simon van der Woude
liwwadders maart 2017
9
Beeldhouwer Karianne Krabbendam
‘Ik heb er bijna vat op dat mijn
keramiekbeelden niet steeds
mislukken. Na tweeënhalf
jaar snap ik het een beetje.’
Beeldhouwer Karianne Krabbendam maakt monumentale
beelden. De laatste jaren legt
ze zich vooral toe op keramiek.
‘Waarom? Het is handiger om
te exposeren. Het is minder
zwaar werk. Maar terwijl ik
daarmee bezig was, stond er
wel een grote steen naar mij te
lonken.’
‘Er zit zielskracht
in iedere slag’
In haar bedrijfsloods op het bedrijventerrein De Hemrik staan tientallen beelden gehakt uit Portugees
en Italiaans marmer. Sommigen zijn
meer dan manshoog. Met hamer en
puntbeitel zijn de beelden, voornamelijk abstracte vrouwenfiguren,
ontstaan.
Hoewel ze zich niet wil vergelijken
met Michelangelo, haalt ze een
uitspraak van dit multitalent aan:
‘Het beeld zit al in de steen. Je moet
het er alleen nog uithalen. Zo zie
ik het ook.’ Zo ging het ook met de
lonkende steen in haar loods. Het
beeld moest er eens van komen. ‘Ik
zie het beeld erin. Je hakt steen weg
en er ontstaat vorm. Mijn vorm is
stromend, die loopt door. Dat is mijn
stijl. Er zit zielskracht in iedere slag,
daarom is het beeldhouwen ook zo
spannend.’
Wie haar beelden bekijkt, vraagt
zich af waarom bijvoorbeeld de
Liggende Nymphe niet allang is
aangeschaft door een particulier
met een mooie tuin. ‘Ik snap het
ook niet’, zegt Krabbendam, die
af en toe uit promotionele overwegingen een werkstuk aan een
instelling schenkt. Zo mocht het
ziekenhuis MCL twee beelden van
haar ontvangen (het ziekenhuis
kocht ook twee aan) en behoort ook
het fraaie tentoonstellingscomplex
Beelden aan Zee in Scheveningen
tot de gelukkigen. Tot stijgende
verkopen heeft de promoactie van
de beeldhouwer nog niet geleid.
Ook het nu al vermaarde museale
complex Voorlinden bij Wassenaar
is op de hoogte gesteld van de
werkzaamheden van de Leeuwarder kunstenaar. Zelf zegt ze: ‘Mijn
eerste liefde is werken. Ik hou niet
van zelfpromotie. Dat stuit me
tegen de borst. Ik vind het weerzinwekkend. Iemand anders moet iets
van mijn werk vinden en er iets over
zeggen.’ Dat deed kunsthistoricus
Huub Mous en hup, daar stond ze
met haar werken in Kunsthuis Loof
in Jubbega van Annemee, Yolanda
en Age Hartsuiker.
Van haar Haagse stiefvader mocht
de scholiere, die dolende was, iets
doen met beeldende kunst. ‘Er
kwam destijds een pottenbakker
bij ons over de vloer. Ik zat in een
periode dat ik alles afschuwelijk
vond. Je moet dan echt tegen iets
aanlopen en dat bleek dat werk van
die pottenbakker te zijn. Het was
iets van: ja, daar voel ik iets mee.
Op de Koninklijke Academie in Den
Haag werd al snel vastgesteld dat
het fanatisme van Krabbendam een
forse tree hoger op de kunstladder
verdiende. Ze ging naar de Rijksacademie voor Beeldende Kunst
in Amsterdam, een instituut waar
plaats is voor slechts een handjevol
kunstenaars: de allerbeste. Professor
Piet Essen zei eens “die Krabbendam
heeft iets eigenaardigs”, en ik dacht:
verdomme, dat heb ik weer! Terwijl
hij het juist positief bedoelde.’
Leeuwarden kent Karianne Krabbendam van het beeld van Betje
Cohen dat in de Nieuwe Hollanderdijk bij de spoorwegovergang staat.
In Grou staat haar beeld In de Zon
bij het Theehuis. Ze constateert dat
het beeld in de openbare ruimte tegenwoordig op een andere manier
wordt gewaardeerd. ‘Vroeger wilde
ieder dorp een beeld. De beeldhouwer werd grote vrijheid gegund. Nu
wil men een beeld met een sociaal
verhaal, of er moet iets praktisch als
een bankje bij.’ Jaloers is ze op de
vrijheid van de Italiaanse beeldhouwer Marino Marini. ‘Zijn ruiters te
paard, in ongewone opstellingen,
zijn geweldig.’
Op haar 27ste kwam Karianne Krabbendam van Amsterdam, waar ze
in een huisje op een rangeerterrein
woonde, naar Friesland. ‘Ik wilde
buiten wonen en mijn Friese bloed
ontdekken. Oma van vaders kant
kwam hier vandaan. Toen we naar
Friesland reden en ik over de Afsluitdijk de besneeuwde boerderijen in
een vloeiende lijn op zag gaan in de
grond waarop ze stonden, wist ik
het meteen: hier hoor ik.’ Een woudhuisje in Mûnein werd haar eerste
optrekje in de provincie.
Na veertig jaar met steen te hebben
gewerkt is haar aandacht nu deels
verschoven naar keramiek. Bij steen
heb je massa, bij klei begin je met
niks. Ik kan die beelden nu zelf tillen
zonder er een kraan bij te halen. Ik
heb mijn werk altijd als een tijger
verdedigd. In deze loods werk ik
iedere dag van elf uur ‘s ochtends
tot vier uur ‘s middags. Dan ben ik
ook leeg. Dan is het op en zie ik ook
niks meer.’
Wilt u dit journalistieke
initiatief steunen? Bezoek
dan onze website www.
liwwadders.nl en bekijk
de mogelijkheden onder
de knop Doe mee, doneer!
10
liwwadders maart 2017
Door Ale de Boer
Onno Hoes en
Ferd Crone
Een taskforce onder leiding van
Onno Hoes, u weet wel, de in
opspraak geraakte voormalige
burgemeester van Maastricht en
VVD-boegbeeld. Ten val gekomen
door rare streken en fratsen, net
als de liberale kameraden
Opstelten, Teeven, Van Miltenburg en Van der Steur. De Limburgse staatssecretaris Weekers
moesten we al eerder missen.
Dan hebben we ook nog de
voormalige Noord-Hollandse
gedeputeerde Hooijmaijers, die
zelfs achter de tralies raakte. Het
uit Amsterdam naar Den Haag
gehaalde politieke wonderkind
Wiebes staat nu op de wip: hij zou
de belastingdienst hervormen,
maar deze dienst blijkt - zo heeft
een degelijk onderzoek aan het
licht gebracht - door toedoen van
de plannetjes van Wiebes nu op
sterven na dood. Net zoiets als de
nationale politie, ook een
speerpunt in het VVD-beleid.
In het licht van al deze calamiteiten blijft de VVD het in de peilingen verwonderlijk goed doen.
Kan het zijn dat de aanhang
van deze partij grotendeels uit
verwarde personen bestaat? Dat
sluit wel aan bij de boodschap
van de onderzoeker Koekkoek.
Koekkoek heeft uitgevonden dat
er onder het begrip ‘verwarde
personen’ uiteenlopende menselijke aberraties op dezelfde hoop
worden gegooid. Zijn we niet
allen zo nu en dan of, als het zo
uitkomt, redelijk verward? Aan
de andere kant: is het onderzoek
van Koekkoek wel voldoende op
In de Leeuwarder politiek
volgen schokkende gebeurtenissen
elkaar bliksemsnel op
Verwarde
personen
terend vogelreservaat ten behoeve
van de weidevogels. Weidevogels
die inmiddels in Friesland bijna
het loodje hebben gelegd.
Tot er Europees subsidie kwam
voor een bos. Op een plaats die
Het wordt met de dag moeilijker. Ons is verteld dat al enige tijd de hoedaar niet erg geschikt voor was.
veelheid verwarde personen sterk toeneemt. Allerlei instanties – zoals de
Er was van het begin af aan
duidelijk voor gewaarschuwd. De
politie – melden dat. Ook onze eigen burgemeester Crone is alert.
landschapsarchitect Appelman,
Er schijnt al een ‘taskforce’ voor in het leven te zijn geroepen.
de Leeuwarder wethouder (het
zou best nog eens Jannie Vlietstra
zijn waarheidsgehalte getoetst?
van Gemeentebelangen het. Met vertrouwen op. Er vertrokken uit- (PvdA) geweest kunnen zijn) en
Ook in de wetenschap ritselt het de vraag: hoe handelden onze
eindelijk directeuren met gehei- de raad - ze luisterden alleen
van de vreemde kostgangers van wethouders, en wat deden we
me regelingen. De wethouders
naar zichzelf. Nu na twintig jaar
onze lieve Heer. Koekkoek kan de zelf als raad? Belangrijk element Feitsma en Ekhart bleven bijna
geeft men eindelijk toe dat de
bevindingen bijvoorbeeld – ernatuurlijk: klopte het wat onze
als enigen achter de RvC staan en waterhuishouding in grote delen
gens in een universiteitskamertje wethouders ons bij verschillende manipuleerden zodanig, dat voor van dit gebied niet bevorderlijk
- samen met de beruchte Stapel
gelegenheden vertelden of schre- de OR nadelige informatie in
is voor een gezond bos. Baggeren
hebben verzonnen. Via Facebook ven, of juist niet? In 2016 werd
de Leeuwarder Courant terecht
van de Kalkvaart dus, in de hoop
dat het dan beter gaat. De wijk
heb je daar in no time een hype
deze kwestie met regelmaat aan
kwam. Ze droegen verder vooral
Bilgaard zal blij zijn met het bagmee gecreëerd.
de orde gesteld door Jan van Olfsteentjes bij tot de geheimhoufen (Verenigd Links), die niet moe ding. Hoe en waarom, het is tot
gerdepot: het is maar hoe je het
Stel je voor dat de taskforce
werd vragen te stellen. Vragen
op dit moment een groot raadsel. presenteert. En Diks zal binnenvan Onno Hoes moet worden
die gewoonlijk door de wethouOnderzoek is dus geboden. Maar kort, bij de start, vast weer haar
opgeheven wegens gebrek aan
ders (Feitsma en Ekhart van de
PvdA, PAL/GroenLinks en CDA
ecologische laarsafdruk plaatsen.
bewijs. Staat onze Ferd Crone
PvdA) werden beantwoord op een blijven zich met hand en tand
Goede onderzoeksvraag is hier:
ook weer voor paal. Kortom: de
manier die weinig adequaat was. daartegen verzetten. Tot schade
wie waren/zijn verantwoordelijk
grote, moderne, misschien wel
Die stuurden hem en de anderen van de lokale democratie. Het zal voor de planningsfouten bij de
postmoderne vraag: hoe zit het
lekker het bos in.
ze nog duur komen te staan.
aanleg van het Leeuwarder Bos
allemaal, wat is waar, en wat
en voor de daaruit voortvloeidoen we eraan?
De Raad van Commissarisssen
ende omvangrijke reparatieve
Nieuwe attractie:
(RvC) van Caparis, onder leiding
werkzaamheden die sindsdien
van Robert Veenstra (degenen die baggerdepot Diks
moesten worden ondernomen.
in Leeuwarder Bos Wat waren de kosten hiervan, en
Caparis : wel of
hem benoemden konden allen
geen doofpot
weten dat ze hiermee ellende
Daar staat wat tegenover - zoals u zijn die mogelijk nog te verhalen
Dat speelt ook levensgroot in
binnenhaalden. Dit roept al weer weet, zoeken we graag de positie- op de verantwoordelijke persode Leeuwarder gemeenteraad.
een eenvoudige vraag op: wie be- ve berichten op. Wethouder Diks
nen en instanties (bijvoorbeeld
Na mei 2016 en september 2016
noemden hem? Veenstra joeg ie- kondigde een nieuwe attractie
Appelman)?
discussieerde de raad januari
dereen tegen zich in het harnas,
aan in het Leeuwarder Bos. Een
2017 weer uitgebreid over de
met name de ondernemingsraad baggerdepot maar liefst. In de
sociale werkvoorziening Caparis. (OR) en het management. De RvC buurt van de camping Taniaburg, FNP
In 2016 ging er bijna alles mis wat verloor vier rechtszaken. De OR
voorheen de boerderij waar de fa- Even vooruitlopend op de behaner mis kon gaan. Een ‘volledig
zegde het vertrouwen in de RvC
milie Sijbrandij op creatieve wijze deling in de Leeuwarder raad
op drift geraakte organisatie’
op. Een deel van de betrokken
agrarisch opereerde en meezorglaten we mevrouw Veldstra van
noemde fractieleider Gijs Jacobse gemeenten zegde eveneens het
de voor het beheer van een schitde FNP aan het woord. ‘Ik bin fan
Eric Hoekstra
onpartijdig en objectief
te Leeuwarden
Trump is troef Trump Trump Trump Trump Trump
Op de universiteit van Berkeley zou een Trump-supporter komen spreken.
Studententuig ging demonstreren, vocht met de politie, gooide ruiten in,
en maakte zo een normale discussie onmogelijk.
Kijk, als je een discussie met geweld belemmert, ben je
tuig. Maar partijdige media noemen zulk tuig demonstranten.
Nu een anekdote. Ik vind Jesse Klaver een paardenlul.
Maar als hij een boek schrijft, kijk ik dat graag in om
mijn vooroordelen te testen.
Laatst discussieerde ik met een jongeman die enorm
anti-Trump is. Ik heb boeken van Trump op mijn kamer
liggen. Dus ik pakte een boek van Trump, stak mijn arm
uit en zei: “Hier, neem maar even mee om in te kijken.”
Hij deinsde achteruit alsof ik hem de afgevallen hand
van een leprapatiënt had toegestoken.
Kijk, dat trek ik dus niet. Wel tekeergaan maar niet van
andermans argumenten kennis willen nemen. He, dat
boek bijt niet, hoor! Of denk je dat je na het lezen van
Trump spontaan Duits gaat praten of zo?
Ach, en dan die inreisverboden. Elke Amerikaanse
president heeft ze wel eens bevolen. Obama tegen Irak
bijvoorbeeld. Dan hoor je de partijdige media niet. Ook
niet toen 16 islamitische landen een permanent inreisverbod tegen Israëliërs instelden. Wat een geestelijke
armoe. Wat een goedkope verontwaardiging.
Ik heb ook wel eens een inreisverbod. Dan sta je een
poosje droog en reis je met de handkar door het land.
Daar ga je niet dood van. En van een inreisverbod ook
niet.
Maar weet je wat nog het leukste is. Ook de Trump-haters genieten enorm van sensatie. Er gebeurt wat! Wat
gaat ie nou weer zeggen? Wat gaat ie nou weer doen?
En welke organisaties die geld krijgen van de sinistere
miljonair Soros gaan er weer tegen protesteren?
