Transcript GewrichtsslijtaGe duim - Jeroen Bosch Ziekenhuis

Gewrichtsslijtage duim
Hoe ontstaat gewrichtslijtage?
Gewrichtsslijtage wordt ook artrose genoemd. In een normaal gewricht zijn de
uiteinden van de botten bedekt met kraakbeen. Hierdoor kunnen de botten soepel
en pijnloos over elkaar bewegen. Bij artrose is de kraakbeenlaag versleten. De kale
botuiteinden komen tegen elkaar. Dat veroorzaakt pijn.
Artrose ontstaat vaak in
het basisgewricht van
de duim. Dit gewricht
wordt gevormd door
het handwortelbeentje
(trapezium) en het middenhandsbeentje
(Metacarpale I) van de
duim.
Slijtage van dit gewricht komt vaak voor bij vrouwen boven de 50 jaar.
Regelmatig wordt gesteld dat men ermee moet leren leven. Dit hoeft niet, artrose
in dit gewricht is goed te behandelen.
Welke klachten kunt u hebben?
De eerste klacht die u kunt krijgen, is dat u pijn heeft bij het pakken van een
voorwerp tussen de duim en de vingers. Sommige patiënten hebben ook pijn bij
veranderingen van het weer. Als de slijtage door gaat, krijgt u steeds sneller pijn.
Ook wanneer u weinig kracht gebruikt. U kunt minder goed knijpen. Ook kan er
een zwelling optreden ter hoogte van het gewricht. Langzaam gaat het gewricht
uit de kom. U kunt uw duim daardoor steeds minder goed bewegen. Vooral het
naar buiten bewegen van de duim. Als het gewricht volledig uit de kom is, kan het
middenhandsbotje van de duim wegzakken in de handpalm. Hierdoor kunt u geen
grote voorwerpen meer pakken. Deze informatie voor patienten is met de grootste zorg samengesteld. Het betreft
algemene informatie. Aan deze informatie kunnen geen rechten worden ontleend.
© Jeroen Bosch Ziekenhuis / www.jeroenboschziekenhuis.nl
(PCH-002, uitgave februari 2017)
.
k p
oo ap
is rg
ie Zo l
at Z p.n
rm JB p
fo e ga
in n d or
ze n i bzz
De de w.j
vin ww
te
Plastische chirurgie
Hoe stellen we de diagnose?
Uw klachten geven aan dat artrose mogelijk is. De plastisch chirurg zal tijdens het
onderzoek op het gebied rondom uw gewricht drukken. Dit kan pijnlijk zijn. We maken
altijd röntgenfoto’s van de hand. Soms is nog aanvullende echografisch of MRI-onderzoek nodig.
Hoe kunnen we u behandelen?
De keuze van behandeling is afhankelijk van hoeveel klachten u heeft en wat u zelf
graag wilt. We kiezen niet meteen voor een operatie. We proberen eerst de klachten te
verminderen door spalktherapie en handtherapie. Hiermee verlichten we voornamelijk de pijn. Ook verminderen we de belasting van het gewricht.
Als deze behandeling niet het gewenste resultaat heeft, kunnen we u opereren.
Hierbij kunnen we uw gewricht vervangen (artroplastiek) of vastzetten (artrodese).
De keuze hangt af van verschillende zaken: Wat voor werk doet u? Hoe oud bent u?
Heeft u in het verleden ook klachten gehad? Of heeft u andere aandoeningen? En
natuurlijk is het belangrijk om aan te geven wat uw wensen zijn. Meestal kiezen we
voor het vervangen van het duimgewricht (artroplastiek). Het komt niet vaak voor dat
we kiezen voor het vastzetten van het duimgewricht (artrodese).
Artroplastiek
Naar deze methode gaat meestal onze voorkeur uit. Bij een artroplastiek vervangen
we het basisgewricht van de duim door een zogenoemde spacer. Deze spacer kan bestaan uit lichaamseigen of lichaamsvreemd materiaal. Lichaamseigen materiaal komt
uit uw eigen lichaam (een pees). Als het materiaal niet uit uw lichaam komt, noemen
we dit lichaamsvreemd materiaal (een prothese). De keuze hangt af van hoe erg de
slijtage is, wat uw wens is en wat de plastisch chirurg ervan vindt.
