Transcript Hoofdstuk 10 SGP

Keuzes in Kaart 2018-2021
Dit is een uitgave van:
Centraal Planbureau (CPB)
Postbus 80510 | 2508 GM Den Haag
(088) 984 60 00 | www.cpb.nl | [email protected]
Gedrukt door:
Xerox/OBT
Kerketuinenweg 8 | 2544 CW Den Haag
(070) 2800 800 | [email protected]
Een analyse van elf verkiezingsprogramma’s
Nederland gaat maart 2017 naar de stembus. Er valt genoeg te
kiezen. Partijen maken uiteenlopende financieel-economische
afwegingen, zo blijkt uit de verkiezingsprogramma’s. Wat is het
speerpunt voor de aanstaande kabinetsperiode?
De arbeidsmarkt, het belastingstelsel, het klimaat,
het onderwijs, het pensioenstelsel, veiligheid, de woningmarkt, de zorg? Wat krijgt prioriteit: de werkgelegenheid,
de koopkracht of het overheidssaldo, meer publieke goederen
en diensten of juist meer lastenverlichting? En hoe worden
deze doelen onderling gewogen? Elf partijen (VVD, PvdA, SP,
CDA, D66, ChristenUnie, GroenLinks, SGP, DENK, VNL,
Vrijzinnige Partij) hebben van het aanbod gebruik gemaakt
hun verkiezingsprogramma door het Centraal Planbureau van
een financieel-economische doorrekening te laten voorzien.
‘Keuzes in Kaart’ beschrijft welke maatregelen partijen voor
ogen staan, welke economische effecten ze daarmee hopen te
bereiken en hoe partijen zich van elkaar onderscheiden.
Budgettaire Economische
maatregelen effecten
beschreven doorgerekend
Foto omslag: Tweede Kamer | Peter Hilz
Februari 2017 | ISBN 978-90-5833-756-6
Keuzes in Kaart
2018-2021
Hoofdstuk 10
SGP
10 SGP
legenda
basispad
SGP
andere partijen
veiligheid en
defensie
90
Budgettaire keuzes 2021
onderwijs
10
0
Kent een categorie een positief
getal, dus in de blauwe cirkel? Dan
kost dat de staat geld.
-10
lastenverlichting
bedrijven
zorg
-70
-10
Kent een categorie een negatief
getal, dus in de witte cirkel? Dan
levert dat de staat geld op.
0
10
netto uitgaven- en
lastenmutaties (mld euro
in prijzen 2017) t.o.v. basispad.
legenda
basispad
SGP
andere
partijen
lastenverlichting
gezinnen
90
sociale
zekerheid
Effecten op middellange termijn
basispad
minder -2,2
economische groei
2,2
meer
economische groei
Bbp-volume (%)
0,2
meer 1,3
werkloosheid
-1,3
minder
werkloosheid
Werkloosheid (%-punt)
-0,8
minder koopkracht -1,4
(alle huishoudens)
1,4
meer koopkracht
(alle huishoudens)
0,6
-2,4
2,4
kost de staat geld
levert de staat geld op
Mediane koopkracht
(%, gemiddeld per jaar)
Begrotingssaldo (% bbp)
-0,3
-1
Datapunten buiten het blauwe vlak vallen buiten één standaardafwijking van het langjariggemiddelde (realisaties 1995-2014).
Om toch alle datapunten duidelijk weer te geven is voor deze datapunten een schaal gebruikt die drie keer zo klein is.
legenda
basispad
SGP
andere
partijen
Effecten op lange termijn
basispad
overheidsbegroting minder
goed houdbaar
-3,5
3,5
0
overheidsbegroting
beter houdbaar
Houdbaarheid (% bbp)
-0,3
minder
werkgelegenheid
meer gelijke
verdeling
-2,2
2,2
-1,4
-5,0
5,0
0,0
meer
werkgelegenheid
meer ongelijke
verdeling
Structurele werkgelegenheid (%)
Inkomensverdeling (relatieve
mutatie van de Gini-coëfficiënt, %)
Datapunten buiten het blauwe vlak vallen buiten de verwachting gebaseerd op eerdere cijfers.
Om toch alle datapunten duidelijk weer te geven is voor deze datapunten een schaal gebruikt die drie keer zo klein is.
Het basispad
Het basispad is de economische ontwikkeling die het CPB verwacht als er geen aanvullende maatregelen
worden genomen. De waardes van alle basispaden staan in tabel 2.1. Een voorbeeld: voor de houdbaarheid
van de overheidsbegroting is het basispad 0,4. Is het effect van het beleidspakket -0,7, dan betekent dat dus
een houdbaarheidscijfer van -0,3.
164
10.1
Overheidsbegroting
HetbeleidspakketvandeSGPverhoogtin2021deoverheidsuitgavenmet1,4mldeuroen
vermindertdecollectievelastenmet5,1mldeuro.Tengevolgehiervanverslechterthet
EMU‐saldoin2021persaldomet6,4mldeurotenopzichtevanhetbasispad.52Ditisdeex‐
antemutatie,datwilzeggenongerekenddemacro‐economischedoorwerking.
