hier DatacenterWorks #1

Download Report

Transcript hier DatacenterWorks #1

datacenterworks
februari
MARKT
CLOUD PLATFORM STROOMLIJNT
BEKABELINGSTESTEN
RARITAN WHITEPAPER
BEHOEFTE AAN HOOGWAARDIGE
INFRA GROTER DAN OOIT
INTERVIEW
EMERSON NETWORK POWER
GAAT VERDER ALS VERTIV
in samenwerking met
advancing information transport systems
2017
6 APRIL
UPS-Day
POWER IS
CHANGING
MELD U NU AAN
VOOR DE
UPS-DAY
2017!
de rol van
de ups begint
te veranderen
Het belang van UPS’en wordt steeds groter.
Sprekers tijdens de UPS-Day:
Hoe denken de Nederlandse datacenter managers hierover?
• Robbert Hoeffnagel (moderator)
• Hoe worden UPS-en gefinancierd? (lease vs kopen)
• Peter Vermeulen (Pb7 Research)
• Welke keuzes worden er gemaakt en voor welke oplossingen wordt er
gekozen?
Analyse en duiding resultaten UPS- onderzoek
• John Laban OCP Project
• Wat is het belang van noodstroom binnen de organisatie?
• Welke aanbieders krijgen de voorkeur? A-merken of simpelweg de • Marco Wenzkowski Royal HaskoningDHV
goedkoopste?
De rol van IT bij noodstroom
Belang van UPS-en in het datacenter Het antwoord op deze vragen krijgt u op 6 april tijdens de UPS-Day van
Visie op de veranderde rol van UPS-en door:
DatacenterWorks. In een middag wordt u volledig bijgepraat.
AEG Power Solutions, Delta Electronics, Elinex Power Solutions, Vertiv
Schrijf u nu in op www.datacenterworks.nl/ups-day
Locatie: Multrix gebouw Keienbergweg Amsterdam
Georganiseerd door: DatacenterWorks
Voorafgaand, in de pauze en tijdens de netwerkborrel kunt u verder
praten met alle sprekers en sponsoren.
jaargang 10, februari 2017, nr. 1
colofon
dcw februari
redactioneel
robbert hoeffnagel
hoofdredacteur
datacenterworks/uitgever
Datacenterworks is hét vakblad
over de technische infrastruc­tuur van
datacenters.
Datacenterworks verschijnt achtmaal per jaar. Toezending geschiedt op
abonne­ment­basis en controlled
circulation.
HOOFDREDACTEUR/UITGEVER
Robbert Hoeffnagel
+31 (6) 51 28 20 40
[email protected]
twitter.com/rhoeffnagel
ONDERINVESTEREN
nl.linkedin.com/in/robberthoeffnagel Hét thema waar het in raden van bestuur van
Iedere keer weer speelt het datacenter hierbij
facebook.com/robbert.hoeffnagel
veel bedrijven momenteel om draait is: digita-
een hoofdrol. Raden van bestuur begrijpen dit
le transformatie. Dat is een wat abstract begrip
inmiddels wel, maar hanteren veelal een an-
waarvan een definitie nog niet zo eenvoudig
dere definitie van ‘datacenter’ dan u en ik. Zij
EINDREDACTIE/TRAFFIC
kan worden gegeven. Op deze plek volstaat het
denken aan een datacenter als de plek waar
echter om aan te geven dat een organisatie die
applicaties geregeld worden. U en ik zien ook
POSTADRES REDACTIE
aan ‘digital transformation’ doet in feite bezig
de fysieke infrastructuur die hiervoor nodig is.
Beatrixstraat 2, 2712 CK Zoetermeer
is om zijn werkprocessen zoveel mogelijk te
Bestuurders weten vaak helemaal niet dat de
Ab Muilwijk
[email protected]
digitaliseren. Alle applicaties en alle data
fysieke infra het fundament vormt van alles
+31 (0)79 500 05 59
worden met elkaar verbonden waarbij al die
wat we nodig hebben voor digitale transfor-
www.datacenterworks.nl
functionaliteit en informatie bovendien zo-
matie. Met als gevolg dat men investeringen
veel mogelijk in realtime beschikbaar is voor
in power en koeling als ‘iets-van-onder-de-
ADVERTENTIE-EXPLOITATIE
de medewerkers van de organisatie. Zodat zij
motorkap’ blijft beschouwen, zonder zich te
Jos Raaphorst | Directeur
snel en flexibel kunnen reageren op kansen of
realiseren hoe belangrijk dit fundament is voor
+31 (0) 6 34 73 54 24
bedreigingen in de markt. Hier horen begrip-
digital transformation. Hierdoor dreigt bij veel
[email protected]
pen bij als Big Data, business analytics maar
enterprise-organisaties een vorm van wat wel
bijvoorbeeld ook de social enterprise zoals
genoemd wordt: onder-investering. Power en
Eric van Wijk
deze met tools als Slack mogelijk zijn. En door-
koeling ziet men vooral als een kostenpost en
+31 (0) 6 43 05 30 25
dat snelheid en flexibiliteit dringend gewenst
‘dus’ moeten we daar zoveel mogelijk op be-
[email protected]
is, zien we hier ook steeds meer cloud services
zuinigen.
VORMGEVING
applicaties snel aan te passen of verplaatsen,
En eerlijk gezegd hebben de aanbieders van
Laura willemsen | Grafisch Ontwerp
of software-defined networking en dergelijke
producten en diensten voor de fysieke infra-
om connectiviteit gemakkelijk aan de soms ra-
structuur dit ook wel een beetje aan zichzelf te
DRUK
zendsnel veranderende eisen en wensen van
danken. Want zolang zij geen visie neerzetten
CHAPO nv
de business te kunnen aanpassen.
hoe hun producten en diensten in feite een ba-
DATACENTERWORKS WERKT SAMEN MET KENNISPARTNERS ALS BICSI, DATA
CENTRE ALLIANCE, DDA, GREEN IT AMSTERDAM, IT ROOM INFRA EN NEN.
Deze ontwikkeling is voor business-organi-
zullen veel business-organisaties stug door-
saties superbelangrijk. Alle concurrenten zijn
gaan met onder-investeren in de fysieke infra.
naar voren komen. Maar ook virtualisatie om
KOPIJ KAN WORDEN INGEZONDEN IN OVERLEG MET DE REDACTIE.
GEPLAATSTE ARTIKELEN VERTEGENWOORDIGEN NIET NOODZAKELIJK DE
MENING VAN DE REDACTIE. DE REDACTIE NOCH DE UITGEVER AANVAARDEN
ENIGE AANSPRAKELIJKHEID VOOR DE INHOUD VAN ARTIKELEN VAN
DERDEN, INGEZONDEN MEDEDELINGEN, ADVERTENTIES EN DE JUISTHEID
VAN GENOEMDE DATA EN PRIJZEN.
FOTOKOPIE EN OVERNAME VAN ARTIKELEN, GEHEEL OF GEDEELTELIJK OP
WELKE WIJZE DAN OOK, IS UITSLUITEND TOEGESTAAN NA SCHRIFTELIJKE
TOESTEMMING VAN DE REDACTIE EN ONDER VERMELDING VAN:
‘OVERGENOMEN UIT DATACENTERWORKS, VAKBLAD OVER DE TECHNISCHE
INFRASTRUCTUUR VAN DATACENTERS’, MET VERMELDING VAN DE
JAARGANG EN HET NUMMER. DATACENTERWORKS IS EEN UITGAVE VAN
FENCEWORKS BV.
sisvoorwaarde zijn voor digitale transformatie,
hiermee bezig, dus wie niet aanhaakt kan de
concurrentie niet meer bijhouden. Laat staan
Lees daarom eens het artikel ‘Behoefte aan
voor blijven.
hoogwaardige infra groter dan ooit’ op pagina
De digitalisering van onze bedrijfsorganisa-
fysieke infra en de relatie tot digital transfor-
ties vereist enorme aandacht voor IT. Legacy-
mation. ■
20-22. Daar staat een zeer interessante visie op
applicaties moeten tegen het licht gehouden
worden en vaak vervangen. De manier waarop
we met netwerkinfrastructuren omgaan moet
drastisch op de schop. En ga zo maar door.
3
4
dcw februari
inhoud
8
EMERSON NETWORK POWER
GAAT VERDER ALS VERTIV
11
markt
onderzoek
CLOUD PLATFORM
VOOR STROOMLIJNEN
BEKABELINGSTESTEN
INTEGRATIE VAN
DUURZAAMHEID
IN BEDRIJFSBELEID
17
markt
12
BRAND-REX EN LEVITON
VOORTAAN
IN ALLE MARKTEN THUIS
markt
18
onderzoek
modulariteit
14
GROEIENDE BEHOEFTE
AAN MODULARITEIT
DELTION COLLEGE VOORKOMT
STORINGEN MET PIM+
18
RISICO VOOR KRITISCHE
IT-INFRASTRUCTUUR
dcw februari
inhoud
20
raritan whitepaper
BEHOEFTE AAN HOOGWAARDIGE
INFRA GROTER DAN OOIT
28
32
koeling
koeling
ENERGIE-EFFICIËNTIE
OPTIMALISEREN MET
VRIJE KOELING
PUE VAN 1,O4
MET INDIRECT
ADIABATISCHE KOELING
34
NIEUWS
COVERFOTO
38
NIEUWS VAN DDA
41
NIEUWS VAN IT ROOM INFRA
42
BICSI-NIEUWS
Op 1 december 2016 veranderde Emerson Network Power zijn naam in Vertiv,
een samentrekking van vertex (top) en active. Al eind 2015 had moederbedrijf
Emerson plannen ontwikkeld om de Network Power-divisie te verzelfstandigen. In de loop van 2016 meldde de Amerikaanse investeerder Platinum Equity
zich om deze activiteiten voor vier miljard dollar over te nemen.
Guido Neijmeijer, country manager Benelux van Vertiv, over deze stap en de
betekenis voor de activiteiten in de Benelux, die in 2016 gekenmerkt werden
door snelle groei. De foto is genomen bij Dataplace Utrecht.
agenda
40
EVENEMENTENKALENDER
DATACENTERWORKS
LEES VERDER
OP PAGINA
8
5
6
dcw februari
dutch datacenter index januari 2017
peter vermeulen
tekst directeur van pb7 research
DDI
58/58
START VAN EEN
VEELBELOVEND JAAR
In Januari is het sentiment bij datacenterbeslissers voor wat betreft de datacenter-activiteiten bijna
onverminderd positief. Wel zien we dat de korte termijnverachtingen wat omlaag gaan als gevolg van
seizoensinvloeden. De beweging richting multi-tenant datacenters wordt dit jaar nog verder versterkt en
daar wordt duidelijk op geanticipeerd in de sector.
We zien in de DDI dat het laatste kwartaal van
groei hebben ervaren. Dat uit zich vooral in in-
het vierde kwartaal relatief sterk aanhoudt. Met
een relatief rustig jaar werd afgesloten met een
vesteringen en vermogen, maar ook de vierkan-
andere woorden, gecorrigeerd voor seizoensin-
laatste sprintje. Deze laatste sprint zorgde er
te meters bleven daar niet ver bij achter.
vloeden zien we dat de groei aan lijkt te trek-
echter niet voor dat de snelle groei van 2015
ken. De groei komt vooral uit de multi-tenant
werd geëvenaard. Toch groeiden ook in 2016 de
VOORUITBLIK
commerciële datacenters beduidend sneller dan
Als we naar de vooruitblik voor de korte termijn
wat krimp zien in de single tenant datacenter
de meeste in-house datacenters, hoewel deze
kijken, dan zien we een kleine daling van 2 pun-
wereld.
trend gedurende het jaar ook op zijn tijd werd
ten, maar toch minder dan we normaal gespro-
datacenter wereld, terwijl we zelfs weer eens
onderbroken. In de driemaandelijkse terugblik
ken zien bij het ingaan van het eerste kwartaal.
Ook bij de 12-maandelijkse vooruitblik zien we
zien we dat beide segmenten een duidelijke
Dat betekent dat de ingezette verschuiving van
dat multi-tenant datacenters zeer optimistisch
zijn, terwijl de single tenant datacenters wel
groei zien, maar dan vooral wat investeringen
betreft, soms het vermogen, maar eigenlijk niet
in het aantal vierkante meters. De aankondi-
Okt-Dec
Jan-Mar
12 mnd
gingen die we de afgelopen maanden voorbij
M in gebruik
54
54
61
hebben zien komen, zijn de beste getuige van
Vermogen
57
58
65
het positieve sentiment. Denk daarbij naast de
Investeringen
61
59
66
nodige kleinere aankondigingen aan de data-
Totaal
58
58
65
centertoren die Equinix op Amsterdam Science
Multi-tenant
63
69
81
Park dit voorjaar opent, nieuwkomer Datacenter.
Single tenant
54
49
53
2
+
com die in het voorjaar zijn eerste datacenter in
Amsterdam in gebruik neemt en aan de 100.000
m2 die Caransa naast het Telegraafgebouw in
Amsterdam wil gaan bouwen vanaf het eind van
dit jaar. Het wordt weer druk dit jaar. ■
Dutch Datacenter Index
Januari 2017
» Betrouwbare koeling voor
de bedrijfszekerheid van
uw data centre «
dcw februari
inhoud
7
www.jaeggi-hybrid.eu
JAEGGI –
Het origineel
Sinds 1929 is JAEGGI betrokken bij
de ontwikkeling, productie en verkoop
van warmtewisselaars. Als onderdeel
van de Güntner Groep en uitvinder
van de hybride drycooler is JAEGGI
ook de technologie- en marktleider op
het gebied van hybride koeling. Onze
warmtewisselaars, geschikt tot een
vermogen van 4 MW, worden getest
op het gebied van hygiëne-eisen en Aerosol emissie. Het ISO 9001 kwaliteit
managementsysteem garandeert onze
klanten de beste kwaliteit en maximale
betrouwbaarheid wereldwijd.
Bezoek ons op stand F10
15 – 16 March 2017
HTK
Hybrid High Performance
Hybrid Dry Cooler
ADC
Hybrid Blue
Adiabatic Dry Cooler
HTV
Hybrid High Performance
Hybrid Condenser
Member of Güntner Group
8
dcw februari
interview
BEDRIJF KIJKT TERUG OP ZEER SUCCESVOL 2016 IN BENELUX
EMERSON NETWORK POWER
GAAT VERDER ALS VERTIV
Op 1 december 2016 veranderde Emerson Network Power zijn naam in Vertiv, een samentrekking van
vertex (top) en active. Al eind 2015 had moederbedrijf Emerson plannen ontwikkeld om de Network
Power-divisie te verzelfstandigen. In de loop van 2016 meldde de Amerikaanse investeerder Platinum
Equity zich om deze activiteiten voor vier miljard dollar over te nemen. Guido Neijmeijer, country
manager Benelux van Vertiv, over deze stap en de betekenis voor de activiteiten in de Benelux, die in
2016 gekenmerkt werden door snelle groei.
Wat gaat deze stap Vertiv brengen?
dcw februari
interview
9
van de redacte
tekst
Welke trends in datacenterland ziet Vertiv voor 2017?
