Transcript Hoofdstuk 6 CDA

Keuzes in Kaart 2018-2021
Dit is een uitgave van:
Centraal Planbureau (CPB)
Postbus 80510 | 2508 GM Den Haag
(088) 984 60 00 | www.cpb.nl | [email protected]
Gedrukt door:
Xerox/OBT
Kerketuinenweg 8 | 2544 CW Den Haag
(070) 2800 800 | [email protected]
Een analyse van elf verkiezingsprogramma’s
Nederland gaat maart 2017 naar de stembus. Er valt genoeg te
kiezen. Partijen maken uiteenlopende financieel-economische
afwegingen, zo blijkt uit de verkiezingsprogramma’s. Wat is het
speerpunt voor de aanstaande kabinetsperiode?
De arbeidsmarkt, het belastingstelsel, het klimaat,
het onderwijs, het pensioenstelsel, veiligheid, de woningmarkt, de zorg? Wat krijgt prioriteit: de werkgelegenheid,
de koopkracht of het overheidssaldo, meer publieke goederen
en diensten of juist meer lastenverlichting? En hoe worden
deze doelen onderling gewogen? Elf partijen (VVD, PvdA, SP,
CDA, D66, ChristenUnie, GroenLinks, SGP, DENK, VNL,
Vrijzinnige Partij) hebben van het aanbod gebruik gemaakt
hun verkiezingsprogramma door het Centraal Planbureau van
een financieel-economische doorrekening te laten voorzien.
‘Keuzes in Kaart’ beschrijft welke maatregelen partijen voor
ogen staan, welke economische effecten ze daarmee hopen te
bereiken en hoe partijen zich van elkaar onderscheiden.
Budgettaire Economische
maatregelen effecten
beschreven doorgerekend
Foto omslag: Tweede Kamer | Peter Hilz
Februari 2017 | ISBN 978-90-5833-756-6
Keuzes in Kaart
2018-2021
Hoofdstuk 6
CDA
6
CDA
legenda
basispad
CDA
andere partijen
veiligheid en
defensie
Budgettaire keuzes 2021
onderwijs
90
10
0
Kent een categorie een positief
getal, dus in de blauwe cirkel? Dan
kost dat de staat geld.
-10
lastenverlichting
bedrijven
zorg
-70
-10
Kent een categorie een negatief
getal, dus in de witte cirkel? Dan
levert dat de staat geld op.
0
10
netto uitgaven- en
lastenmutaties (mld euro
in prijzen 2017) t.o.v. basispad.
legenda
basispad
CDA
andere
partijen
lastenverlichting
gezinnen
sociale
zekerheid
90
Effecten op middellange termijn
basispad
minder -2,2
economische groei
2,2
meer
economische groei
Bbp-volume (%)
0,3
meer 1,3
werkloosheid
-1,3
minder
werkloosheid
Werkloosheid (%-punt)
-1,0
minder koopkracht -1,4
(alle huishoudens)
1,4
meer koopkracht
(alle huishoudens)
0,6
-2,4
2,4
kost de staat geld
levert de staat geld op
Mediane koopkracht
(%, gemiddeld per jaar)
Begrotingssaldo (% bbp)
-0,7
-1
Datapunten buiten het blauwe vlak vallen buiten één standaardafwijking van het langjariggemiddelde (realisaties 1995-2014).
Om toch alle datapunten duidelijk weer te geven is voor deze datapunten een schaal gebruikt die drie keer zo klein is.
legenda
basispad
CDA
andere
partijen
Effecten op lange termijn
basispad
overheidsbegroting minder
goed houdbaar
minder
werkgelegenheid
meer gelijke
verdeling
-3,5
3,5
0
overheidsbegroting
beter houdbaar
Houdbaarheid (% bbp)
-0,8
-2,2
2,2
-0,3
-5,0
5,0
0,4
meer
werkgelegenheid
meer ongelijke
verdeling
Structurele werkgelegenheid (%)
Inkomensverdeling (relatieve
mutatie van de Gini-coëfficiënt, %)
Datapunten buiten het blauwe vlak vallen buiten de verwachting gebaseerd op eerdere cijfers.
Om toch alle datapunten duidelijk weer te geven is voor deze datapunten een schaal gebruikt die drie keer zo klein is.
Het basispad
Het basispad is de economische ontwikkeling die het CPB verwacht als er geen aanvullende maatregelen
worden genomen. De waardes van alle basispaden staan in tabel 2.1. Een voorbeeld: voor de houdbaarheid
van de overheidsbegroting is het basispad 0,4. Is het effect van het beleidspakket -0,7, dan betekent dat dus
een houdbaarheidscijfer van -0,3.