In2021verhoogtdeSGPdeoverheidsuitgavenpersaldomet1,4mldeuro.Denetto
intensiveringenbetreffenmetnamedefensieenveiligheid.Persaldowordthetmeest
omgebogenbijsocialezekerheidenopenbaarbestuur.Indeperiode2018‐2021stijgende
overheidsuitgaveninhetpadinclusiefhetbeleidspakketmet1,5%perjaar.
DeSGPbuigt1,2mldeuroomopopenbaarbestuur.Ditisvooralhetgevolgvaneen
beperkingvandeuitgavenbijhetRijk,zbo'senhetlokaalbestuurviaeenapparaatskorting.
DeSGPwilpersaldo0,5mldeuromeeruitgevenaanveiligheid.Deintensiveringwordt
besteedaandeinzetvanextrawijkagentenendeversterkingvanterrorismebestrijding,het
OM,derechtspraakenveiligheidsdiensten.DeSGPverhoogtdedefensie‐uitgavenmet
3,0mldeuro.
DevoorstellenvandeSGPlatenpersaldodeuitgavenaanbereikbaarheidongewijzigd.
DeSGPwilin20210,3mldeuroopmilieuintensiveren.Dezeintensiveringbetreft
uitsluitenddestimuleringvanenergiebesparingen‐innovatie.
Oponderwijswordtvoor0,2mldeurogeïntensiveerdin2021.Deintensiveringbetreft
eenverhogingvandelumpsumvanhetprimaironderwijs,voortgezetonderwijsen
mbo.Daarnaastwordtookdelumpsumvanhethogeronderwijsverhoogdmetals
doelonderanderehetinvoerenvantweejarigemasters.IndezorgintensiveertdeSGP
persaldo0,2mldeuro.Zieparagraaf10.2.DeSGPbuigtpersaldo1,2mldeuroominde
socialezekerheid.Dezebesparingkomtmetnamedoorhethalverenvandealleenstaande‐
ouderkopinhetkindgebondenbudgeteneenombuigingopdekinderopvangtoeslag.
Deoverdrachtenaanbedrijvenblijvenongewijzigd.DeSGPintensiveert0,2mldeuroop
internationalesamenwerking.Ditishetnetto‐effectvaneenintensiveringin
ontwikkelingssamenwerkingeneenombuigingopdevrijwilligebijdragenaanmindergoed
functionerendemultilateraleinstellingenengroteinternationaleorganisaties.Opdeoverige
uitgavenbuigtdeSGPnetto0,5mldeuroom.Ditisvoornamelijkhetresultaatvanhet
verlagenvandesubsidiesaandepubliekeomroep.
HetbeleidspakketvandeSGPleidttoteenstijgingvandewerkgelegenheidindesector
overheidvan0,5%perjaar.DevoorgesteldemaatregelenvandeSGPhebbeninde
kabinetsperiodegeeninvloedopdewerkgelegenheidsontwikkelingindezorgsector.
52
Alle in deze paragraaf genoemde getallen zijn ten opzichte van het basispad, tenzij anders aangegeven.
165
Tabel 10.1
Effecten op de overheidsuitgaven van beleidspakket SGP
2017
Basispad
2021
Netto intensiveringen
Basispad
inclusief
pakket
Basispad
mld euro
Basispad
inclusief
pakket
% per jaar
Openbaar bestuur
62,0
64,2
-1,2
63,0
0,9
0,4
Veiligheid
11,1
12,1
0,5
12,6
2,3
3,3
Defensie
7,8
8,0
3,0
10,9
0,6
8,9
Bereikbaarheid
9,6
10,1
0,0
10,1
1,3
1,3
0,3
0,3
Milieu
Onderwijs
37,6
38,1
0,2
38,3
0,3
0,5
Zorg
67,3
76,2
0,2
76,4
3,2
3,2
Sociale zekerheid
88,9
91,0
-1,2
89,8
0,6
0,3
Overdrachten aan bedrijven
9,9
10,4
0,0
10,4
1,3
1,2
Internationale samenwerking
12,1
13,0
0,2
13,1
1,7
2,0
-0,5
-0,5
1,4
324,5
1,3
1,5
Overig
Totaal EMU-relevante uitgaven
306,3
323,1
In het basispad van de MEV/MLT zijn de functies milieu en overig niet gespecificeerd.
Tabel 10.2
Werkgelegenheidseffecten bij de overheid en zorg van beleidspakket SGP
Basispad
Effect pakket
Basispad
inclusief
pakket
2018-2021
2018-2021
2018-2021
Basispad Effect pakket
2018-2021
miljoenen gewerkte uren
Sector overheid
2018-2021
Basispad
inclusief pakket
2018-2021
% per jaar
-5
35
30
-0,1
0,5
0,5
Zorg
145
0
140
2,2
0,0
2,2
Overheid en zorg
135
30
170
1,1
0,3
1,3
De optelling van de cijfers kan door afronding afwijken van de gerapporteerde totalen.