Artroplastiek met lichaamseigen materiaal
Bij een artroplastiek met lichaamseigen materiaal gebruiken we een pees uit uw eigen
lichaam. We gebruiken een pees uit uw pols. Eerst verwijderen we een deel of het
gehele handwortelbeentje (trapezium). Vervolgens verrichten we een zogenoemde
peesplastiek met de pees uit uw pols. Hierbij hangen we het middenhandsbeentje van
de duim (Metacarpale I) op aan het middenhandsbeentje van de wijsvinger (Metacarpale II). Zo voorkomen we dat de duim verder inzakt. Wat overblijft van de pees,
gebruiken we als spacer. We rollen het op en plaatsen het in de ontstane ruimte.
De medische term voor de techniek die tijdens deze operatie gebruikt wordt, is:
‘Ligament Reconstruction Tendon Interposition’ (LRTI).
Artroplastiek met lichaamsvreemd materiaal
Bij een artroplastiek met lichaamsvreemd materiaal gebruiken we een prothese.
Deze prothese bestaat uit een ring van pyrocarbon. Dit materiaal slijt niet en heeft
dezelfde eigenschappen en elasticiteit als gewoon bot. Eerst verwijderen we een deel
van het handwortelbeentje (trapezium) en een deel van het middenhandsbeentje
(Metacarpale I). De ruimte die hierdoor ontstaat, vullen we met de ring van pyrocarbon (de spacer). Vervolgens verrichten we een peesplastiek. Hierbij maken we de
prothese vast aan het overgebleven deel van het handwortelbeentje (trapezium) en
het overgebleven deel van het middenhandsbeentje (Metacarpale I). Meestal gebruiken we hiervoor een pees uit uw duim. De peesplastiek moet ervoor zorgen dat de
prothese op zijn plek blijft zitten.
Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 2 van 7
Voor- en nadelen artroplastiek
De voordelen van een artroplastiek zijn:
• Uw duimgewricht blijft beweeglijk.
• U kunt uw duim belasten en deze blijft redelijk stabiel.
Nadelen van een artroplastiek zijn:
• Een langere revalidatieperiode. Deze is minimaal drie tot zes maanden. • Er bestaat een klein risico dat de duim na de operatie aan kracht verliest of inzakt.
• Als er een prothese is geplaatst, kan deze losraken.
Artrodese
Deze methode is meestal niet de eerste keus. Bij deze ingreep zetten we het basisgewricht van de duim namelijk vast. Deze methode is vooral geschikt als u zwaar lichamelijk werk verricht. Ook patiënten met weke delen reuma zoals Systemische Lupus
Erythomatosis (SLE) komen in aanmerking voor een artrodese.
De voordelen van een artrodese zijn:
• Doordat we uw gewricht verstijven, kunt u uw duim weer zwaar belasten.
Uw duim is stabiel.
• Een korte nabehandeling (ongeveer 6-8 weken).
Nadelen van een artrodese zijn:
• Uw duim is minder beweeglijk. U kunt uw duim minder goed tegenover uw pink
plaatsen.
• Er bestaat een kans dat uw bot niet vastgroeit.
• U kunt last hebben van het materiaal waarmee het bot is vastgezet.
• U heeft meer kans dat u artrose krijgt in het gewricht dat onder het basisgewricht
ligt.
Hoe bereidt u zich voor?
PreOperatieve Screening (POS)
Om u goed en veilig voor te bereiden op de operatie, bezoekt u enige tijd voor de operatie de afdeling Preoperatieve Screening. U krijgt hiervoor een afspraak. Op de POS
heeft u een gesprek met een intakeverpleegkundige en een anesthesioloog.
Ook krijgt u een kort lichamelijk onderzoek.
U krijgt bij deze operatie in principe plexusanesthesie. Dit is een plaatselijke verdoving waarbij het verdovingsmiddel rond de zenuwen in de oksel of bij het sleutelbeen
wordt ingespoten. Op www.jbz.nl/anesthesiologie kunt u meer lezen over de verdoving
en bewaking tijdens de operatie. Als u hierover vragen heeft, kunt u deze bespreken
tijdens uw bezoek aan de POS.
Op de POS krijgt u een informatieboekje mee. Hierin leest u praktische informatie
die u kan helpen bij de voorbereiding op de opname. Om u voor te bereiden op het
gesprek kunt u kijken op de website: www.jbz.nl/pos.
Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 3 van 7
Belangrijk om vooraf te regelen!
• De eerste drie maanden na de operatie kunt u zelf nog niet alles in huis doen.
Het is daarom verstandig om eventueel vooraf hulp in huis te regelen.