Ja, daar hoor je de journalisten niet over. Over de multimiljonair George Soros, die organisaties in Nederland
miljoenen gaf. Waarom? Om ons ja te laten stemmen
bij het Oekraine-referendum.
Kijk, dat is pas buitenlandse inmenging! Soros steunde
trouwens ook de campagne van Clinton met miljoenen.
Ja, en laat ik er dan maar voor uitkomen. Een proTrump denktank heeft mij een groot geldbedrag geboden om middels het gezaghebbende blad Liwwadders
de publieke opinie in Nederland te beïnvloeden. Dus als
U mij in een Chevrolet met chauffeur ziet rijden (geen
Mercedes, eigen auto-industrie eerst), dan weet U hoe
dat komt. Trump is troef. Soros heeft sores.
liwwadders maart 2017
11
Hoezo een gunstige
prijs-kwaliteitsverhouding?
betinken dat it allegearre wol
lang lyn is, en al dat ûndersyk, ik
wit net, jo komme der op it lêst
net mear út.’ Dat is het huidige
niveau in de Leeuwarder raad
van de FNP. Wie het niet gelooft:
bekijk de bijdrage van mevrouw
Veldstra in het laatste debat over
Caparis. Is het mogelijk dat de
FNP voor de komende verkiezingen eindelijk weer eens met de
nodige kwaliteit komt? Er bestaat
in de Friese hoofdstad beslist
behoefte aan een FNP als actieve,
stimulerende club die kritisch
opereert en nieuwe initiatieven
ontplooit. Daarbij hoort een
bereidheid om het college waar
nodig goed op de huid te zitten.
Het bedroevende optreden van
de heer Pier Tilma van de lijst
Tilma, voorheen FNP, in vermeld
debat paste overigens geheel in
de verwachtingen. De politieke
verwarring heeft zich van deze
volksvertegenwoordiger definitief meester gemaakt.
Mevrouw Veldstra zou er goed
aan doen zich nog eens op de
hoogte te stellen van werkwijze
en optreden van het vroegere
raadslid Singelsma (al is dat ‘wol
wat lang lyn’). Eerst kan ze nog
even te rade bij Sybren Posthumus, die in Leeuwarden enige
politieke ervaring opdeed. Hoop
doet leven.
De Friese taal heeft het bijna
afgelegd, de weidevogels zijn
praktisch niet meer te redden, en
de verwardheid neemt alom toe.
Ook in de Leeuwarder raad, en
het Leeuwarder college. De nood
rond de Culturele Hoofdstad
neemt zodanige vormen aan dat
burgemeester Ferd Crone elke
Een beetje pijnlijk, zo langzamerinwoner van Friesland weer voor hand.
een euro wil aanslaan. De bedelende burgemeester, zo schreef
Nogmaals Diks:
de internetkrant Liwwadders.
En dat terwijl bedelen in de stad project duizendverboden is. We wilden aangifte eneen, weer een
City Deal
doen, maar het schijnt dat de
politie dat liever niet heeft.
Toch gaat alles goed komen.
Onder leiding van wethouder
Diks. Er is project duizendeneen
Galema bedelt mee gelanceerd: wederom, dat is in
Bedelen voor 11 fonteinen, die
zwang, een ‘City Deal’, nu handeper se gemaakt moeten worden lend over een betere voedselvoordoor artiesten uit verre landen. ziening in de steden. Diks lost uw
Je zou het ook discriminatie
eetproblemen op. Eerst gaat ze
kunnen noemen. En dan lenen
nog even praten met onze eigen
figuren als Sjoerd Galema (exDairy Valley over verbeterpunten
gedeputeerde van het CDA) zich in onze zuivelproductie. ‘Je ziet
ervoor om dit te pushen. Zonder dat weidevogels verdwijnen door
de 11 fonteinen waren we niet
de veeteelt. Dat kan beter.’ De
CH geworden, twitterde Galema luchthartigheid straalt er weer
naar aanleiding van een goede
vanaf. We kunnen de tranen
analyse van columnist Pieter de moeilijk bedwingen als Diks in
Groot in de Leeuwarder Coudit project ook de eenzaamheid
rant. ‘Zure Pieter’, zo mengde
onder ouderen nog even meeGalema zich op hoogwaardige
pakt. ‘Mensen eten vaak alleen.
wijze in de discussie. En onze
Je zou kunnen kijken hoe je menburgemeester Crone viel Sjoerd sen gezamenlijk aan een maaltijd
bij: de 11 fonteinen waren voor
zou kunnen krijgen.’
de jury doorslaggevend geweest.
Jammer Ferd, dat je dat nooit
Mevrouw Diks is in eigen kring
eerder hebt verteld. In de raad
aangemerkt als ‘charismatisch
van Leeuwarden, toen die de
bestuurder’ – zie de aanbeveling
bijdrage beschikbaar moest
van de kiescommissie van Groenstellen, deed je het nog voorLinks op de lijst voor de komende
komen alsof er later nog van
landelijke verkiezingen. Een ‘alalles bijgesteld kon worden. Nu
ternatief feit’ uit de GroenLinkse
schrijf je ter verdediging dat de
koker. Jesse Klaver liet hier elke
Leeuwarder fontein de ‘liefde’
vorm van factchecking achtersymboliseert, en het fonteinwege. Een omissie. Zoals ook het
water de optrekkende mist over gedrag van PAL/GroenLinks in de
de Friese weilanden. Crone zal
Leeuwarder gemeenteraad te veel
de mist boven de Leeuwarder
tekortkomingen vertoont, gemegemeenteraad bedoelen. Dit
ten aan de principes die de partij
debiteert de man die niet houdt zelf hanteert. Schoolvoorbeeld:
van cultuur met een grote C.
de kwestie Caparis.
‘Wat ik zie wanneer ik uit Amsterdam
de stad binnen kom rijden? Een puinhoop. Ik hou er al rekening mee dat ik
vanuit Amsterdam een half uur eerder
moet vertrekken. En dat hadden we vandaag toch mooi getimed: precies half
drie bij Stenden aan de Rengerslaan. Als
oud-Heerenvener zie ik wel dat de stad
er in vergelijking met twintig jaar geleden enorm op vooruit is gegaan met bijvoorbeeld dat vernieuwde Zaailand. Als
jongetje durfde ik daar niet eens over
te lopen. Dat plein was guur. Met mijn
dochters heb ik deze zomer een bezoek
gebracht aan het Fries Natuurmuseum.
Dat vonden ze prachtig.’
‘Ik heb de gemeente Leeuwarden professioneel geadviseerd ten tijde van Project
X. Ook heb ik de club van Serge Hollander
(VVD) advies gegeven. In het verleden heb
ik wel geroepen dat ik hoofd marketing
van de provincie Friesland wilde worden.
Omdat ik denk dat ik goede plannen heb.’
‘Wat mij zorgen baart, is het project
Culturele Hoofdstad 2018. Als mij in Amsterdam al negatieve geluiden bereiken
Cor Hospes
Bakker Bart bakt met minder zout, vertelden wij u in onze rubriek in het vorige nummer van deze krant. Dat meldden we
niet zonder trots, omdat we blij waren met het onderzoek van
de Consumentenbond waaruit bleek dat Bakker Bart de enige
onderzochte bakker was die op alle onderdelen goed scoorde.
Wij zijn er de bakkers niet naar om onszelf stevig op de borst te roffelen. Toch vonden we het compliment dat we van de Consumentenbond, en alle collega’s van Bakker Bart met ons, kregen buitengewoon aangenaam. Maar wat we nog veel aardiger vonden, dat
waren de complimenten die we in onze winkel aan de Wirdumerdijk
van onze klanten ontvingen. Daaruit bleek dat de zorgvuldige toevoeging van zout bij het bakproces wordt gewaardeerd. Zoals gezegd kwamen onze broden fijn volkoren, speltbrood en Oberländer
goed uit de test tevoorschijn en we nodigen de Consumentenbond
graag uit een volgende keer ook onze andere producten te testen.
Als bakker moet je weten wat je waard bent. Een klein beetje
zelfvertrouwen uitstralen vinden wij geen slechte zaak. Waar we
niet van houden is voor de muziek uitlopen en met veel bombarie van alles verkondigen: wat je beweert moet je ook waarmaken.
De bakkers van Bakker Bart (Jan en Durk) presenteren regelmatig aanbiedingen die u op onze Facebookpagina en website kunt
vinden. Ook aan deze bakproducten wordt uiteraard met zorg gewerkt. Niet voor niets staan we nog iedere morgen vroeg op om de
producten in de bakkerij in onze zaak op orde te hebben.
Als bakkers lezen wij vaak over de prijs-kwaliteitsverhouding. Die
zou in balans moeten zijn. Nou, bij ons is die kwaliteit vaak niet
met de prijs in balans! U krijgt volgens ons via onze aanbiedingen
de prachtigste producten voor een relatief klein prijsje. Neem nou
onze knabbelstengels voor bij de soep: vijf stuks voor 2,75. En dat
bij de échte bakker! Die stengels van ons zijn geen voorverpakte
kruimelaars! Of vijf mini-bartjes (keuze uit wit en tarwe) voor 1,25
euro. Dat is pas een gunstige prijs-kwaliteitsverhouding! We doen
ons best om juist de kwaliteit hoog te houden (zie de Consumentenbond) en de prijs laag. En dat zorgt er uiteindelijk voor dat we
tevreden klanten in de winkel krijgen die ons af en toe een compliment uitdelen.
De winkel van Bakker Bart op de Wirdumerdijk is nu ook één keer
in de maand geopend op de Zinderende Zondag. Jan: ‘We stonden
een beetje in dubio, maar voelen ons ook solidair met de ondernemers in de binnenstad. Het hart van de stad moet meer gaan
bruisen en daaraan willen wij bijdragen. Ook op die zondag hebben
we aanbiedingen in overvloed. Voor de passant die de Zinderende Zondag (de laatste zondag van de maand) bezoekt hebben we
altijd een prettig geprijsde combi-aanbieding. Kom langs en profiteer van onze dagelijkse aanbiedingen. Breng ook af en toe een
bezoekje aan onze actuele website!’
site? De CH-website is een dood ding. Ik
wil mensen zien die bezig zijn. Ik wil
stemming en hosanna zien. Ik wil mienskip zien, maar ik zie niks van dit alles.
Ja, vooral twee knallende sponsorlogo’s.
Ik lees onder ‘meedoen’ een zoepenbrij
‘Er is lichte paniek bij organisatie
van een tekst. Vooral brij. ‘Op dit moment
Culturele Hoofdstad uitgebroken’
krijgen we veel ideeën binnen..’ O ja, wat
doen we dan? Vertel eens? ‘Dit moment?’
het Mienskipsgevoel, terwijl er een soort
Dat betekent dus op elke moment als ievan personen die direct en indirect bij de
mand kijkt… Dat zouden dus al miljoenen
organisatie zijn betrokken, dan is dat niet van blijheid zou moeten ontstaan.’
ideeën moeten zijn… Laat dat zien…Maar
best. Volgens mij is er lichte paniek bij
‘Ik ben bang voor de reactie die dan ontdan.. ‘Maar dit kan ook betekenen dat
de organisatie uitgebroken. Mensen die
direct en indirect bij Culturele Hoofdstad staat. De organisatie speelt paniekvoetbal het even kan duren.. blablabla.. binnen 6
zijn betrokken melden mij dat ze zich zor- en gaat met pepernoten strooien om ieder- weken reactie…’ Als enthousiasteling, ingen maken. Ook in Heerenveen vang ik die een tevreden te houden. De trukendoos
woner, ondernemer, zou ik dan misschien
geluiden op. Er had allang duidelijkheid
gaat open. Met grote budgetten worden
ook zeggen, ja, nou laat maar, even, nog….
verschaft moeten worden over de manifes- er acts aangekocht die niets te maken
misschien straks…Dit is echt de dood in de
taties, de doelen en de hoofdrolspelers. Zo hebben met het Culturele Hoofdstad-idee, pot…(en zo gaat het vooral ook tekstueel
lang hebben we toch niet meer?’
maar die louter ter eigen eer en glorie voor maar door.., leg die procedures elders uit,
een groot budget hun kunstje opvoeren.
laat dan al die ideeën zien, toon enthousi‘De potjesjagers, zij die op de subsidies
Doodzonde.’
asme.. Waar is de redacteur?!
afkomen, belemmeren het zicht op het totale verhaal. Dat verhaal moet je duidelijk ‘Marketing mag nooit een politiek spel
Het zou moeten gaan om de marketing
voor ogen hebben. Ik denk dat er sprake
worden. Bij marketing gaat het om een ge- van de stad en dat is net als het verkopen
is van een gebrek aan leiding. Wat tot mij
meenschappelijk belang. Als ik de CH-web- van een rol King-pepermunt. Het gaat niet
komt is de vrees dat er straks een schaduw site bezoek, wat zie ik dan? Is er nog steeds om de pepermunt, het gaat erom stad en
over de stad komt te liggen bij gebrek aan gesteggel over een gezamenlijke uitwebommeland op de kaart te zetten.’
12
liwwadders maart 2017
stamtafel
Opnieuw een stamtafelgesprek, nu over het onderwerp
horeca en Leeuwarden. Aan tafel: Melle Bakker (voorzitter Koninklijke Horeca afdeling Leeuwarden en eigenaar
van restaurant De Vrijheid in Grou), Derk Jan de Lang
(bestuurslid Koninklijke Horeca afdeling Leeuwarden en
eigenaar restaurant de Kok & de Walvis in Warten), Ton
Eijer (eigenaar van muziekcafé Scooters in Leeuwarden)
en Jan Willen Schoot (voorzitter van Winkeliersvereniging
Kleine Kerkstraat en mede-eigenaar van Barrevoets).
De stamtafel stond deze keer in Barrevoets.
Door Andries Veldman
Maak van de binnenstad
geen feestcafé
We moeten niet achter onze
Melle Bakker ‘Waarom Leeuwarden een nieuw horecabeleid wil? Ik denk dat het goed is dat een overheid haar
eigen beleid af en toe tegen het licht houdt. Je hebt altijd
te maken met veranderende omstandigheden.’
Derk Jan de Lang ‘Het beleid dat er lag dateert uit de
vorige eeuw. Er is genoeg veranderd in deze gemeente.
Een aanpassing van de regels is wenselijk.’
Ton Eijer ‘In onze sector, de natte horeca, is heel veel
veranderd. Toen ik dertien jaar geleden met Scooters op
het Ruiterskwartier begon, hadden we vier discotheken
in Leeuwarden. Daar is nu alleen Red nog van over. Ook
deze discotheek heeft het niet gemakkelijk. De oorzaken
van de verandering liggen in het budget dat studenten te
besteden hebben en in de opkomst van de festivals. In het
begin had je Lowlands en nog een paar festivals, nu kun
je tijdens voorjaar, zomer en herfst vrijwel ieder weekend terecht op meerdere festivals.’
Melle Bakker ‘Waar we als Koninklijke Horeca bijvoorbeeld op letten is dat de gemeente Leeuwarden de verleiding enigszins kan weerstaan om in alle lege winkelpanden horeca toe te staan.’