“Een van de belangrijkste voordelen van de verzelfstandiging is dat we
“Om te beginnen zie je dat de infrastructuur moeite heeft om de connec-
nu veel vrijer zijn in het bepalen van de strategie en de investeringen die
tiviteit aan de edge bij te houden. Door gedistribueerde IT en het Internet
we belangrijk vinden. Als onderdeel van een groot conglomeraat, zoals
of Things verschuiven IT-middelen dichter in de richting van gebruikers
Emerson met veel verschillende activiteiten, zit je al snel opgesloten in
en industriële processen. Het datacenter blijft weliswaar essentieel voor
een corporate structuur. Nu zijn we volledig zelfstandig met een directie
het leveren van applicaties en diensten, maar er komen wel steeds meer
die de plannen maakt én uitvoert. Dat maakt het mogelijk om te focus-
netwerkkasten en microdatacenters bij. Daarnaast is datacenterkoeling
sen op de markt en de producten. We zijn daar als Benelux in 2016 al
in de afgelopen vijf jaar sterker veranderd dan welk ander aspect ook op
voortvarend mee gestart door flink te investeren in de projectorganisatie
het gebied van datacenters. Door de wens om energiekosten te vermin-
en support. Dat is erg succesvol gebleken. De orderintake en de omzet
deren, is de traditionele aanpak van maximale koelcapaciteit verdrongen
nam in de Benelux-regio zeer sterk toe en onze organisatie groeide flink
door een geavanceerde benadering waarbij warmte zo efficiënt mogelijk
in het aantal medewerkers. Dat was zowel te danken aan grote, interna-
wordt verwijderd. Als gevolg van het toegenomen gebruik van geavan-
tionaal opererende klanten, als aan bedrijven die uitsluitend actief zijn in
ceerde energiezuinige technologieën en de continue ontwikkeling van
de Benelux-markt.
intelligent klimaatbeheer, zijn nu zeer flexibele koelingstrategieën mogelijk, die PUE’s onder 1.2 ondersteunen.”
Om welke producten gaat het bij het nieuwe bedrijf?
“Het gaat om een portfolio van toonaangevende productgroepen met
“Een andere trend is beveiliging als onderdeel van het datacenterbeheer.
bekende namen: ASCO, Chloride, Liebert, NetSure en Trellis. De Chlori-
Nu steeds meer apparaten worden verbonden met het datacenter om het
de-lijn voorziet in hoogwaardige oplossingen voor gelijkstroom en wis-
beheer te vereenvoudigen, worden de mogelijkheden voor cybercrimine-
selstroom bij industriële toepassingen, en het bekende Liebert-merk in
koel­systemen en voorzieningen voor standaardwisselstroom. Met de
ASCO-productlijn bieden we oplossingen op het gebied van voedingsbeheer. Tot slot bieden we met Trellis software voor Data Center Infrastructure Management. Met dit complete portfolio spelen we in op alle
behoeften binnen een modern datacenter.”
Platinum Equity is de nieuwe eigenaar van Vertiv. Wat is de achtergrond van deze investeerder?
“Platinum Equity is sinds 1995 actief. Het wordt nog steeds geleid door
oprichter Tom Gores. Platinum investeert in goed presterende bedrijven
of onderdelen van bedrijven. Het portfolio is breed met bedrijven op
het gebied van onder andere productie, distributie, transport en logistiek, materiaalverhuur, technologie en telecommunicatie. In de laatste
twintig jaar heeft Platinum Equity meer dan 185 overnames uitgevoerd.
In november 2013 nam het bedrijf al een meerderheidsbelang in een
Emerson-bedrijfsonderdeel dat geïntegreerde compute- en stroomvoorzieningen leverde. Deze activiteit is later verdergegaan onder de naam
Artesyn Embedded Technologies.”
Wat gaan klanten van de overname merken?
“Voor onze bestaande klanten verandert er relatief weinig, behalve dat
ze nu niet langer met Emerson Network Power zakendoen, maar met
Vertiv. Uiteraard profiteren ze van een nieuw elan binnen ons bedrijf
doordat we nu nog beter kunnen inspelen op marktontwikkelingen. We
hebben de kennis en expertise in huis om juist die oplossingen te ontwikkelen die nu nodig zijn. Kijk bijvoorbeeld naar cloud computing, dat nu
verregaand geïntegreerd is in de IT-activiteiten. Dat zorgt voor nieuwe
datavolumes die je als bedrijf of serviceprovider moet ondersteunen met
hoogwaardige datacenteroplossingen.”
10
dcw februari
interview
len om datacenters aan te vallen ook uitgebreider. Datacenterbeheerders
rollen en eenvoudig kunt opschalen, en die efficiënt in het gebruik zijn.
voegen daarom terecht security toe aan hun prioriteitenlijst. Zij zoeken
Time-to-market is nu een van de belangrijkste aandachtspunten van or-
naar oplossingen die hen helpen kwetsbaarheden op te sporen en hun
ganisaties die grootschalige datacentercapaciteit ontwikkelen. De traditi-
reactie op aanvallen te verbeteren. Beheergateways die data van meer-
onele silo’s tussen de ontwerp- en bouwfase zijn in hun ogen omslachtig
dere apparaten consolideren om DCIM-oplossingen te ondersteunen, zijn
en onproductief. Zij kiezen daarom steeds vaker voor een turnkey aanpak
hiervan een voorbeeld. Met enkele aanpassingen zijn dergelijke gate-
voor datacenterontwerp en -uitrol.”
ways inzetbaar om onbeveiligde poorten op te sporen en vroegtijdig te
waarschuwen voor aanvallen.”
Hoe kijkt Vertiv vooruit als het om de Benelux gaat?
“Zoals gezegd hebben we 2016 heel positief afgesloten. En over de eer-
“Verder zien we dat datacenterontwerp en installatie van datacenters
ste voortekenen voor 2017 kunnen we alleen maar enthousiast zijn. Ik
steeds geïntegreerder plaatsvinden. Datacenterbeheerders willen van-
ben ervan overtuigd dat we na een zeer succesvol 2016 de groei in 2017
daag de dag modulaire, geïntegreerde oplossingen die je snel kunt uit-
kunnen voortzetten. De organisatie is er klaar voor.” ■
dcw februari
markt
VIAVI INTRODUCEERT
CLOUD PLATFORM OM
BEKABELINGSTESTEN TE
STROOMLIJNEN
Viavi Solutions introduceert CERTiFi, een cloud gebaseerd systeem dat leveranciers van bekabeling
helpt test- en certificeringsprojecten voor bekabeling met complexe specificaties te beheren en
stroomlijnen. Het platform maakt het mogelijk de test- en certificeringsinstrumenten van Viavi op
een centrale locatie te beheren. CERTiFi is gebaseerd op Viavi’s StrataSync cloud
managementplatform voor netwerk service providers.
Bedrijven bouwen en vernieuwen zowel datacenters als netwerken
waarbij de projectduur wordt ingekort, kosten worden verlaagd en het
om in te spelen op de verwachte explosieve groei in datagebruik van
aantal installatiefouten wordt geminimaliseerd.
de komende jaren. Het State of the Network onderzoek van Viavi wijst
Het platform is beschikbaar via verschillende gebruikersinterfaces. Zo
uit dat 48% van de respondenten verwachten dat de bandbreedte in
is een web gebaseerde interface beschikbaar, een interface die direct
2017 verdubbelt ten opzichte van 2016. Deze trend zorgt dat netwer-
op testinstrumenten kan worden weergegeven en een mobiele app
ken steeds groter en complexer worden, technische medewerkers
voor de platformen iOS en Android. Deze mobiele apps bieden werk-
steeds meer worden belast en bedrijven in toenemende mate werk-
nemers bijvoorbeeld de mogelijkheid op ieder gewenst moment en
zaamheden outsourcen naar onderaannemers. Deze onderaannemers
vanaf iedere locatie resultaten van test- en certificeringsinstrumenten
hebben hierdoor een efficiënte methode nodig om hun werknemers
door te sturen naar kantoor. Het is overigens ook mogelijk deze resul-
aan te sturen en zowel de nauwkeurigheid als snelheid van projecten
taten geautomatiseerd door te sturen. ■
te waarborgen.
CERTiFi verbetert de project workflow door de mogelijkheid te bieden
test- en certificeringsinstrumenten - waaronder de populaire Certifier40G en SmartClass Fiber OLTS-85P - in een gecentraliseerd cloud
platform te beheren. In dit systeem kunnen beheerders projectontwerpen creëren en distribueren, projecten toewijzen aan teamleden,
testinstrumenten vooraf configureren en zowel de vereiste testcriteria
als testresultaten in real-time verzamelen, analyseren en delen. Hierdoor zorgt CERTiFi dat bekabelingsprojecten worden gestroomlijnd,
11
12
dcw februari
markt
BRAND-REX EN LEVITON
VOORTAAN IN ALLE
MARKTEN THUIS
Begin dit jaar maakte distributeur Gold-IP bekend het assortiment uit te breiden met Brand-Rex en
tegelijkertijd een vestiging in België te openen. Hoe staat het er voor met de combinatie Leviton-BrandRex ruim een jaar na de overname en wat zijn hun gezamenlijke plannen richting de datacentermarkt?
Volgens Jeroen Loonstra, Regional Sales Direc-
opererende aanbieders die alle componenten
Gold-IP directeur Frank Goldewijk toe. “Verder
tor BeNeLux & Germany bij Brand-Rex, is de
en kabels in eigen fabrieken produceren. Alle
heeft Brand-Rex een ervaren verkoop- en sup-
overname van zijn werkgever door Leviton een
andere leveranciers werken met kabels of com-
portorganisatie waar wij een beroep op kun-
uitstekende match. “Zowel op assortimentsge-
ponenten van derden, waardoor ze de totale
nen doen. “Wij hebben altijd al een selectief
bied als marktbereik vullen de beide bedrijven
verbindingsprestaties minder in eigen hand
kanaal gehad en blijven daar ook de komende
elkaar volledig aan. Leviton behoorde voor de-
hebben. Met de steeds hogere netwerksnelhe-
jaren mee werken”, aldus Loonstra. “Onze dis-
cember 2015 al tot de top drie leveranciers van
den en installatiedichtheid wordt het belangrij-
tributeurs voegen met hun kennis, voorraad
communicatie-infrastructuren in Noord-Ameri-
ker de prestaties van complete backbone- en
en reactiesnelheid belangrijke waarde toe
ka, een deel van Zuid-Amerika en het Midden-
werkplekverbindingen te kunnen garanderen.”
richting installatiepartners en eindgebruikers.
Oosten. Brand-Rex tot de top 3 in Europa. Ver-
Brand-Rex en Leviton werken vanaf januari
Zeker voor het grote aantal MKB-bedrijven in
der beschikt Leviton over eigen fabrieken in
2017 met de eerste geïntegreerde product­
België en Nederland is het belangrijk dat je sa-
China voor onder andere de Aziatische markt.
catalogus en dezelfde distributeurs.
men snel kunt reageren op projectaanvragen
Sinds de overname is de combinatie van Leviton en Brand-Rex één van de twee wereldwijd
en behoefte aan technische ondersteuning.
TOEGEVOEGDE WAARDE DISTRIBUTIEPARTNERS
Maar ook ervaring hebt met alle cultuur- en
Een overeenkomst tussen Brand-Rex en Levi-
marktverschillen, zoals het zakendoen op basis
ton is het feit dat ze al jarenlang selectief met
van persoonlijke relaties in België.”
toegevoegde waarde distributeurs en installateurs samenwerken. Daardoor zijn beide ka-
DATACENTER- VERSUS ENTERPRISEMARKT
nalen eenvoudig te integreren. “In de Benelux
In Nederland is de datacentermarkt aanzienlijk
heeft Gold-IP het assortiment van Brand-Rex
groter dan in België en Luxemburg. Een deel
erbij gekregen, dat ze tevens in België gaan
daarvan wordt echter ingevuld door internatio-
leveren, terwijl Kannegieter het Leviton aan-
naal opererende installatiepartners, van grote
bod erbij krijgt”, zegt Loonstra. “Voor ons is het
datacentereigenaren als Amazon, eBay, Face-
totale aanbod makkelijker toegankelijk gewor-
book, Google en Microsoft. Het snelgroeiende
den, omdat het merendeel nu vanuit Schot-
aantal hostingdatacenters wordt wel door lo-
land in plaats van de USA wordt geleverd, licht
kale installatiebedrijven gerealiseerd. Leviton
dcw februari
markt
13
van de redactie
tekst
en Brand-Rex hebben het totale assortiment
leiding geweest om in België een vestiging
geïnstalleerd. Zowel om de kwaliteit beter te
afgelopen najaar opnieuw gepositioneerd voor
te openen”, vertelt Goldewijk. “Ook vanuit
kunnen waarborgen als arbeidskosten te be-
zowel de datacenter- als enterprisemarkt. Op
MOBOTIX, onze fabrikant van intelligente op-
sparen of in de keten te verplaatsen. “Voor
het gebied van koperbekabeling leveren ze
lossingen voor IP-videotoepassingen, kregen
kritische verbindingen, en die zijn er steeds
nu de Atlas-X1 lijn voor datacenters en andere
wij de vraag hen ook in België te vertegen-
meer, kiezen klanten in toenemende mate
voor één verantwoordelijk aanspreekpunt en
grote computerruimtes, eXtreme voor compu-
woordigen. Tenslotte lag uitbreiding richting
terruimtes van middelgrote tot grote bedrijven
België voor de hand vanwege de succesvolle
pre-terminated oplossingen”, zegt Loonstra.
en Plus voor middelgrote tot kleine bedrijven
groei van Gold-IP in de afgelopen vijf jaar. Om-
Daar kunnen wij sinds de overname zowel be-
en retailvestigingen. Op glasvezelgebied de
dat persoonlijke relaties in de Belgische markt
ter als sneller op inspelen, omdat Leviton een
HDX, HI-DEX en e2XHD voor datacenters en SDX
nog belangrijker zijn dan in Nederland, heb
‘make-to-order’ fabriek vlakbij Chicago heeft.
en FibrePlus voor de enterprisemarkt. “We-
ik daarop ingespeeld met Filip Koch. Hij heeft
Een andere belangrijke trend is de eis dat elke
reldwijd leveren alle datacenters voor ons de
bijna 17 jaar als Benelux area manager voor
leverancier vanaf 1 juli 2017 kabels moet le-
meeste omzet op”, vertelt Loonstra.
Panduit gewerkt. Filip beschikt zowel over een
veren die voldoen aan de nieuwe Europese
“Een bijkomend voordeel van de beide sa-
waardevol netwerk als alle benodigde markt-
Construction Products Regulation (CPR) richt-
mengevoegde bedrijven is het feit dat multi-
en productkennis om adviseurs, eindgebrui-
lijn en bijbehorende classificatie en testme-
nationals ons als wereldspeler zien. Als gevolg
kers en installatiebedrijven te interesseren
thoden. Die richtlijn is in juli 2016 van kracht
daarvan benaderen ze ons voortaan als poten-
voor onze infrastructuur- en video-oplossin-
geworden, met een overgangsperiode tot 1 juli
tiële leverancier voor het standaardiseren en
gen. Tegelijkertijd is ook Peter Poelmans van-
2017. Die CPR heeft als doel het brandgedrag
upgraden van hun totale communicatie-infra-
uit Panduit overgestapt naar Gold-IP. Hij gaat
van kabels eenduidig te testen en te classifice-
samen met Filip Koch onze markt ontwikkelen
ren, waardoor de gevolgrisico’s afnemen. Ui-
vanuit een kantoor in Nazareth, net voorbij
teraard hebben wij met onze nieuwe indeling
structuur.”