101
6.1
Overheidsbegroting
HetbeleidspakketvanhetCDAverhoogtdeoverheidsuitgavenmet3,9mldeuroen
vermindertdecollectievelastenmet6,5mldeuroin2021.HetbeleidspakketvanhetCDA
verslechterthetEMU‐saldoin2021persaldomet10,4mldeurotenopzichtevanhet
basispad.37Ditisdeex‐antemutatie,datwilzeggenongerekenddemacro‐economische
doorwerking.
In2021verhoogthetCDAdeoverheidsuitgavenpersaldomet3,9mldeuro.Denetto
intensiveringenbetreffenmetnamedefensieenoverigeuitgaven.Persaldowordthetmeest
omgebogenbijopenbaarbestuur.Indeperiode2018‐2021stijgendeoverheidsuitgavenin
hetbasispadinclusiefhetbeleidspakketmet1,6%perjaar.
HetCDAbuigt1,2mldeuroomopopenbaarbestuuralsgevolgvaneenbeperkingvande
uitgavenbijhetRijk,zbo'senhetlokaalbestuurviaeenapparaatskorting.HetCDAwilper
saldo0,4mldeuromeeruitgevenaanveiligheidtenbehoevevandepolitie.HetCDA
verhoogtdedefensie‐uitgavenmet2,1mldeuro.DevoorstellenvanhetCDAlatende
uitgavenaanbereikbaarheidpersaldoongewijzigd.HetCDAwilin20210,5mldeuroop
milieuintensiveren.DitbetreftvooraleensubsidieringvanCO2–reducerendemaatregelen.
Oponderwijswordtvoor0,2mldeurogeïntensiveerdin2021.Deintensiveringvindtvooral
plaatsdoordelumpsuminhetmboteverhogenentenbehoevevanfundamenteel
onderzoek.
IndezorgintensiveerthetCDApersaldo0,5mldeuro.Zieparagraaf6.2.
HetCDAintensiveertpersaldo0,2mldeuroindesocialezekerheid.Tegenover
besparingenopdezorgtoeslagstaanextrauitgavenaanAOW‐toeslagengeboorteverlof.
Aanoverdrachtenaanbedrijvenwordtin2021persaldo0,3mldeuromeerbesteed
vooraltenbehoevevaninnovatie.HetCDAintensiveert0,2mldeuroopinternationale
samenwerking.OpdeoverigeuitgavenintensiveerthetCDA0,7mldeuro,vooralten
behoevevandeinvoeringvaneenmaatschappelijkedienstplicht.
HetbeleidspakketvanhetCDAleidttoteenstijgingvandewerkgelegenheidindesector
overheidvan0,9%perjaar.Alsgevolgvanhetbeleidspakketvindtindezorgsectoreen
stijgingvandewerkgelegenheidplaatsvan0,1%perjaar.
37
Alle in deze paragraaf genoemde getallen zijn ten opzichte van het basispad, tenzij anders aangegeven.
102
Tabel 6.1
Effecten op de overheidsuitgaven van beleidspakket CDA
2017
Basispad
2021
Netto intensiveringen
Basispad
inclusief
pakket
Basispad
mld euro
Basispad
inclusief
pakket
% per jaar
Openbaar bestuur
62,0
64,2
-1,2
63,0
0,9
0,4
Veiligheid
11,1
12,1
0,4
12,5
2,3
3,1
Defensie
7,8
8,0
2,1
10,1
0,6
6,7
Bereikbaarheid
9,6
10,1
0,0
10,2
1,3
1,4
0,5
0,5
Milieu
Onderwijs
37,6
38,1
0,2
38,3
0,3
0,5
Zorg
67,3
76,2
0,5
76,7
3,2
3,3
Sociale zekerheid
88,9
91,0
0,2
91,2
0,6
0,6
Overdrachten aan bedrijven
9,9
10,4
0,3
10,7
1,3
1,9
Internationale samenwerking
12,1
13,0
0,2
13,2
1,7
2,1
0,7
0,7
3,9
327,0
1,3
1,6
Overig
Totaal EMU-relevante uitgaven
306,3
323,1
In het basispad van de MEV/MLT zijn de functies milieu en overig niet gespecificeerd.