Derk Jan de Lang ‘Op zich hebben we niks tegen meer
horeca in de binnenstad, maar deze zaken kunnen alleen
floreren als er een levendige detailhandel is. Met de wijsheid van nu had het gemeentebestuur de winkelwand
aan het Ruiterskwartier waarschijnlijk niet gebouwd.
Die detailhandel moet gevarieerd zijn. Ik ga niet alleen
naar de binnenstad voor C&A.’
Melle Bakker ‘We hebben de gemeente gewaarschuwd
voor het waterbedeffect. Je moet voorkomen dat snelle
formules, zoals bijvoorbeeld pop-upstores, de omzet
pakken terwijl de reguliere detailhandel na het verdwijnen van die winkels met lege handen achterblijft. We
hebben voorgesteld om deze ontwikkeling aan maxima
te binden, maar dat schijnt juridisch moeilijk te zijn.’
Derk Jan de Lang ‘Als ondernemers zijn wij voor
vrijheid, maar dat kan niet uitmonden in een stad als
feestcafé.’
Melle Bakker ‘We hebben de gemeente ingefluisterd
om een halt toe te roepen aan de ontwikkeling van een
wereldrestaurant buiten het centrum. Zo’n zaak met 600
zitplaatsen zou je moeten vestigen aan de Stationsweg,
dan hou je de klanten in de stad.’
Melle Bakker, Derk Jan de Lang, Ton Eijer, Jan Willem Schoot en Andries Veldman
Een Raboman waarschuwde onlangs tijdens Toon
van de Binnenstad op de zwakke positie van horecazaken. Meer horeca zorgt voor minder omzet bij de
individuele zaken. Zijn er genoeg klanten voor nog
meer horecazaken?
Derk Jan de Lang ‘Het bezoek aan horecazaken groeit.
We gaan met z’n allen steeds vaker uit eten, maar het
klopt dat die groei sneller gaat dan de omzet in de verschillende zaken.’
Ton Eijer ‘Op het Ruiterskwartier moet wat gaan gebeuren. De plannen liggen klaar om dit gebied aantrekkelijker te maken. We willen meer en betere terrassen met
mooie luifeltjes. De doodsheid van de straat moet aangepakt worden. We willen toe naar een echte boulevard.
Ik verwacht veel van de komst van bioscoop Pathé en ik
hoop dat de bus een andere route gaat rijden.’
Waarom zijn we zo blij met Pathé terwijl we negen
bioscopen op de Nieuwestad hebben?
Ton Eijer ‘Ik zie studenten de trein naar Groningen
pakken om daar Pathé te bezoeken. Zij zijn opgevoed
met merken zoals McDonalds en vinden dat Pathé daar
ook bij hoort. Voor twintig euro per maand kunnen ze
onbeperkt films zien. Ze zijn opgegroeid met dergelijke
marketingformules.’
Melle Bakker ‘Misschien hebben de huidige bioscoopexploitanten hun kans verkeken en zijn ze te laat geweest
met vernieuwingen.’
Melle Bakker en Derk Jan de Lang hebben zaken in
Grou en Warten en behoren sinds drie jaar tot de gemeente Leeuwarden. Hoe kijken zij tegen hun nieuwe
gemeente aan?
Derk Jan de Lang Heel positief. Eindelijk zitten we in
een gemeente die wat doet en die zaken professioneel
aanpakt.’
Melle Bakker ‘Ik heb nog nooit zoveel controle gehad in
mijn zaak. En dat bedoel ik positief. In onze vorige gemeente Boarnsterhim werd er door de bezuinigingen nooit
gecontroleerd, nu gebeurt dat wel. Als je regels opstelt,
moet je handhaven. Dan vang je de mensen die een loopje
nemen met de vergunningen. Gelukkig was bij mij alles
in orde. Handhaving betekent ook toezicht op paracommercie. Wij zijn positief over de komst van Neushoorn, we
vinden dit een goede culturele toevoeging voor de stad,
maar maken bezwaar tegen de exploitatieconstructie.’
Johan Meijer van P. de Vries
liwwadders maart 2017
13
‘Het ontwikkelen van
iets dat een ander nog
niet heeft, is spannend’
Derk Jan de Lang ‘Je moet zorg dragen voor een eerlijk
speelveld. Als Koninklijke Horeca vinden wij dat die
er nu niet is. De overheid moet dit speelveld bewaken
en geen uitzonderingen toestaan. Je wilt geen varkenscyclus veroorzaken. Bij Neushoorn zeggen wij: wettelijk
klopt dat niet. De gemeente zegt dan: ik hoor wat je zegt.
Daar blijft het dan bij. Men luistert niet. Vandaar dat we
Door Andries Veldman • Fotografie Simon van der Woude
toonbank blijven staan
nu bij de rechter zitten. Zo geef je straks als overheid een
vrijbrief aan een voetbalclub die een kleedruimte voor
horecadoeleinden zou kunnen verhuren aan Ton Eijer.
Je moet dat niet willen.’
Ton Eijer ‘We hebben als café voordeel van het poppodium wanneer we inspelen op hun concerten. Die moeten
eindigen rond elf uur en daarna bieden wij ons programma aan. Wij programmeren laat omdat zij vroeg eindigen. Ook Asteriks moet rond elf uur stoppen.’
Jan Willem Schoot ‘De verwachtingen van de gemeente
Leeuwarden rond Culturele Hoofdstad zijn hooggespannen. Vooral de horeca gaat hiervan profiteren, wordt
ons steeds voorgehouden. Vanuit dat idee worden de
regels nu verruimd. De versoepeling wordt ook ingegeven door de leegstand. Of we met nog meer horeca iets
opschieten, betwijfel ik. Leeuwarden is maar een klein
stadsje. Horeca op zich heeft geen trekkracht om naar
de stad te komen. Het moet een combinatie van factoren
zijn. Met zou zich meer moeten profileren met waarin de stad het onderscheid maakt. Dat zie ik niet. Het
grootste probleem is: Leeuwarden heeft geen identiteit.
Van Den Haag weet je dat het Hofstad is en van Arnhem
modestad.’
In Utrecht heeft de Utrechter geen beeld van Leeuwarden. Men denkt hooguit aan de Elfstedentocht,
een provincie waar gezeild kan worden en Leeuwarden als stad waar je langskomt op weg naar de
Waddeneilanden.
Derk Jan de Lang ‘Als geboren Utrechter kan ik dat
beamen. Maar degenen die Leeuwarden bezoeken zijn
altijd weer positief verrast. Dat dan wel weer.’
Jan Willem Schoot ‘Ik wil ook graag positief zijn, maar
we zitten wel weer met parkeertarieven op zondag. Dan
werp je weer een drempel op. Die drempel ligt niet voor
het Winkelcentrum De Centrale, waar het altijd druk is.
Ik wilde graag mijn pand doortrekken naar een pand aan
het Oldehoofsterkerkhof en daar een terras voor de deur
plaatsen. Mag niet.’
Melle Bakker ‘Als Koninklijke Horeca hebben wij
bezwaar gemaakt tegen de herinvoering van de toeristenbelasting. Dat vinden wij een verkeerd signaal zo vlak
voor Culturele Hoofdstad. Bovendien zadel je de ondernemers weer op met een extra kostenpost.’
Een ondernemer in de Sint Jacobsstraat was onlangs
somber. Die zag de laatste drie jaar steeds minder
mensen door zijn straat wandelen. Ook het terras van
de Walrus oogde leger, aldus de ondernemer. Hij zag
steeds vaker busjes volgestouwd met pakketjes van
DHL en PostNL door de straat rijden.
Jan Willem Schoot ‘Ik herken dat wel. Je moet nadenken over wat de aantrekkingskracht van de binnenstad
is. De kern moet je sterker maken en daaraan moet je
voortdurend slijpen. De ambtenaren die ik spreek zijn
vaak veel te optimistisch. Ze nemen beslissingen die
haaks staan op wat je als binnenstadsondernemers zou
wensen.’
Derk Jan de Lang ‘We moeten niet achter onze toonbank blijven staan. Je moet als ondernemer in beweging
komen.’
Leeuwarden staat
een kleine revolutie
op energiegebied
te wachten. ‘Het gas
gaat uit de woningen
en wordt vervangen
door elektriciteit en
geothermiek.
D
e gemeente Leeuwarden treft voorbereidingen voor drie à vier
tracés van leidingen
waardoor de energie
(opgepompt warm water) naar de
woningen moet lopen. De bewoners
zullen hier weinig van merken.
Alleen degenen die op gas koken
zullen moeten overstappen op
elektrisch. Naast de gerenoveerde
twaalfhoogflat in de Bird staat nu
een externe verwarmingsinstallatie. Wanneer de warmwaterbron
wordt aangeboord, kunnen we die
installatie loskoppelen en de bron
aansluiten.’ Johan Meijer, directeur
van het Leeuwarder installatiebedrijf P. de Vries, is klaar voor de rigoureuze omvorming. Het installatiebedrijf is één van de partners die
aan de basis staat van de revolutie.
‘Wij doen alleen dingen waar we
zelf in geloven.’
Dat dit laatste geen grootspraak is,
probeert Meijer aan te tonen met
enkele voorbeelden uit de Leeuwarder praktijk. ‘Er zijn wijken in
Leeuwarden waar wij de ‘nieuwe’
energiebronnen juist afraden. Om
optimaal te kunnen profiteren
moeten de woningen dicht zijn.
Waar de bewoners ‘s zomers met
een kratje bier op de stoep hun tijd
doorbrengen en de deur wagenwijd
open laten staan, gaat dit systeem
niet lukken. Daar adviseren we om
een gewoon keteltje te plaatsen.’
Volgens Meijer, wiens advies op dit
punt indruist tegen zijn zakelijk
belang, handelt het zakendoen bij
zijn installatiebedrijf om vertrouwen. ‘Wij binne gewoane Liwwadders. Daar is het een kwestie van:
hoe leg je het uit? Dat vinden wij
belangrijk. Soms adviseren wij om
honderd warmtepompen juist niet
te plaatsen. Een leverancier wil
altijd verkopen. Wij als installateurs
moeten garanties verlenen. Wij
verdienen meer aan nee-verkopen
omdat we een bestendige relatie
willen opbouwen.’
Het installatiebedrijf P. de Vries is
krachtig uit de crisis gekomen. Men
heeft in de afgelopen jaren, door
de nood gedwongen, activiteiten
op een lager pitje moeten zetten,
maar is erin geslaagd om alle werknemers binnenboord te houden.
Zonder zichzelf hiervoor op de borst
te willen slaan, zit er een tevreden
ondernemer in zijn kantoor aan
de Polluxweg op bedrijventerrein
De Hemrik. ‘We hebben vorig jaar
hartstikke goed gedraaid. De omzet
verdubbelde. Het aantal werknemers steeg van 80 naar 130.’ Meijer
verklaart de stijging voor een deel
uit de ketenwerking, het samenwerken met andere bedrijven waardoor
langdurige (onderhouds)contracten
kunnen worden afgesloten, en het
inspelen op innovatie.
Al zeven jaar werkt hij onder de
naam Joco (afgeleid van Johan en
Comillo; de laatste is zijn zakenpartner en de voormalige spelverdeler
van basketbalvereniging Aris, waar
Meijer bij betrokken is) aan de ontwikkeling van een verlichtingsarmatuur. ‘Dat armatuur hebben we
in de crisisperiode ontwikkeld en
is geschikt voor onder meer fabrieken, sporthallen en ligboxstallen.
In feite praat je over lichtconcepten
die ondernemingen op leasebasis
kunnen aanschaffen. Vergelijk het
met Philips die op Schiphol alle
verlichting aan de directie van het
vliegveld verhuurt. In Leeuwarden
hebben we geëxperimenteerd in de
Eikenflats. Die armaturen zitten er
al tien jaar in. Nu kunnen we het
voordeel berekenen en dat blijkt
voor de klant (woningbouwcorporatie) erg groot te zijn.’
Volgens Meijer is het ontwikkelen
van nieuwe producten het mooist
van ondernemen. ‘Met het installatievak heb ik niet zoveel. Ik
heb tien jaar draadjes aan elkaar
lopen knopen, dat had ik op een
gegeven moment wel gezien. Het
ontwikkelen van iets dat een ander
nog niet heeft, is spannend. Van
de armaturen die nu de markt op
gaan, verwacht ik veel. Ze zijn voor
vele doeleinden geschikt en we
geven tien jaar garantie. Waar krijg
je dat?’
Volgens Meijer, wiens belang het
is om een klant lang te behouden,
wordt het voordeel verdisconteerd
in de uiteindelijke rekening. Dat
geldt ook voor investeringen in
zonnepanelen, waarbij de gebruiker zich soms afvraagt waarom zijn
maandelijkse rekening nooit lager
wordt. ‘Dat klopt. We gaan met z’n
allen toe naar één aanspreekpunt
waar service, onderhoud en ook de
prijs worden bepaald. De bewoner
weet waar die aan toe is, maar het
aanbod zal niet altijd resulteren in
een lagere rekening.’
Meijer ziet een ontwikkeling
waarbij de grote spelers het werk
overlaten aan de kleinere, waarvan
een deel is gesaneerd wegens de
stevige crisis in de afgelopen tijd.
‘Grote bedrijven als Strukton en Coffely laten het werk steeds vaker over
aan middelgrote lokale installatiebedrijven. Voor die grote bedrijven
zijn de klussen van drie- tot vierhonderdduizend euro peanuts. Niet
interessant genoeg, maar voor ons
juist wel. Bovendien hebben ze hun
gekwalificeerde mensen in de afgelopen tijd zien verdwijnen.’
‘Ze hebben de handjes niet meer om het
werk uit te voeren.’
14
liwwadders maart 2017
Parkeerpaleis Oosterstraat
Wat is er gebeurd?
Eind 2014 is het nieuwe parkeerpaleis in de Oosterstraat voor
250 auto’s opgeleverd. Inmiddels zijn ook de 85 appartementen
van Elkien, boven op de kelder, (bijna) allemaal opgeleverd.
Omdat onze politici niet graag achteromkijken, doen wij dat
voor u. Ter lering en vermaak.
Redactie Liwwadders • Illustratie Anton Feddema
Met oogkleppen op
Het parkeerpaleis is exclusief
bestemd voor provinciaal
medewerkers; buiten kantoortijden mag ook het winkelend publiek er parkeren.
De hele bouw heeft meer dan
5 jaar geduurd, maar wat is
er allemaal precies gebeurd?
Het Hege Hûs (voormalige
Provinciale Waterstaat) en de
daaronder liggende bestaande parkeerkelder (capaciteit
circa 100 plaatsen) werden
gesloopt. Evenals tientallen goede, relatief nieuwe,
appartementen van Elkien
en een paar panden aan de
Oosterstraat, waaronder dat
van Radio Matrix. Vervolgens
heeft Elkien nieuwe (kleine)
appartementen en een paar
bedrijfsruimtes /winkels aan
de Oosterstraat op de kelder
laten bouwen door aannemer
Van Wijnen. Dat er iets moest
gebeuren stond buiten kijf,
maar moest het nou zo? Kon
het ook anders? En wie betaalt dat allemaal?