BENELUX MARKTONTWIKKELING
Gent.”
en positionering van het gezamenlijke Leviton
en Brand-Rex assortiment al met die nieuwe
Voor Gold-IP is België een nieuwe markt,
waarvoor ze een ervaren Belgisch-team heb-
PRE-TERMINATED EN MAATWERKVERBINDINGEN
ben aangenomen. “Voor ons is niet alleen het
In de datacentermarkt worden steeds meer
samengaan van Leviton en Brand-Rex de aan-
pre-terminated verbindingen geleverd en
richtlijn rekening gehouden.” ■
14
dcw februari
modulariteit
HOT-SWAPPABLE POWER DISTRIBUTIESYSTEEM VOOR COLO’S EN ENTERPRISE DC’S
GROEIENDE BEHOEFTE
AAN MODULARITEIT
Wie aan een modulair opgebouwd datacenter denkt, ziet veelal een faciliteit voor zich waarbij de
module bestaat uit een slim gekozen combinatie van IT- en technische racks. Dat modulair bouwen
echter ook in energiedistributie mogelijk is, bewijst Elektro Internationaal. Dit bedrijf levert al enige tijd
een power distribution unit waarbij onder spanning distributie-racks kunnen worden geplaatst. Hierdoor
kan de basisinfrastructuur voor een laag bedrag worden geplaatst, terwijl de distributie-racks
toegevoegd worden op momenten dat daar ook daadwerkelijk vraag naar is.
Montage van de systemen in de productiehal
dcw februari
modulariteit
15
van de redactie
tekst
Het gecertificeerde distributiesysteem van Elektro Internationaal vindt in
het bijzonder aftrek bij de grote colo’s en enterprise-datacenters, vertelt
commercieel directeur John Mooij tijdens een gesprek op het kantoor van
het bedrijf in Woerden. “Door hun omvang en complexiteit stellen deze
bedrijven hoge eisen aan de technische infrastructuur. De IT-diensten
die zij in hun datacenters faciliteren, zijn van cruciaal belang. Beschikbaarheid is dus key. Dat vertaalt zich niet alleen in de kwaliteit van de
componenten die in de elektrische installaties verwerkt worden, maar
vooral naar de importantie van een slim en weldoordacht ontwerp van
de complete installatie.”
Eenvoudige plaatsing van
een rack in het paneel
INTEGRAAL ONTWERPEN
Het engineeringstraject is bij Elektro Internationaal bijzonder belangrijk.
Voor de bouw van zijn systemen integreert Elektro Internationaal steeds
het Okken-verdeelsysteem van Schneider Electric. Vraag naar andere fa-
meer onderdelen van het engineeringsproces in haar montageproces. De
bricaten kunnen wij altijd oppakken. Zo hebben wij het EiPDU-systeem op
kennis en kunde die het bedrijf de afgelopen 20 jaar heeft opgedaan in
verzoek van een klant ook in een Rittal-omkasting geëngineerd.”
de bouw van datacenteroplossingen, heeft geleid tot een goed inzicht
in de wensen van de klant. Maatwerk is dan ook aan de orde van de
DISTRIBUTIERACKS
dag. “Wij gebruiken hoogwaardige en
Op het hoofdrailsysteem van de EiPDU
bewezen componenten van fabrikan-
kunnen - onder spanning - distributie­
ten als Schneider Electric. En door vanaf
het allereerste begin met de klant mee
te denken in het engineeringsproces,
ALLES MOET MEETBAAR
EN TRANSPARANT ZIJN
tot 160 ampère kunnen worden belast.
Daarvoor heeft Elektro Internationaal
kunnen we met deze fabricaten een
een volledig volgens de normen ge-
kwalitatief hoogwaardig eindproduct
ontwerpen dat volledig aan de vraag van de klant voldoet.”
racks worden geplaatst. Per paneel
zijn dat er maximaal zes, die per stuk
test en gecertificeerd distributierack ontwikkeld rondom gepatenteerde
IP2X-clusters. Doordat ieder rack voorzien is van een hoofdautomaat,
HOT-SWAPPABLE
wordt volledige selectiviteit en een hoge kortsluitvastheid gegaran-
Al enige tijd ziet Elektro Internationaal dat die vraag aan het veranderen
deerd. Door de kortsluitdempende werking van de hoofdautomaat op
is, zeker als het om systemen voor energiedistributie gaat. Mooij somt
de racks kunnen installatieautomaten op een doordachte en voordelige
een aantal punten op: “Men werkt het liefst met een systeem dat hot-
manier worden toegepast. Mooij: “Met zes van deze racks kan een uniek
swappable is. Er moet onder spanning uitgebreid kunnen worden of veranderingen kunnen worden doorgevoerd. Dat dit onder spanning moet
kunnen gebeuren, heeft alles te maken met het feit dat steeds meer
klanten 100 procent uptime nodig hebben. Af- of uitschakelen kan echt
niet meer. Zelfs niet tijdens onderhoud of de allerkleinste aanpassingen.
Daarnaast moet anno 2017 alles meetbaar en transparant zijn. Of we het
nu over colo-datacenters hebben of over enterprise-faciliteiten, overal
horen we dat er grote behoefte bestaat aan transparantie op het gebied
van energieverbruik. Men wil het daadwerkelijke verbruik meten, vastleggen en in veel gevallen doorbelasten aan de klant.”
EiPDU
Het antwoord van Elektro Internationaal op de veranderende vraag is de
in eigen huis ontwikkelde EiPDU. “Om verwarring te voorkomen: ‘Ei’ staat
daarbij voor Economical & Intelligent (dus niet enkel voor Elektro Internationaal) en de letters ‘pdu’ verwijzen dus niet naar de bekende slof-pdu’s,
Energietransparantie kan op meerdere
maar naar een energieverdeelsysteem dat veel meer kan”, vertelt Mooij.
niveaus worden gemeten
“We hebben de EiPDU ontwikkeld rondom de unieke eigenschappen van
16
dcw februari
modulariteit
aantal voedingen vanaf één verdeelsysteem worden gerealiseerd. De
EiPDU heeft de hoogste dichtheid van afgaande groepen per paneel in
zijn soort. Hierdoor heeft het verdeelsysteem een 40% kleiner vloeroppervlak nodig. Oppervlak dat als gevolg van dit ingenieuze ontwerp weer
voor plaatsing van IT-racks benut kan worden.”
High density EiPDU-panelen klaar voor
transport naar diverse klanten
ENERGIETRANSPARANTIE
“Het is bovendien mogelijk om in de EiPDU’s iedere afzonderlijke enkelfase-groep of krachtgroep te bemeteren, om deze vervolgens weer te
opgenomen. De rest van het paneel is in eerste instantie leeg. Naarmate
koppelen aan het energie monitoring systeem. Hiermee komen we tege-
de behoefte aan capaciteit groeit, schaft men extra distributieracks aan
moet aan de groeiende wens van datacenters om energietransparantie
die vervolgens volledig hot-swappable - zonder enige downtime - kun-
te realiseren op ieder niveau. De energieconsumptie kan op kast-, rack- of
nen worden geplaatst. Dat alles resulteert al snel in lagere initiële kosten
groepsniveau worden gemeten”, aldus Mooij.
en 20% lagere investeringskosten. En klanttevredenheid door de gegarandeerde uptime.”
IN STAPPEN UITBREIDEN
“Wij zien dat we met deze installatie goed kunnen inspelen op de be-
BESCHEIDEN INVESTERING
hoefte van veel datacenters om hun capaciteit in stappen uit te kunnen
“De EiPDU”, vat Mooij samen, “is daarmee een interessante optie voor
breiden. Voor hen is het immers belangrijk dat zij pas hoeven te inves-
datacenters die modulair willen bouwen. Zij kunnen een relatief beschei-
teren in nieuwe capaciteit als daar ook daadwerkelijk omzet in de vorm
den investering doen in een verdeelkast, om deze pas met distributie-
van getekende contracten tegenover staat. Klanten schaffen dan EiPDU-
racks te vullen op het moment dat er vraag naar capaciteit is. Financieel
systemen aan waarin bijvoorbeeld maar één of twee distributieracks zijn
is dat voor onze klanten uiteraard wel zo aantrekkelijk.” ■
T +31 (0)348 748 855
E [email protected]
Global Power Technologies levert
oplossingen voor hedendaags energiebeheer
Data Centers
Industrie
Ziekenhuizen
Gebouwen
STBenelux is uw allround specialist in het
- adviseren
- leveren en
- implementeren
van maatwerk railkokersystemen in gebouwen en
industriële locaties. Vraag naar de mogelijkheden!
Maatwerk Rapportage
• Universiteiten, ziekenhuizen, warenhuizen, woontorens, grote kantoorgebouwen, etc
• Volg maandverbruik per huurder, afdeling of gebruiker
• Biedt webgebaseerde, direct opvraagbare data aan de eindgebruiker
• Biedt maatwerk rapportage van energieverbruik en mogelijkheden tot verschuiven
van energieverbruik
• Generator testrapporten t.b.v. JCI compliance
Meer informatie en contact:
www.stbenelux.nl
+31 (0)348 74 88 55 [email protected]
www.gptllc.com
dcw februari
onderzoek
ECONOMISCHE WINST DOOR
INTEGRATIE VAN
DUURZAAMHEID
IN BEDRIJFSBELEID
Datacenters verbruiken relatief veel energie, wat veel kosten met zich mee brengt en daarnaast impact
heeft op het milieu. Duurzaamheid speelt in veel datacenters vandaag de dag dan ook een belangrijke
rol. Dit sluit goed aan bij een trend die we zien bij bedrijven in het algemeen. Zo laat een recente
enquête zien dat de helft van de bedrijven investeert in de integratie van duurzaamheid in de
algemene strategie. Dit blijkt flinke economische voordelen op te leveren.
De enquête is afgenomen door certificatie-
drijven winst op te leveren. Zo rapporteren
instelling DNV GL en adviesorganisatie EY in
bedrijven
samenwerking met onderzoeksbureau GFK
(41%) en financiële rendementen (27%). De
Eurisko. In totaal hebben 1.524 professio-
voordelen lopen hierbij uiteen van een be-
nals van bedrijven in verschillende sectoren
tere relatie met klanten (29%) tot en met
in Europa, Noord- en Zuid-Amerika en Azië
een verbetering van de merkreputatie (27%)
deelgenomen aan het onderzoek. Uit het on-
of de marktdifferentiatie (17%). Daarnaast
derzoek blijkt dat 6 op de 10 bedrijven over
geeft 17% aan dankzij duurzaamheidsinitia-
een beleid beschikt op het gebied van duur-
tieven besparingen te hebben gerealiseerd
aanzienlijke
marktgerelateerde
zaamheidsintegratie. 55% heeft in de afgelo-
en was 12% in staat bedrijfsmiddelen te be-
pen drie jaar geïnvesteerd in duurzaamheids-
schermen.
initiatieven.
HUIDIGE INVESTERINGEN WORDEN GEHANDHAAFD
ONDERDEEL VAN DE BEDRIJFSSTRATEGIE
Op de lange termijn zijn bedrijven van plan te
Dit weerspiegelt volgens DNV GL en EY de
blijven inzetten op duurzaamheid. 90% geeft
verschuivende opvattingen over duurzaam-
aan de huidige investeringen te handhaven.
heid. Duurzaamheid wordt niet langer gezien
De helft wil daarnaast investeringen verho-
als een ‘aanhangsel’ van de bedrijfsstrategie,
gen. Als respondenten worden gevraagd naar
maar als een wezenlijk onderdeel hiervan.
tools, initiatieven en praktijken met de groot-
Deze trend zien we ook terug in datacenters,
ste potentiële impact op de integratie, geeft
waarin duurzaamheid steeds belangrijker
53% aan dat de invoering van management-
wordt. De inzet op duurzaamheid blijkt be-
systemen de grootste impact heeft gehad.
17
18
dcw februari
markt
DELTION COLLEGE
VOORKOMT
STORINGEN MET PIM+
Een IT-storing blijft op een ROC zoals het Zwolse Deltion College nooit lang onopgemerkt. “Dat horen we
meteen”, stelt Rob Vos, hoofd Informatisering en Automatisering. “Maar je wilt een hausse aan
telefoontjes voorkomen, en daarvoor moet je in één oogopslag kunnen zien hoe je backbone en je
informatievoorziening draaien.” Deltion College vulde die behoefte in met PIM+ van X-ICT.
Met ruim zestienduizend leerlingen en onge-
DUBBEL
veer 1.150 medewerkers behoort het Deltion
Om ervoor te zorgen dat studenten en mede-
ook meerdere schermen is het vervolgens
College tot de grotere mbo-instellingen van
werkers altijd toegang hebben tot de circa 350
lastig om snel te achterhalen wat de oorzaak
Nederland. De leerlingen krijgen sinds 2008
applicaties voor onderwijs en bedrijfsvoering,
van een storing is en wie het probleem kan
onderwijs vanuit één locatie: de Deltion Cam-
heeft Deltion College zoveel mogelijk zaken
verhelpen. “We hadden behoefte aan een ‘sin-
pus in Zwolle. “Centralisatie is onze kracht”,
dubbel uitgevoerd. “We beschikken binnen ons
gle pane window’”, schetst Hans Hoeven, bij
vertelt Rob Vos. Die centralisatie vraagt wel
ROC over twee Main Equipment Rooms. Als de
Deltion College senior network administrator.
het uiterste van de IT-voorzieningen. “Dage-
verbinding met het internet uitvalt, kunnen
“Je wilt één scherm hebben waarop je al je
lijks zijn er meer dan tienduizend devices on-
we bij wijze van spreken intern gewoon door-
meldingen binnenkrijgt.”
line.” Al die apparaten maken verbinding via
draaien en kunnen lessen gewoon doorgang
het wifinetwerk dat volledig dekkend is, en via
vinden”, aldus Vos.
‘kilometers en kilometers aan glasvezel- en
koperbekabeling’.
Met meerdere monitoringoplossingen en dus
“Je wilt weten hoe je backbone en je informatievoorziening draaien, en wat voor acties je
SINGLE PANE WINDOW
moet ondernemen om ervoor te zorgen dat
“Als er iets uitvalt, dan horen we dat meteen
je continuïteit kunt bieden”, voegt Vos daar-
van de gebruikers, ook zonder enige vorm van
aan toe. “Om dat te bereiken, moesten we
monitoring”, zo zegt Vos met een lach. Maar
naar een nieuw systeem toe dat in één enkel
zover laten Vos en zijn collega’s het liever niet
scherm direct inzichtelijk maakt wat er aan de
komen. Wim Holtrust, hoofd Servicedesk en
hand is. In één oogopslag moet duidelijk zijn
Werkplekbeheer bij Deltion College: “We ge-
hoe je ervoor staat.”
bruikten meerdere monitoringoplossingen,
maar als je die niet up-to-date houdt, dan zit je
MONITOREN MET PIM+
altijd met verouderde informatie op je scher-
Tijdens een beurs kwam Holtrust in contact
men. Dan word je ineens overvallen door heel
met X-ICT, dat een demo toonde van het mo-
veel telefoontjes, omdat er een applicatie of
nitoringsoftwarepakket PIM+. “Dat zag er ei-
systeem uit blijkt te liggen.”
genlijk direct al heel erg aanlokkelijk uit”, zo
herinnert Holtrust zich. “Daarna verzorgde
dcw februari
markt
19
van de redactie
tekst
X-ICT bij ons op de campus een demo voor de
TWAALFHONDERD NODES
lingen zelf behoort tot de mogelijkheden. “Als
medewerkers die vanuit operations met moni-
Op het moment van het interview met
de basis goed is, dan kun je het aantal nodes
toring te maken hebben en iedereen was ge-
Hoeven, Holtrust en Vos heeft Deltion
vrij eenvoudig uitbreiden”, verzekert Dennis
lijk enthousiast. PIM+ werkt echt heel erg intu-
College zo’n twaalfhonderd nodes gekoppeld
van der Vegte, adviseur bij X-ICT.