DeSGPverlichtdecollectievelastenin2021persaldomet5,1mldeuro.Gezinnenbetalen
5,8mldeurominderbelastingenenpremies.DeSGPlaatdecollectievelastenvoorbedrijven
in2021persaldoongewijzigd.Decollectievelastenvoorhetbuitenlandwordenmet0,7mld
euroverhoogd.
Delastenopinkomenenarbeidwordennettomet15,9mldeuroteruggebracht.Eengroot
deelvandezelastenverlichtingkomtdoordeintroductievaneentweeschijvenstelseleneen
draagkrachtkorting.
Delastenopvermogenenwinstwordenverzwaard(1,6mldeuro).Ditisondermeerhet
gevolgvandeintroductievandeozbvoorgebruikersalsextrabelastinggebiedvoor
166
gemeenten.TercompensatiewordtdeomvangvanhetGemeentefondsmethetzelfdebedrag
verkleind,zodatdelastenopinkomenenarbeidverlaagdkunnenworden.Daarnaast
wordenookdetarievenvandevennootschapsbelastingverlaagd.
DebelastingenopmilieuwordendoordeSGPverzwaard(5,3mldeuro).Deze
lastenverzwaringkomtondermeerdoordeintroductievaneentolvignetnaarDuitsmodel.
Deopbrengstvandezemaatregelwordtvoorgezinnenenbedrijventeruggesluisdviade
motorrijtuigenbelasting.Delastenverzwaringvoorhetbuitenlandwordtnietteruggesluisd.
DeSGPverhoogtpersaldodeoverigebelastingenmet3,9mldeuro.Ditkomtvooraldoor
hetgedeeltelijkafschaffenvanhetverlaagdebtw‐tarief.
Tabel 10.3
Effecten op belastingen en sociale premies van beleidspakket SGP
Basispad
Netto lastenverzwaring
Basispad inclusief
pakket
mld euro
Inkomen en arbeid
5,6
-15,9
-10,3
Vermogen en winst
0,0
1,6
1,6
Milieu
2,3
5,3
7,6
Overig
-0,8
3,9
3,1
Totaal beleidsmatige lasten
7,1
-5,1
2,1
w.v. gezinnen
3,7
-5,8
-2,0
bedrijven
3,4
0,0
3,4
buitenland
0,0
0,7
0,7
10.2
Zorg
DeSGPverhoogtdecollectievezorguitgavenpersaldomet0,2mldeuroin2021.Ditis
opgebouwduiteenverlagingvandecollectieveZvw‐uitgavenmet0,5mldeuroeneen
verhogingvandecollectieveWlz‐uitgavenendeoverigezorguitgavenmetrespectievelijk0,5
en0,2mldeuro.
IndecuratievezorgvoertdeSGPbinnenhethuidigestelselvangereguleerdeconcurrentie
eenaantalwijzigingendoor.ZoheeftdeSGPdeintentieomviahoofdlijnenakkoordende
volumegroeiindeziekenhuiszorg,degeestelijkegezondheidszorg(ggz)ende
wijkverplegingtebeperken.Hetmacrobeheersinstrumentfungeertdaarbijalsstokachterde
deur.TevensintensiveertdeSGPinondermeerpalliatievezorg.Persaldobetekentditeen
ombuigingvan1,1mldeuroin2021.
DaarnaastverlaagtdeSGPheteigenrisicomet100euro.Omdatdoorhetherberekenenvan
hetgeneesmiddelenvergoedingssysteemdeeigenbetalingenbinnenhetpakkettoenemen,is
erpersaldosprakevaneenintensiveringvan0,8mldeuro.Degemiddeldeeigenbetalingen
167
indeZvwnemenhierdoorafmet50europerpersoon.DeSGPbrengtgeenwijzigingenaan
inhetverzekerdepakket.
TotslotbrengtdeSGPmedischspecialisteninloondienstonderdeWetnormering
topinkomens.Tezamenmeteenaantalanderemaatregelengerichtophetstelselvande
curatievezorglevertditeenombuigingopvan0,2mldeuroin2021.
IndeintramuralelangdurigezorgvoertdeSGPindeWlzmeerpersoonsvolgende
bekostiginginzonderdemogelijkheidvanbijbetalenvoorextrakwaliteit.Ditbetekenteen
intensiveringvan0,3mldeuroin2021.Alsgevolghiervanmogenzorgkantorengeen
productieafsprakenmeermakenmetzorgaanbiedersenvergoedenzelandelijkuniforme
tarievenpergeïndiceerdezorgzwaarte,gelijkaanhetgemiddeldevandehuidigetarieven.
DeSGPbrengtgeenveranderingenaanindeeigenbetalingenbinnendeWetlangdurige
zorg(Wlz).WelintensiveertdeSGP0,2mldeurotaakstellendindeWlz.