Lage bezetting
Liwwadders.nl publiceerde 25 februari
2015 uitgebreid over het wel en wee
rondom de kelder en met name over de
bezetting daarvan. Wat bleek uit eigen
waarnemingen ter plaatse: variërend
werd 30% tot 70% van de parkeerplaatsen
niet benut. De chauffeurs van de provincie stonden de auto’s van hun gedeputeerden te poetsen. Zo’n lage bezetting is
natuurlijk niet best, zeker niet wanneer
de ondernemers in de buurt schreeuwen
om ruimere openingstijden, want de
kelder heeft zeker 20 miljoen euro gekost
en de provincie betaalt 300.000 euro huur
per jaar aan de gemeente Leeuwarden, die
de eigenaar is.
Dit leidde zelfs tot vragen in de provinciale politiek, waar normaal niet op een miljoen meer of minder wordt gekeken. De
huur moest maar omlaag, werd gesteld.
Hoe bedenk je het? Eerst instemmen met
de bouw en huur van de kelder en daarna
zeggen dat het te duur is. Stel dat de provincie minder zou betalen, dan ontvangt
de gemeente Leeuwarden minder zodat,
in plaats van de Friese burger, de Leeuwarder burger ervoor moet opdraaien. Goed
bezig: overheden die elkaar de loef afsteken door middel van transfer pricing.
de economische crisis en de mogelijkheden (bouwhoogtes en bouwvlakken) die
het nieuwe bestemmingsplan biedt.
Henk Deinum pareerde alle kritiek en ja,
er zou goed rekening gehouden worden
met de omgeving (panden, bewoners en
ondernemers). Inderdaad kwam al snel
de aap uit de mouw: er kwamen gewoon
kleine appartementjes. Sommige raadsleden reageerden verbolgen maar dat was
mosterd na de maaltijd. Hadden ze maar
geluisterd naar burgers en ondernemers
en serieus werk gemaakt van hun zorgen.
Deze omslag bij politici en ambtenaren
laat ook in de gemeente Leeuwarden op
zich wachten.
De bezetting zou verbeterd zijn, maar
ons bereiken aanhoudende berichten dat
er nog steeds vele leegstaande parkeervakken zijn. Winkeliers in de omgeving
willen graag dat de kelder ruimer wordt
opengesteld voor het publiek. Ze stuiten
echter op een ‘njet’. In december zijn de
openingstijden eindelijk verruimd. Ook
in de lange kerstvakantie kon er geparkeerd worden. De ondernemers in de
omgeving zagen resultaat.
Provinciale aanloop
De aanloop naar het project was al
bijzonder. In al haar wijsheid besloot de
Provincie aan de Tweebaksmarkt tot veren nieuwbouw van het Provinciehuis.
Kosten (na een tussentijdse verhoging en
overschrijdingen) uiteindelijk circa 70
miljoen euro. Terwijl toen ook al het besef
was doorgedrongen dat het provinciale
apparaat moest worden ingekrompen.
De bestaande huisvesting was toch ook
nog niet zo slecht? Een opknapbeurtje
van zeg 10 miljoen euro had toch ook volstaan? Maar ja, dit is Friesland. De PvdA
had het toen nog voor het zeggen (intern
en extern) en na Drees heeft de PvdA geen
politici geleverd die zinnig, zuinig en
zorgvuldig met ons belastinggeld kunnen
omspringen.
Van onze achtereenvolgende VVD-commissarissen (Wiegel, Nijpels, Hermans
en Jorritsma) hoefden we ook niets te
verwachten. In plaats van de spilzieke cultuur de kop in te drukken waren zij vooral
met zichzelf bezig, de één nog ijdeler dan
de ander. Naast de parkeerkelder onder
het Hege Hûs sneuvelde ook de bestaande
parkeerkelder onder het Provinciehuis.
Tja, waar moeten al die ambtenaren nu
parkeren? De provinciale politiek begon
zich te realiseren dat nog eens 20 miljoen
euro uittrekken (na eerdere overschrijdingen) wel erg veel van het goede was. Dus
kwam er een vestzak-broekzakoplossing.
Wethouder Henk Deinum, onze stenenstapelaar, werd geactiveerd.
Gemeentelijke aanloop
De gemeente Leeuwarden ging een nieuwe kelder bouwen die vervolgens door de
provincie langdurig werd gehuurd voor
300.000 euro per jaar. Alsof dergelijke
off-balance constructies de provincie
geen geld kosten. Het werd politiek
mooi verkocht, want de gemeente had
veel ervaring met het bouwen van de
dergelijke parkeerkelders. Wethouder
Henk Deinum jaste dit alles erdoorheen.
Hij maakte het zelfs nog mooier: op de
parkeerkelder zouden dure grondgebonden woningen verrijzen. Met spoed moest
het bestemmingsplan aangepast worden
en insprekers voorzagen het al: dit wordt
niets met de grondgebonden woningen,
er komen gewoon appartementen gezien
Slopen en bouwen
Omwonenden en ondernemers aldaar
(Oosterstraat) hebben veel overlast gehad.
Bewoners in de bestaande huurappartementen in de omgeving vertrokken
vanwege trillingen, lawaaioverlast, troep
in de omgeving, etc. Winkeliers zagen
zich geconfronteerd met blijvend omzetverlies. Bij het slopen van het Hege Hûs
en de bestaande parkeerkelder daaronder
en het aanbrengen van de damwanden is
forse schade opgetreden aan de belendende (monumentale) panden. Daar loopt nu
nog discussie over. Het werk werd meerdere malen stilgelegd. In het Hege Hûs zat
meer asbest dan voorzien, wat ook weer
voor maanden vertraging zorgde.
De door de gemeente ingeschakelde taxateur deed nogal laconiek over de opgetreden schade. Een geschuurde schoorsteen
zou niet veroorzaakt kunnen zijn door de
woeste werkzaamheden. Dezelfde avond
legden deskundigen op tv uit dat schade
in het Groningse aardbevingsgebied als
eerste zichtbaar is bij schoorstenen. Ja,
zegt u het maar: wie heeft er gelijk? Dan
was in de omgeving sprake van een ware
muizenplaag. De bouw van de nieuwe
parkeerkelder vorderde gestaag maar er
ontstonden lekkages die inmiddels zouden zijn gedicht. Natuurlijk gaat bouwen
vergezeld met enig overlast, maar is dit
het allemaal waard geweest?
Financiële ellende bij de coöperatie
Als ex-coöperatieman en PvdA’er deed
wethouder Henk Deinum uiteraard een
beroep op woningcorporatie Elkien voor
de bouw van appartementen bovenop
de parkeerkelder. Dat werd echter een
probleem. Elkien kon de financiering niet
rond krijgen; dit werd breed uitgemeten
in de publiciteit. Natuurlijk had dat te
maken met de financiële crisis en de verhuurderheffing zoals door de Rijksoverheid opgelegd.
Wat hebben die coöperaties het toch
zwaar; meteen maar wijzen naar grote
Randstedelijke coöperaties waar het mis
is gegaan. Nou, hier in Leeuwarden hebben ze zeker ook gigantisch geblunderd
liwwadders maart 2017
gebouwd
door honderden (duizenden?) betaalbare
woningen te slopen en de afgelopen 10, 15
jaar veel te dure nieuwbouw te plegen.
ferden we conservatief de kosten van de
kelder zeker op 20 miljoen euro: krediet
gemeenteraad voor bouw kelder 16
miljoen euro, waarbij opgeteld de marktEen gat waar particuliere ondernemers in waarde van de gesloopte appartementen
Leeuwarden handig op zijn ingesprongen. en winkels en natuurlijk de inbreng van
Verlekkerd stonden zij jaren terug al te
de grond. Daar komt de nieuwbouw van
kijken hoe de flats in Bilgaard werden gede appartementen en winkels bij door
sloopt. Onder aansturing van de VVD-miElkien: die schatten we toch ook op zo’n
nister Blok komt de coöperatiewereld
10 miljoen euro. Daarbovenop moet de
weer tot zinnen. Waarschijnlijk was en
omgeving opnieuw ingericht worden
is de bouw van de appartementen op de
(bestrating, geen groen), eerder moesten
parkeerkelder ook allesbehalve rendabel. al vele kabels en riolering verlegd worToch een terechte eis van een externe
den en natuurlijk is er de schade aan de
financier; ook vanuit het eigen bedrijfsomliggende gebouwen. Het zou ons niets
economisch oogpunt. Hoewel ook andere verbazen als het geheel 35 miljoen euro
partijen werden gepolst, ging Elkien na
heeft gekost. Maar wat heb je dan?
lange tijd door de bocht. Met zeker een
Een onderbezette parkeerkelder, die niet
jaar vertraging ging de bouw van de apeens strikt nodig zou zijn geweest als de
partementen uiteindelijk los. Een leek kan provincie haar eigen twee parkeergarages
zien dat zoiets nooit rendabel wordt.
niet had gesloopt. Per saldo ongeveer 50
extra appartementen in het centrum,
Wat speelt er nu weer?
terwijl in en nabij de binnenstad partiAfgelopen najaar presenteerde de gemeen- culiere investeerders al flink op de trom
te hoe de omgeving zou moeten worden
slaan. Deze appartementen voegen niet
ingericht. Opmerkelijk is dat er slechts an- echt iets toe gezien de honderden appartederhalve boom (letterlijk) geplaatst wordt menten die recent werden opgeleverd; om
in dit forse gebied. Er zou geen ruimte
nog maar te zwijgen over de honderden
voor bomen zijn omdat de grond vol
die nog in de pijplijn zitten. Liwwadders.
kabels zit. Misschien is er nog wat ruimte nl publiceerde daar eerder over, maar de
voor wat schaamgroen. Ook ontstond er
gemeente en vooral de markt geven nu
discussie over de verkeersrouting en de te signalen af dat het wel wat veel van het
plaatsen paaltjes.
goede is geworden. In vaktaal: dit hele
Echt verhit raakten de gemoederen doorproject (kelder en appartementen) kan als
dat de eerder toegezegde parkeerplaatsen, ‘sunk cost’ gerangschikt worden. In goed
voor kort parkeren, in de Kruisstraat niet
Nederlands: geld in de sloot gooien.
waren opgenomen in het plan. De VVD in
Leeuwarden werd ook eindelijk wakker en Hoe nu verder?
stelde vragen aan B&W. De VVD lijkt lekker Nou, zult u zeggen: dit is allemaal wijsop dreef, want onlangs keurde ze samen
heid achteraf. Nee, dat is het niet. Onmet D66 de gemeentelijke begroting 2017 dernemer Jan Boomsma had jaren terug
af. Zou het met de aanstaande verkiezineen alternatief, veel goedkoper plan. Ook
gen te maken hebben?
gingen er stemmen op om het Hege Hûs
(nogal een dissonant in de omgeving) te
Ondernemers in de omgeving hebben
slopen, dan wel te renoveren ten behoeve
het aantal parkeerplaatsen, ook door de
van woningbouw en bovenop de bestaanherinrichting van de Tweebaksmarkt,
de parkeerkelder een groene oase te
al met 50 plaatsen zien afnemen. Nu de
creëren.
parkeertarieven in 2017 nog even lekker
omhoog, terwijl de nieuwe parkeergarage Maar ja, luisteren naar burgers en ondermaar zeer beperkt open is voor winkenemers is niet het sterkte punt van onze
lend publiek. Zo komt het niet goed met
politici en ambtenaren, op zowel gemeende Oosterstaat en omgeving. Aan de ene
telijk, provinciaal, landelijk als ook
kant allemaal acties en subsidies van de
Europees niveau. Ook al worden betere, en
gemeente om de binnenstad aantrekketegelijkertijd goedkopere, alternatieven
lijker te maken, maar aan de andere kant
aangeboden. Nee, men dramt gewoon
alles doen om het ondernemersklimaat te door en is vervolgens verbaasd als verkieverpesten.
zingen dan wel referenda hen onwelgevalDe gemeente ontkent nu dat er ooit een
lige uitslagen presenteren.
toezegging is geweest voor parkeerplaatsen in de Kruisstraat. Ter afleiding start
De enige effectieve manier om de overheid
er nu een proef voor kort parkeren aan de te temmen is hen veel geld af te pakken.
Tweebaksmarkt waar de aldaar gevestigde Dan kan er wat bereikt worden omdat ze
horeca weer zeer ontstemd over is.
zich dan noodgedwongen moet richten op
primaire taken. Het is voor Leeuwarden
Financiële evaluatie
te hopen dat de politiek het particuliere
Wat heeft het allemaal gekost? Zouden
initiatief ruim baan geeft bij het volgende
alle betrokken partijen dat zelf wel weten? project op deze locatie: het oude PTT/KPN
gebouw. Met de Blokhuispoort heeft de
Willen ze het niet weten of niet met de
buitenwacht willen delen? Eerder becijgemeente al meer dan genoeg op het bord.
15
Door Andries Veldman • Fotografie Simon van der Woude
‘Met het schilderwerk en de restauraties van enkele panden in de Grote Kerkstraat
in Leeuwarden geven we ons visitekaartje af. Hier kwam het hele scala van vakmanschap voorbij.’ Geert Zijlstra en Menno Boelens voeren de directie over Meesterschilders Friesland. De twee namen het Leeuwarder schildersbedrijf precies tien
jaar geleden over. Met de verhuizing van de Anne Wadmanwei naar de Francois Haverschmidtwei luiden ze een nieuwe, bedrijvige periode in.
Meesterschilders
Friesland
Menno Boelens (links) en Geert Zijlstra
D
e twee mannen zijn eigenlijk wars van
publiciteit. Ze vinden dat hun werk
het verhaal moet doen. Aan dat degelijke vakwerk, voor iedereen zichtbaar,
valt volgens hen niet zoveel toe te voegen.
‘Ik ben wat aan het netwerken’, vertelt
Menno Boelens, die als acquisiteur de boer
op gaat om de orderportefeuille gevuld te
houden. Geert Zijlstra is uitvoerder, de man
van de werkvoorbereiding en aansturing.
Menno over Geert: ‘Hij heeft sinds dat we
samenwerken de witte schildersbroek nog
niet uit gehad.’ De werkbroek typeert de
betrokkenheid van het mede-directielid.
De verhuizing naar de fraaie locatie direct
naast het enorme pand van verzamelgebouw Crystalic toont aan dat Meesterschilders Friesland de crisis meer dan goed heeft
doorstaan. Zijlstra: ‘De eerste jaren na de
overname van Meesterschilders liep het erg
goed. Met drie man zijn we begonnen en ieder jaar kwam er een mannetje bij. Daarna
volgde de crisis, maar ook die hebben we
goed doorstaan. We zaten erbovenop. Gestaag werd het werk uitgebreid.’ Het aantal
werknemers schommelt nu rond de vijfentwintig.