ïtief”, oordeelt Hoeven. “Als je op een button
aan PIM+, variërend van servers en switches
drukt, dan gebeurt er ook wat je van tevoren
tot de wireless access points, kassasystemen
verwacht. Zaken als devices toevoegen, dash-
en de firewalls. Hoeven: “We monitoren bij-
en we zijn nu al aan het kijken wat we dan al-
boards maken en events triggeren, gaan alle-
voorbeeld de temperatuur van de switches. Als
lemaal weer kunnen monitoren”, vult Vos aan.
maal heel eenvoudig.” Vos: “De mogelijkheid
er in een MER een koeling uitvalt, krijgen we
“Het monitoren met PIM+ is in korte tijd diep in
om je eigen monitoring samen te stellen en de
daar meteen een melding over.”
onze genen gaan zitten.” ■
flexibiliteit en breedte van het pakket spraken
ons direct aan. We kunnen bijvoorbeeld heel
Maar ook het ‘uitlezen’ van bijvoorbeeld de
eenvoudig onze eigen SQL- of Oracle-checks
uninterruptible power supplies en van de koe-
toevoegen.”
“PIM+ werkt veel eenvoudiger dan bijvoorbeeld een pakket als Nagios, en was binnen
twee dagen volledig geïmplementeerd”, vervolgt Holtrust. “Daarna waren de specialisten
van X-ICT nog twee dagen op locatie om de
vragen te beantwoorden die we hadden na
onze eerste ervaringen met PIM+ en om de inrichting verder te finetunen.” De PIM+-experts
van X-ICT leggen bovendien twee keer per jaar
een bezoek af aan Deltion College om te kijken
of alles nog up-to-date is.
“We gaan op korte termijn nieuwbouw plegen
20
dcw februari
raritan whitepaper
JUIST DOOR OPKOMST VAN SOFTWARE-DEFINED EN GEVIRTUALISEERDE DATACENTERS
BEHOEFTE AAN
HOOGWAARDIGE INFRA
GROTER DAN OOIT
Nu steeds meer bedrijven door een proces van digitale transformatie gaan, lijkt het wel alsof alle
technologie die daarbij komt kijken een niet-fysieke verschijningsvorm krijgt. De IT-infrastructuur wordt
de cloud, servers zijn tegenwoordig virtueel en netwerken software-defined. Maar juist door die enorm
snelle ontwikkelingen op IT-gebied was de behoefte aan een hoogwaardige fysieke infrastructuur nog
nooit zo groot.
dcw februari
raritan whitepaper
21
van de redactie
tekst
Zowel bedrijfsleven als overheid zijn in de ban van data. Men verzamelt
functioneren. Doen we dat niet, dan neemt de kans op storingen toe,
zoveel mogelijk gegevens, legt deze vast en analyseert ze liefst in real-
terwijl de IT-hardware in veel gevallen ook geen maximale beschik-
time om zo snel mogelijk op trends en ontwikkelingen te kunnen inspelen. Om dit mogelijk te maken, is een flinke upgrade van de IT-aanpak
baarheid of prestaties zal kunnen leveren.
• Makkelijk te onderhouden en beheren - Mechanische en elektronische
van deze organisaties noodzakelijk. In feite worden daarbij alle belangrij-
apparatuur kan na verloop van tijd mankementen gaan vertonen. Dat
ke bedrijfsprocessen geautomatiseerd. Of anders gezegd: gedigitaliseerd.
vereist een weldoordacht beheer, maar ook dat bij een storing het
Vaak wordt deze ontwikkeling ook wel ‘digital transformation’ genoemd.
probleem snel en efficiënt kan worden opgelost. Met de almaar toenemende densiteit van datacenters is dat geen eenvoudige opgave.
STEEDS BELANGRIJKER
Maar wie grip op deze uitdaging krijgt, zal zien dat prestaties en be-
Klassieke IT-architecturen als client/server passen daar niet meer bij. Die
schikbaarheid alleen maar verder toenemen.
zijn niet flexibel genoeg om snel te kunnen inspelen op veranderingen
bij klanten, concurrenten, wet- en regelgevers en dergelijke. Daarom
VIJF GEVOLGEN
kiezen steeds meer organisaties voor een aanpak waarbij de gehele IT-
Voor veel klassiek beheerde datacenters geldt dat de fysieke infrastruc-
architectuur zo flexibel mogelijk wordt gemaakt. Applicaties worden dan
tuur relatief weinig aandacht krijgt. In de managementliteratuur spreekt
niet meer zelf ontwikkeld maar afgenomen van SaaS-leveranciers. Deze
men hierbij vaak van een ‘tactische uitdaging’ en die worden per defi-
applicatiesoftware wordt in makkelijk te verplaatsen virtuele machines
nitie beschouwd als minder belangrijk dan de strategische aspecten van
geplaatst waarna de functionaliteit volgens een service-model wordt
het IT-beleid. In die houding komt - gelukkig - steeds meer verandering.
afgenomen. Het eigen netwerk moet makkelijk aangepast kunnen wor-
Steeds meer directies en raden van bestuur komen tot de conclusie dat de
den en dat lukt het beste wanneer de structuur en de capaciteit van de
kwaliteit van de fysieke infrastructuur van een datacenter van doorslag-
diverse netwerkonderdelen via software kunnen worden gewijzigd als
gevend belang is voor het succes van de business. Daar heeft men dan
de behoefte aan snelheid of throughput binnen de business-organisatie
vaak vijf redenen voor.
verandert.
Soms lijkt het wel alsof de fysieke infrastructuur van het datacenter er
als gevolg van al dit IT-geweld niet meer toe doet. Niets is echter min-
REDEN 1
TECHNOLOGIE EN KOSTEN
Technologie kost geld. Logisch dat we dus
altijd goed willen weten waarom we bepaalde investeringen doen en
der waar. Eigenlijk is juist het tegenovergestelde aan de hand: naarmate
hoeveel die kosten. Maar de neiging om almaar te bezuinigen kent ook
de digitalisering van de bedrijfsprocessen van een business-organisatie
nadelen. Er komt immers een moment dat de kwaliteit in gevaar komt.
verder toeneemt, groeit ook het belang van de fysieke infrastructuur.
Een digitale organisatie is immers in hoge mate afhankelijk van de be-
Bovendien zien we dat als gevolg van digital transformation steeds meer
schikbaarheid en de prestaties van applicaties, IT-hardware en netwerken
producten en diensten van business-organisaties uit software bestaan of
die door datacenters worden gefaciliteerd. Het is dus van cruciaal belang
gebaseerd zijn op het razendsnel verzamelen en analyseren van data.
om te beschikken over een of meer datacenters met een hoogwaardige
Technologie als percentage van de totale kosten voor het ontwikkelen
fysieke infrastructuur. Het is dan ook logisch dat steeds meer organisaties
en leveren van een product neemt dus toe. Een hoogwaardige fysieke in-
tot de conclusie komen dat investeren in power, koeling en al die andere
frastructuur helpt om die kosten in de hand te houden. De kosten die we
elementen die samen de fysieke infrastructuur van een datacenter vor-
voor een fysieke infra maken bestaan uit drie soorten: energie, arbeid en
men zeer belangrijk is.
fysieke ruimte. Slim beheer van de datacenter-infrastructuur met de hulp
van bijvoorbeeld DCIM zorgt voor een optimalisatie van de infra-kosten,
VOLOP UITDAGINGEN
Hierbij zijn een aantal punten van groot belang.
• Voldoende energie voor de juiste IT-systemen - Door de komst van virtualisatie, zeer krachtige OCP (Open Compute) servers, geconvergeer-
zonder dat sprake is van over- of onderinvestering.
REDEN 2
ZAKELIJKE RISICO’S
Bedrijven worden meer en meer afhanke-
lijk van digitalisering. De risico’s die we lopen als gevolg van eventu-
de systemen waarbij het onderscheid tussen (bijvoorbeeld) compute,
ele storingen in de fysieke infrastructuur worden dus steeds relevanter
storage en networking componenten steeds kleiner is, is het naar het
voor de business. We hebben het dan over bijvoorbeeld storingen in de
juiste apparaat brengen van de juiste hoeveelheid energie een steeds
energievoorziening, problemen rond netwerken en connectiviteit of een
grotere uitdaging geworden.
gebrek aan inzicht in de beschikbaarheid of prestaties van IT-systemen.
• De juiste temperaturen en andere omgevingsvariabelen - Naarmate
Een koelingssysteem dat niet optimaal functioneert kan in technische zin
de densiteit steeds verder toeneemt, zullen we meer moeite moeten
wellicht een beperkt probleem vormen, maar kan wel degelijk een grote
doen om IT-apparatuur in een voor hen optimale omgeving te laten
negatieve impact op het zakelijk succes van de organisatie hebben.
22
dcw februari
raritan whitepaper
REDEN 3
OPERATIONAL EXCELLENCE
Iedere business-organisatie streeft groei na.
Een fysieke infrastructuur waarin te weinig is geïnvesteerd, zal echter
zelden in staat zijn de groei van de business bij te benen. Daarmee hindert dit gebrek aan schaalbaarheid in het datacenter dus de groei van de
business. Waar hebben we het dan over? Bijvoorbeeld gebrek aan ruimte
op zaal om nieuwe IT-hardware te kunnen plaatsen om het groeiend
FYSIEK FIT WORDEN
Hoe kan een datacenter aan al deze eisen ten aanzien van de fysieke
infra voldoen? Om dit te bereiken, zijn drie stappen nodig:
1
Zorg dat de verantwoordelijkheid voor de fysieke infrastructuur hoger in de organisatie komt te liggen dan nu het geval is. De huidige
houding van ‘niet-aankomen-als-het-niet-stuk-is’ is niet langer voldoen-
aantal transacties te ondersteunen. Of een gebrekkig opgezette power-
de. Er zal door een strategische bril naar de fysieke infra moeten worden
infrastructuur waardoor het lastig is om voldoende energie aan de juiste
gekeken. Het vormt immers het cruciale fundament voor de digitale ope-
apparaten te leveren. Hetzelfde geldt voor koelingscapaciteit. Kent het
ratie van de business.
datacenter onvoldoende mogelijkheden om de warmte die geproduceerd
wordt door nieuw geplaatste IT-hardware af te voeren, dan hindert dit de
business in de groei-ambities.
REDEN 4
2
2. Zorg voor een herontwerp van het datacenter. De afgelopen paar
jaar is enorm veel veranderd in het datacenter en het zal in veel
gevallen maar zeer de vraag zijn of de fysieke infra nog wel toegerust is
FLEXIBILITEIT EN INNOVATIE
op de eisen en wensen van de business. Waar staat bijvoorbeeld welke
Vaak kan een business zakelijk innoveren
IT-apparatuur en hoe wordt bepaald hoe deze apparatuur wordt opge-
door nieuwe technologie toe te passen. Denk aan business analytics,
steld? Is die indeling wel optimaal? Kunnen we meten hoeveel energie
maar bijvoorbeeld ook aan Internet of Things-projecten, virtual reality-
bepaalde IT-apparatuur verbruikt? Is alle netwerkapparatuur die de ver-
toepasssingen of nieuwe vormen van samenwerking. Technische innova-
binding met externe applicaties of de cloud mogelijk maken wel vol-
ties als het gebruik van flash-geheugens en solid state disks (SSD) kunnen
doende beveiligd?
de snelheid of flexibiliteit bieden die dit soort innovatieve toepassingen
nodig hebben. Maar kan het datacenter wel met SSD’s uit de voeten als
het gaat om energieverbruik, koelingseisen en dergelijke? Kunnen de
speciale security-systemen die nodig zijn om bijvoorbeeld realtime analytics veilig toe te passen wel worden geplaatst en van de juiste netwerk-
3
3. Schakel externe expertise in. Veel IT-afdelingen hebben nauwelijks kennis of ervaring als het om power of koeling in het datacen-
ter gaat. Hetzelfde geldt voor menig facilitaire afdeling. Het is dus maar
de vraag of zij intern over voldoende expertise beschikken om de hier-
verbindingen of koeling worden voorzien? Met andere woorden: een snel
voor genoemde onderzoeken zelf uit te voeren. Overweeg daarom om
en flexibel op zakelijke kansen inspelende business-organisaties heeft
externe deskundigen bij het moderniseren van de fysieke infrastructuur
een datacenter nodig dat evenzeer in staat is vlot en soepel op de veran-
van het datacenter te betrekken.
derende eisen en wensen in te spelen.
REDEN 5
Door de beschreven componenten binnen de fysieke infrastructuur te
SECURITY EN COMPLIANCE
adresseren, zijn datacenter managers beter in staat om de organisaties
Cybersecurity is van cruciaal belang voor ie-
welke ze bedienen, succesvol te laten zijn. Dit terwijl deze professionals
dere business-organisatie. Hetzelfde geldt voor het voldoen aan de al-
op zoek blijven gaan naar de vele mogelijkheden op het gebied van
maar veranderende wet- en regelgeving ofwel compliance. Om op deze
virtualisatie, cloud en software-defined IT-infrastructuren.
twee punten aan de hoogste eisen te kunnen voldoen, is het niet voldoende dat de organisatie flink investeert in - bijvoorbeeld - identity en
Raritan, een merk van Legrand, gespecialiseerd in datacenter stroom­
access management (IAM) oplossingen. Ook de fysieke infrastructuur van
oplossingen zoals intelligente PDUs, transfer switches en serverkast-
het datacenter moet maximaal beveiligd zijn. Dan hebben we het over
omgevingssensoren biedt lezers de mogelijkheid om de volledige
de fysieke beveiliging van het gebouw en het terrein, maar ook over de
whitepaper ‘Data Center Physical Realities in a Software-Defined and
vraag of bijvoorbeeld het DCIM-pakket of een monitoring-systeem niet
Virtualized World’ te downloaden op www.raritan.nl ■
door cybercriminelen kan worden overgenomen.
Bovendien dient de beheerder van het datacenter te kunnen aantonen
dat de software, de data en de systemen in het datacenter niet door
onbevoegden zijn misbruikt. Dit betekent dat de beheerder historische
gegevens moet kunnen overleggen die bijvoorbeeld precies aangeven
wie wanneer op welke zaal is geweest, dat beheersoftware op tijd is
voorzien van de laatste updates, dat er geen onbevoegden toegang tot
het gebouw hebben gehad, terwijl bovendien is geadministreerd wie
wanneer en hoelang in welke zaal of gang is geweest.
24
dcw februari
onderzoek
DOOR TECHNISCHE STORINGEN EN MENSELIJKE FOUTEN
RISICO VOOR
KRITISCHE
IT-INFRASTRUCTUUR
Toenemende onderlinge verbondenheid en complexiteit en doeltreffendheid van cyberaanvallen zijn
niet alleen een groot direct risico voor bedrijven, maar vormen ook een indirect risico via risicogevoelige
en kritische infrastructuren zoals IT-, water- en stroomvoorzieningen. Het gevaar wordt gevormd door
technische storingen en menselijke fouten. Beide kunnen leiden tot langdurige en wereldwijde
verstoring van zowel de bedrijfsvoering als de supply chain.