BijdeoverigezorgverhoogtdeSGPdeRijksbijdrageaangemeentenpersaldomet0,2mld
euro.
Tabel 10.4
Effecten op belangrijkste indicatoren zorg van beleidspakket SGP
Basis
Effect in 2021 t.o.v. het
basispad
Basispad inclusief
pakket
-0,5
46,0
mld euro
Curatieve zorg (Zvw)
Collectieve uitgaven (netto)
46,5
a.g.v. (budget-)maatregelen
-1,1
eigen betalingen
0,8
aanpassing basispakket
0,0
overig
Eigen betalingen (euro p.p., a)
-0,2
270
-50
220
20,6
0,5
21,1
Langdurige zorg (Wlz)
Collectieve uitgaven (netto)
a.g.v. (budget-)maatregelen
0,2
eigen betalingen
0,0
overig
0,3
Overig (o.a. Wmo/jeugd)
Collectieve uitgaven (netto)
9,1
0,2
9,3
76,2
0,2
76,4
(a) Dit betreft zowel de eigen betalingen onder het eigen risico als eigen bijdragen voor verzekerde curatieve zorg. In het basispad
is het eigen risico 430 euro per persoon in 2021 (in prijzen 2017); in lopende prijzen is dit 450 euro. Merk daarbij op dat niet
iedereen het eigen risico vol maakt.
168
10.3
Macro-economische effecten
Debbp‐groeiligtgemiddeld0,2%‐puntperjaarbovenhetbasispadalsgevolgvanhetSGP‐
pakket.Hetpakketverlaagtdecollectievelasten,waarvooralhuishoudensvanprofiteren.Zij
zettenhunlastenverlichtingomineenhogereconsumptie,diegemiddeld0,6%‐puntperjaar
hardergroeit.Doorhogerebestedingennemenookdeinvesteringentoe.Deuitvoerdaaltten
opzichtevanhetbasispadvanwegehogereprijzen.
Dewerkloosheidkomtin20210,8%‐puntlageruitdaninhetbasispad,vooraldooreenlager
arbeidsaanbod.Hetarbeidsaanbodneemtaf,metnamedoordeintroductievanhet
splitsingsstelsel(belastingheffingophuishoudinkomen)enhetafschaffenvandealgemene
heffingskorting.Dewerkgelegenheidsgroeiindemarktsectorverandertniet,bijdeoverheid
komenermeerbanenbijdefensie.
Decontractlonenstijgenmetgemiddeld0,4%‐puntperjaarharderdaninhetbasispad.
Naastdeprijsontwikkelingzorgtdewerkloosheidsdalingvoorhogerelonen,maarwordtde
lastenverlichtingvoorwerknemersafgewenteldvialagerelonen.Hetgedeeltelijkafschaffen
vanhetverlaagdebtw‐tariefendiversemilieumaatregelenverhogendeindirecte
belastingen,diewordendoorberekendindeprijzen.Samenmethogerearbeidskostenneemt
hierdoordeinflatietoe.Detoenamevandearbeidsinkomensquoteisvooralhetgevolgvan
hogerereëlearbeidskosten.
Tabel 10.5
Macro-economische effecten van beleidspakket SGP
Basis
Effect pakket
Basispad incl. pakket
% per jaar
Volume bestedingen en productie
Bruto binnenlands product
1,7
0,2
1,9
Consumptie huishoudens
1,1
0,6
1,7
Overheidsbestedingen
1,3
0,3
1,6
Investeringen bedrijven
2,3
0,2
2,5
Uitvoer goederen en diensten
4,0
-0,1
3,9
Contractloon marktsector
1,6
0,4
2,1
Consumentenprijsindex
1,3
0,4
1,8
-0,9
0,2
-0,7
Werkgelegenheid (gewerkte uren)
0,7
0,1
0,7
w.v. marktsector
0,5
0,0
0,5
Lonen en prijzen
Reële arbeidskosten marktsector
Arbeidsmarkt
effect op niveau 2021 in %-punten
Werkloze beroepsbevolking
Arbeidsinkomensquote marktsector
5,5
-0,8
4,7
77,9
0,6
78,5
169
10.4
Overheidssaldo en overheidsschuld
HetEMU‐saldoin2021bedraagt0,6%bbpdoorhetSGP‐pakket.Datis0,3%bbplagerdanin
hetbasispad.Doordemaatregelenneemthetsaldoinitieelafmet0,8%bbp.Demacro‐
economischedoorwerkingzorgtvooreentoenamevanhetsaldomet0,5%bbp.Dooreen
toenamevandeconsumptie(btw‐opbrengsten)enhogerecontractlonen(inkomstenheffing)
nemendebelasting‐enpremie‐inkomstentoe.Deuitgavenaanwerkloosheidsuitkeringen
nemenafdooreendalingvandewerkloosheid.