Boelens en Zijlstra werkten voor het bekende schildersbedrijf Langhout, voordat ze de
stap naar een zelfstandig bedrijf waagden.
Menno Boelens: ‘Toen Theo Langhout uit zijn
bedrijf stapte en er een nieuwe directie aantrad, hebben we de koppen bij elkaar gestoken. Ik wilde wel wat voor mezelf beginnen
en vroeg Gerrit of hij mee wilde doen. “Waar
jij gaat, ga ik ook”, luidde het antwoord. We
hadden beiden andere opvattingen dan de
nieuwe directie van Langhout.’
De andere koers die de twee wilden varen
hebben te maken met het leveren van kwaliteit en het voeren van sociaal beleid. Boelens: ‘Wij werken anticyclisch. Waar andere
bedrijven momenteel werken met een grote
flexibele schil (freelancers of zzp’ers), is die
bij ons juist klein. De schilder is ons grootste
kapitaal, daar moet je zuinig op zijn. Wij investeren continu in onze mensen. Dan gaat
het bijvoorbeeld om veiligheid (we nodigen
een ambulancemedewerker uit om te vertellen wat je moet doen bij incidenten), het
omgaan met materialen en producten – en
bieden ze het liefst een vaste baan aan.’
Zijlstra: ‘Wij werken met een vaste ploeg
goed ingevoerde schilders. Het is niet zo
dat we die voor een klus even van de straat
plukken.’ Boelens: ‘Je maakt het verschil door
secuur te zijn. Als je bij een particulier de
wanden saust, moet de vouw des huizes
na afloop eigenlijk niet in de gaten hebben
dat wij zijn geweest. Je moet als schilder de
boel netjes achter laten, schoenen uittrekken en zelfs de wc-bril na gebruik niet omhoog laten staan. Je moet als bedrijf empathisch vermogen ontwikkelen. Even bellen
als je wat later bent. Het zijn eigenlijk gewone dingen, maar tijdens onze interne opleidingen besteden we hier aandacht aan.’
Dat het werk van Meesterschilders Friesland
wordt gewaardeerd blijkt uit de lange lijst
met opdrachtgevers. Directies en beheerders van ziekenhuizen (UMCG), fabriekscomplexen, zwembaden, sluizen van waterschappen en wooncomplexen schakelen het
schildersbedrijf in voor voornamelijk onderhoudsklussen. Met het al genoemde project
in de Grote Kerkstraat, een opdracht van de
Stichting Sint Anthonygasthuis, werd eer ingelegd. De Meesterschilders Friesland werden genomineerd tijdens een prestigieuze
vakwedstrijd. ‘We zaten in de landelijke top
drie van schildersbedrijven’, zegt Boelens
onderkoeld. Zijlstra: ‘Het was een complexe
klus waar alle facetten van ons werk aan
de orde kwamen: voorbereiding, schilderwerk, restauratieschilderwerk, hout op linnen, houtimitatie en het beschilderen van
paneeldeuren.’ Boelens: ‘Het complete vakmanschap kwam hier in de panden van de
voormalige sauna in het historische stadshart van Leeuwarden aan de orde.’
16
liwwadders maart 2017
Geveltuintjes
Ik zie heel Leeuwarden nu als mijn tuin en ik verheug me al op de bloembakken die straks
weer langs de grachten zullen hangen en de bloeiende lindenbomen op de Nieuwestad.
Maar de bewoners kunnen zelf ook een heleboel doen om de stad aantrekkelijker te maken.
en ander groen
Door Aly van der Mark
Tuinmensen denken altijd vooruit. In
de winter worden al plannen gemaakt
voor de komende zomer: wat voor zaad
schaffen we aan, wat moet er worden
veranderd in de tuin. Nu we in de stad
wonen, zijn we daar gauw klaar mee.
De geraniums staan op zolder te overwinteren en de rest zien we wel in mei.
L
Waar ik ook graag wat groen zou willen
zien, is op het Hofplein, nu een grote
steenvlakte met alleen de Wilhelminaboom als groen. Een flink bloemenperk
aan de kant van de Walrus naast de vijver
met ús Heit zou het plein wat warmer
maken. De grote kale vlakte is nu een
racebaan voor stoere jongens.
Een paar keer per jaar wordt onderhoud
gepleegd, maar het is opvallend hoe
groen de muur ook in de winter is. Ik
merkte de groene muur voor het eerst op
toen ik een plasje water op straat zag. Het
blijkt dat de computer het water wel eens
iets te lang laat stromen, waardoor het op
straat loopt en pas dan kijken de meeste
Bezoek onze website
www.liwwadders.nl
en bekijk de mogelijkheden onder de knop
Doe mee, doneer!
Geen tweedeling tussen
digitalen en
digibeten
De landelijke verkiezingen staan
voor de deur en voor de ouderen is
volop belangstelling. Dit biedt ons
als LOS (Leeuwarder Onafhankelijke Senioren) ook kansen bij de lokale verkiezingen in november 2017.
De Leeuwarder LOS is geen politieke
beweging, maar een dienstverlenende vereniging. Dat betekent dat
wij bij álle politieke partijen ons
wensenlijstje presenteren.
In de vorige column in deze krant vertelden wij u dat wij ons geen knollen
voor citroenen zullen laten verkopen.
Wij ontvingen hierop veel instemmende reacties. Als we opkomen voor de
senioren, dan komen we eigenlijk ook
op voor de jongeren. Want, het zal u
bekend zijn, de jongeren worden ook
ouder. Wij zullen in de komende periode nog harder op de trom roffelen
dan we nu al doen. Daarbij houden we
uiteraard de democratische spelregels in acht.
aten we beginnen in de Grote
Hoogstraat. Die is een stuk opgeknapt, maar de eigenaar van
Mukkes zou de kozijnen van het
kelderraam en de deur naar de
kelder een nieuw verfje kunnen geven. Op
de luiken een bankje of een paar stoeltjes
met een paar bloempotten en het geheel
zou een stuk vriendelijker ogen.
Een grote pluim verdient de groene muur
in de Nieuwe Oosterstraat boven Smoel,
een kunstwerkplaats voor mensen met
een verstandelijke beperking. De veertig
deelnemers werken mee aan diverse
kunstprojecten, op Oerol bijvoorbeeld. De
laatste jaren werken ze mee aan Kunstmaand Ameland. De gemeente kwam
met het idee van een groene muur in de
Oosterstraat, want ze wilde graag meer
groen in de binnenstad. Jan Beerda, de
eigenaar van Smoel, was al jaren ontevreden over de gevel boven de etalage, hij
was dan ook heel blij met het aanbod van
de gemeente er een groene muur van te
maken. Eerst werd een frame gemaakt op
de gevel en daaraan kleine zakjes gehangen die allemaal een plantje bevatten.
Erdoorheen lopen buisjes waarmee de
bewatering wordt geregeld. Dat gaat helemaal computergestuurd.
LOS
Muurtuintje in
de Oosterstraat.
Bacsactuintjes in de Wijde Gasthuissteeg.
Als je heel weinig
ruimte hebt, kun
je er toch wat leuks
van maken
mensen omhoog. Zo zag ik vorige zomer
ook voor het eerst de prachtige groene
levende muur, waarin zelfs een duif zich
heeft genesteld. Het is een experiment,
maar ik hoop dat het navolging krijgt. De
gemeente geeft trouwens al subsidie voor
daktuinen en in het gemeentekantoor is
een leuke folder te vinden: ‘Geveltuinen,
informatie, spelregels en tips’.
Ook de politieke partijen krijgen meer
aandacht voor groen. Het CDA en de PvdA
willen af van de betegelde tuinen overal
in de wijken en D66 heeft in de herfst
bollen geplant. In april komt deze partij
met een plan voor meer geveltuintjes,
groene gevels en daktuintjes. Je ziet ook
vaak tuinen die belegd zijn met donkergrijze splitsteentjes, waardoor het geheel
je doet denken aan een crematorium. Als
je toch steen wilt, neem dan zachtgeel
grind. Het staat veel vriendelijker en het
water kan weglopen. Nog een paar mooie
bloembakken of potten erop en het wordt
een veel zonniger geheel.
Als je heel weinig ruimte hebt, kun je
er toch wat leuks van maken; voor een
tuintje is maar heel weinig ruimte nodig.
Tijdens het festival Krijg De Bibbers aan de Westerkade maakte Ottelien Belzer dit gedichtje op de trefwoorden geveltuintje/straatje/stokroos/zon/zomer.
Bij de huizen in de Grote Kerkstraat die
gerenoveerd zijn door het Nieuw Sint Anthony Gasthuis hebben alle bewoners een
tuintje van een vierkante meter in een
zogenaamde Bacsac op het kleine pleintje
naast de Wijde Gasthuissteeg. Een Bacsac
is een licht, kunststof alternatief voor
een plantenbak. De bewoners gebruiken
de tuintjes allemaal verschillend, de een
plant kruiden, de ander groenten, wij
hebben er bloemen in geplant. Nu staan
er viooltjes in met een heleboel bollen eronder, zodat het in het voorjaar een narcissentuintje wordt. Ze staan op pallets zodat
ook oudere mensen gemakkelijk kunnen
tuinieren. Met weinig moeite kunnen we
de stad groener en daardoor aantrekkelijker maken. Misschien wil de gemeente nog
wat extra geld beschikbaar stellen met het
oog op Culturele Hoofdstad 2018.
Maar u mag van ons gerust actie
verwachten. De LOS richt zich vooral
op praktische zaken. Zo vinden wij dat
de digitalisering (internet en sociale
media) hoog op de politieke agenda
moet komen te staan. Er mag geen
tweedeling ontstaan tussen de digitalen en de digibeten. Iedereen moet
in gelijke mate de kans krijgen om
gebruik te maken van algemene voorzieningen. Wat we nu steeds vaker
in de kranten lezen is dat de mensen
die thuis zijn in de digitale cultuur een
voorsprong genieten. De LOS zal er
alles aan doen om deze tweedeling
te keren door voortdurend aandacht
te vragen voor de achterblijvers. Wij
doen dit ook door de handen uit de
mouwen te steken en praktische hulp
te bieden.
Om onze ambitieuze doelen te behalen moet onze vereniging sterker
worden. Dat kan door lid te worden
van de LOS. De contributie bedraagt
€ 25 per kalenderjaar. De tweede persoon op hetzelfde adres betaalt € 15
per kalenderjaar. Voor iemand die halverwege het jaar lid wordt, bedraagt
de contributie voor dat halve jaar
€ 15,00. Een tweede persoon op
hetzelfde adres betaalt voor het halve
jaar € 10,00. Aan de leden wordt gevraagd het bedrag te storten op banknummer: NL54 RABO 0306 3169 35
Jan van Olffen, voorzitter LOS
(telefoon: 058-2886257 of
[email protected])
Door Andries Veldman • Fotografie Simon van der Woude
liwwadders maart 2017
17
Marius Jubitana, eigenaar-kok van het Indiaas restaurant
Mild and Spicy, heeft er weer zin in. Na een moeizame
periode, privé en zakelijk, begint zijn zaak aan de Tuinen
weer te draaien. ‘Ik was niet helemaal happy en dan word
je slordig. Die periode is nu voorbij. Ik ben weer lekker aan
het koken. De zaak ontwikkelt zich in de goede richting.’
Henny en Robert van Dijk zijn bijna dag en nacht bezig om
de producten van hun nieuwe kaas- en snoepwinkel onder
de aandacht te brengen. De twee ondernemers verkasten
hun twee zaken onlangs van de kelder van Winkelcentrum
Zaailand naar het Ruiterskwartier achter de Hema.
‘Mild is bij mij ook
goed mild en spicy
is écht spicy’
‘G
isteren had ik
twee viertjes, een
vijfje en nog een
paar tweetjes.’ Het is restauranttaal voor de tafelbezetting. ‘Heel leuk voor
een zaterdagavond. Kijk
eens naar mijn koelkast.
Daar staat bijna niks in. Ik
kook vers en verkoop liever
nee dan dat ik voorraad
opstapel in mijn koelkast.
Mijn vriezer is helemaal
leeg, die verkoop ik.’
Marius Jubitana is vol vuur,
zoals hij zelf zegt. ‘Ik ben
32,5 kilo afgevallen. Kijk
eens naar deze foto hoe
ik er een paar maanden
geleden uitzag. Ik loop een
paar keer per week hard.
Dan sprint ik hier weg,
loop over de Groningerstraatweg, soms richting
Blauwe Golf of de Groene
Ster. Ik doe mee aan Loop
Leeuwarden en ga straks
meedoen aan de tien kilometer bij atletiekvereniging
Leonitas.’
‘Ik heb het de eerste twee
jaar dat ik hier aan de Tuinen zat niet goed aangepakt. Vanuit de Vijzelstraat
waar ik een afhaalrestaurant had, ben ik hier
begonnen met een restaurant met afhaal. Daar heb
ik achteraf te gemakkelijk
over gedacht. Ik liet me te
veel leiden door adviezen
van anderen zonder hierbij
mijn eigen afweging te
maken en was hierdoor
niet scherp genoeg. Ik heb
ervan geleerd om meer
naar mezelf te luisteren.
Hier aan de Tuinen, naast
de prachtige Jugendstil
Centrale Apotheek, kook ik
nu op donderdag, vrijdag,
zaterdag en zondag zo’n
dertig couverts in de week.
Dat is niet genoeg. Ik
moet naar vijftig à zestig.
Het hoeft niet iedere dag
stampvol te zijn; ik zie aan
de januarimaand, altijd
een slechte maand voor de
horeca, dat het de goede
kant op gaat.’
Als vijftienjarige stond Marius, nu 39, al in de keuken
van het Groningse Indiaas
restaurant Ganga. Hierna
werkte hij in de Kleine Moghul in de Nieuwe Boteringestraat. In Leeuwarden
werkte hij bij Jamuna, Café
Café en verzorgde de lunch
in café Wouters. In Sneek
stond hij enige tijd bij
Van der Valk in de keuken.
‘Overal waar ik werkte, ben
ik vrij lang gebleven. Ik ben
geen eendagsvlieg.’ Dinesh
Borkar van de restaurants
Spices in Assen en Groningen ziet hij als zijn leermeester als het gaat om
de Indiase keuken. ‘Daar
leerde ik dat de Indiase
en de Franse keuken goed
samen kunnen gaan. Dat
merk ik ook aan de reacties
van mijn klanten, hoewel
de Fries nog altijd een
beetje angstig is voor het
nieuwe. Het heeft allemaal
z’n tijd nodig.’
‘Ik heb de passie weer
helemaal terug. Ik zit weer
lekker in mijn vel. Ik ga nu
ook voor de lange termijn.
Zelf koken, zelf inkopen, zelf
voorbereiden. Puur en niks
voorgebakken. Mild is bij
mij ook goed mild en spicy
is écht spicy. Daar moet je
niet aan tornen. We gaan
het niet slapper maken dan
het is.’ Jubitana toont trots
zijn kaart en wijst de twee
meest populaire gerechten
aan: Chicken Tikka Masala (zoete pikante curry
met gegrilde stukjes kip)
en Butterchicken (milde
romige curry met gegrilde
stukjes kipfilet en boter).