Tabel 6.2
Werkgelegenheidseffecten bij de overheid en zorg van beleidspakket CDA
Basispad
Effect pakket
Basispad
inclusief
pakket
2018-2021
2018-2021
2018-2021
Basispad Effect pakket
2018-2021
miljoenen gewerkte uren
Sector overheid
2018-2021
Basispad
inclusief pakket
2018-2021
% per jaar
-5
60
55
-0,1
0,9
0,9
Zorg
145
10
150
2,2
0,1
2,3
Overheid en zorg
135
65
205
1,1
0,5
1,6
De optelling van de cijfers kan door afronding afwijken van de gerapporteerde totalen.
HetCDAverlichtdecollectievelastenin2021persaldomet6,5mldeuro.Gezinnenbetalen
5,7mldeurominderbelastingenenpremies.Voorbedrijvendalendecollectievelastenmet
0,8mldeuro.
Delastenopinkomenenarbeidwordennettomet6,1mldeuroteruggebracht,vooralals
gevolgvanhetverlagenvandetarievenindetweede,derdeenvierdeschijfvande
inkomstenbelasting.Daarstaattegenoverdatdiversepostennogslechtsmogenworden
afgetrokkentegenhettariefvandeeersteschijf.
Delastenopvermogenenwinstwordenverlicht(0,6mldeuro),voornamelijktengevolge
vanhetverlengenenverlagenvanhettariefindeeersteschijfindevennootschapsbelasting.
103
DebelastingenopmilieuwordendoorhetCDAverlicht(0,5mldeuro),vooralalsgevolg
vaneenverlagingvandeverhuurderheffingbijenergiezuinigbouwen.
HetCDAverhoogtpersaldodeoverigebelastingenmet0,7mldeuro.Ditbetreft
grotendeelseenverhogingvandetabaksaccijns.
Tabel 6.3
Effecten op belastingen en sociale premies van beleidspakket CDA
Basispad
Netto lastenverzwaring
Basispad inclusief
pakket
mld euro
Inkomen en arbeid
5,6
-6,1
-0,5
Vermogen en winst
0,0
-0,6
-0,6
Milieu
2,3
-0,5
1,8
Overig
-0,8
0,7
-0,1
Totaal beleidsmatige lasten
7,1
-6,5
0,6
w.v. gezinnen
3,7
-5,7
-2,0
bedrijven
3,4
-0,8
2,6
buitenland
0,0
0,0
0,0
6.2
Zorg
HetCDAverhoogtdecollectievezorguitgavenpersaldomet0,5mldeuroin2021.Ditis
opgebouwduiteenverlagingvandecollectieveZvw‐uitgavenmet0,2mldeuroeneen
verhogingvandecollectieveWlz‐uitgavenendeoverigezorguitgavenmetrespectievelijk0,3
en0,5mldeuro.
IndecuratievezorgvoerthetCDAbinnenhethuidigestelselvangereguleerdeconcurrentie
eenaantalwijzigingendoor.ZoheefthetCDAdeintentieomviahoofdlijnenakkoordende
volumegroeiindeziekenhuiszorgendegeestelijkegezondheidszorg(ggz)tebeperken.Het
macrobeheersinstrumentfungeertdaarbijalsstokachterdedeur.Daarentegenintensiveert
hetCDAindewijkverpleging.Persaldoresulteertoverallesectoreneenombuigingvan1,0
mldeuroin2021.
VerderverlaagthetCDAindecuratievezorgheteigenrisicomet105euro.Omdatdoorhet
herberekenenvanhetgeneesmiddelenvergoedingssysteemdeeigenbetalingenbinnenhet
pakkettoenemen,iserpersaldosprakevaneenintensiveringvan0,9mldeuro.De
gemiddeldeeigenbetalingenperpersoonindeZvwnemenhierdoorafmet60europer
persoon.
HetCDAbrengtgeenwijzigingenaaninhetverzekerdepakket.
104
TotslotneemthetCDAeenaantalmaatregelengerichtophetstelselvandecuratievezorg
dietezameneenombuigingvan0,1mldeuroopleveren.
IndeintramuralelangdurigezorgvoerthetCDAeenaantalwijzigingendoorinde
organisatievandeWlz,diepersaldoleidentoteenintensiveringvan0,4mldeuroin2021.
ZovoerthetCDAeennognaderuittewerkenbezettingsnorminvoordeverpleeghuiszorg,
waarvoordepartijtaakstellend0,6mldeurobeschikbaarstelt.
VerderverplichthetCDAzorgkantorenommeerjarigecontractenmetbudgetafsprakenafte
sluitenmetzorgaanbieders.Ditwordtgecombineerdmetdeinvoeringvaneen(deels)
meerjarigecontracteerruimteenmeerjarigeconcessiesvoorzorgkantoren.