Deschuldquotedaaltin2021tenopzichtevanhetbasispad,doordatdetoenamevanhet
nominalebbp(denoemervandeschuldquote)inverhoudinggroterisdandeafnamevan
hetEMU‐saldo.Detoenamevanhetnominalebbpwordtveroorzaaktdoorzowelgrotere
economischegroeialshogerebbp‐prijzen.
Tabel 10.6
Effecten op overheidstekort en overheidsschuld van beleidspakket SGP
2018
2019
2020
2021
EMU-saldo (% bbp, basispad)
-0,3
0,4
0,7
0,9
Initieel effect pakket (% bbp)
-0,2
-0,4
-0,7
-0,8
Doorwerkingseffect pakket (% bbp)
0,1
0,2
0,4
0,5
EMU-saldo inclusief effect pakket (% bbp)
-0,3
0,2
0,4
0,6
Structureel EMU-saldo (% bbp, basispad)
-0,5
0,1
0,5
0,6
Effect pakket
-0,1
-0,1
-0,3
-0,5
Structureel EMU-saldo inclusief effect pakket (% bbp)
-0,5
0,0
0,2
0,1
EMU-schuld (% bbp, basispad)
59,9
57,5
55,1
52,3
0,0
0,0
-0,4
-0,5
59,8
57,5
54,8
51,8
Effect pakket
EMU-schuld inclusief effect pakket (% bbp)
10.5
Koopkrachteffecten
Devolgendemaatregelenzijngunstigvoordekoopkracht:
 Invoerenvaneensplitsingsstelsel
 Invoerenenintensiverenvaneendraagkrachtkorting.
 Invoerenvaneentweeschijvenstelselinbox1
 Verhogenvandekinderbijslag
 Verhogenvanhetheffingsvrijevermogeninbox3
 Verhogenvandeouderenkorting(metinvoeringgeleidelijkeafbouw)
 Verhogenvandestartersaftrek
 Invoerenvaneengeboortepremievooreerstgeborenen
 VerlagenvanhetverplichteigenrisicoindeZvw.
170
Devolgendemaatregelenzijnnadeligvoordekoopkracht:
 Afschaffenvandealgemeneheffingskorting
 FiscaliserenvandeAOW‐premie
 HalverenvandealleenstaandeouderkopindeWetKindgebondenBudget
 Invoerenvaneenozb‐gebruikersdeelindelokalebelastingen
 Verlagenvandekinderopvangtoeslag
 Verlagenvandezelfstandigenaftrek
 Verlagenvandemkb‐winstaftrek
 LagerezorgtoeslagdoorverlagenvanhetverplichteigenrisicoindeZvw.
Devolgendemaatregelenpakkenverschillenduitvoorverschillendegroepen:
 Defiscaliseringvandepartneralimentatie.
HetbeleidspakketvandeSGPleidttotongeveerdezelfdereëlecontractloonontwikkelingin
demarktsectoralsinhetbasispad.(zieparagraafmacro‐economischeeffectenvooreen
meergedetailleerdebespreking).
AlsgevolgvanhetbeleidspakketvandeSGPverbetertdetotalemedianekoopkrachtvanalle
huishoudensgemiddeldmet0,6%perjaartenopzichtevanhetbasispad.Departij
introduceerteensplitsingsstelselwaarinbelastingheffingineentweeschijvenstelsel
plaatsvindtopbasisvanhuishoudinkomen(endusnietopbasisvanhetinkomenper
gezinslid).Departijverlichtdelastendooreendraagkrachtkortingdiewordtafgebouwdmet
huishoudinkomen.Daarvoorschaftdepartijdealgemeneheffingskortingaf.
HetbeleidspakketvandeSGPleidtvooraltoteenhogerekoopkrachtvoorhuishoudensmet
eeninkomenboven175%wml.Dezeinkomenswordeninongeveergelijkematebetervan
delastenverlichtingviadedraagkrachtkortingenhettweeschijvenstelsel.Dekoopkrachtvan
huishoudensmeteeninkomenbeneden175%wmlverslechtertpersaldoomdatde
invoeringvanhetozb‐gebruikersdeel,dieharderneerslaatbijlagereinkomens,de
compensatieviadedraagkrachtkortingmeerdantenietdoet.Ookhethalverenvande
alleenstaandeouderkopindeWetKindgebondenBudgetendefiscaliseringvandeAOW‐
premieverslechterendekoopkrachtvoorlageinkomens.
Dekoopkrachtvanwerkendenverbetertvooraldoorhettweeschijvenstelselende
draagkrachtkorting.Dezekoopkrachtstijgingwordtdeelsbeperktdoordeafschaffingvande
algemeneheffingskorting.Uitkeringsgerechtigdenengepensioneerdenzienpersaldoeen
koopkrachtdaling.Bijuitkeringsgerechtigdenwordtditveroorzaaktdoordeafschaffingvan
dealgemeneheffingskortingendehalveringvandealleenstaandeouderkopindeWet
KindgebondenBudget.Gepensioneerdenzienhunkoopkrachtdalendoordefiscaliseringvan
deAOW‐premieenhetozb‐gebruikersdeel.