‘Ik moet mijn eten zelf
lekker vinden en dan zullen
mijn klanten dat herkennen. Met een restaurant
zoals ik heb, moet je met
je gerechten karakter
tonen. Mild and Spicy aan
de Tuinen is weer terug van
weggeweest. Het gaat nu
stap voor stap in de goede
richting. Daar ben ik van
overtuigd. ‘
‘Ik begin het licht weer te zien.’
Kaas- en candyshop
‘Soms lig ik in mijn bed nog te malen
over een oogje voor een beertje in
mijn nieuwe snoeppakket.’
H
oewel er nog geschaafd wordt aan
de inrichting van de
nieuwe locatie op de hoek
van het Lombardplein is de
opluchting na de verhuizing groot. ‘Ik heb bijna
vijfentwintig jaar onder in
de kelder gezeten van het
winkelcentrum. Ben nu blij
om weer eens daglicht te
zien.’ Daarnaast werd het
ondernemen in de kelder
de twee Oranjewoudsters
niet gemakkelijk gemaakt.
Na de grote verbouw, die
in 2007 startte, raakte
de kelder van het winkelcentrum jarenlang min of
meer uit beeld. ‘We hebben
veel te lang in de rommel
gezeten. Het gebouw werd
helemaal gestript en de
parkeerkelder gesloopt en
herbouwd. Klanten vroegen
zich af of er onderin die kelder nog wel wat gebeurde.’
En dat terwijl bij de start
van het winkelcentrum de
versgroep in de kelder, die
bestond uit een bakker
(Henk Wijnia), slager (Arnold Zijlstra), groenteboer
(Gerrit en Lina van Asselt)
en de kaas- en notenwinkel,
een grote aantrekkingskracht had. ‘Als groep
hadden we een vereniging
die de ruimte huurde en
weer onderverhuurde aan
de deelnemers. Dat was
een mooie constructie. Je
versterkte elkaar. De fout
is geweest om de fietsenkelder te verwijderen en de
loopbrug naar V&D af te
breken. Die doorlopen heeft
een winkelcentrum nodig.
Het is erg jammer dat het
zo gelopen is. We hebben
maar een klein beetje
nadeelcompensatie gehad.
Dat wordt met de weging
van je eigen ondernemersrisico zo berekend dat er
bijna niks van overblijft.
Van de veertig zaken die er
ooit waren, zijn er nu nog
maar een handjevol over.’
Robert van Dijk is hikke en
tein in Burgum. Daar exploiteerde zijn vader Minne
de Végé-winkel. Pake Bouke
Wytze – zijn stoel staat
nog altijd in de kaaswinkel –
was in 1932 de grondlegger
van de kruidenierszaak.
‘De winkel was gevestigd
in het pand waar nu het
Chinese restaurant Kota
Radja zit. Mijn vader had
graag gezien dat ik de zaak
van hem overnam, maar
ik heb gezien hoe hij ervoor
moest vechten: veel personeel en weinig verdienen.’
Tijdens zijn bezorgritten
ontmoette hij verzorgster
Hetty, die werkzaam was in
Hillemastate, nu Berchhiem.
Ze werkt nog altijd in de
zorg, nu voor Meriant.
‘Ik dacht oké, een leuke
jongen. Zelf kwam ik uit
Oranjewoud’, vertelt Hetty
van Dijk. Na een tijdje SRVman te zijn geweest in de
Trynwâlden besloot Robert
in 1992 een vaste winkel
te openen als deelnemer
aan het verskwartet in de
kelder van Winkelcentrum
Zaailand.
De twee zijn blij met hun
nieuwe winkel, waar ze een
uitgebreid assortiment
aanbieden. De verschillende
geuren van de kazen en het
snoep lopen door elkaar
heen. Robert: ‘We verkopen
nu Beemsterkaas van het
mes. Het is een mooie,
smeuïge kaas met minder
zout. Ook zijn we begonnen
met de verkoop van oliën.’
Henny: ‘De vaste klanten
van onze snoepafdeling
weten ons al weer te
vinden. We zijn de enigen
die driedubbel zoute drop
verkopen, dat loopt altijd.
Maar ook de snoeppakketten, die vaak als cadeautjes
worden weggegeven, zijn in
trek. Daar loop ik ‘s nachts
vaak nog over te malen.
Dan schiet me iets te
binnen voor een nieuwe
creatie.’
Met het vernieuwde biercafé De Markies aan het
Groot Schavernek is een
interessante commerciële
relatie ontstaan.
Robert: ‘Wij leveren onze
kazen aan het café en zij
promoten hier hun speciaalbier. Het Friese Pier Bier
staat prominent bij ons in
de schappen. Ook spelen
we in op Culturele Hoofdstad. Zoals je ziet hebben
we onze etalage hiervoor
ingeruimd. We verwachten
veel van de toeristen die
een lekkernij mee naar huis
willen nemen en daarbij
een Fries souvenir uitzoeken.’
18
liwwadders maart 2017
portret Bryan Postma en René van der Ven
L
Liwwadders
Door Andries Veldman • Fotografie Simon van der Woude
’Bedankt, en tot de volgende keer!’ René van der Ven toont zijn dienstbaarheid aan
nieuwe en bestaande klanten van viszaak De Gezonde Apotheek aan de Valeriusstraat.
Met Bryan Postma nam hij onlangs de zaak over van Bert van Dijk. ‘We doen er alles
aan om de gezellige sfeer van weleer terug te brengen. En dat begint met vriendelijkheid en het uitspreken van dank voor het bezoek. Het is tenslotte een kleine moeite.’
De Gezonde
Apotheek
Rust, reinheid
en regelmaat
‘O
ver een eigen zaak heb ik altijd lopen piekeren. De kans
diende zich aan toen Bert van Dijk liet weten ermee
op te houden en Bryan, die hier als stagiair acht jaar
geleden was begonnen, er ook veel voor bleek te voelen
om deze mooie zaak op deze prachtige locatie voort te zetten.’ Maar
van werknemer naar baas is een stap die niet één-twee-drie genomen
is. René: ‘Je weet van tevoren waar je ongeveer mee te maken zult
krijgen, ik werk hier nu bijna twee jaar, maar daarnaast zijn er nog
wel een paar hindernissen die op je pad komen.’
Met de eigenaren van visgroothandel Stoelwinder, die het pand van
Bert van Dijk overnamen, zijn de twee tot een akkoord gekomen.
René van der Ven: ‘Dat was best nog wel spannend. Het is een kwestie van vertrouwen. Ze moeten het je wel gunnen en ze moeten de
ondernemer in je zien. Het trof dat ik de beide broers Freddie en René
Stoelwinder kende vanuit de Willem Loréstraat. Daar hadden zij vroeger hun loods en ik woonde even verderop in de straat. Als jongens
kwamen we wel bij hen in de loods wanneer ze weer een bijzondere
vis zoals een haaitje, binnen hadden.’
De twee mannen zijn na de overname nog altijd bezig om de zaak
optima forma te krijgen. René: ‘We hebben nieuw meubilair aangeschaft, een nieuwe vloer in het restaurantgedeelte aangelegd en de
reclames vervangen. Zo langzamerhand komt de viszaak eruit te zien
zoals we graag willen.’
René van der Ven is opgeleid aan de voormalige bakkerij- en horecavakschool in Nijlân. Hierna werkte hij jarenlang bij het verhuurbedrijf van feestartikelen Pascal. Ook was hij als vrijwilliger actief bij
het project Kracht van Leeuwarden. Bryan Postma heeft de opleidingen vmbo-consumptief, een mbo-koksopleiding gevolgd en handelskennis opgedaan in de dagelijkse praktijk. De eerste januariweken –
nimmer topweken voor de handel – zijn boven verwachting verlopen.
René van der Ven,Saskia Guit en Bryan Postma
Bryan Postma: ‘Door de kleine
metamorfose, de beurzen in
het WTC en waarschijnlijk de
nieuwsgierigheid van de vroegere klanten, ging het in de eerste
weken van januari erg goed. Zeg
maar gerust boven verwachting.’
René van der Ven: ‘Het is voor de
klanten belangrijk dat de zaak
weer op vaste tijden is geopend
en dat het assortiment op orde is.
Dat schortte er de laatste tijd nogal aan. Daar moet je eerlijk over
zijn. Ik heb altijd prima met Bert
gewerkt, maar de communicatie
was voor verbetering vatbaar, zal
ik maar zeggen.’
Rust, reinheid en regelmaat, zo
luidt ook in De Gezonde Apotheek
nieuwe stijl het parool. René van
der Ven: ‘We willen kwaliteit
verkopen. Niets meer en niets
minder. Met medewerkster Saskia
Guit trekken we alles uit de kast
om deze zaak tot een succes te
maken. Haring, makreel, paling,
kabeljauw, gamba’s: noem het
maar op, we hebben keus genoeg
in vele soorten en maten. Ook voor
vissalades en catering staan wij
voor de klant klaar.’
Stoelwinder Vis levert tot in Duitsland
Tijdens het gesprek komt Freddie Stoelwinder de zaak binnen met het contract in de hand. De ondertekening was er even bij gebleven. De Stoelwinders
hebben het niet zo op publiciteit, maar nu is het: ‘Vraag je mij niks?’ De groothandel floreert vooral door het verlenen van verregaande service, zo vertelt
Freddie Stoelwinder. ‘Als ik zaterdagmiddag in mijn vrije tijd ergens zit – zet er
maar niet bij waar – en er wordt gebeld, dan zeggen wij niet nee. Dan zorgen
wij dat de vraag naar vis wordt beantwoord.’ De groothandel blijkt populair
tot in het noorden van Duitsland. ‘Waarom? Omdat wij goeie service bieden.
Ook aan viszaken in Groningen en Drenthe leveren wij verse vis.’ De vis van
Stoelwinder is voornamelijk afkomstig van de Urker vissersvloot.
De grootvader van Freddie Stoelwinder begon zijn handel aan het Pieterseliewaltje. Later werd het bedrijf gevestigd in de Willem Loréstraat. ‘We zaten
op nummer 35 in het voormalige pand van de Friesche Olie- en Verfhandel. In
1984 zijn we verhuisd naar de Plutoweg op bedrijventerrein de Hemrik.’ Of er
nog wel eens een haai of een rog in het assortiment is te vinden? ‘Dat komt
steeds minder vaak voor. Maar soms heb je een rog te pakken waar, zoals een
tijd terug, een Groningse viswinkelier mooie sier mee kon maken. Die had de
helft van de rog al verkocht en afgesneden, keerde hem om en toonde de vis
nogmaals als vers op het ijs in zijn etalage. Prachtig!’
Klarie Pars, Jan de Jong en Jan Runia
zijn de actievoerders van het Europaplein.
Als eigenaresse van het Eurohotel en
bewoners van appartementen boven
het hotel aan het plein waken zij over
hun omgeving.
Door Andries Veldman
liwwadders maart 2017
19
Vijf jaar strijd
rond het Europaplein
N
a de strijd die ruim
vijf jaar duurde
treffen we allerminst verongelijkte
actievoerders aan.
Moegestreden? Integendeel. ‘Als
het kon, dan pakten we de draad
zo weer op.’ Stadsblad Liwwadders volgde de mannen en hun
aanhang een deel van die vijf jaar.
We raakten geïnteresseerd in de
problematiek tijdens een bijeenkomst voor bewoners in gebouw
het Westen aan de Corellistraat.
Een ambtenaar werd afgevaardigd om de verontruste burgers
te woord te staan. De verantwoordelijke wethouder liet verstrek
gaan. Op een gegeven moment
werd de sfeer zo grimmig dat de
ambtenaar het bijltje erbij neer
wilde gooien. ‘Als u zo doorgaat,
dan ga ik naar huis.’
Terugkijkend vinden De Jong en
Runia het gemarchandeer en het
gemanipuleer van de gemeente
Leeuwarden het ergste wat hen
is overkomen. De Jong: ‘Dat
verwacht je niet wanneer je iets
dergelijks begint. Je gaat uit van
redelijke mensen die met redelijke argumenten hun verhaal
ondersteunen. ’
stapte zelf op (‘Ik hou van hard
werken maar het moet wel wat
opleveren’; te vinden op de website www.liwwadders.nl) sprak
ze met Jan de Jong. ‘Bleize heeft
mij gezegd: je hebt geen schijn
van kans tegen de gemeente. Je
kunt timmeren en slaan met
goede argumenten, maar het
gaat je niet lukken. Wij wilden
binnen de lijntjes tekenen. Wij
zijn amateurs maar hoeven niet
als zodanig te worden behandeld.
Wat er precies mis is gegaan? De
kern ligt in de onbetrouwbaarheid van mensen. We hadden een
onbetrouwbare overheid tegenover ons die coûte que coûte haar
plannen wilde doorzetten. Argumenten van onze kant, hoe goed
die ook waren, werden van tafel
geveegd. Steeds werden er nieuwe bezwaren en gelegenheidsargumenten bedacht waarom ons
plan niet deugde en dat van hen
wel. Omdat de gemeente vrijwel
onbeperkt middelen en manschappen in stelling kan brengen
kom ik maar tot één conclusie:
winnen kun je als burger nooit.’
‘Ik vind ook dat een deel van
de ambtenaren, en zeker hun
leidinggevenden, door het traineren van de zaak zich schuldig
‘Maar we waren al gewaarschuwd hebben gemaakt aan het ondermijnen van de relatie tussen burdoor oud-wethouder Yvonne
ger en politiek. Ik vind dat een
Bleize.’ Bleize, die voor haar
ernstige kwestie waar veel te weiwethouderschap politiek actief
werd na de aankondiging van de nig aandacht voor is. Het is mij te
gemakkelijk om te wijzen naar
mogelijke verdubbeling van de
Julianalaan, richtte de actiegroep de raadsleden die deze processen
moeten controleren. Dat is een
‘Wij zijn het zat’ op. Na haar
schier onmogelijke taak. Ook zij
ultrakorte wethouderschap, ze
Foto Anton Feddema
‘Teleurgesteld? Wie wij? Het is maar net hoe je het bekijkt. Natuurlijk zijn wij teleurgesteld in onze gemeente Leeuwarden.’
Na een lange strijd over de verbouw van hun plein, die in hun
ogen overbodig is, trokken ze aan het kortste eind. Ze moesten
toezien hoe hun zienswijze keer op keer werd vernietigd door
de rechter. Jan de Jong: ‘Hoe is het mogelijk dat de vernietiging
van een cultuurhistorisch monument onder de noemer van
reconstructie valt? Het tot nu toe gerealiseerde rondje stad doet
denken aan het Verkeerspark in Assen.’
‘Ons geloof in de politiek is weg’
worden geconfronteerd met hele
en halve waarheden. In alle redelijkheid en met kracht van goede
argumenten hebben wij onze
bezwaren kenbaar gemaakt, alternatieven aangedragen en meegedacht aan oplossingen. We zijn
daarbij ondersteund door allerlei
bewoners en deskundigen. Hier
zijn mensen beschadigd. Dan
heb je het over de meest redelijke
actievoerders van Leeuwarden.’