• Omdat er een kans is op het ontwikkelen van CRPS (vegetatieve ontregeling) adviseren we u om vitamine C 500 mg te slikken. U start hier 5 dagen voor de operatie
mee en u gebruikt de vitamine C ten minste 50 dagen, tijdens de herstelperiode.
U kunt de vitamine C bij de drogist kopen.
• Het is verstandig om voor de operatie paracetamol-tabletten en eventueel een
NSAID-er (bijvoorbeeld Ibuprofen, Voltaren of Naproxen) in huis te halen voor
eventuele pijn na de operatie.
• U mag na de operatie niet zelf naar huis rijden of zelfstandig aan het verkeer deelnemen. U mag ook niet alleen naar huis gaan met de taxi of het openbaar vervoer.
Het is daarom belangrijk dat u van tevoren het vervoer naar huis regelt.
Kennismakingsgesprek handtherapeut
Na de operatie krijgt u handtherapie. Meestal heeft u daarom voor de operatie al een
kennismakingsgesprek bij de handtherapeut. Tijdens dit gesprek kijkt de handtherapeut naar wat u wel en niet kunt met uw hand en hoeveel pijn u heeft. Ook vraagt
de handtherapeut u een krachtmeting met uw duim te doen. Daarnaast vertelt de
handtherapeut hoe het revalidatietraject na uw operatie eruit ziet. De handtherapeut
geeft u ook alvast een aantal eenvoudige oefeningen mee voor de eerste periode na
de operatie. Bent u nog niet doorverwezen naar de handtherapeut voor een kennismakingsgesprek? Neem dan contact op met de polikliniek Plastische Chirurgie voor
een doorverwijzing.
Nuchter zijn
Voor de operatie moet u nuchter zijn. Dit betekent dat u vanaf een bepaald tijdstip
niets meer mag eten en drinken. U krijgt hierover instructies van bureau Opname.
Wat neemt u bij ieder bezoek mee?
• Uw geldig legitimatiebewijs (geldig paspoort, rijbewijs, identiteitskaart of
vreemdelingenkaart).
• Uw patiëntenpas van het Jeroen Bosch Ziekenhuis. Heeft u nog geen pas of kloppen
de gegevens niet meer? Laat dan een (nieuwe) patiëntenpas maken voordat u naar
uw afspraak gaat. Dit kan op alle locaties van het Jeroen Bosch Ziekenhuis, behalve
in Zaltbommel, Gamerschestraat.
• Uw Actueel Medicatie Overzicht (AMO). Het is voor uw arts belangrijk te weten
welke medicijnen u thuis gebruikt. Uw eigen apotheek kan dit overzicht voor u
uitprinten. Vraag hierom kort voordat u het ziekenhuis bezoekt.
Medicatiegegevens delen
Het Jeroen Bosch Ziekenhuis kan digitaal uw historisch medicatieoverzicht opvragen,
maar alleen als u daar toestemming voor heeft gegeven.
Deze toestemming regelt u bij alle apotheken waar u uw medicatie ophaalt, of online
via www.ikgeeftoestemming.nl. Toch blijft het ook dan belangrijk om uw papieren AMO
mee te nemen naar het ziekenhuis. Aan de hand van uw AMO controleren we welke
medicatie u op dit moment gebruikt. Na goedkeuring van de arts vermelden we deze
medicijnen in uw Elektronisch Patiënten Dossier.
Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 4 van 7
Waar meldt u zich?
U meldt zich op de dag van de operatie op het afgesproken tijdstip bij de Infobalie van
het Jeroen Bosch Ziekenhuis (bovenaan de roltrap). De medewerker van de Infobalie
wijst u verder naar de juiste afdeling. U wordt voor deze operatie opgenomen op de
afdeling Kort Verblijf.
Hoe verloopt de revalidatie?
Na de operatie krijgt u een gipsspalk. Deze moet een week blijven zitten. Hoe de revalidatie daarna verloopt, is afhankelijk van de operatietechniek die we hebben gebruikt.
Is tijdens de operatie uw duimgewricht vervangen (artroplastiek)? Dan verloopt de
revalidatie anders dan wanneer tijdens de operatie uw duimgewricht is vastgezet
(artrodese). In onderstaand schema ziet u hoe de revalidatieperiode er globaal uitziet.