Deinvoeringvanhetsplitsingsstelselendedraagkrachtkortingverbetertvooralde
koopkrachtvooralleenverdieners.Dekoopkrachtvantweeverdienersenalleenstaanden
171
stijgtinminderemate.Gezinnenzonderkinderenzienpersaldoeensterkeretoenamevan
dekoopkrachtdangezinnenmetkinderen.Ditwordtvoornamelijkveroorzaaktdoorde
invoeringvandedraagkrachtkortingdiepositieveruitpaktvoorlagereinkomens.Deze
maatregelpaktminderpositiefuitvoortweeverdienersenhogereinkomensdiesterker
vertegenwoordigdzijnindegroepvangezinnenmetkinderen.Daarnaastpaktde
defiscaliserenvandepartneralimententatieongunstiguitvoorgezinnenmetkinderen.
Tabel 10.7
Mediane koopkrachteffecten van beleidspakket SGP, gemiddeld per jaar over 2018-2021
Omvang (a)
Basispad inclusief
beleidspakket (b)
Effect beleidspakket (c)
% totaal
% per jaar
<175% wml
36
-0,4
-0,1
175-350% wml
38
0,8
0,8
350-500% wml
15
0,9
0,8
>500% wml
11
1,1
0,8
Inkomensniveau (d)
Inkomensbron (e)
Werkenden (f)
63
1,1
1,0
9
-0,4
-0,1
26
-0,6
-0,2
Tweeverdieners
52
0,5
0,5
Alleenstaanden
43
0,4
0,6
Alleenverdieners
5
2,7
2,8
Met kinderen
26
0,8
0,7
Zonder kinderen
49
1,0
0,9
100
0,6
0,6
Uitkeringsgerechtigden
Gepensioneerden
Huishoudtype
Gezinssamenstelling (g)
Alle huishoudens
(a) Percentage van totaal aantal huishoudens in 2018.
(b) Mediane statische koopkrachtmutaties exclusief incidentele inkomensmutaties. Het betreft het gemiddelde van de
koopkrachtmutaties in 2018, 2019, 2020 en 2021.
(c) Effect beleidspakket als mediaan van de koopkrachtveranderingen op individueel niveau. Deze kan afwijken van het verschil van
de medianen omdat medianen niet bij elkaar opgeteld of afgetrokken mogen worden. In deze tabel ontbreekt het basispad om
verwarring op dit punt te voorkomen.
(d) Bruto inkomen uit arbeid of uitkering op huishoudniveau; bruto minimumloon (wml) is in 2018 ongeveer 20.500 euro.
(e) De indeling naar inkomensbron is op basis van de hoogste inkomensbron op huishoudniveau, waarbij een huishouden waarvan
hoofd of partner winstinkomen heeft, bij werkenden wordt ingedeeld. Huishoudens met vroegpensioen of studiefinanciering als
hoogste inkomensbron zijn uitgezonderd.
(f) Bij de koopkrachtmutatie van werkenden wordt geen rekening gehouden met incidentele mutaties van het loon, zoals het
ontvangen of wegvallen van bonussen.
(g) De indeling naar gezinssamenstelling is op basis van aanwezigheid van kinderen tot 18 jaar en is exclusief huishoudens van
gepensioneerden.
172
Figuur 10.1 Spreiding koopkracht basispad inclusief beleidspakket SGP, gemiddeld per jaar over
2018-202153
Werkende tweeverdiener
Werkende alleenverdiener
Werkende alleenstaande
Uitkeringsgerechtigde alleenstaande
Gepensioneerde alleenstaande
Gepensioneerde tweeverdiener
53
Koopkracht naar huishoudtype, inkomensbron en huishoudinkomen, mutaties in %, gemiddeld per jaar. Per
inkomensniveau ligt de koopkrachtontwikkeling van 90% van de huishoudens tussen de bovenste en onderste lijn. De
middelste lijn geeft de mediaan weer.
173
10.6
Langetermijnbeleidseffecten op inkomens en
inkomensverdeling
Hetbeleidspakketleidtpersaldototeengelijkblijvendeinkomensongelijkheidopdelange
termijn.
BelangrijkstemaatregelenmeteenGini‐verhogendeffect:
 Afschaffenvandealgemeneheffingskorting
 FiscaliserenvandeAOW‐premie
 Invoerenvaneentweeschijvenstelselinbox1
 HalverenvandealleenstaandeouderkopindeWetKindgebondenBudget
 Invoerenvaneenozb‐gebruikersdeelindelokalebelastingen.
 LagerezorgtoeslagdoorhetverlagenvanheteigenrisicoindeZvw
 Invoerenvaneensplitsingsstelsel
 Lagerepensioenuitkeringendoorhetverlagenvandeaftoppingsgrensvoorde
aftrekbaarheidvanpensioenpremiesendoordemogelijkheidompensioenaanspraken
vervroegdoptenemen.