HetCDAbrengtgeenveranderingenaanindeeigenbetalingenbinnendeWetlangdurige
zorg(Wlz).HetCDAvoertweleenziekteverzuimnorminvoorzorgaanbiedersinde
langdurigezorg.Ditleidttoteenombuigingvan0,1mldeuro.
BijdeoverigezorgverhoogthetCDAdeRijksbijdrageaangemeentenenintensiveerthet
CDAinsportenenbewegen.Samengaathetom0,5mldeuro.
Tabel 6.4
Effecten op belangrijkste indicatoren zorg van beleidspakket CDA
Basis
Effect in 2021 t.o.v. het
basispad
Basispad inclusief
pakket
-0,2
46,2
mld euro
Curatieve zorg (Zvw)
Collectieve uitgaven (netto)
46,5
a.g.v. (budget-)maatregelen
-1,0
eigen betalingen
0,9
aanpassing basispakket
0,0
overig
Eigen betalingen (euro p.p., a)
-0,1
270
-60
210
0,3
20,9
Langdurige zorg (Wlz)
Collectieve uitgaven (netto)
20,6
a.g.v. (budget-)maatregelen
-0,1
eigen betalingen
0,0
overig
0,4
Overig (o.a. Wmo/jeugd)
Collectieve uitgaven (netto)
9,1
0,5
9,6
76,2
0,5
76,7
(a) Dit betreft zowel de eigen betalingen onder het eigen risico als eigen bijdragen voor verzekerde curatieve zorg. In het basispad
is het eigen risico 430 euro per persoon in 2021 (in prijzen 2017); in lopende prijzen is dit 450 euro. Merk daarbij op dat niet
iedereen het eigen risico vol maakt.
105
6.3
Macro-economische effecten
Debbp‐groeineemtdoorhetCDA‐pakketmet0,3%‐punttoetenopzichtevanhetbasispad.
Delastenverlichtingbijhuishoudensresulteertineentoenamevanhunconsumptiemet
gemiddeld0,5%‐puntperjaar.Bedrijveninvesterenmeer,vooraldoordeaantrekkende
vraag.Deoverheidsbestedingennemenpersaldotoemetnamedoorintensiveringenbij
defensie.
Dewerkloosheiddaaltin2021met1,0%‐punttenopzichtevanhetbasispad.De
werkgelegenheidgroeitgemiddeld0,2%‐puntperjaarharder,zoweldoorextra
werkgelegenheidindemarktsectordoorhogereproductie,alsbijdeoverheiddoor
invoeringvandemaatschappelijkedienstplichtenextrauitgavenaandefensie.
Decontractlonenindemarktsectornemenmetgemiddeld0,3%‐puntperjaarmeertoedan
inhetbasispad.Dedrukoplonenneemttoedoordelagerewerkloosheidenoplopende
prijzen.Deinflatieneemttoedoorhogereaccijnzenenhogerearbeidskosten.Dehogere
arbeidskosteneneenlichtstijgendeproductiviteitzorgenvooreenstijgingvande
arbeidsinkomensquote.
Tabel 6.5
Macro-economische effecten van beleidspakket CDA
Basis
Effect pakket
Basispad incl. pakket
% per jaar
Volume bestedingen en productie
Bruto binnenlands product
1,7
0,3
2,0
Consumptie huishoudens
1,1
0,5
1,6
Overheidsbestedingen
1,3
0,3
1,7
Investeringen bedrijven
2,3
0,6
2,8
Uitvoer goederen en diensten
4,0
0,0
4,0
Contractloon marktsector
1,6
0,3
1,9
Consumentenprijsindex
1,3
0,2
1,5
-0,9
0,3
-0,6
Werkgelegenheid (gewerkte uren)
0,7
0,2
0,9
w.v. marktsector
0,5
0,2
0,7
Lonen en prijzen
Reële arbeidskosten marktsector
Arbeidsmarkt
effect op niveau 2021 in %-punten
Werkloze beroepsbevolking
Arbeidsinkomensquote marktsector
106
5,5
-1,0
4,5
77,9
0,4
78,4
6.4
Overheidssaldo en overheidsschuld
HetEMU‐saldoin2021bedraagt0,2%bbpdoorhetCDA‐pakket.Datis0,7%bbplagerdan
inhetbasispad.Doordemaatregelenneemthetsaldoinitieelafmet1,3%bbp.Demacro‐
economischedoorwerkingzorgtvooreentoenamevanhetsaldomet0,7%bbp.Dooreen
toenamevandeconsumptie(btw‐opbrengsten)eneentoenamevandewerkgelegenheid
(inkomstenheffing)nemendebelasting‐enpremie‐inkomstentoe.Deuitgavenaan
werkloosheidsuitkeringennemenafdooreendalingvandewerkloosheid.