Jan Runia: ‘We hoeven het
allemaal niet meer over te doen.
Het probleem Europaplein is van
voor tot achter gedocumenteerd
en journalistiek beschreven.
Ik houd mijn hart vast bij de
komende verkiezingen wanneer
de politici weer om steun voor
het een of ander komen vragen.
Ons geloof in de politiek is weg.’
Jan de Jong: ‘Het Leeuwarder
college wil graag af van de leuze
‘Het is niks. Het wordt niks en
het zal nooit wat worden’, maar
ze doen er alles aan om dit beeld
te bevestigen. Wij stemmen niet
meer op een van de collegepartijen. Ook niet op de VVD en de
ChristenUnie. De fractievoorzitter van de ChristenUnie vond ons
plan “fantastisch’’, toch stemde
hij mee met het college.’
‘Hampelmannen zijn het.’
Bezoek onze website
www.liwwadders.nl
en bekijk de mogelijkheden onder de knop
Doe mee, doneer!
20
liwwadders maart 2017
Hilde Tjeerdema (D66) is de
goednieuwsshow van het
college zat.De relatie tussen
college en raad kraakt.
Door Andries Veldman en Luuk Inberg
‘We zijn in therapie’
Steeds meer Leeuwarder politieke
partijen zijn de macht van de PvdA
zat. Ze vinden dat er een eind moet
komen aan achterbakse politieke
spelletjes. De fracties zijn de goednieuwsshow van het PvdA/CDA/PAL/
GroenLinks-college beu. Eerder stelde
Gemeentebelangen Leeuwarden de
macht van de PvdA aan de orde. Nu
is het D66 die de gang van zaken in
Leeuwarden op diverse dossiers ver
beneden peil vindt. Machinaties
De Leeuwarder Partij van de
Arbeid vindt het vanzelfsprekend
dat zij bepaalt wat er in Leeuwarden gebeurt. Als het niet linksom
lukt, dan rechtsom. De PvdA
is met aanhangers in het ambtelijk apparaat gewend geraakt aan
hun machtspositie en zij vindt de
inbreng van andere partijen van
minder belang. Hilde Tjeerdema,
fractievoorzitter van D66 in de
Leeuwarder gemeenteraad, vindt
dat de macht van de PvdA doorbroken moet worden. ‘We hopen
dat de PvdA bij de verkiezingen in
november wat kleiner wordt.’ Tjeerdema ergert zich in toenemende mate aan de machinaties
en de spelletjes die er achter de
schermen worden gespeeld. Het
experiment Politiek Podium dat
in de plaats kwam van de commissievergaderingen noemt ze
mislukt. Wijlen Hans van Mierlo,
oprichter van D66, zei het al in
1966: het systeem is vastgelopen.
Gekonkel
De één-tweetjes tussen partijen
die vertegenwoordigd zijn in
zowel de colleges van Leeuwarden als in provinciale staten
zijn de Leeuwarder politica een
doorn in het oog. Ze zijn ontregelend voor een onafhankelijk,
inhoudelijk politiek debat. ‘Het
is frustrerend’, aldus Tjeerdema.
Ze vindt het gekonkel achter de
schermen een aantasting van de
democratische spelregels. In het
café van Coffee Central in de bibliotheek van Leeuwarden spuit
ze haar kritiek.
Fietstunnel
‘Dat de aanleg van de fietstunnel
onder de spoorovergang in de
Schrans is mislukt komt door
pure onwil van wethouder Koster
(CDA).’ Ze vindt dat de CDA-fractie kritiekloos meegaat met de
wethouders. Ook al worden er
miljoenen verspild. ‘CDA-woord-
D66 telt in Leeuwarden 130 leden.
Hilde Tjeerdema geeft les aan de
Noordelijke Hogeschool Leeuwarden en hoopt volgend voorjaar te
promoveren.
voerder Marisha van Hulzen
heeft nog nooit niet de wethouder gevolgd.’ Volgens Tjeerdema
gooide wethouder Koster het op
een akkoordje met haar collega-bestuurder gedeputeerde
Sietske Poepjes (CDA). ‘Poepjes
wilde, het was verkiezingstijd,
een onderdoorgang onder het
spoor bij Hurdegaryp. Dat heeft
ze voor elkaar gekregen dankzij
de hulp van Thea Koster.’ Dat
heeft weinig meer te maken met
de zaak waarover het zou moeten
gaan, vindt Tjeerdema. ‘Het gaat
hier om veiligheid. Terwijl de
Schrans de drukste overgang is in
het hele traject tussen Leeuwarden en Groningen, liet Koster uit
politieke motieven Hurdegaryp
voor gaan.’ De burgers waar het
om draait tellen even niet mee.
Daarmee werd het klaarliggende
geld (ESGL-geld) voor Leeuwarden
van 5 miljoen euro verspeeld.
Tjeerdema: ‘Thea Koster heeft dit
laten liggen en weggegeven.’ Goede plannen krijgen zo geen kans
door politieke spelletjes. ‘Architect Vegter had onlangs een goed
voorstel voor de oplossing van dit
verkeersknooppunt. Dit wordt
een verkiezingspunt.’
Spelletjes
Ook bij de mogelijke komst van
het aanleggen van een volledig
nieuwe vaarverbinding door het
Nieuwe Kanaal (Emmakade) in
Leeuwarden, met bijbehorende
beweegbare Prins Hendrikbrug,
zijn, volgens Hilde Tjeerdema
politieke spelletjes gespeeld.
Opnieuw was Thea Koster, die tegen dit plan was, hierbij een van
de intriganten. ‘Dan belt Koster
naar Poepjes met de vraag of ze
een briefje kan schrijven dat een
hoofdvaarroute door de stad ongewenst is vanuit de provinciale
optiek. Dat gebeurt dan ook.’
Europaplein
De gang van zaken rond de
verbouw van het Europaplein
vindt Tjeerdema een voorbeeld
van hoe je niet met je burgers om
hoort te gaan. Alles werd hier uit
de kast gehaald om alternatieven
aangedragen door burgers te
omzeilen en het oorspronkelijke
plan door te voeren. Belangheb-
benden keerden zich openlijk af
van het politieke gedoe. Ambtenaren werden van hun taak
ontheven en de burgemeester
werd in stelling gebracht om de
plannen te realiseren. Tjeerdema
betitelt de gang van zaken als:
‘Pervers. Er zijn meer knelpunten
dan alleen het Europaplein. Die
hadden wij graag op een rij gezet.
Daarna maak je keuzes.’ Ander
punt dat vervuilend werkt tijdens
discussies is de co-financiering
van andere bestuurslagen.
Regelmatig wordt geschermd
met co-financiering die zou
vervallen wanneer er niet op tijd
wordt doorgepakt. ‘Dan worden
er achter de schermen weer
één-tweetjes gespeeld om de druk
op te voeren.’
Politiek Podium
De controlerende raadsleden
hebben het nakijken en raken
steeds vaker gefrustreerd door de
gang van zaken. Het oppositionele geluid slaagt er onvoldoende
gehoord te worden. De PvdA
komt hierdoor te vaak als ongewenst winnaar uit de bus, vindt
Tjeerdema. Klachten die door
de fractievoorzitters tijdens het
presidium (vergadering van fractievoorzitters met de burgemeester) aan de orde worden gesteld
hebben tot op heden niet geleid
tot aantoonbare verbeteringen.
Wel is er dit voorjaar een rapport
verschenen over het functioneren van het experiment Politiek
Podium, het nieuwe vergadercircus dat in plaats kwam van de
commissies waarin de richting
werd bepaald. Uit dit rapport,
dat nog niet in openbaarheid is
besproken, valt één duidelijke
conclusie te trekken: experiment
mislukt. Griffier Felix van Beek
heeft inmiddels zijn conclusies
getrokken. Tjeerdema zegt
hierover: ‘De rol van het college
verandert en daar moeten de
collegeleden, maar ook de raad
aan wennen. We hebben gezegd
dat we niet terug willen naar het
oude systeem, dan zul je het nieuwe moeten verbeteren. De kiezer
wordt nu slecht geïnformeerd.
Journalisten moeten meer vragen
stellen. De bedoeling was om los
van de politieke agenda onder-
Notaris
Postma
werpen ter bespreking aan te
bieden.’ In het rapport staat dat
geen enkel doel is gehaald. Hoe
nu? Tjeerdema: ‘We zijn in therapie. Raad en college.’
Friesch Koffiehuis
Over allerlei concrete zaken is
Tjeerdema slecht te spreken. Of
het nu gaat om de verhuizing,
verbouw en financiering van
de openbare bibliotheek, het
ondoorzichtige 1000-banenplan
poort. ‘Het college juicht over
de subsidieverlaging en zegt:
we krijgen een mooie nieuwe
bibliotheek tegen lagere kosten,
maar schuift de rekening door
naar de toekomst in de vorm van
een akkoord met eigenaar Boei
van de Blokhuispoort. Deinum
zegt: we zitten er gratis.’ Gratis
bestaat niet, aldus Tjeerdema.
Altijd krijgt iemand de rekening
gepresenteerd. Overigens had
Tjeerdema graag gezien dat het
onder de loep wordt genomen
door de Rekenkamer, krijgt Tjeerdema jeuk. ‘We krijgen alleen het
goede nieuws te horen. Deinum
rekent alles mee, je kunt het zo
gek niet bedenken. Dat maakt het
hilarisch.’ Niemand, inclusief de
wethouder zelf, weet hoe die banen geteld worden. Het is vooral
een marketinginstrument dat
door de PvdA-reclameboys, dol op
oncontroleerbare cijfers, tijdens
de verkiezingen is ingestoken.
‘We krijgen alleen het goede nieuws te horen.
Deinum rekent alles mee, je kunt het zo gek niet
bedenken. Dat maakt het hilarisch.’
van wethouder Henk Deinum
(PvdA) of over de constructie rond
het opknappen van het Friesch
Koffiehuis: Tjeerdema constateert in al deze gevallen een
ongewenst doordrijven van de
lokale PvdA die gepaard gaat met
veel wensdenken, hoge kosten en
minimale inbreng van opposanten van welke kleur dan ook.
Beursgebouw door de nieuwe
gebruiker Rijks Universiteit
Groningen was gekocht in plaats
van gehuurd. ‘Dan pas toon je
commitment met je nieuwe
opleiding.’
Lomp
D66 had liever gezien dat de bibliotheek was ondergebracht in
het project Lân fan Taal (onderdeel van Tresoar) waarvoor nu
Rekenkamer
een groot gebouw wordt ontwikBij de genoemde voorbeelden
keld op het Oldehoofsterkerkhof.
wordt keer op keer positief
Opnieuw staan hier de burger en
gerekend en worden veel kosten
de gebruiker buiten spel. Opdoorgeschoven naar komende
generaties. ‘In het rapport dat de nieuw wordt een beeldbepalend
pand gebouwd zonder politiek
Rekenkamer heeft uitgebracht
debat. ‘Wethouder Deinum
over de afwikkeling van het
houdt de raad erbuiten. Als hij
kunstencentrum Parnas staat
duidelijk vermeld dat er door het dat wettelijk kan doen, dan doet
hij dat. Op dit punt kun je ook
college een zeer gunstige voorstelling van zaken is geschetst die geen motie van wantrouwen
aannemen. Deinum is gewoon
geen recht doet aan de waarlomp. Zo’n motie had beter
heid. Tegenvallers zijn niet meegekund bij wethouder Andries
gerekend en er is geen politiek
Ekhart (ook PvdA), die informatie
debat gevoerd over het opheffen
achter hield.’
van Parnas.’ Volgens Tjeerdema
vindt nu ongeveer hetzelfde
1000-banenplan
plaats met de verhuizing van de
Ook van het 1000-banenplan
openbare bibliotheek van het
van wethouder Deinum, dat nu
Beursgebouw naar de Blokhuis-
‘Wat we wel weten is dat Deinum
alle gesubsidieerde banen onder
dit plan schuift. Zelfs banen
waarvan hij zegt dat die mogelijk
verloren zouden zijn gegaan wanneer het college niet had ingegrepen. De Leeuwarder Blikfabriek
en een ING-afdeling zijn hiervan
voorbeelden. Maar over de banen
die stilletjes in de financiële sector en bij de zorgverzekeraar bij
bosjes verdwijnen, hoor ik hem
niet. Dat gaat een interessant
rapport worden.’
Jan Atze Nicolai
Op Jan Atze Nicolai wordt aan
tafel stevige kritiek geleverd. De
nieuwe fractieleider van collegepartij PAL/GroenLinks schrijft
regelmatig hemelbestormende
stukken in diverse kranten maar
wanneer hij met het water voor
de dokter moet, geeft hij niet
thuis. Nicolai liet het afweten in
het debat over de perikelen rond
werkvoorziening Caparis. De eenmansfractie van Verenigd Links
moest de kolen uit het vuur halen. Tjeerdema berustend: ‘Het is
aan hem dat hij het conflict met
zijn wethouder niet aanging.’
liwwadders maart 2017
21
De vrijwilliger
Onze samenleving draait voor een deel op vrijwilligers, vaak
mensen die na een lange periode betaald werken nog wel iets
willen doen voor anderen.
Er wordt niet altijd stilgestaan bij de positie van een vrijwilliger.
Vaak werkt iemand onder de verantwoordelijkheid van een stichting. De vrijwilliger is dan min of meer bij de stichting in dienst
maar wordt niet zelden op geen enkele wijze beschermd.
Ik ben dit jaar twee keer in aanraking gekomen met een stichting
die alleen bestaat bij de gratie van de vrijwilliger. Maar in geen van
beide gevallen was er iets met betrekking tot die vrijwilliger geregeld.
Het eerste geval waar ik mee te maken had was in mijn positie als
notaris. Het betrof een landelijk werkende stichting met zo’n 300
vrijwilligers. De stichting wordt gesubsidieerd door overheid en
gesponsord door bedrijven. Een paar vrijwilligers kwamen bij mij
omdat ze onvrede hadden met de wijze waarop het stichtingsbestuur hen behandelde. In de (vrij oude) statuten van de stichting
werd wel geschreven over vrijwilligers, maar ook niet meer dan
dat. Na veel gesprekken met het bestuur en sponsoren zijn er uiteindelijk statuten gekomen waarin de positie van de vrijwilligers is
geregeld en waarin een adviesraad is opgenomen van vrijwilligers
die geraadpleegd moet worden voor het nemen van bepaalde beslissingen.
Het tweede geval werd mij voorgelegd door een goede vriend.