Dit blijkt uit de zesde jaarlijkse Allianz Risk
pondenten). In eerste instantie omdat het kan
“Wereldwijd bereiden bedrijven zich voor op
Barometer waarin bedrijfsrisico’s wereldwijd
leiden tot aanzienlijk omzetverlies, maar ook
een jaar van onzekerheid”, vertelt Chris Fischer
worden geanalyseerd en ook per regio, land,
doordat meerdere nieuwe triggers in opkomst
Hirs, CEO van AGCS SE. “Ze zijn bezorgd over de
industriesector en bedrijfsomvang uiteen wor-
zijn en dan met name immateriële schades
onvoorspelbare veranderingen in het juridische
den gezet. Het bedrijfsleven zou data moeten
en risico’s, zoals cyberincidenten en disrup-
en geopolitieke landschap en de marktomge-
gaan beschouwen als een activa, stelt verzeke-
tieve schades door politiek geweld, stakingen
ving over de gehele wereld. Buiten de tradi-
raar Allianz. Daarnaast moet men de risico’s in
en terroristische aanslagen. Deze trend wordt
tionele risico’s van brand en natuurrampen is
kaart brengen rondom de beschikbaarheid van
gedeeltelijk gedreven door de opkomst van
een reeks van nieuwe risico’s in opkomst. Dit
die data en het mogelijk verloren gaan dan wel
‘the Internet of Things’ en de steeds grotere
vereist een nieuwe kijk op de huidige controle-
ontoegankelijk worden van data. Resultaten
wordende mate van onderlinge verbonden-
en risicomanagementinstrumenten.
tonen aan dat het midden- en kleinbedrijf cy-
heid van machines, bedrijven en hun supply
MARKTONTWIKKELINGEN EN VOLATILITEIT
berrisico’s zwaar onderschat: in deze categorie
chain, waarbij schades zich eenvoudig kunnen
(omzet < € 250 miljoen) staat cyber pas op de
verveelvoudigen in geval van een incident.
Marktontwikkelingen en volatiliteit (31% van
66ste plaats. Hoewel een serieus incident wel
Bedrijven worden tevens geconfronteerd met
de respondenten) is op BI na het belangrijkste
degelijk aanzienlijke schade kan aanrichten.
potentiële financiële schades door het veran-
bedrijfsmatige risico. In Nederland wordt naast
derende politieke landschap (Brexit, Trump,
BI alleen cyber als een nog grotere bedreiging
BUSINESS INTERRUPTION BLIJFT GROOTSTE ZORG
aankomende EU verkiezingen enz.) wat leidt
gezien. Het is de voornaamste reden tot zorg
Business Interruption (BI) blijft de lijst aanvoe-
tot angst voor toenemend protectionisme en
in de luchtvaartindustrie, financiële dienstver-
ren voor het vijfde jaar op rij (37% van de res-
anti-globalisering.
lening, marine en transport en in Afrika en het
dcw februari
onderzoek
25
van de redactie
tekst
Midden-Oosten zelfs sector breed. Om te kun-
de respondenten). Globaal gezien zetten be-
toenemende weerschommelingen (respec-
nen anticiperen op plotselinge veranderingen
drijven cyberrisico’s op de derde plek in de lijst
tievelijk 24% en 6% van de respondenten)
van regels die van invloed kunnen zijn op de
met voornaamste risico’s, waar het in Amerika
staan dit jaar ook hoog op de agenda van het
markt, moeten bedrijven meer kapitaal in-
en Europa is gestegen naar een tweede plaats
bedrijfsleven, met name in Azië waar vanuit
vesteren om de politiek en het opstellen van
en in Nederland, Duitsland, het Verenigd Ko-
kostenperspectief de grootste ramp ter wereld
beleid in 2017 goed te monitoren. Volgens
ninkrijk en Zuid-Afrika zelfs als grootste be-
van 2016 zich voltrok - de Kumamoto aardbe-
kredietverzekeraar Euler Hermes, een dochter-
dreiging wordt gezien. Tegelijkertijd is het
ving (Japan). Natuurrampen zijn een toppriori-
onderneming van Allianz SE, worden er sinds
voor bedrijven in de informatie- en telecom-
teit in Japan en Hongkong. In de engineering
2014 wereldwijd jaarlijks zo’n 600 tot 700
municatietechnologie en in de retail en groot-
& constructiesector en bij energie- en nutsbe-
nieuwe handelsbelemmeringen opgesteld.
handel het grootste risico vanuit wereldwijd
drijven is dit zelfs het grootste risico over de
perspectief.
hele linie.
Tegelijkertijd groeit en evolueert het gebruik
EUROPEAN GENERAL DATA PROTECTION
KLIMAATSCHADES WORDEN GROTER
van technologieën en automatisering. Dit ont-
REGULATION
“Natuurrampen en klimaatverandering zorgen
DIGITALISERING ZORGT VOOR NIEUWE RISICO’S
wricht bedrijven in alle industriële sectoren.
Het risico van nu gaat verder dan alleen hac-
voor een grote mate van ongerustheid bij onze
Hoewel digitalisering nieuwe kansen met zich
ken, privacy en databreuk, alhoewel nieuwe
klanten en de samenleving”, vertelt Axel Theis,
meebrengt, verandert het de aard van de be-
voorschriften op het gebied van gegevensbe-
Board Member van Allianz SE. “We moeten er
drijfsmiddelen van een voornamelijk fysieke
scherming de negatieve effecten voor het be-
van uitgaan dat globale opwarming van meer
aard naar een meer immateriële. Ook kan in
drijfsleven wel verergeren. Voor veel bedrijven
dan 1,5° Celsius klimaatschades zal versterken,
een gedigitaliseerde productieomgeving van
is het vijf voor twaalf als het gaat om de voor-
zoals hittegolven en een significante stijging
Industry 4.0 een fout bij het invoeren van data
bereiding van de implementatie van de Eu-
van de zeespiegel. Het is onze taak als verze-
of het verkeerd interpreteren van gegevens de
ropean General Data Protection Regulation in
keraar om voor deze scenario’s oplossingen te
productie stilleggen.
2018. Hoewel de kosten voor het naleven van
ontwikkelen en samen met onze klanten en
deze regels hoog zijn, kunnen de boetes voor
publieke partners bescherming samen te stel-
Daarnaast zorgt de toenemende digitalisering
niet-naleving zelfs vele malen hoger uitvallen.
len door preventiemaatregelen en verzekerin-
en automatisering voor cyberrisico’s (30% van
Natuurrampen (#4) en klimaatveranderingen/
gen voor diezelfde partijen. ■
RESULTATEN TONEN
AAN DAT HET MIDDENEN KLEINBEDRIJF
CYBERRISICO’S ZWAAR
ONDERSCHAT
26
dcw februari
power
VIJF STAPPEN OM HET
VERMOGEN VAN UW
IT-ARCHITECTUUR TE
OPTIMALISEREN
Aangezien de bedrijfstoepassingen snel in aantal zijn toegenomen, hebben de enorme hoeveelheden
gegenereerde gegevens gezorgd voor een ongekende transformatie van datacenters die moeite hebben
om deze stromen te verwerken. Organisaties rekenen steeds meer op virtualisatie om hun ITinfrastructuur te ondersteunen. Dit klinkt als een aanlokkelijke optie aangezien virtuele omgevingen
meer services uitvoeren op minder hardware en, wat nog belangrijker is, deze services blijven uitvoeren
tijdens onderbrekingen in de stroomvoorziening waardoor kritieke belastingen worden beschermd.
dcw februari
power
27
van de redactie
tekst
Elk datacenter met virtualisatie loopt echter het risico op onderpreste-
verzekeren. Racks die lekkage en interne warme-/koudeluchtovergan-
ren of zelfs uitval als de energiebeheerstrategie er niet in slaagt om te
gen vermijden, zijn essentieel voor deze strategieën.
voldoen aan de hoge energievereisten van de technologie. Deze overweging is essentieel voor de levensvatbaarheid van de onderneming,
De zichtbaarheid en de controle van de intelligente energiebeheerstra-
aangezien de onderbrekingskosten kunnen oplopen tot € 6.000 per uur
tegie worden mogelijk gemaakt door geschikte software die in het vir-
voor kleine en middelgrote bedrijven met minder dan 100 werknemers
tualisatieplatform is geïntegreerd. De statusgegevens voor alle UPS-en
en € 1.000.000 per uur voor grote ondernemingen met meer dan 1.000
en PDU’s in het virtuele netwerk kunnen samen met informatie over
werknemers.
het netwerk, de fysieke server en de opslag worden bekeken vanaf
één enkel dashboard. Dit helpt om de bedrijfscontinuïteit te verzeke-
Het probleem ontstaat omdat gevirtualiseerde machines (VM’s) werken
ren doordat managers geïnformeerde beslissingen kunnen nemen aan
op een capaciteit van 70 tot 80%, terwijl niet-gevirtualiseerde machines
de hand van het vermogen, het energieverbruik en de status van de
op 10 - 15% werken. Dit betekent dat rackkasten tot 40 kW aan vermogen
IT-apparatuur. Hierdoor kan sneller worden gereageerd op situaties en
vereisen. Bovendien zorgt virtualisatie ervoor dat toepassingen snel en
worden automatische rampherstelprocedures doeltreffender.
onvoorspelbaar van de ene server op de andere kunnen overschakelen,
waardoor datacenters snel kritische belastingen kunnen uitbalanceren,
Preventief onderhoud is ook essentieel voor elke energiebeheerstrate-
maar dat tegelijk ook de flexibiliteit van de energievoorziening enorm
gie. Moderne UPS-en zijn betrouwbare, maar nog steeds complexe ap-
belangrijk is geworden.
paraten die mogelijk kunnen falen, terwijl andere componenten, zoals
Gelukkig bestaan er doeltreffende oplossingen. Een robuuste, intelligente
den gehouden door te kiezen voor de juiste service voor alle systeem-
energiebeheerstrategie zorgt ervoor dat u zich bewust wordt van het vol-
componenten.
PDU’s, ook de nodige zorg vereisen. Risico's kunnen onder controle wor-
ledige potentieel van uw moderne IT-architectuur, terwijl de gevolgen
voor uw reputatie en de financiële kosten van een onderbreking worden
Door regelmatige service en monitoring kan de levensduur van UPS-en
vermeden. Dit kan in vijf logische stappen worden gegoten: Bescherming,
en PDU’s worden verlengd. Hierbij dient aandacht te worden besteed
Distributie, Organisatie, Beheer en Onderhoud.
aan: preventief onderhoud en noodinterventies, reserve UPS-en en
Bescherming omvat back-upstroombronnen zoals een Uninterruptible Po-
een professionele hulplijn.
PDU’s, elektronische reserveonderdelen, batterijen en batterijladen, en
wer Supply (UPS) om gegevensverlies te vermijden en bedrijfscontinuïteit
te verzekeren in geval van (langdurige) stroomonderbrekingen. UPS-en
De integratie van deze vijf stappen in een samenhangende en doel-
beschermen gevoelige IT-uitrustingen tegen storingen in de stroomvoor-
treffende energiebeheerstrategie vereist de juiste hardware, software
ziening wanneer de netstroom aanwezig is, en zorgen voor een back-up
en servicetools; componenten die kunnen worden gecombineerd in een
tijdens stroomonderbrekingen.
betrouwbare, lange termijnoplossing maar ook afzonderlijk uitstekend
Intelligente stroomdistributie omvat kabels en intelligente energiedistri-
den u deze tools, waardoor u een reële en geoptimaliseerde energiebe-
presteren. De expertise, ondersteuning en het portfolio van Eaton biebutie-eenheden (PDU’s) die informatie over het energieverbruik van uit-
heerstrategie kunt uitwerken om ten volle te kunnen profiteren van uw
gangen en de uitgangsgroepen geven. Hierdoor kunnen gebruikers snel
IT-architectuur.
en exact bepalen waar energie wordt gebruikt en welke hardware te veel
energie verbruikt. De nauwkeurige meting vereenvoudigt ook de lastverdeling en maakt snel duidelijk waar er reserve-energie beschikbaar is.
De informatie van de energiedistributieapparaten wordt kwalitatief verbeterd door omgevingsmonitoring die een reeks variabelen meet, waardoor er back-upbeleidsbepalingen worden geactiveerd om het gegevensverlies te minimaliseren en het herstel te optimaliseren.
De apparatuur zelf moet worden georganiseerd in een beveiligde en betrouwbare IT-infrastructuur behuizing die eenvoudig toegankelijk is voor
onderhoud. Virtualisatie zorgt voor een grotere energie- en koelingsbelasting in een kleinere voetafdruk. Efficiëntere koelingsstrategieën worden
dus essentieel. Insluiting van warme en koude luchtstromen wordt steeds
populairder. Dit wordt gerealiseerd binnen datacenters door een verhoogde vloer waarbij alle potentiële luchtlekkageopeningen zijn verzegeld om
een uniforme, ondergrondse, statische druk en luchtstroomdistributie te
Ga voor meer informatie naar www.eaton.nl/optimizedpower ■
28
dcw februari
koeling
ENERGIE-EFFICIËNTIE
OPTIMALISEREN
MET VRIJE KOELING
IT-verantwoordelijken worden constant geconfronteerd met de uitdaging om de lopende
exploitatiekosten van de computerruimte te optimaliseren. Een grote kostenpost is de energie die voor
de koeling nodig is. Een energie-efficiënt alternatief voor traditionele koeling is vrije koeling, waarbij
buitenlucht de computerruimte wordt ingeblazen. Hoe kunnen ondernemingen koud water of koele
omgevingslucht gebruiken om de energie-efficiëntie in de computerruimte te optimaliseren? En met
welke aspecten moeten organisaties rekening houden bij het gebruik van vrije koeling?
Rittal zet dit op een rijtje.
Wie het heeft over vrije koeling in combinatie
wordt aan het te koelen medium, meestal
DIRECTE VRIJE KOELING: VOOR- EN NADELEN
met klimaattechniek, bedoelt daarmee niet
een mengsel van water en glycol, onttrokken
Bij vrije koeling wordt onderscheid gemaakt
een volledig gratis systeem voor de IT-koeling.
door middel van de koele omgevingslucht.
tussen directe en indirecte vrije koeling. Di-
Wie vrije koeling combineert met klimaat-
Dit gebeurt door een buiten geplaatste Free
recte vrije koeling gebruikt het koelmedium
techniek kan hiermee het gebruik van koel-
Cooling-module. Deze module kan bijvoor-
direct om de warmte uit de computerruimte
machine met compressoren beperken. In het
beeld een lamellenwarmtewisselaar of een
te verwijderen. Grote exploitanten van com-
ideale geval tot een punt waarbij alleen nog
vergelijkbare technologie bevatten waar het
puterruimten met homogene omgevingen ge-
energie voor de ventilatoren van de free coo-
warme retourwater doorheen stroomt. Daarbij
bruiken de buitenlucht direct voor het koelen
lers en voor eventuele pompen van het koude
wordt de warmte aan het water onttrokken.