BelangrijkstemaatregelenmeteenGini‐verlagendeffect:
 Invoerenenintensiverenvaneendraagkrachtkorting
 Verhogenvandeouderenkorting(metinvoeringgeleidelijkeafbouw)
 Verhogenvandekinderbijslag
 Invoeringvaneengeboortepremievooreerstgeborenen
 Verhogenvanhetheffingsvrijevermogeninbox3
 Verlagingvandemkb‐winstaftrek
 Verlagenvandezelfstandigenaftrek
 Verhogenvandestartersaftrek
 Defiscaliserenvanpartneralimentatie
 VerlagenvanhetverplichteigenrisicoindeZvw
 Verlagenvandekinderopvangtoeslag.
BelangrijkemaatregelendiedeGini‐coëfficiëntverhogen,zijnhetfiscaliserenvandeAOW‐
premie,hetinvoerenvaneenozb‐gebruikersdeel,hetverlagenvandealleenstaande
ouderkopinhetkindgebondenbudgetenhetafschaffenvandealgemeneheffingskorting.
Daartegenoverstaatonderanderedathetinvoerenvaneendraagkrachtkortingende
inkomensafhankelijkeouderenkortingeenafnamevandeGini‐coëfficiëntveroorzaken.
174
Tabel 10.8
Langetermijneffecten op de inkomensverdeling van beleidspakket SGP
+ = grotere inkomensongelijkheid
Basispad
Basispad inclusief
pakket (a)
Effect pakket (b)
2,9
0,0
%
Relatieve mutatie in de Gini-coëfficiënt (c)
2,9
(a) Basispad en basispad inclusief pakket geven de relatieve mutatie van de Gini-coëfficiënt waarbij doorlopend beleid is afgekapt
in 2060.
(b) Effect pakket geeft de relatieve mutatie van de Gini-coëfficiënt door het beleidspakket in de structurele situatie waarbij
doorlopend beleid is afgekapt in 2060.
(c) In formule: (verandering in de Gini-coëfficiënt) / (Gini-coëfficiënt in het basispad)
10.7
Structurele werkgelegenheidseffecten
Tabel 10.9
Effecten van beleidspakket SGP op de structurele werkgelegenheid in uren
Effect pakket
Werkgelegenheid (a,b)
-1,4
w.v. fiscaal
-1,9
sociale zekerheid en arbeidsmarktbeleid
0,0
AOW-leeftijd
0,4
(a) Procentuele verandering ten opzichte van het basispad. Door afronding kan het totaal afwijken van de som van de onderdelen.
(b) 0,1% staat ongeveer gelijk aan 7000 fulltime banen.
TezamenverlagendemaatregelenvandeSGPdestructurelewerkgelegenheidinurenmet
1,4%.Dezestructurelewerkgelegenheidsdalingishetgevolgvanfiscalemaatregelen.De
maatregelenophetgebiedvandeAOW‐leeftijdverhogendestructurelewerkgelegenheid
juist.Ditlaatsteishetgevolgvandeintroductievandemogelijkheidom,actuarieelneutraal,
deAOWmaximaaldriejaarlaterintelatengaan.EerdereopnamevandeAOWisniet
mogelijk.
Delagerestructurelewerkgelegenheidisvoornamelijkhetgevolgvanveranderingeninbox
1.DooreentweeschijvenstelselensplitsingsstelselteintroducerenverlaagtSGPde
structurelewerkgelegenheid.Deuniformetarieveninwatnudeeerstetotenmetdederde
schijfzijn,leidenopzichzelfweliswaartoteentoenamevandestructurelewerkgelegenheid,
maardetopheffingenvooraldeheffingopbasisvanhuishoudinkomendoenditeffectmeer
danteniet.Belastingheffingopbasisvanhuishoudinkomenverlaagtdearbeidsparticipatie
vantweedeverdienersineenhuishouden.Dezetweedeverdienerszijngevoeligervoor
fiscaleprikkelsdanhoofdkostwinners.Devervangingvandealgemeneheffingskortingdoor
een(hogere)draagkrachtkortingverlaagtdewerkgelegenheidverder.
Anderefiscalemaatregelendiedestructurelewerkgelegenheidverlagen,liggenophet
terreinvankindgerelateerderegelingen.Dezeverlagendestructurelewerkgelegenheid
vooraldoorverlagingvandekinderopvangtoeslagenintroductievaneigenbijdrageninde
175
kinderopvang.Delagerebelastingenenpremiesvoorbedrijvenverhogendestructurele
werkgelegenheidlicht.
Persaldohebbendemaatregelenophetgebiedvandesocialezekerheidgeeneffectophet
niveauvandestructurelewerkgelegenheid.DoordestapsgewijzeverlagingvandeWW‐
uitkeringinhettweedejaartothetniveauvandebijstandenhetinminderingbrengenvan
eerdergebruikteWW‐rechten,stijgtdestructurelewerkgelegenheid.Maarditwordtvolledig
tenietgedaandoordeintroductievaneencollectieveverzekeringvoorhettweedejaar
loondoorbetalingbijziektevoorbedrijventotvijftigwerknemers.54Metdezemaatregel
verkleintdeSGPhetverschilinloonkostentussenvasteenflexibelewerknemerswel
enigszins.