Samen met een twaalftal enthousiastelingen begon hij meer
dan een decennium geleden aan iets moois. Dat mooie groeide
en groeide en toen werd het idee opgevat om het in een stichting onder te brengen. Men toog naar een notaris en die heeft de
stichting opgericht. In feite was er al een vereniging en die kun je
niet zo maar omzetten in een stichting, maar toch. Het meest
kwalijke was dat er in de statuten wel genoemd werd dat de stichting alleen kan bestaan door vrijwilligers, maar verder niets over
dat onderwerp. Er werd een bestuur gevormd uit een aantal van
de samenwerkende vrijwilligers, de anderen kwamen toen al buiten spel te staan. In de statuten werd nog opgenomen dat de bestuursleden geen beloning kregen voor hun werkzaamheden. De
vrijwilligers-niet bestuursleden kregen een kopie van de statuten.
Een stichting is dictatoriaal. Het bestuur is, in een geval als dit,
geen verantwoording verschuldigd aan die wie dan ook. Sterker
nog, de stichting kan vrijwilligers op hun gedrag aanspreken en
zelfs ontslaan zonder dat er enig rechtsmiddel open staat.
Die goede vriend van mij werd ontslagen, hij weet nog steeds niet
waarom. Hij vermoedt dat het te maken had met zijn kritische
vragen over de financiën van de stichting. Het bestuur gaf een
andere opgave van de resultaten dan de vrijwilliger op grond van
de inkomsten van de stichting voor ogen had.
Hij kwam bij mij om raad. Goede raad was in dit geval niet duur. Ik
heb de statuten opgevraagd en die bleken een paar jaar geleden
te zijn gewijzigd, zonder enige mededeling richting vrijwilligers.
De enige verandering was dat de bestuursleden zich zelf een beloning konden toekennen en dat is hoogst waarschijnlijk ook gebeurd, vandaar de kritische vragen over de financiën.
Maar met deze wetenschap kun je helemaal niets. Een paar bestuursleden zijn overigens opgestapt nadat ze op hun gedrag
werden aangesproken.
Wat wil ik met dit verhaal?
Een vrijwilliger er op wijzen dat hij/zij zich van te voren goed moet
laten informeren over de instantie waarbij het vrijwilligerswerk
wordt gedaan en de positie van de vrijwilligers daarin.
D.P. Postma
Notariskantoor Postma, Leeuwarden
22
Pa
liwwadders maart 2017
Door Jurgen Straver
in
Zuider
buren
ie
Lekker ontspannen ballen
met een vleugje fanatisme
I
n de sportzaal naast OBS de Wynwizer in Zuiderburen word ik in de
kleedkamer hartelijk ontvangen
door een aantal vaste spelers van
de groep. Naast mij zijn er nog drie
nieuwelingen. Erik uit Zuiderburen en de
buurtjes Bianca en Hester uit Aldlân. ‘We
zagen op Twitter dat ze hier spelers zochten’, vertelt Hester. Dat was een goede
reden voor de dames om samen de sprong
naar de andere kant van het Van Harinxmakanaal te wagen. Erik heeft al eerder
in Heerenveen recreatief gevolleybald. ‘Ik wilde weer iets gaan doen’, vertelt hij.
Zijn vrouw wees hem op de oproep via
Facebook.
We zijn vandaag met veertien spelers. De
avond begint traditioneel met een warming-up. Ik ben benieuwd of ik nog wel
kan volleyballen. 25 jaar geleden sloeg
ik tijdens mijn militaire dienstplicht in
Garderen mijn laatste bal. In het begin
vliegen de ballen tijdens het overslaan alle kanten uit. Na een paar tips van ervaren
spelers gaat het langzaam de goede kant
op. Na het overslaan is het tijd voor wat
set-ups en smashes. Speler/trainer Chris
Harkema vindt het na twintig minuten
genoeg. Iedereen is warm. De hoogste tijd
om teams te vormen en te gaan spelen.
Chris Harkema en Louis Witteveen zijn
spelers van het eerste uur. Ze begonnen
ruim drie jaar geleden met het spelen op
maandagavond. ‘Er waren mensen die na
het jaarlijkse volleybaltoernooi tijdens
het wijkfeest in Zuiderburen wilden doorspelen’, vertelt Louis. ‘We hebben toen
bij BV Sport geïnformeerd. Deze zaal was
toen beschikbaar voor ons.’ Volgens Louis
deelt de groep de passie voor volleybal.
‘We willen graag ontspannen ballen met
hier en daar een vleugje fanatisme’, licht
hij toe. ‘Maar dat zullen jullie straks wel
merken.’
Maandagavond in januari. Het waait, het spettert, echt
ideaal weer om de goede voornemens voor 2017 eens waar
te maken. Op Facebook zag ik een oproep passeren van een
aantal volleyballers in Zuiderburen dat versterking zoekt. Een
mooie gelegenheid om het sportieve met het nieuwsgierige
te verenigen.
slepen we toch op het nippertje de winst
binnen. De mentale veerkracht van ons
team wordt beloond met een welgemeende felicitatie van het andere zevental.
Inmiddels is het half tien geweest. De
nieuwelingen zijn enthousiast. Ze zijn
gegrepen door de passie en de warmte
van de groep. ‘Ik vond het ontzettend
leuk’, laat Hester weten. Haar buurvrouw
Bianca beaamt dat. Ze zijn vastbesloten
om vaker te komen spelen. Ze informeren
bij Chris en Louis naar het lidmaatschap.
‘Tijdens de wintermaanden spelen we
iedere maandag van acht uur tot half tien
in de zaal. Maar zodra het kan, gaan we
weer buiten volleyballen op het veld in
de Ytsjesân’, vertelt Chris. ‘Ook doen we
jaarlijks aan een toernooi mee. Afgelopen
december was dat het Oliebollentoernooi
in Sint-Annaparochie.’
En Louis krijgt gelijk. De teams zijn gevormd en de knoppen gaan om. Waar de
warming-up nog rustig verliep, gaan de
spelers er nu vol tegenaan. Fanatiek, maar
wel heel sportief. Fouten maken mag. Een
mooie actie levert applaus op. En routiniers krijgen de hoon over zich heen, als
ze een foutje maken. Binnen een mum van tijd staat ons team met 2-0 in sets
achter. We besluiten onze uiterste best
te doen om toch nog een set binnen te
slepen. Dat lukt uiteindelijk met veel pijn
en moeite. De eer is in ieder geval gered.
De debutanten doen het best. Erik draait
iedere set warmer en laat zien dat hij al
meer volleybalervaring heeft. Dat geldt
ook voor Bianca. In ons team is ze een
drijvende kracht. Ze haalt onmogelijke
ballen, verdeelt het spel en serveert erop
los. Aan de andere kant draait Hester ook
goed mee in het andere team. Ze krijgt
steun van Melanie, de andere dame. Met
haar lengte, kracht en techniek is Melanie
een ware plaag voor de mannen aan onze
kant van het net. Ik probeer zelf ook mijn
puntjes mee te pakken en ik raak, net als
mijn teammaatjes, steeds beter in mijn
ritme.
Dat ritme vertaalt zich in een stomende
winst in de vierde set. Er is nog tijd voor
een korte vijfde en winnende set. We pakken ook in de vijfde set een riante voorsprong. Maar nu de overwinning voor het
grijpen ligt, beginnen we foutjes te maken. De tegenstander komt steeds dichterbij. De stress slaat toe. Maar uiteindelijk
‘Vaste spelers kunnen lid worden voor 13
euro per maand’, legt Louis uit. Chris vult
hem aan: ‘In de zomermaanden betalen
we geen zaalhuur en is het natuurlijk ook
voor de leden goedkoper om te spelen.’
Louis vertelt dat er nog een andere mogelijkheid bestaat om mee te doen: ‘Je kunt
ook reservespeler worden. Dat is handig,
als je niet elke maandag kunt of wilt spelen.’ Louis geeft de voorkeur aan 14 vaste
spelers en dat de anderen op de reservelijst staan. ‘Op ons eigen schema kunnen
de spelers dan op internet zien wanneer
ze aan de beurt zijn om mee te doen.’
Heeft u interesse om ook actief te volleyballen op maandagavond in Zuiderburen?
Neemt u dan contact op met Louis Witteveen via volleybalzuiderburen@gmail.
com of telefoonnummer 06-41886140.
[email protected] of
telefoonnummer volleybalzuiderburen@
gmail.com of op telefoonnummer
06-41886140.
liwwadders maart 2017
23
Fryslân Culinair
heeft De Frysling
bijna ontdekt
Door Andries Veldman • Fotografie Simon van der Woude
De Frysling wint prijs na prijs
en stond al op tafel bij de
Nederlandse regering in Den
Haag, maar in eigen provincie laat men de eersteklas
wijn van de noordelijkste
wijngaard van het land nog
aan zich voorbijgaan. Jantiene Broersma-Bakker (‘Ik
ben de dochter van Bakker
uw Slager’) uit Twijzel is de
wijnboer die samen met
haar man Douwe hun product aan de man brengt.
‘De restaurants aangesloten bij Fryslân Culinair lijken onze wijn nu te hebben
ontdekt.’
M
et enig publicitair
geweld ging in
2009 wijngaard
De Frysling in
Twijzel van start.
Op drieënhalve hectare grond,
naast de zelfvoorzienende
woning van het ondernemende
echtpaar, werden 5000 druivenstokken geplant. Het avontuur,
want dat was het wel degelijk,
kon beginnen. Van de opbrengst
van deze stokken worden nu jaarlijks 5000 flessen gebotteld: wit,
rosé en champagne. ‘Toen we ons
huis lieten bouwen, dacht mijn
man eerst aan het planten van
bessenstruiken of appelbomen.
Dat vond ik maar niks. Ik zag me
echt niet met appels langs de weg
staan. De Sint Nykster wijngaard
De Heidepleats bracht ons op het
idee voor een eigen wijngaard: De
Frysling.’ Nederland telt ongeveer tweehonderd wijngaarden.
paradijsje. Iedere zaterdagavond
om acht uur, wanneer de slagerij
was opgeruimd, pakten we de
tassen en gingen we daarnaartoe.
Elke week weer. Het was in die
tijd wel bijzonder voor een middenstander, zo’n woudhuisje.
Het was er heel primitief, maar
we hebben er de mooiste jeugd
gehad die we ons maar konden
wensen. Als gezin hadden we de
geneugten van de stad en van het
platteland. We genoten van het
hooi op de oppers en de disco’s in
de stad.’
Maar hoe komt de dochter van
Bakker Uw Slager – de roemruchte kwaliteitsslagerij in de Sint Jacobsstraat in Leeuwarden – in de
Friese Wouden terecht? In de winkel voor kunstbenodigdheden
Met Verve aan het Noordvliet, die
ze samen met haar vriendin en
collega Marieke Dolstra bestiert,
zegt ze: ‘Mijn vader en moeder
hadden een tweede huisje in de
Wouden, dat was bij It Paradyske.
Daar was geen woord teveel mee
gezegd: het was voor ons ook een
Als vijftienjarige stapte Jantiene
Bakker al rond in discotheek Vat
‘69, (‘Onder begeleiding van mijn
vriendin Marijke Breeuwsma’),
en even later ook in de horecazaken die menig Wâldpiek als
het centrum van de wereld beschouwde: Ringobar (Veenklooster), Paradiso (Kollum) en Manolito (Kollum). In Manolito leerde ze
haar later man Douwe Broersma
kennen, telg uit het bekende
vervoersimperium Broersma uit
Stoobos.
Jantiene Broersma-Bakker ‘Ik heb me vergist in de desinteresse
in mijn product, waar ik zoveel energie in steek’
Nadat het 150 jaar oude transportbedrijf begin deze eeuw
over de kop ging (‘De handel en
verdiensten in de transportwereld zijn centenwerk’) en overgenomen werd door de Bakker
Groep uit Heerenveen, werd het
roer drastisch omgegooid. ‘Ik
weet hoe het voelt wanneer alles
van de ene op de andere dag weg
is. Dat heeft veel impact gehad op
ons leven. Alles wat je verdiende
stak je in de zaak.’ De Broersma’s
bleven eigenaar van het vrieshuis
in Gerkesklooster, dat ze lange
tijd verhuurden aan het visbedrijf Heiploeg uit Zoutkamp.
Het veem is nog altijd de kurk
waarop de Broersma’s drijven;
de wijngaard komt nog net uit
de kosten. Jantiene Broersma:
‘Ik heb me vergist in de desinteresse in mijn product, waar ik
zoveel energie in steek. De eerste
drie jaar van de wijngaard is
het hangen en wurgen geweest.
Vorig jaar heb ik nog op het punt
gestaan om ermee te kappen. Ik
vroeg me af: hoe nu verder?’ Toen
bleek de waardering voor de wijn
een omslagpunt. Het gaf de doorslag om de wijngaard verder te
exploiteren en te optimaliseren.
‘Het is nu eenmaal een prachtig
product. We maken zelfs champagne.’
in Vijlen heeft ons geadviseerd
om met nieuwe rassen te komen.
Die rassen leveren ongeveer
twintig trossen per stok, de helft
wordt verwijderd om de andere helft aan kwaliteit te laten
winnen. Een stok levert één fles
Jantiene Broersma maakt graag
op. Spuiten doen we zeer beperkt:
de vergelijking met de slagerij
hooguit twee keer per jaar. Het
van haar broer. ‘Het is hetzelfde
snoeien van de zes rassen die we
wanneer je biefstuk koopt bij
kweken begint in januari, we
mijn broer of in de supermarkt.
gaan hiermee door tot maart en
Ik proef het verschil, en bij wijn
de laatste oogst wordt in novemgaat het om het proeven. Friezen ber van het land gehaald.’ Het
zijn verschrikkelijke zoetekauzijn allemaal zaken die consewen. Tsja, dan proef je niks. Bij
quent moeten worden uitgevoerd
wijn heb je te maken met zoet,
om de optimale oogst van het
zuur en met verschillende mine- land te halen. ‘Na al die jaren
ralen.’ Dat er voor het proeven
hebben we dat nu onder de knie.
een lange weg moet worden afge- Ik ben inmiddels lid geworden
legd hoef je Jantiene inmiddels
van de exportcarrousel waar ook
niet meer te vertellen. Voor het
WTC, de provincie Friesland en
zover is wordt de kwaliteit van de de NHL aan deelnemen. Ook het
wijn mede bepaald door het ras,
Wijngardeniersgilde helpt ons
de grondsoort, de bewerking van verder. Aanvankelijk probeerde
de grond en de manier waarop
ik het in eigen kring. Ik zat maar
de gewasbescherming wordt
te leuren, maar die kring bleek te
uitgevoerd. Jantiene Broersma:
klein. Je moet met zo’n wijngaard
‘Onze wijnkenner Stan Beurskens en met zo’n prachtig product
van de wijngaard Sint Martinus
toch even wat groter denken.’
feddema
anton
GRAFISCH ONTWERPER
www.afeddema.nl
tel 06 41186655
De openingstijden zijn dinsdag tot en met vrijdag van 9.30 uur tot 17.30 uur.
Zaterdag van 10.00 uur tot 16.00 uur.
Afspraak op maandag en op avond behoort tot de mogelijkheid.
Van Duijsen Keukens Badkamers & Tegels
Tijnjedijk 87 + 8936 AC Leeuwarden + Tel 058-2801182
e-mail [email protected] + www.vanduijsen.nl