- en blazen de buitenlucht daadwerkelijk de
water nodig is. De efficiëntie van het complete
Hoe groter het contactvlak van de lamellen,
computerruimte in. Een voorbeeld hiervan is
systeem is daarom sterk afhankelijk van de
des te efficiënter het systeem werkt. Extra
de zelfkoelende computerruimte van Yahoo in
klimatologische omstandigheden ter plaatse:
ventilatoren verhogen de hoeveelheid lucht en
de Amerikaanse staat New York nabij de grens
een computerruimte in Scandinavië zal duide-
daardoor het koelvermogen. Het resultaat: een
met Canada. Hier zijn de gebouwen dwars ten
lijk economischer werken dan een computer-
laag energieverbruik voor het opwekken van
opzichte van de heersende windrichting ge-
koude. De mogelijke aanvoertemperatuur ligt
plaatst en voorzien van een dakelement dat
daarbij slechts iets boven de temperatuur van
over de volledige lengte loopt, net als een ha-
HOE WERKT VRIJE KOELING?
de koelere omgevingslucht. Bij het configure-
nenkam. Daarom heeft het eigenzinnige ont-
Bij vrije koeling maken de installaties ge-
ren hanteren klimaattechnici een richtwaarde
werp ook de bijnaam kippenhok gekregen. De
bruik van het convectieprincipe: de warmte
van ongeveer plus twee graden Celsius.
koude lucht stroomt via lamellen in de zijwan-
ruimte op een locatie in Zuid-Europa.
dcw februari
koeling
29
elbert raben
product manager
it-infrastructuur rittal
tekst
den het gebouw in, terwijl de warme lucht via
lucht, kan de levensduur van de IT-componen-
Het voordeel van de vrije koeling is dat er voor het
de dakconstructie wordt afgevoerd. Onder ide-
ten verkorten. De voor het aanzuigen van de
opwekken van koude slechts weinig energie nodig
ale omstandigheden is voor dit systeem alleen
buitenlucht benodigde kanalen zijn meestal
is. De haalbare aanvoertemperatuur ligt echter nau-
extra energie nodig om de lucht met behulp
zeer groot en moeten goed worden beschermd
welijks boven de temperatuur van de omgevings-
van ventilatoren te verplaatsen.
tegen knaagdieren en insecten.
lucht. Bij het configureren hanteren klimaattechnici
een richtwaarde van ongeveer plus twee graden
Zo gemakkelijk als het principe klinkt, zo moei-
ADIABATISCHE KOELING: MOGELIJKE KIEMVORMING
lijk is het om de belangrijkste nadelen van
Met het principe van de adiabatische koe-
deze methode te compenseren. De lucht die
ling is een aanvullende technologie beschik-
Een van de uitdagingen bij deze methode is
naar binnen stroomt moet namelijk door (ac-
baar om de efficiëntie van de vrije koeling
de kans op kiemvorming. Overal waar met
tieve) filters worden gereinigd. Daarnaast zijn
te verbeteren. Nog voordat de naar binnen
water wordt gewerkt, bestaat het risico van
er maatregelen nodig om temperatuurschom-
stromende lucht een warmtewisselaar raakt,
legionella. Daarom zijn er extra beschermings-
melingen te compenseren. Via een mengsys­
wordt deze vermengd met verneveld water.
maatregelen nodig, bijvoorbeeld door het re-
teem kan bijvoorbeeld te koude buitenlucht
Door de fijne druppels verdampt het water in
gelmatig reinigen, het bevloeien in plaats van
worden vermengd met de warme afvoerlucht
de warme luchtstroom direct. Bij deze over-
het doorstromen met een grote hoeveelheid
van de computer- of telecomruimte. Als de
gang van vloeibaar naar gasvormig vindt een
water of het afschermen tegen zonlicht. In het
buitentemperaturen te hoog zijn, hoeft alleen
thermodynamische statusverandering plaats,
algemeen bieden adiabatische koelsystemen
de koelcompressor te worden ingeschakeld.
waardoor het water warmte onttrekt aan de
veel mogelijkheden om het energieverbruik
De voortdurend veranderende luchtvochtig-
omringende lucht. Dit maakt het mogelijk om
te optimaliseren. Zij vragen echter wel om een
heid, bijvoorbeeld door regen, vormt een an-
de aanvoertemperatuur van het water of de
nauwkeurige planning, zo ervaren deskundi-
dere uitdaging. Te vochtige, maar ook te droge
lucht van een koelsysteem verder te verlagen.
gen bij de realisatie van dergelijke systemen.
Celsius.
30
dcw februari
koeling
Wie veel water gebruikt, moet het verbruik in
buitenaf in het gebouw. Omdat er ook geen
PRAKTISCHE TIP: INDIVIDUEEL KOELCONCEPT
de gaten houden. Voor het verbruik in com-
koude lucht van buitenaf de computerruimte
Zoals het Lefdal-voorbeeld laat zien, zijn er voor
puterruimten definieerde de organisatie ‘The
in wordt geblazen, zijn minder filtersystemen
sommige systemen minimale belastingen van
Green Grid’ de indicator Water Usage Effecti-
nodig. Er moeten echter minimaal een lucht-/
de computerruimte nodig om te koud water te
veness (WUE). Met deze indicator wordt het
waterwarmtewisselaar en pompen in het
verwarmen. Daarom moet bij het configureren
jaarlijkse waterverbruik vergeleken met het
koudwatersysteem aanwezig zijn, waarvoor
van een koelsysteem worden gestart met een
stroomverbruik van de actieve IT-componen-
elektrische energie nodig is.
analyse van de minimale belasting die voor
ten. De eenheid van de WUE-indicator is liter
Veel ondernemingen geven de voorkeur aan
de exploitatie noodzakelijk is. Een ander be-
per kilowattuur (l/kWh). Deze informatie kan
een systeem met indirecte koeling. Dit is een
langrijk punt voor de praktijk: een koelconcept
worden vergeleken met andere verbruiks-
schoon en stabiel systeem dat voorspelbaar
moet altijd individueel worden geconfigureerd
waarden en draagt op die manier bij om de
werkt. Deze methode vangt veranderende
en berekend. Leveranciers zoals Rittal maken
weersomstandigheden en temperatuurschom-
bijvoorbeeld gebruik van actuele weergege-
melingen zeer goed op.
vens om de temperaturen voor de vrije koe-
Wie voor een middelgrote IT-infrastructuur van
EFFICIËNT VOORBEELD: LEFDAL NOORWEGEN
berekenen. Andere belangrijke parameters zijn
circa 200 kW een koelconcept zoekt, kiest op
Een voorbeeld hiervan is het Lefdal Mine Da-
de luchtvochtigheid en het dauwpunt. De voor
onze breedtegraden meestal voor indirecte
tacenter, een zeer schaalbaar en efficiënt
deze parameters benodigde richtlijnen worden
lopende kosten voor de IT te optimaliseren.
INDIRECTE VRIJE KOELING: EEN SCHOON SYSTEEM
ling op de betreffende locaties individueel te
vrije koeling. Dit geldt in het bijzonder voor
cloud-datacenter in een stilgelegde mijn aan
geleverd door de wereldwijd erkende branche-
ondernemingen uit het MKB, die niet over de
de Noorse kust. De ontwikkelaars vertrouwen
organisaties ASHRAE en ETSI. Samen met de
middelen beschikken om bijzondere koelsyste-
op efficiënte koeling met zeewater uit de na-
fabrikanten worden voorwaarden gedefinieerd
men te ontwikkelen.
bijgelegen fjord. Het circa acht graden koude
waaronder een IT- of telecom-omgeving veilig
Bij de indirecte systemen koelt de buitenlucht
water koelt in een warmtewisselaar het water
kan werken. Daarom is het bijvoorbeeld toege-
een warmteoverdrachtsvloeistof zoals water
in het secundaire circuit van het datacenter.
staan om een server ook bij een omgevings-
of water/glycol mengsel, dat voor de koeling
Omdat weer en temperaturen bestendig zijn,
temperatuur van 25 graden te exploiteren.
in een gebouw wordt gebruikt. Het water is
hebben de exploitanten het thermodynami-
dus het middel dat de koude in de computer-
sche systeem zeer stabiel onder controle. Al-
CONCLUSIE
ruimte transporteert - water voert warmte
leen het agressieve zeewater vraagt in het
De in grote computerruimten zoals bij Face-
tot 4.000 keer beter af dan lucht. Een ander
primaire koelcircuit om oppervlakken met een
book, Google of anderen hyperscalers gebruik-
voordeel: er komt geen luchtvochtigheid van
titaniumcoating.
te koelconcepten zijn meestal niet zomaar te
kopen en aan te passen. Dit zijn individueel
ontwikkelde systemen waarbij rekening is gehouden met de IT-infrastructuur, het gebruik
van de systemen en de omgevingstemperaturen. Wie op veilig wil spelen, kiest voor een
gesloten koelsysteem dat men zelf via alle parameters van het koelcircuit kan controleren.
Want alleen wie onzekerheden zoals het weer
uit de vergelijking schrapt, krijgt een stabiele
en vooral betrouwbare IT-infrastructuur.
■
De indirecte, vrije koeling van de RiMatrix S computerruimte is afgestemd op de lokale omstandigheden bij Weiling in het Duitse Coesfeld. De voor de
koeling van de computerruimte verantwoordelijke
koelcontainer bevindt zich op het dak van de onderneming. In de geïntegreerde warmtewisselaar
koelt de koele buitenlucht het warme retourwater.
Het gekoelde water koelt vervolgens de warme
retourlucht van de IT-apparatuur in de computerruimte.
dcw februari
blog
mees lodder
wcoolit
DATACENTERS IN MODULES:
DE TAART IN STUKKEN
Vandaag de dag zijn er vele aanbieders van modulaire datacenters. Vergelijk het met een stuk taart kopen in plaats van de hele taart.
Wat ik me toen afvroeg was: zijn de taartpunten nog steeds van dezelfde
DC-taart? Smaakt deze hetzelfde? Voor de dc-operator en investeerder
is de taart heerlijk denk ik. Betaal misschien iets meer voor een punt
Waarom nu deze aandacht voor het modulaire DC? Waarom denken de
appeltaart, maar een hele hoef ik gelukkig niet in te investeren… een
aanbieders dat daar vandaag behoefte aan is en niet 10 jaar geleden?
perfecte oplossing. Maar hoe zit het met de IT-klant? Hoe vindt deze de
Wat zijn de redenen vandaag om modulair te gaan? Ik heb er wel een
aangeboden taartpunten smaken?
paar voor u: hoge opstartinvestering van elk DC, DC klanten tekenen pas
als het nieuwe DC klaar is, de banken zijn veel kritischer om te ‘lenen’,
Hmmm… Ik ga het ze vragen. Misschien later wel een DC olliebollentest
bouwtijd van een DC van 2 jaar is te lang voor de IT-klanten, nieuwe DC
in het AD… ■
technologie is gewenst door de klant…
Mijn aanname: de startinvestering van een nieuw DC kost altijd nog 40%
van de eindinvestering ex grond. Al heel lang wordt het DC ontworpen
met een technisch (dus financieel) groeiplan. Maar het lukt niet om tot
bijvoorbeeld 10% te komen. Met een bouwtijd van 2 jaar van vergunning
tot en met oplevering tekent geen enkele IT-klant. Wie kan en wil zo ver
in de toekomst kijken? Russisch roulette noem ik het altijd maar: mega
investering en geen enkel klantcontract? Kunnen we wel klagen over de
banken, maar geef ze ongelijk. Gekkigheid. Hoezo businesscase…?
Vroeger deden de banken en andere investeerders het wel, toen was DC
een enorme groeimarkt en diegene die de vierkante meters had ‘kreeg’
de klant. Dat is voorbij. Helemaal. DC is een commodity geworden en er
zijn vandaag genoeg m2 beschikbaar. Het ‘vollopen’ van een DC in de
schaarste is niet meer. Rackprijs staat onder druk hoor ik. Als je propositie van een DC ‘vervallen’ is tot rackprijs, dan is het DC gemeengoed
geworden.
En de IT-klant wil steeds meer, die wil terecht geholpen worden in zijn
behoefte. Dus het ‘kopen’ van de een module met uiteraard de nieuwste
technologie, op ‘maat’ en snel is gewenst. Dat ‘beloven’ de modules. De
taartpunt dekt de behoefte helemaal. Dat is logisch.
Ik heb vele modules bekeken en mij viel een ding op. Het formaat. Praktisch alle taartpunten zijn gebaseerd op de containermaat, zoals iedereen die kent.
Het is logisch hiervoor te kiezen, want de geprefabriceerde taartpunten
moeten wel snel vervoerd worden naar de klant. Ze komen ook uit alle
delen van de wereld en zijn inzetbaar in alle windstreken. Global solution
for all…
RUSSISCHE ROULETTE NOEM IK HET
ALTIJD MAAR: MEGA INVESTERING
EN GEEN ENKEL KLANTCONTRACT
31
32
dcw februari
koeling
SWITCH DATACENTERS REALISEERT:
PUE VAN 1,04
MET INDIRECT
ADIABATISCHE KOELING
Switch Datacenters heeft in eigen huis een datacenter koelingssysteem ontwikkeld en geïmplementeerd
in zijn colocatie datacenter in Amsterdam: Switch AMS1. Dit koelingssysteem levert een gecalculeerde
pPUE (koeling PUE) waarde van 1,04, wat zeer energie-efficiënt is.
Het gepatenteerde koelingssysteem biedt Switch Datacenters de gewens-
Het nieuwe datacenter koelingssysteem is in feite een indirect adiabati-
te koeling-efficiëntie die aansluit bij efficiëntiebehoeften vanuit toepas-
sche koeling-technologie. Adiabatische koeling faciliteert het proces van
singen zoals online gaming, cloud computing en Internet of Things (IoT).
warmtereductie middels een verandering van luchtdruk door volume-ex-
De implementatie is onderdeel van een geplande uitbreiding van Switch
pansie. De manier waarop dat gebeurt, verschilt. In het geval van Switch
AMS1, welke plaats gaat bieden aan 400 extra datacenter racks op de
Datacenters is er sprake van een zogenoemde hot-aisle lay-out in plaats
tweede verdieping van het complex in Amsterdam.
van de traditionele cold-aisle opstelling. De hal wordt in zijn geheel gekoeld en er vindt circulatie plaats van de lucht vanuit de warme gang,
MODULAIRE EN SCHAALBARE VERSIE
waarbij boven de racks een plenum is aangebracht. De rijen met racks
Switch Datacenters heeft voor zijn built-to-suit en hyperscale datacen-
zijn via ‘air socks‘ verbonden met in totaal 32 luchtbehandeling-units op
teractiviteiten tevens een modulair en daardoor gemakkelijk schaalbare
het dak van het datacenter complex.
versie van de nieuwe indirect adiabatische koeling ontwikkeld. Switch
Datacenters verwacht deze productversie in Q1 2017 voor het eerst in
gebruik te kunnen nemen.
SYNTHETISCHE WARMTEWISSELAAR
Warme, primaire lucht vanuit de apparatuur wordt via de technologie
van Switch Datacenters rondgestuurd via luchtkanalen in de synthetische
warmtewisselaar. Terwijl de hygroscopische laag aan de oppervlakte bij
de primaire luchtzijde vochtig wordt gehouden, wordt er een tweede
luchtstroom met proceslucht in de tegenovergestelde richting gestuurd.
Deze tweede luchtstroom zorgt ervoor dat het vocht van de hygroscopische laag wordt verdampt. Het verdampingsproces levert een energieefficiënte koeling van de apparatuur op. De gekoelde primaire lucht wordt
uiteindelijk teruggevoerd naar de koude zijde van de racks, terwijl de
proceslucht naar buiten wordt afgevoerd.
Vanuit de twee datacenters in respectievelijk Amsterdam (Switch AMS1)
en Woerden (Switch AMS2), levert Switch Datacenters built-to-suit en hyperscale datacenter oplossingen en colocatie services. Het bedrijf bedient
dcw februari
koeling
33
van de redactie
tekst
onder andere cloud en hosting providers, alsook corporate organisaties.
COMBINATIE MET HOT/COLD AISLE CONTAINMENT
Tot de klantenkring behoren onder andere IBM, 3W Infra, PCextreme en
De indirect adiabatische koeling-technologie van Switch Datacenters is
PriceWaterhouseCoopers (PWC).
afgestemd op uiteenlopende ‘multi-tenancy’ behoeften. Volgens Switch
Datacenters biedt deze koeling-technologie de beste resultaten in com-
PPUE VAN 1,04
binatie met hot/cold aisle containment, vooral een hot-aisle setup zoals
Het R&D engineering team van Switch Datacenters heeft de nieuw ont-
in Switch AMS1 zorgt voor een hoge koeling-efficiëntie. Het zou evenwel
wikkelde koeling-technologie uitgebreid getest en doorgemeten, waarbij
ook mogelijk zijn om de technologie te gebruiken in combinatie met
een pPUE (partial cooling Power Usage Effectiveness) is vastgesteld van
standalone racks.
1,04.