Deschuldquotestijgtin2012tenopzichtevanhetbasispaddoordeafnamevanhetEMU‐
saldoenhetoprichtenvaneennationaleinvesteringsbank,watinverhoudinggroterisdan
detoenamevanhetnominalebbp(denoemervandeschuldquote).Detoenamevanhet
nominalebbpwordtveroorzaaktdoorzowelgrotereeconomischegroeialshogerebbp‐
prijzen.
Tabel 6.6
Effecten op overheidstekort en overheidsschuld van beleidspakket CDA
2018
2019
2020
2021
EMU-saldo (% bbp, basispad)
-0,3
0,4
0,7
0,9
Initieel effect pakket (% bbp)
-0,3
-0,8
-1,0
-1,3
Doorwerkingseffect pakket (% bbp)
0,1
0,3
0,5
0,7
EMU-saldo inclusief effect pakket (% bbp)
-0,6
-0,1
0,1
0,2
Structureel EMU-saldo (% bbp, basispad)
-0,5
0,1
0,5
0,6
Effect pakket
-0,3
-0,4
-0,5
-0,7
Structureel EMU-saldo inclusief effect pakket (% bbp)
-0,7
-0,3
0,0
-0,1
EMU-schuld (% bbp, basispad)
59,9
57,5
55,1
52,3
0,5
1,0
1,3
1,5
60,4
58,5
56,4
53,8
Effect pakket
EMU-schuld inclusief effect pakket (% bbp)
6.5
Koopkrachteffecten
Devolgendemaatregelenzijngunstigvoordekoopkracht:
 Introductievaneentweeschijvenstelseldoorverlagingvandetarieventweedeenderde
schijfnaarhettariefeersteschijfinbox1
 Verlagenvanhettariefvierdeschijfinbox1
 Verhogenvandekinderbijslagenhetkindgebondenbudget
 VerhogenvandeAOW‐uitkering
 Verhogenvanhetheffingsvrijevermogeninbox3
 Voordehelftoverdraagbaarmakenvandealgemeneheffingskortingvoorgezinnenmet
kinderen
 Verhogenvandeouderenkortingvoorlagereinkomens
107
 VerlagenvanhetverplichteigenrisicoindeZvw.
Devolgendemaatregelenzijnnadeligvoordekoopkracht:
 Aftrekpostenbox1nietmeetellenbijbepalenkinderopvangtoeslagenkindgebonden
budget
 Verlagenvandezorgtoeslagvooralleenstaanden
 Snellerafbouwenvandealgemeneheffingskorting
 Beperkenvanaftrekposteninbox1tothettariefeersteschijf
 Beperkenvandeoverdraagbaarheidvandeinkomensafhankelijkecombinatiekortingen
arbeidskorting
 Verhogenvandebijtellingvoorzuinigeauto's
 LagerezorgtoeslagdoorhetverlagenvanhetverplichteigenrisicoindeZvw.
DoorhetbeleidspakketvanhetCDAnemendereëlecontractlonenindemarktsector0,1%
perjaarmeertoedaninhetbasispad(zieparagraafmacro‐economischeeffectenvooreen
meergedetailleerdebespreking).
AlsgevolgvanhetbeleidspakketvanhetCDAverbetertdetotalemedianekoopkrachtvan
allehuishoudensgemiddeldmet0,6%perjaartenopzichtevanhetbasispad.Departij
introduceerteentweeschijvenstelselinbox1dooreenverlagingvandetarieveninde
tweedeenderdeschijf,hetgeeneenpositiefeffectheeftopdemedianekoopkracht.
HetbeleidspakketvanhetCDAverbetertvooraldekoopkrachtvaninkomensboven175%
wml.Ditiseengevolgvandeverlagingvandetarievenindetweedeenderdeschijf.
Huishoudensmeteeninkomenbovende500%wmlprofiterendaarnaastvandeverlaging
vanhettariefindevierdeschijf,maarondervindentevenshetnadeelvandebeperkingvan
deaftrekposten.