Maatregelenophetgebiedvanzelfstandigenveranderendestructurelewerkgelegenheid
niet,maarverkleinenwelhetverschiltussenwerknemersenzelfstandigen.Doorde
zelfstandigenaftrekendemkb‐winstvrijstellingteverlagen,verkleintdeSGPdestructurele
werkgelegenheidenvermindertzijtevenshetverschilinfiscalebehandelingtussen
werknemersenzelfstandigen.OokhetverlagenvandeAof‐premies,deversoberingvande
WW‐rechtenvanwerknemers,hetverlagenvandeaftoppingsgrensvanpensioenenende
introductievanmeerkeuzevrijheidinpensioenenreducerenditverschil.Daarstaat
tegenoverdatdeSGPdestartersaftrekverhoogtmet2000euro.
10.8
Houdbaarheid overheidsfinanciën
HetbeleidspakketvandeSGPresulteertineenhoudbaarheidssaldovannul.Het
houdbaarheidseffecttenopzichtevanhetbasispadisnegatief:‐0,3%bbp.Deuitgaven
blijvenoplangetermijnalsaandeelvanhetbbpopnagenoeghetzelfdeniveau.Hogere
uitgavenvoordefensieenveiligheidenversoberingenbijonderanderede
kinderopvangregelingenensubsidiesvoorpubliekeomroepcompenserenelkaar.De
inkomstendalenmet0,4%bbpalsgevolgvanhetsaldo‐effectvaneenlagere
inkomstenbelasting(vooraldoorhettweeschijvenstelselendedraagkrachtkorting)en
vennootschapsbelastingenhogereindirectebelastingen.Ditbetreftvooraldeintroductie
vaneenozb‐gebruikersdeel,verhogingvandemilieubelastingenenafschaffingvanhet
verlaagdbtw‐tarief.
Hetnegatievehoudbaarheidseffectwordtvooralbereiktbinnendevolgende
kabinetsperiode,metnamedoorlastenverlichting.Ernavolgtenigherstel,vooraldoordat
hetverschilinlastenverlichtingmethetbasispadkleinerwordt.
ErzijnhoudbaarheidswinstenbijdebeleidsdossiersAOWenpensioenen(vooraldoor
fiscaliseringvandeAOW‐premieenverlagingvandeaftoppingsgrensvoorpensioensparen)
54
De invloed van de beperking van de loondoorbetalingsplicht is grotendeels een statistisch effect, doordat zieke
werknemers onder de huidige regelgeving in de CBS-cijfers meetellen als werkenden en onder de voorgestelde
regelgeving als niet-werkenden. De rest is het gevolg van het feit dat re-integratie van zieke medewerkers effectiever is op
het moment dat zij onder de verantwoordelijkheid vallen van een werkgever. De instroom in de WIA wordt daardoor hoger
wanneer de loondoorbetalingsplicht deels wordt gecollectiviseerd.
176
enwonen(invoeringgebruikersdeelbijdeozb),maardezewordenmeerdantenietgedaan
dooranderbeleid,metnamebovengenoemdelagerebelastingen.
Dewerkgelegenheiddaaltdoordeinvoeringvanhetsplitsingsstelsel.Hetpositieveeffect
vandelagerebelastingenweegthierniettegenop.Structureeldaaltdewerkgelegenheidmet
1,4%,wateennegatiefeffectopdehoudbaarheidheeftvan0,4%bbp.
Tabel 10.10 Effecten op houdbaarheid overheidsfinanciën van beleidspakket SGP
% bbp
Houdbaarheid basispad
mld euro
0,4
3
-0,3
-2
0,0
0
-0,3
-3
0,0
1
AOW en pensioenen
0,3
2
Wonen
0,3
2
Zorg
0,0
0
-1,0
-7
Effect beleidspakket
Houdbaarheid inclusief beleidspakket
Effect op houdbaarheid, binnen de kabinetsperiode en daarna
Effect op EMU-saldo in 2021
Effecten na 2021
Effect op houdbaarheid, selectie van beleidsdossiers (a)
Overig
(a) Onder AOW en pensioen vallen maatregelen betreffende AOW-premie, AOW-uitkering, pensioenpremie, pensioenuitkering en
ouderenkorting. Onder Wonen vallen maatregelen betreffende huurtoeslag, hypotheekrenteaftrek, eigenwoningforfait,
overdrachtsbelasting, verhuurderheffing en ozb voor gebruikers. Onder Zorg vallen maatregelen betreffende zorguitgaven,
zorgpremies, eigen bijdragen en zorgtoeslag. We onderscheiden deze maatregelen vanwege de gevoeligheid voor vergrijzing en de
mate van doorwerking na de kabinetsperiode.
177