Artroplastiek
Artrodese
0-1 week
U krijgt een gipsspalk
U krijgt een gipsspalk
1 week na de operatie
De gipsspalk wordt vervangen door rondom gips
De gipsspalk wordt vervangen door een vlinderspalk. U start daarnaast
met handtherapie
4 weken na de operatie
Het rondomgips wordt
verwijderd. U krijgt een
afneembare spalk en start
met handtherapie
U mag de vlinderspalk
overdag steeds minder
gaan dragen. Wel moet u
de vlinderspalk in principe
nog drie maanden
’s nachts dragen.
Waar moet u op letten als u weer thuis bent?
Als u weer thuis bent, moet u letten op een aantal punten:
• De eerste week na de operatie krijgt u een gipsspalk. Daarna wordt dit vervangen
door rondom gips als uw duimgewricht is vervangen tijdens de operatie (artroplastiek). Gips mag niet nat worden. Let hierop de eerste weken na de operatie.
• Na de operatie krijgt u een mitella (draagverband) mee. Deze moet u overdag
dragen tot uw eerste controleafspraak bij de polikliniek Plastische Chirurgie na één
week.
• Enkele uren tot 24 uur na de operatie is de verdoving uitgewerkt. Wanneer u thuis
pijn krijgt, mag u een pijnstiller nemen. Wij adviseren u hiervoor paracetamol te gebruiken, of eventueel een NSAID-er (bijvoorbeeld Ibuprofen, Voltaren of Naproxen).
• Als u bloedverdunners gebruikt, mag u die 24 uur na de operatie weer gaan gebruiken tenzij u andere voorschriften heeft gehad van de Trombosedienst.
• De eerste drie maanden na de operatie moet u voorzichtig doen met uw hand.
U mag niet zwaar tillen en geen (belastend) huishoudelijk werk doen. De handtherapeut bespreekt met u welke handelingen u weer mag oppakken en wanneer.
• U mag niet zelf autorijden zolang u gips om uw hand heeft of een spalk draagt, tenzij u toestemming heeft van uw autoverzekering. U loopt anders het risico dat uw
verzekeraar niet uit zal keren na een ongeval.
Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 5 van 7
Controle
Na een week heeft u een afspraak op de polikliniek Plastische Chirurgie voor de eerste
controle.
Is uw duimgewricht vervangen (artroplastiek)? Dan wordt tijdens deze afspraak de
gipsspalk vervangen door rondom gips.
Is uw duimgewricht vastgezet (artrodese)? Dan verwijdert de plastisch chirurg of
doktersassistent uw gipsspalk en controleert uw wond. Daarna heeft u nog een aparte
afspraak bij de handtherapeut of de Gipskamer. Tijdens deze afspraak wordt een vlinderspalk aangelegd. Een vlinderspalk is een korte spalk waarin alleen de duim zit.
De pols en de vingers zijn vrij. De vlinderspalk moet drie weken blijven zitten en mag
niet verwijderd worden. U mag met uw pols en vingers alle bewegingen maken, maar
u mag de eerste vier weken niet zwaar tillen. Vanaf vier weken mag u dit in overleg
met uw handtherapeut weer opbouwen.
Soms wordt er tijdens de controle ook een foto gemaakt, bijvoorbeeld als u een prothese heeft gekregen.
Handtherapie
Enige tijd na uw operatie start u met handtherapie onder begeleiding van een handtherapeut. U mag echter al meteen na de operatie een aantal eenvoudige oefeningen
doen met uw vingers. De handtherapeut heeft deze oefeningen voor de operatie al
laten zien tijdens het kennismakingsgesprek. Wij adviseren u de oefeningen met uw
vingers ongeveer vijf keer per dag te doen, gedurende een paar minuten. U blijft de
oefeningen dagelijks herhalen tot uw eerste afspraak bij de handtherapeut. U bent misschien geneigd om na de operatie minder te bewegen met uw ellebogen en
schouders. U mag daarom na de operatie regelmatig een paar keer uw armen strekken en met uw schouders draaien. Op die manier houdt u uw ellebogen en schouders
soepel.
Handtherapie bij een artroplastiek
Is tijdens de operatie uw duimgewricht vervangen (artroplastiek)? Dan heeft u vier
weken na de operatie uw eerste afspraak bij de handtherapeut van het Hand en Pols
Expertisecentrum. De handtherapeut helpt u om na de operatie uw duim weer goed
te bewegen. In het begin heeft u twee keer per week een afspraak. Dit is uiteraard per
patiënt verschillend. De handtherapeut bekijkt hoeveel behandelingen u nodig heeft.