Omdatwerkendenhetgrootstevoordeelhebbenvandelagerebelastingtarieven,zienzijhun
koopkrachtdoorhetbeleidspakketvanhetCDAmeertoenemendanuitkeringsgerechtigden
engepensioneerden.GepensioneerdenhebbendaarnaastvoordeelvandehogereAOWen
hogereouderenkorting.Uitkeringsgerechtigdenhebbenrelatiefveelvoordeelvandehogere
kinderbijslag.
DoorhetbeleidspakketvanhetCDAgaanalleenverdienersermeeropvooruitdan
tweeverdienersenalleenstaanden,vooralvanwegedeverruimdeoverdraagbaarheidvande
algemeneheffingskortingvoorgezinnenmetkinderen.Alleenstaandenondervindennadeel
vandespecifiekeverlagingvandezorgtoeslag,enhebbenmindervaakvoordeelvande
verlagingvanhettariefindederdeschijf.Deverhogingvandekinderbijslagenhet
kindgebondenbudgetisgunstigvoordekoopkrachtvangezinnenmetkinderen,maaromdat
bijdetoekenninggeenrekeningmeerwordtgehoudenmethypotheekrenteaftrekishet
effectindoorsneebeperkt.
108
Tabel 6.7
Mediane koopkrachteffecten van beleidspakket CDA, gemiddeld per jaar over 2018-2021
Omvang (a)
Basispad inclusief
beleidspakket (b)
Effect beleidspakket (c)
% totaal
% per jaar
<175% wml
36
0,1
0,2
175-350% wml
38
0,6
0,7
350-500% wml
15
0,9
0,9
>500% wml
11
1,1
0,9
63
0,7
0,7
9
0,0
0,1
26
0,1
0,4
Tweeverdieners
52
0,6
0,7
Alleenstaanden
43
0,3
0,4
Alleenverdieners
5
0,6
0,9
Met kinderen
26
0,7
0,7
Zonder kinderen
49
0,6
0,7
100
0,5
0,6
Inkomensniveau (d)
Inkomensbron (e)
Werkenden (f)
Uitkeringsgerechtigden
Gepensioneerden
Huishoudtype
Gezinssamenstelling (g)
Alle huishoudens
(a) Percentage van totaal aantal huishoudens in 2018.
(b) Mediane statische koopkrachtmutaties exclusief incidentele inkomensmutaties. Het betreft het gemiddelde van de
koopkrachtmutaties in 2018, 2019, 2020 en 2021.
(c) Effect beleidspakket als mediaan van de koopkrachtveranderingen op individueel niveau. Deze kan afwijken van het verschil van
de medianen omdat medianen niet bij elkaar opgeteld of afgetrokken mogen worden. In deze tabel ontbreekt het basispad om
verwarring op dit punt te voorkomen.
(d) Bruto inkomen uit arbeid of uitkering op huishoudniveau; bruto minimumloon (wml) is in 2018 ongeveer 20.500 euro.
(e) De indeling naar inkomensbron is op basis van de hoogste inkomensbron op huishoudniveau, waarbij een huishouden waarvan
hoofd of partner winstinkomen heeft, bij werkenden wordt ingedeeld. Huishoudens met vroegpensioen of studiefinanciering als
hoogste inkomensbron zijn uitgezonderd.
(f) Bij de koopkrachtmutatie van werkenden wordt geen rekening gehouden met incidentele mutaties van het loon, zoals het
ontvangen of wegvallen van bonussen.
(g) De indeling naar gezinssamenstelling is op basis van aanwezigheid van kinderen tot 18 jaar en is exclusief huishoudens van
gepensioneerden.
109
Figuur 6.1
Spreiding koopkracht basispad inclusief beleidspakket CDA, gemiddeld per jaar over
2018-202138
Werkende tweeverdiener
Werkende alleenverdiener
Werkende alleenstaande
Uitkeringsgerechtigde alleenstaande
Gepensioneerde alleenstaande
Gepensioneerde tweeverdiener
38
Koopkracht naar huishoudtype, inkomensbron en huishoudinkomen, mutaties in %, gemiddeld per jaar. Per
inkomensniveau ligt de koopkrachtontwikkeling van 90% van de huishoudens tussen de bovenste en onderste lijn. De
middelste lijn geeft de mediaan weer.
110
6.6
Langetermijnbeleidseffecten op inkomens en
inkomensverdeling
Hetbeleidspakketleidtpersaldototeenhogereinkomensongelijkheidopdelangetermijn.
TenopzichtevanhetbasispadligtdeGini‐coëfficiënt0,4%hoger.
