Transcript Evaluatie uitvoering EU-milieubeleid: kernpunten

Evaluatie uitvoering
punten
rn
e
k
:
id
le
e
b
u
ie
il
m
EU
België
“De milieuwetgeving van de EU maakt ons leven beter, maar regels werken alleen als ze ook werkelijk worden
toegepast. Dankzij de milieuwetgeving worden de kwaliteit van water en lucht verbeterd, wordt meer gerecycleerd
en wordt de natuur beschermd, om nog maar een paar voorbeelden te noemen. En ook de economische
voordelen zijn aanzienlijk. Maar ze zijn alleen doeltreffend als ze worden toegepast. Daarvoor dient de evaluatie
van de tenuitvoerlegging van het milieubeleid (Environmental Implementation Review - EIR): daarmee geven
we gehoor aan de vraag van onze burgers, die willen dat de EU ervoor zorgt dat de milieuwetgeving correct
worden toegepast in hun land.”
Karmenu Vella
lid van de Europese Commissie verantwoordelijk voor Milieu, Maritieme zaken en visserij.
©iStockphoto/ phbcz
Landenprofiel België
Als gevolg van de federale structuur van België zijn de meeste milieuzaken een regionale bevoegdheid. Daarom is een doeltreffende
coördinatie vereist binnen een systeem van bestuur op meerdere
niveaus.
Belangrijkste mogelijkheden
Met relatief geringe inspanning zou België beter kunnen presteren op
punten waarvoor reeds een stevige kennisbasis en goede praktijken
bestaan. Dit is met name van toepassing op:
• Het gebruikmaken van de financieringsmogelijkheden voor
leningen van de Europese Investeringsbank en milieuinvesteringen met de steun van de Europese structuur- en
investeringsfondsen en het Europees Fonds voor strategische
investeringen in de sectoren die onder de EIR vallen.
• Sterke punten
Op de vlakken waarop België voorop loopt wat betreft de uitvoering
van het milieubeleid zou het zijn innovatieve aanpak nog meer met
andere landen kunnen delen. Goede voorbeelden zijn onder andere:
Belangrijkste uitdagingen
De De belangrijkste uitdagingen waarmee België wordt
geconfronteerd bij de uitvoering van het milieubeleid en de
milieuwetgeving van de EU zijn:
• Behouden van de luchtkwaliteit waar die aan de normen
voldoet (bijvoorbeeld PM10) en behalen van de normen
(NOx) in de nabije toekomst, door files te verminderen en
ontmoedigingsmaatregelen te nemen voor het gebruik van
autos.
• Doorgaan met het aanpakken van watervervuiling uit stedelijk
afvalwater en agrarische bronnen.
• Zorgen voor een gunstige staat van instandhouding voor alle
soorten en habitats binnen het Natura 2000-netwerk.
Milieu
•
De uitgebreide activiteiten op federaal en regionaal niveau
voor de bevordering van de circulaire economie, blijk geven
van leiderschap ten aanzien van openbare en private
belanghebbenden, en het gebruik van operationele programma’s
van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling om de
circulaire economie te bevorderen.
•
Het Belgische geïntegreerde LIFE-Natuur-project ter
ondersteuning van de tenuitvoerlegging van het Belgische
prioritaire actiekader voor het Natura 2000-netwerk, waarmee
het bestuur, de capaciteitsopbouw en de samenwerking tussen
de federale en de regionale overheden zal worden verbeterd.
•
Voortgang van de verbetering van het percentage van recyclage
sinds de jaren 1990.
Over de evaluatie van de uitvoering van
het milieubeleid
Naar een circulaire economie
De transformatie van onze economie van lineair naar circulair
biedt de mogelijkheid om deze opnieuw in te richten en duurzamer
en concurrerender te maken. Dit zal investeringen stimuleren
en voordelen op zowel korte als lange termijn opleveren voor de
economie, het milieu en de burgers.