In totaal duurt de behandeling bij de handtherapeut drie tot zes maanden, afhankelijk
van de genezing.
Tijdens de eerste afspraak verwijdert de handtherapeut het gips. De handtherapeut
maakt vervolgens een afneembare spalk voor u. U start samen met de handtherapeut
meteen met specifieke oefeningen om de duim weer te bewegen. De handtherapeut
leert u ook hoe u het litteken kunt behandelen. Dit is belangrijk omdat het litteken
ervoor kan zorgen dat u uw hand minder goed kunt bewegen. Met de juiste behandeling kan het litteken zachter, vlakker en minder zichtbaar worden. Hierdoor verbetert
ook de beweeglijkheid van uw hand.
De eerste weken nadat het gips is verwijderd, draagt u de spalk de hele dag. Dit wordt
langzaam afgebouwd. Acht weken na de operatie heeft u de spalk alleen nog nodig op
momenten dat u de duim zwaarder belast. U krijgt dan ook coördinatie- en stabilisatieoefeningen. Waarschijnlijk heeft u de spalk drie maanden na de operatie helemaal
Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 6 van 7
niet meer nodig. U start dan met kracht- en functieoefeningen. Ook geeft de handtherapeut u advies over hoe en wanneer u weer kunt starten met werken, sporten en
eventuele hobby’s.
Handtherapie bij een artrodese
Is tijdens de operatie uw duimgewricht vastgezet (artrodese)? Dan heeft u uw eerste
afspraak bij de handtherapeut na één week. De revalidatie duurt in dat geval minder
lang. U mag de vlinderspalk vier weken na uw operatie overdag steeds minder gaan
dragen. Wel moet u de vlinderspalk in principe nog drie maanden ’s nachts dragen.
U kunt na de operatie ook behandeld worden door een erkende handtherapeut in uw
eigen omgeving. Dit gebeurt in overleg.
Er zijn filmpjes beschikbaar van de oefeningen van de handtherapeut. Bekijk ze via de
JBZ Zorgapp of via de website: www.jbz.nl/hpec.
Controle na drie maanden
Drie maanden na de operatie heeft u opnieuw een controleafspraak op de polikliniek
Plastische Chirurgie. De plastisch chirurg kijkt of u uw duim weer goed en pijnloos
kunt bewegen. Als dit het geval is, ronden we uw behandeling af. Zo niet, dan kijken
we of u nog een aanvullende behandeling nodig heeft.
Vragen of problemen?
Heeft u vragen over uw geopereerde hand? Dan kunt u na de operatie contact
opnemen met het ziekenhuis. Neemt u zeker contact op als de pijn erger wordt, bij
nabloedingen, ontstekingen en/of zwellingen.
• Bel tijdens kantooruren met de polikliniek Plastische Chirurgie, telefoonnummer:
(073) 553 60 15.
• Buiten kantooruren belt u de eerste twee dagen na ontslag met vragen die niet tot
de volgende ochtend kunnen wachten met de afdeling Kort Verblijf, telefoonnummer: (073) 553 67 00.
• Na twee dagen neemt u buiten kantooruren contact op met de Spoedeisende Hulp,
telefoonnummer: (073) 553 27 00.
Welke risico’s zijn er?
Bij elke operatie kunnen complicaties optreden, zoals nabloedingen en infecties.
Ook kan het zijn dat uw handen pijn doen wanneer het koud is (koude-intolerantie).
Daarnaast kunt u een vegetatieve ontregeling ontwikkelen. Dit is een reactie op de
operatie. Deze reactie bestaat uit zwelling, stijfheid, pijn, zweterigheid en verkleuring
van de aangedane vinger of zelfs de gehele hand. De oorzaak is onbekend.
Tot slot
Alle plastisch chirurgen van het Jeroen Bosch Ziekenhuis zijn geregistreerd in
Nederland. Ook zijn ze lid van de Nederlandse vereniging voor plastische chirurgie.
Dit betekent dat ze volgens de regels van deze vereniging werken. Voor u als patiënt
betekent dit dat u de best mogelijke zorg krijgt. Wij staan voor kwaliteit, deskundigheid
en betrouwbaarheid.
Heeft u nog vragen?
Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan kunt u deze stellen aan uw plastisch chirurg. Het kan handig zijn uw vragen voor het gesprek op te schrijven.
Voor meer informatie kunt u ook kijken op onze website: www.jbz.nl/hpec
Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 7 van 7