Belangrijkste features van Switch Datacenters’ nieuw ontwikkelde koeling-oplossing:
“Het ontwikkelen van een toekomstbestendig datacenter, afgestemd
• Type: Indirect adiabatische koeling
op veeleisende behoeften vanuit onder andere online gaming, IoT en
• Koeling-capaciteit: 20 - 200 kilowatt (kW)
cloud computing, vraagt om een vernieuwende manier van denken”, zegt
• Redundantie: alle koeling-componenten zijn ontwikkeld voor N+1 setup
Gregor Snip, CEO en oprichter van Switch Datacenters. “Als je zoals ons
• Operationele efficiëntie: reductie van complexiteit door gebruik van
voorop wilt lopen binnen de datacenter technologie en de ontwikkeling
van datacenters, dan moet je net zo innovatief zijn als de engineers van
Facebook en Google. Het kopen en implementeren van koeling-oplossin-
een intelligent operating systeem
• Betrouwbaarheid: eliminatie van ‘single-points-of-failure’ door gebruik van dit intelligente operating systeem
gen geleverd door fabrikanten, daarmee kun je je onvoldoende onder-
• Energie-efficiëntie: de nieuwe technologie heeft een gecalculeer-
scheiden. Onze indirect adiabatische koeling-technologie is vergelijkbaar
de PUE van 1,04 - vooral door gebruik van een in-huis ontwikkelde
met een innovatie van leverancier Excool. Deze leverancier levert zijn
synthetische warmtewisselaar met extreem lage waterconsumptie,
oplossing onder andere aan Digital Realty, Rackspace en Virtus, maar ons
in combinatie met intelligente scheiding van warme en koude lucht­
koelingssysteem is zelfs nog efficiënter, dat durf ik wel te zeggen.”
stromen ■
34
dcw februari
nieuws
‘VRAAG NAAR RACK PDU’S BLIJFT TOT 2021 GROEIEN’
De wereldwijde markt voor rack
drijvende kracht achter de groei in
vereisten op het gebied van po-
Daarnaast wijst Technavio erop dat
power distribution units (rack
deze markt. Het toegenomen ge-
wer monitoring”, aldus Abhishek
verschillende leveranciers inmid-
PDU’s) laat tot 2021 een samen-
bruik van cloud computing en big
Sharma, tech analist bij Technavio.
dels PDU’s leveren die zijn voorzien
gesteld jaarlijks groeipercentage
data analytics drijft deze vraag op,
Naar verwachting zijn intelligente
van zowel primaire als secundaire
(CAGR) van bijna 7% zien. Naar
wat ook de vraag naar datacenter
PDU’s het populairst binnen de
voeding, wat zorgt voor redundan-
verwachting realiseren leveran-
rack PDU’s doet groeien.
rack PDU markt. Deze units helpen
tie. Indien de primaire voeding het
het energiegebruik in het datacen-
laat afweten kan de secundaire
ciers van rack PDU’s in 2021 gezamenlijk zo’n 1,93 miljard dollar
Andere belangrijke factoren die
ter te monitoren en te optimalise-
voeding diens taak overnemen.
omzet.
gedurende de voorspelde periode
ren. Technavio verwacht dat leve-
Technavio verwacht dat leveran-
een impact zullen hebben op deze
ranciers de prijzen van intelligente
ciers die zich onderscheiden met
Dit voorspelt onderzoeksbureau
markt zijn de groeiende vraag naar
PDU’s zullen verlagen in een po-
dergelijke functionaliteiten zullen
Technavio. “De toenemende vraag
redundante en betrouwbare power
ging het gebruik van deze slimme
floreren in de markt. ■
naar datacenters is de grootste
oplossingen en de toenemende
PDU’s te vergroten.
MEER DAN 300 HYPERSCALE DATACENTERS
ZIJN WERELDWIJD ACTIEF
Wereldwijd zijn sinds december meer dan 300 hyperscale datacenters ac-
Japan, die de thuishaven vormen voor respectievelijk 8% en 7% van alle
tief. In 2016 openden onder andere Amazon, Google en Alibaba nieuwe
hyperscale datacenters. Zij worden gevolgd door Australië, Canada, Sin-
hyperscale datacenters.
gapore, Duitsland en India, waar tussen de 3% en 5% van alle hyperscale
datacenters zijn gevestigd.
Dit meldt Synergy Research Group op basis van een analyse van de datacenters van de 24 grootste cloud en internet service providers. De Ver-
AWS, Microsoft en IBM beschikken over de meeste hyperscale datacen-
enigde Staten blijft de thuishaven van de meeste hyperscale datacenters.
ters. Deze partijen beschikken ieder over meer dan 40 datacenterlocaties
45% van alle hyperscale datacenters ter wereld staat in dit land. Andere
wereldwijd en hebben tenminste twee datacenters in alle vier regio’s:
landen met relatief veel van deze grootschalige datacenters zijn China en
Noord-Amerika, Azië-Pacific, EMEA en Latijns-Amerika. Google en Oracle
zijn eveneens grote spelers op dit gebied. De overige partijen beschikken
over datacenters die vooral in de VS (Apple, Twitter, Salesforce, Facebook,
eBay, LinkedIn en Yahoo) of China (Tencent en Baidu) zijn gevestigd. Alibaba hoorde voorheen ook in dit laatste rijtje thuis, maar het bedrijf heeft
recentelijk datacenters geopend in de VS, Hong Kong, Singapore, Japan en
de Verenigde Arabische Emiraten (VAE).
“De groei van hyperscale gaat onverminderd door. We verwachten dat hyperscale operators tegen het eind van 2018 de grens van 400 datacenters
doorbreken”, zegt John Dinsdale, Chief Analyst en Research Director bij
Synergy Research Group. “Het is opvallend dat de VS nog steeds goed is
voor bijna de helft van alle hyperscale datacenters, wat de Amerikaanse
dominantie in cloud- en internettechnologieën aantoont. Terwijl andere
landen nu een prominentere rol spelen door ofwel hun schaal of de unieke
karakteristieken van hun lokale markten, blijven de grote spelers zwaar
investeren in hun Amerikaanse datacenteractiviteiten.”■
dcw februari
nieuws
35
SCHNEIDER ELECTRIC WIL DATACENTERS SLIMMER
MAKEN MET ECOSTRUXURE
Invensys, Telvent en Summit
net of Things-gebaseerde technolo-
Energy.
gie backbone gericht op:
Met de lancering van zijn nieuwe
• De tweede laag geeft organisa-
EcoStruxure architectuur en plat-
ties de mogelijkheid de bedrijfs-
form helpt Schneider Electric be-
voering zowel on-premise als
heerders datacenters slimmer te
vanuit de cloud te beheren. Het
EcoStruxure stelt datacenterbeheer-
intelligentie die smart sensing,
maken. EcoStruxure helpt zowel de
gaat hierbij om beheerplatfor-
ders in staat schaalbare en gecon-
embedded computing, IP net-
efficiëntie als duurzaamheid van
men die onder andere toegang
vergeerde IT- en IoT-oplossingen te
working en edge analytics mo-
datacenters te vergroten en maxi-
op afstand mogelijk maken en
ontwikkelen die innovaties moge-
maal profijt te halen uit operatio-
geavanceerde
lijk maken. Door op basis van con-
• een fundering voor slimme vor-
mogelijkheden
• embedded
connectiviteit
en
gelijk maakt
bieden voor automatisering.
nectiviteit en data zowel beheer-
men van bedrijfsvoering die als
EcoStruxure is een open, schaal-
• De derde laag bestaat uit de
mogelijkheden als actiegedreven
bouwblokken kunnen dienen
baar en interoperabel platform en
R&D activiteiten en productont-
inzichten te creëren en dit te com-
voor beheer, management, au-
architectuur die drie kernlagen van
wikkeling van Schneider Electric
bineren met analytics, stelt Schnei-
Schneider Electric’s technologie­
op kritieke gebieden van soft-
der Electric datacenterbeheerders
• een infrastructuur voor cloud
stack verbindt:
ware, analytics en services. Dit
in staat de operationele efficiëntie,
diensten waarmee cloud gebaseerde apps, analytics, dien-
nele data.
tomatisering en optimalisering
• De eerste laag is gericht op de
gecombineerd met de integratie
duurzaamheid en prestaties van
ontwikkeling van verbonden
van apps, analytics en services
hun datacenter te verbeteren.
sten,
producten met embedded intel-
van de recent door Schneider
Met
en monitoring kunnen worden
ligentie, waaronder sensoren.
Electric overgenomen bedrijven
levert Schneider Electric een Inter-
‘DCIM MARKT GROEIT
TOT 2020 FORS’
De investeringen in Data Center Infrastructure Management (DCIM) oplossingen nemen de komende jaren flink toe. De markt laat tot 2020 een
het
EcoStruxure
platform
beheerfunctionaliteiten
uitgerold ■
GE Industrial Solutions
Compleet producten- en dienstenpakket
satie maken datacenters steeds complexer. Naar schatting wordt 20% tot
Midden- en laagspanningsenergiedistributie
Energie management en automatisering
UPS systemen van 400VA–4800kW
TLE Series UPS specifiek ontworpen voor
datacenters 30–4800kW met een
rendement tot 96,6% in on-line bedrijf
en tot 98,9% in e-Boost bedrijf
30% van de capaciteit van datacenters niet goed benut, wat zorgt voor
GE imagination at work
samengesteld jaarlijks groeipercentage zien van bijna 15%.
Dit voorspelt onderzoeksbureau Technavio. Verschillende technologische
ontwikkelingen zoals de cloud, big data, het Internet of Things en virtuali-
‘comateuze’ servers, storage en netwerkapparatuur. Servers die wel op
•
•
•
•
volledige capaciteit draaien genereren een enorme hoeveelheid warmte,
die gekoeld moet worden door koelinstallaties. DCIM oplossingen helpen
IT-middelen in het datacenter optimaal in te zetten.
Technavio meldt dat de toenemende omarming van datacentercontainers de belangrijkste trend is die de groei van de DCIM markt aandrijft.
Een datacentercontainer biedt verschillende voordelen. Zo kan een datacentercontainer relatief eenvoudig worden verplaatst, kan deze snel worden uitgerold en kunnen zij centraal worden beheerd. Daarnaast is het
met behulp van datacentercontainers mogelijk een modulair datacenter
op te bouwen, waarbij iedere container een module vormt. Door DCIM
oplossingen in datacentercontainers in te zetten kan de OPEX worden
nl.geindustrial.com
[email protected]
Tel. 0900-0401216 (lokaal tarief)
Nederlands GE service team
voor de beste support
verlaagd, wat leidt tot een lagere initiële investering. ■
925_125_Advert GE-IS UPS - NLNL - 90x125.indd 1
25/02/16 12:31
36
dcw februari
nieuws
DATACENTER.COM START BOUW VAN
DUURZAAM DATACENTER IN AMSTERDAM
Datacenter.com bouwt een data-
damse datacenter wil Datacenter.
Het bedrijf stelt dat AMS01 het
groene energie draaien. Het data-
center (AMS01) in Amsterdam. Het
com inspelen op de groeiende
meest energie- en kostenefficiënte
center krijgt in totaal 5.000 vierkante meter aan verhoogde vloe-
10MW datacenter met een opper-
vraag naar schaalbare, betrouw-
datacenter van Amsterdam wordt.
vlakte van 10.900 vierkante me-
bare, veilige en on-demand colo-
Het datacenter moet het laagste
ren. Daarnaast wordt op de locatie
ter gaat voor 100% op duurzame
catieruimte. Het bedrijf wil vanuit
energieverbruik en vereiste koel-
ook kantoorruimte ingericht voor
energie draaien.
het datacenter zowel grote bedrij-
capaciteit per IT-unit realiseren van
colocatieklanten en zal de sup-
AMS01 wordt gebouwd in Amster-
ven als cloud services provider we-
alle datacenters in de hoofdstad.
portafdeling voor de locatie in het
dam-Zuidoost. Met het Amster-
reldwijd gaan bedienen.
Het datacenter gaat voor 100% op
datacenter worden gevestigd. ■
PROJECTONTWIKKELAAR BOUWT OPVALLEND EN
KLEURRIJK DATACENTER IN WARSCHAU
een
Dit meldt Eurobuild CEE. De locatie is ontworpen
Het datacenter moet op een plek komen te
opvallend datacenter te bouwen in de Poolse
door het lokale Hermanowicz Rewski Architekci.
staan waar nu nog een parkeergarage van
Projectontwikkelaar
Adgar
overweegt
hoofdstad Warschau. Het gaat om een datacen-
Adgar zou inmiddels toestemming hebben om
15.000 vierkante meter gevestigd is. De boven-
ter van vijf verdiepingen dat volledig is bedekt
het datacenter te bouwen. Voordat de bouw
ste vier etages van het pand wil Adgar inrichten
met gekleurde panelen. Een deel van deze pa-
van start kan gaan zoekt de projectontwikkelaar
als datazalen, terwijl de onderste verdieping
nelen licht ’s nachts op.
eerst echter nog een grote klant die een deel
dienst moet gaan doen als kantoorruimte. ■
van de capaciteit wil afnemen.
FNT EN ABB INTEGREREN FNT COMMAND MET
DECATHLON FOR DATA CENTERS
FNT en industriële automatiseerder ABB gaan een samenwerking aan. De
De bedrijven stellen dat de workflow tools van FNT de real-time power mo-
partijen integreren de Data Center Infrastructure Management (DCIM)-
nitoringssoftware van ABB aanvult. Door de software van beide bedrijven
oplossingen FNT Command van FNT en Decathlon for Data Centers van ABB.
te combineren willen FNT en ABB datacenterbeheerders sneller kunnen
FNT Command is een oplossing waarmee het mogelijk is in zowel 2D als
voorzien van real-time informatie over de status en gezondheid van hun
3D de indeling van datacenterruimten te visualiseren. Daarnaast maakt
datacenter. De combinatie helpt gebruikers IT-assets sneller op te sporen
de software IT-assets binnen het datacenter inzichtelijk. Denk hierbij aan
en verbetert de samenwerking tussen de IT- en facilitaire afdeling. ■
software, servers, netwerkapparatuur, PDU’s, UPS-systemen en koelinstallaties. Deze onderdelen kunnen vanuit één centrale interface worden beheerd.
Decathlon for Data Centers is DCIM-software van ABB die is gebaseerd op
het ABB System 800xA procesbeheerplatform. De DCIM-oplossing maakt
het mogelijk datacenter te monitoren, beheren en aan te sturen. De software verzamelt informatie van IT-, power-, koeling- en technische gebouwsystemen. Ook is het mogelijk via Decathlon for Data Centers verschillende
taken van datacenterbeheerders te automatiseren.
dcw februari
nieuws
AMSTERDAM KRIJGT DATACENTER
VAN 100.000 M2
Het Westelijk Havengebied van Amsterdam wordt de thuishaven van
Onlangs leverde Caransa Groep ook al het AMS1 op het Science Park in
het grootste datacenter van Amsterdam. Het nieuwe datacenter wordt
Amsterdam op. Dit datacenter in in de zomer in gebruik genomen. Naar
100.000 m groot en wordt naast het hoofdkantoor van Telegraaf Media
verwachting gaat de bouw van het nieuwe datacenter in het Westelijk
Groep gebouwd door Caransa Groep.
Havengebied eind 2017 van start. ■
2
Door de opkomst van clouddiensten en big data maakt de datacentermarkt
een ongekende groei door. Naar verwachting zal de vraag naar datacenters in de regio Amsterdam de komende jaren sterk blijven toenemen, onder meer door de snelle ontwikkeling van het Internet of Things. Met het
grootschalige datacenter speelt Caransa Groep in op deze ontwikkeling.