BelangrijkstemaatregelenmeteenGini‐verhogendeffect:
 Introductievaneentweeschijvenstelseldoorverlagingvandetarieventweedeenderde
schijfnaarhettariefeersteschijfinbox1
 Verlagenvanhettariefvierdeschijfinbox1
 Verlagenvandezorgtoeslagvooralleenstaanden
 Aftrekpostenbox1nietmeetellenbijbepalenkinderopvangtoeslagenkindgebonden
budget
 LagerezorgtoeslagdoorverlagenvanheteigenrisicoindeZvw
 Beperkenvandeoverdraagbaarheidvandearbeidskortingeninkomensafhankelijke
combinatiekorting
 Snellerafbouwenvandealgemeneheffingskorting.
BelangrijkstemaatregelenmeteenGini‐verlagendeffect:
 VerhogenvandeAOW‐uitkering
 Verhogenvandeouderenkortingvoorlagereinkomens
 Beperkenvanaftrekposteninbox1tothettariefeersteschijf
 Verhogenvandekinderbijslagenkindgebondenbudget
 Verhogenvanhetheffingsvrijevermogeninbox3
 VerlagenvanhetverplichteigenrisicoindeZvw
 Verhogenvandebijtellingvoorzuinigeauto's
 Voordehelftoverdraagbaarmakenvandealgemeneheffingskortingvoorgezinnenmet
kinderen.
BelangrijkemaatregelendiedeGini‐coëfficiëntverhogen,zijnonderanderehetinvoerenvan
hettweeschijvenstelsel(metverlagingenvandetweede,derdeenvierdeschijf)enhet
verlagenvandezorgtoeslagvooralleenstaanden.Daartegenoverstaatonderanderedathet
verhogenvandeouderenkortingvoorlagereinkomensenhetverhogenvandeAOW‐
uitkeringeenafnamevandeGini‐coëfficiëntveroorzaken.
111
Tabel 6.8
Langetermijneffecten op de inkomensverdeling van beleidspakket CDA
+ = grotere inkomensongelijkheid
Basispad
Basispad inclusief
pakket (a)
Effect pakket (b)
3,3
0,4
%
Relatieve mutatie in de Gini-coëfficiënt (c )
2,9
(a) Basispad en basispad inclusief pakket geven de relatieve mutatie van de Gini-coëfficiënt waarbij doorlopend beleid is afgekapt
in 2060.
(b) Effect pakket geeft de relatieve mutatie van de Gini-coëfficiënt door het beleidspakket in de structurele situatie waarbij
doorlopend beleid is afgekapt in 2060
(c) In formule: (verandering in de Gini-coëfficiënt) / (Gini-coëfficiënt in het basispad)
MaatregelendienietmeelopenindeberekeningvandeGini‐coëfficiënt,zijnonderanderede
invoeringvaneenziekte‐uitkeringvoorzelfstandigen(zievoormeertoelichtingparagraaf
2.6).
6.7
Structurele werkgelegenheidseffecten
Tabel 6.9
Effecten van beleidspakket CDA op de structurele werkgelegenheid in uren
Effect pakket
Werkgelegenheid (a,b)
-0,3
w.v. fiscaal
-0,1
sociale zekerheid en arbeidsmarktbeleid
AOW-leeftijd
-0,2
0,0
(a) Procentuele verandering ten opzichte van het basispad. Door afronding kan het totaal afwijken van de som van de onderdelen.
(b) 0,1% staat ongeveer gelijk aan 7000 fulltime banen.
IntotaalverlagendemaatregelenvanhetCDAdestructurelewerkgelegenheidinurenmet
0,3%.Ditiseencombinatievandeeffectenvanfiscalemaatregelenenmaatregeleninhet
socialezekerheids‐enarbeidsmarktbeleid.OphetgebiedvandeAOW‐leeftijdtrefthetCDA
geenmaatregelendiedestructurelewerkgelegenheidbeïnvloeden.
Inbox1vandeinkomstenbelastingintroduceerthetCDAeentweeschijvenstelselentegelijk
wordendezetarievenverlaagd.Ditverhoogt,samenmetdeaanscherpingvande
claimbeoordelingbijarbeidsongeschiktheid,destructurelewerkgelegenheid.Ditwordt
echtermeerdantenietgedaandooraanpassingeninkindgerelateerdemaatregelenenhet
arbeidsmarktbeleid.DearbeidsmarktmaatregelenvanhetCDAverlagendestructurele
werkgelegenheidviadekortingophetre‐integratiebudgetvangemeenten.
Dedalingvandestructurelewerkgelegenheidisvooralhetgevolgvanveranderingenin
kindgerelateerdemaatregelen,waardoordewerkgelegenheidvanmensenmetkinderen
afneemt.Dezedalingwordtgrotendeelsveroorzaaktdoordatgezinnenmetkinderentoten
mettwaalfjaardehelftvandeheffingskortingaanelkaarkunnenoverdragen.Deze
112
maatregel–samenmetdeverhogingvanhetkindgebondenbudget–maken(betaald)
werkenminderaantrekkelijkvoorhuishoudensmetkinderen,vooralvoordetweede
verdienersineenhuishouden,dierelatiefgevoeligzijnvoorfiscaleprikkels.Ookde
uitbreidingvanhetbetaaldgeboorteverlofendeverplichteloonverzekeringtegenziekte
voorzelfstandigendragenbijaandelagerestructurelewerkgelegenheidinuren.
HetCDAverkleintdeprikkelsvoorbedrijvenommensenintehurenalszzp’erinplaatsvan
indiensttenemenalswerknemerdoordeintroductievaneenverplichteloonverzekeringbij
ziektevoorzelfstandigenendoordezelfstandigenaftrektekoppelenaande
pensioenopbouw.Dekostenverschillenvoorbedrijventussenvasteenflexibelewerknemers
wordendoordemaatregelenvanhetCDAnietbeïnvloed.
6.8
Houdbaarheid overheidsfinanciën
HetbeleidspakketvanhetCDAresulteertineennegatiefhoudbaarheidssaldovan0,4%bbp.
Hethoudbaarheidseffecttenopzichtevanhetbasispadisooknegatief:‐0,8%bbp.Het
negatievehoudbaarheidssaldoindiceertdateropenigmomentindetoekomst
uitgavenverlagingendanwelinkomstenverhogingennodigzijn.Hethoudbaarheidseffectis
negatiefdoordatdeuitgavenoplangetermijn0,5%bbphogeruitkomen,terwijlde
inkomstenlichtdalen.Deuitgavenstijgenvooraldoorintensiveringenbijdefensie,veiligheid
eninvoeringvaneenmaatschappelijkedienstplicht.Deinkomstendalingiseengevolgvan
eenverlagingvandetarievenvandeinkomstenbelastingenkleinerestijgingenbijde
indirectebelastingendaartegenover.
Hetlagerehoudbaarheidssaldowordtvooralbereiktdooruitgavenstijgingen
lastenverlichtingbinnendevolgendekabinetsperiode.
Hetlagerehoudbaarheidssaldowordtbijnavollediggeboektbuitendebeleidsdossiersvan
AOWenpensioenen,wonenenzorg.Bijdezorgvallendeeffectenvanvoortzetting
Hoofdlijnenakkoord,verlagingeigenrisicoenintensiveringbijdeverpleeghuiszorgtegen
elkaarweg.
OndanksdelastenverlagingdaaltdewerkgelegenheidbijhetCDA‐pakketmet0,3%,vooral
alsgevolgvanveranderingeninkindgerelateerderegelingen.Ditheefteennegatiefeffectop
dehoudbaarheidvan0,1%bbp.
113
Tabel 6.10
Effecten op houdbaarheid overheidsfinanciën van beleidspakket CDA
% bbp
Houdbaarheid basispad
mld euro
0,4
3
Effect beleidspakket
-0,8
-6
Houdbaarheid inclusief beleidspakket
-0,4
-3
Effect op EMU-saldo in 2021
-0,7
-5
Effecten na 2021
-0,1
-1
Effect op houdbaarheid, binnen de kabinetsperiode en daarna
Effect op houdbaarheid, selectie van beleidsdossiers (a)
AOW en pensioenen
-0,1
-1
Wonen
0,0
0
Zorg
0,0
0
-0,6
-5
Overig
(a) Onder AOW en pensioen vallen maatregelen betreffende AOW-premie, AOW-uitkering, pensioenpremie, pensioenuitkering en
ouderenkorting. Onder Wonen vallen maatregelen betreffende huurtoeslag, hypotheekrenteaftrek, eigenwoningforfait,
overdrachtsbelasting, verhuurderheffing en ozb voor gebruikers. Onder Zorg vallen maatregelen betreffende zorguitgaven,
zorgpremies, eigen bijdragen en zorgtoeslag. We onderscheiden deze maatregelen vanwege de gevoeligheid voor vergrijzing en de
mate van doorwerking na de kabinetsperiode.
114