De gemeente Amsterdam heeft zichzelf als klimaatdoelstelling gesteld om
40% minder broeikasgassen te produceren in 2025. Datacenters worden
echter gezien als grootverbruikers van energie. Energie-efficiëntie krijgt
in het datacenter dan ook een hoge prioriteit; de nieuwe locatie moet
het meest energie-efficiënte datacenter van Amsterdam worden. Zo wordt
onder andere Warmte- en Koude-Opslag (WKO) ingezet en zal het energieverbruik van het datacenter continu worden gemonitord.
NIEUWE FUNCTIONALITEIT
DCIM-SOFTWARE NLYTE
Het Amerikaanse Nlyte Software introduceert versie 8.1 van haar Data
is wordt het proces automatisch verwijderd, waarna de workflow wordt
Center Infrastructure Management (DCIM) software Nlyte. Een belang-
geüpdatet en de nieuwe informatie wordt doorgestuurd naar de ITSM-
rijke nieuwe feature in de software is Nlyte Energy Optimizer-Nlyte Alarm
oplossing. Vervolgens wordt het ticket afgesloten.
Workflow. Deze feature stelt datacenterbeheerders in staat de verwerking van alarmmeldingen in het datacenter op te nemen in hun Nlyte
Workflow processen.
Om direct inzichtelijk te maken op welke apparaten een alarmmelding
betrekking heeft stuurt Nlyte Workflow automatisch een volledige lijst
met alle gerelateerde asset ID’s mee met alarmmeldingen. Hiermee wil
Alarmmeldingen in Nlyte Energy Optimizer over de operationele status
Nlyte Software datacenterbeheerders helpen eventuele problemen snel-
van infrastructuur en het datacenter kunnen voortaan worden opgeno-
ler te verhelpen. ■
men in alarm workflow processen, meldt Derek Finch, Senior Product
Manager bij Nlyte Software. Daarnaast kunnen de meldingen worden beheerd in Nlyte Workflow en worden geïntegreerd in IT Service Management (ITSM) oplossingen.
Via de Nlyte Energy Optimizer Web services API wordt voor iedere alarmmelding een Nlyte Workflow proces gecreëerd en een ticket in de ITSM
oplossing aangemaakt. Dit proces wordt vervolgens geüpdatet zodra de
gebruiker het alarm erkent, waarna het proces wordt geüpdatet en de
laatste status naar de ITSM-oplossing wordt gestuurd. Deze oplossing update vervolgens het bijbehorende ticket. Zodra het alarm niet meer actief
37
38
dcw februari
dda
stijn grove
directeur dutch datacenter
association
NIEUWE SPELERS
2017 is bijzonder begonnen. De economie
Het is ook het jaar van een (of de) nieuwe
Het zijn kortom 'exciting times'. Maar dat zijn
draait op volle toeren. De digitale economie
Amerikaanse president, blijvende uitdagingen
we als datacenter sector wel gewend. Ik wens
draait nog veel harder. De digitale transfor-
op het vlak van privacy en security, IT-onder-
u dus veel plezier in 2017 en we gaan, ondanks
matie, digitale disruptie en exponentiële groei
wijs dat nog steeds enorm achterloopt op de
het feit dat de wereld in beroering is, met een
zorgen ervoor dat datacenters heel hard blijven
behoefte in de markt en het jaar van de Neder-
flinke dosis optimisme het nieuwe jaar in.
groeien en continu aan het uitbreiden zijn. En...
landse verkiezingen. Helaas zien we daar dat
we zien nieuwe datacenter spelers die de Ne-
het gros van de politieke partijen de digitale
derlandse markt betreden.
economie, ondanks de gezamenlijke branche
Met vriendelijke groeten,
effort, nog niet hebben omarmd, uitzonderin-
Stijn Grove
gen daargelaten.
Directeur Dutch Datacenter Association
NIEUWE DEELNEMER: ATOM86
Een mooi begin van het nieuwe jaar is dat atom86 is toegetreden tot
oftewel infrastructuren die simpelweg nooit mogen falen. Voortbouwend
de DDA. atom86, onderdeel van Schuberg Philis, levert verbindingen
op jarenlange ervaring en kennis, is een backbone gebouwd die garant
en datacenter colocatie diensten aan organisaties die rekenen op de
staat voor maximale prestaties en connectiviteit, uiteraard ook onder de
betrouwbaarheid van hun bedrijfskritische infrastructuren.
meest extreme omstandigheden. Daarnaast biedt atom86 datacenter colocatie diensten aan in het eigen datacenter op Schiphol-Rijk. Daardoor
Het compacte team van atom86 heeft bijzonder veel ervaring met het
kunnen atom86 klanten zich volledig richten op hun kernactiviteiten.
ontwerpen, bouwen en beheren van bedrijfskritische infrastructuren,
Meer informatie op http://www.atom86.net
AGENDA
23 maart
DDA deelnemers meeting
27 maart
Netherlands goes WHD
8-11 mei
Handelsmissie Zweden Digital Gateway
4-9 juni
Handelsmissie New York Cloud Expo
dcw februari
dda
CLOUD, DATACENTER EN
ONLINE SECTOR MAGNEET
VOOR INVESTERINGEN EN
BANEN
Ook in 2016 stond de cloud, datacenter en online sector weer bovenaan
in de lijst voor buitenlandse investeringen en banen creatie in Nederland.
In totaal 350 buitenlandse investeerders die verantwoordelijk waren voor
11.398 extra banen in Nederland en 1,74 miljard euro aan investeringen
in onze economie. Onze sector zorgde voor 1.460 banen in Nederland en
staat daarmee weer op nummer 1.
Meer informatie op http://www.dutchdatacenters.nl/nieuws/
DIGITALE GATEWAY
Digital Gateway to Europe heeft haar nieuwe handelsmissie programma
online staan (op de overigens geheel vernieuwde website in nieuwe huis-
NETHERLANDS
GOES WHD
stijl). Dit jaar zijn er weer een aantal handelsreizen gepland. De eerste
gaat naar Stockholm, Zweden.
Van 28 tot en met 31 maart 2017 vinden in het Duitse Rust de
World Hosting Days (WHD) plaats, de grootste beurs van Europa
Deze handelsmissie is speciaal gericht op e-commercepartijen en sales
voor de digitale sector. Aan de vooravond van WHD.global brengt
verantwoordelijken binnen hosting/datacenters. De missie geeft een
‘Netherlands Goes WHD’ alle Nederlandse bezoekers bij elkaar in
goed beeld van de digitale infrastructuur en e-commerce markt in
een informele setting.
Zweden en biedt voldoende mogelijkheden om uw zakelijke netwerk in
Zweden uit te breiden.
Al twee jaar wordt de uiterst geslaagde Netherlands goes WHD
borrel georganiseerd voor meer dan 350 collega’s. In informele
Tijdens deze missie zullen we twee dagen doorbrengen op de Nordic
setting, inclusief drankjes, hapjes en gezelligheid, wordt er voor-
eCommerce Summit. De overige tijd besteden we voornamelijk aan be-
uitgeblikt op WHD. De reacties zijn ieder jaar lovend en in 2017
drijfsbezoeken. Op basis van de wensen van de deelnemers worden deze
wordt deze positieve lijn doorgezet.
bezoeken ingepland.
Meer informatie op http://www.netherlandsgoeswhd.nl/
Meer informatie op http://www.digitalgateway.eu
39
40
dcw februari
agenda
EVENEMENTENKALENDER
DATACENTERWORKS
Blijf op de hoogte van de evenementen op datacenter-gebied. Kijk ook op de website www.datacenterworks.nl onder ‘agenda’. Zelf een evenement aankondigen? Stuur een mailtje naar
[email protected].
EVENEMENT
DATUM
PLAATS
LAND
Green Data Center Conference
21 - 23 februari 2017
San Diego
Verenigde Staten
Cable Congress
8 - 9 maart 2017
Brussel
België
Data Centre World
15 - 16 maart 2017
Londen
Verenigd Koninkrijk
World Hosting Days
27 - 31 maart 2017
Rust
Duitsland
Data Center World Global
3 - 6 april 2017
Los Angeles
Verenigde Staten
UPS-Day
6 april 2017
Amsterdam
Nederland
BICSI Fall Conference & Exhibition
24 - 28 september 2017
Las Vegas
Verenigde Staten
IT Room Infra
14 november 2017
Den Bosch
Nederland
IT ROOM INFRA:
DE VERENIGING VOOR DE TECHNISCHE INFRASTRUCTUUR
VAN COMPUTERRUIMTES EN DATACENTERS.
dcw februari
it room infra
41
harm wijsman
branchemanager industriële elektronica
tekst
IOT VERBINDT
Chips en datacenters. Het is altijd een beetje een aparte combinatie. Het grootste deel van mijn tijd ben
ik bezig met steeds kleinere chips, het andere deel van mijn tijd ben ik bezig met steeds grotere
datacenters. Een vreemde combinatie die ooit ontstaan is door een aantal leveranciers van elektronica
behuizingen die opeens wel heel veel 19 inch racks gingen verkopen. Vanuit die kant kwam de vraag
om een cluster rondom het bouwen van datacenters en computerruimtes op te zetten. De start van IT
Room Infra!
Bij IT Room Infra praten we over koeling, connectiviteit, noodstroom, da-
en het werkte. Via de website van Amazon werd er een lichtje op het
tacenter infrastructure management, beveiliging en bouwconcepten. In
podium bediend. We moesten maar een paar seconden wachten… Hier
de elektronica wereld wordt vooral gesproken over design & engineering,
ontstaan interessante relaties! Sindsdien zijn er talloze verhalen geweest
componenten, productie en test & measurement. Twee totaal verschil-
over samenwerkingsverbanden, allianties, nieuwe protocollen (netwer-
lende werelden, tot 2014.
ken, sensoren) en standaarden.
In 2014 werd tijdens het Design Automation & Embedded Systems opeens massaal gesproken over Internet of Things (IoT). Volgens vele engi-
Sinds 2010 informeren wij ook de markt over het ontwikkelen met LED.
neers betekende IoT niets nieuws. Dit doen we al jaren alleen noemen
LED is tenslotte elektronica en was een zeer interessante groeimarkt.
ze het nu anders. ‘15 jaar geleden heb ik al een container met connec-
Sinds 2010 is deze markt ook compleet veranderd. LED is inmiddels ge-
tiviteit ontwikkeld’. Maar toch… Als de voorspellingen kloppen, komt er
woner dan een gloeilamp maar het event is nog altijd interessant. Waar-
wel heel veel business aan. Een eyeopener voor mij was toen een de-
door? Internet of Things! Als je in een gebouw iedere armatuur uitrust
monstratie van Microchip. Zij gaven een demonstratie van een develop-
met een paar sensoren en wat connectiviteit, dan heb je ineens een slim
mentboard die direct in verbinding stond met de Amazon Cloud Service
gebouw. Je weet in welke ruimtes er mensen aanwezig zijn en kan hier
het gebouw naar laten handelen. Ook hier ontstaan er weer interessante
nieuwe samenwerkingen. Elektronica, gebouwautomatisering en cloud
hebben elkaar nodig om dit te laten slagen. Volgens plenaire spreker van
het laatste event Geert van der Meer, CEO Digital Systems, van OSRAM
zijn er drie grote uitdagingen: Northbound, Security en Latency.
Ook bij IT Room Infra staan we nu voor de volgende stap. De ontwikkelingen op het gebied van koeling, power en connectiviteit gaan niet zo
snel meer. Kennis over bouwen en de producten is aanwezig en steeds
meer wordt gestandaardiseerd. Maar welke impact gaat IoT hebben? Hoe
intelligent gaan we het datacenter maken. Voorspellend onderhoud, beveiliging, routing et cetera. Welke rol gaat IoT in het datacenter spelen?
Aan de andere kant spelen datacenters ook een cruciale rol bij het laten
slagen van IoT. Welke rol speelt security en wat moet er gebeuren om het
latency vraagstuk op te lossen. Benieuwd wat we hierover op het IT Room
Infra event terug gaan zien! ■
42
dcw februari
bicsi
IOT, INTELLIGENTE GEBOUWEN
EN INDUSTRIEEL ETHERNET
De januari/februari editie van BICSI’s magazine ICT Today staat in het teken van communicatieinfrastructuren voor IoT en intelligente gebouwen en het beveiligen daarvan. Maar ook het
ontwerpen en plannen van netwerken voor kritische industriële toepassingen.
IOT-INFRASTRUCTUURUITDAGINGEN
schreven in het artikel Information Security &
ITSIMM ZEVENDE EDITIE
Voordat het Internet of Things bestond, wer-
ESS in the Age of IoT. Gezien het gestaag toe-
Begin dit jaar is de zevende editie van BICSI’s
den er voor elke gebouwinstallatie afzonder-
nemend aantal securityincidenten adviseren
Information Technology Systems Installation
lijke communicatie- en stroomvoorzieningen
de auteurs om structureel meer aandacht te
Methods Manual (ITSIMM) leverbaar gewor-
ontworpen en aangelegd. Tegenwoordig
besteden aan informatiebeveiliging.
den. Hoewel dit installatiehandboek in Euro-
willen organisaties echter alle installaties
pa maar amper bekend is en wordt gebruikt,
en daarin aanwezige systemen integreren
INDUSTRIEEL ETHERNET
bevat het veel handige richtlijnen en best-
tot een IoT. De infrastructuuruitdagingen die
Het IoT heeft zowel betrekking op elektroni-
practices voor het installeren van communi-
deze trend met zich mee brengt, worden
sche producten en systemen in gebouwen,
catie-infrastructuren in gebouwen. Daarover
uitgebreid belicht in het negen pagina’s co-
als machines en materieel in fabrieken. Om-
is meer te lezen op bicsi.org en ook over de
verartikel van BICSI’s eerste ICT Today editie
dat alles met elkaar wordt verbonden, kan
wereldwijd veelgebruikte Telecommunicati-
een storing in één verbonden product of
ons Distribution Methods Manual (TDMM), of
in 2017.
systeem vergaande consequenties hebben.
alle geplande BICSI-conferenties, regionale
INFORMATIEBEVEILIGING EN SECURITYSYSTEMEN
Om de kans daarop te verkleinen, adviseert
events, opleidingen en webinars.
IN HET IOT-TIJDPERK
de auteur van ‘specifying industrial ethernet
Het integreren van gebouwinstallaties en
cable for harsh environments’ netwerken te
OVERIGE ARTIKELEN
-systemen met het IoT, brengt behalve finan-
ontwerpen en te bouwen met kabels en con-
De januari-februari editie van ICT Today bevat
ciële en technische voordelen tevens bevei-
nectoren die speciaal zijn ontwikkeld voor
tevens diepgaande technische artikelen over
ligingsrisico’s met zich mee. De standaarden
extreme condities.
het ontwerpen en testen van aardingsinstal-
die daarop betrekking hebben, staan be-
laties, ontwerp- en planningsaspecten voor
60 watt PoE verlichtingstoepassingen en intelligent powermanagement in high-density
omgevingen. Geïnteresseerden kunnen zonder lid te worden ook alleen een abonnement afsluiten op ICT Today.
BICSI is 24/7 te volgen via de officiële wereldwijde en regionale LinkedIn groepen, of
de Facebook en Twitter accounts. Voor meer
informatie over de lokale verenigingsactiviteiten en leden, kunt u het beste contact opnemen met Robbert Hoeffnagel. ■
dcw februari
inhoud
43
The power behind competitiveness
Delta InfraSuite
Intelligentere oplossingen voor modulaire datacentra
◾
◾
◾
◾
◾
◾
Modulair ontwerp voor alle architecturen voor serverruimtes
Hoge flexibiliteit voor snelle en eenvoudige instelling
Compleet omgevingbeheersysteem
Optimaal rendement
Hoge mate van integratie
Optimale operationele kosten
www.deltapowersolutions.com