Europeanen willen gemeenschappelijke beslissingen die worden
opgevolgd door een snelle en efficiënte tenuitvoerlegging. Een
gebrekkige tenuitvoerlegging leidt tot hoge maatschappelijke,
economische en ecologische kosten en creëert een ongelijk
speelveld voor bedrijven. Meer dan 75 % van de Europese burgers is
van mening dat EU-milieuwetgeving noodzakelijk is om het milieu
in hun land te beschermen, en bijna 80 % is van mening dat EUinstellingen zouden moeten kunnen controleren of milieuwetgeving
op de juiste manier wordt toegepast in hun land.
België heeft al veel vooruitgang geboekt voor de bevordering van
een circulaire economie. Het federale stappenplan van 2014 heeft in
2016 geleid tot 21 wetsvoorstellen van het federale ministerie van
Energie, Leefmilieu en Duurzame Ontwikkeling.
In Wallonië is het Marshallplan 4.0 ter bevordering van schone
energie en de circulaire economie dat in 2015 werd voorgesteld
een van de vijf actiegebieden waaraan prioriteit wordt verleend. In
Vlaanderen werd in maart 2016 „Vision 2050” goedgekeurd, waarin
de circulaire economie is opgenomen als een van de zeven transities.
Het transitiebeleid wordt verder gevormd door de voortzetting van
het Vlaams Materialenprogramma als platform voor de circulaire
economie, waarbij de focus op innovatie ligt. In dezelfde maand
keurde de overheid van de regio Brussels Hoofdstedelijk Gewest
een Gewestelijk programma voor circulaire economie goed, waarin
een strategie werd bepaald om van een lineaire economie over te
gaan op een circulaire economie en dat 111 maatregelen in vier
werkgebieden omvat.
In de Evaluatie van de uitvoering van het milieubeleid (Environmental
Implementation Review-EIR) analyseert de Europese Commissie
de belangrijkste uitdagingen en mogelijkheden met betrekking tot
de uitvoering van de Europese milieuwetgeving en het Europese
milieubeleid in elke lidstaat. De bevindingen worden gepubliceerd
in bondige maar volledige landenrapporten die om de twee jaar
worden uitgebracht. De rapporten zijn bedoeld om een positief debat
te stimuleren over zowel gemeenschappelijke milieu-uitdagingen
voor de EU als over de meest doeltreffende manieren om de
belangrijkste lacunes in de tenuitvoerlegging aan te pakken en de
milieuresultaten van elk EU-land te verbeteren. Deze rapporten
zijn gebaseerd op meer gedetailleerde uitvoeringsrapporten die
door de Commissie worden verzameld of uitgegeven op grond van
specifieke milieuwetgeving, en op de verslagen van het Europees
Milieuagentschap over de toestand van het milieu. De EIR-rapporten
vormen geen vervanging voor de specifieke instrumenten die
moeten zorgen voor naleving van de wettelijke EU-verplichtingen.
Klimaatverandering is niet behandeld in het eerste rapport.
Afvalbeheer
België doet het heel goed in vergelijking met andere EU-landen op
het vlak van afvalbeheer: in 2014 werd 55% van het stedelijk afval
gerecycleerd (het Europese gemiddelde was 44% in 2014) waarbij de
Vlaamse regio het opvallend beter deed met 70% in 2014.
Toch is het mogelijk om nog meer herbruikbaar en recycleerbaar afval
te scheiden van afval dat wordt verbrand, ook met behulp van financiële
middelen. Wallonië moet ook een actueel plan voor afvalbeheer
voorleggen.
70%
64%
61%
60%
58%
54%
51% 50%
50%
47%
45% 45% 44%
44%
40%
40%
39%
37%
33% 33%
32%
31% 31% 30%
30%
25% 25%
21%
20%
19% 19%
17% 16%
12% 12%
10%
0%
DE
SI
AT
BE NL SE
LU
IT
UK DK EU28 IE
FR EE ES
Percentage van recycling stedelijk afval in 2014
FI
PL HU LT
PT CZ BG LV EL CY HR RO MT SK
©iStockphoto/AnnaDudek
Staat van instandhouding van beschermde soorten in 2013 - België
Mariene milieu
26,15%
42%
Ongunstig ontoereikend
Gunstig
Onbekend
De Noordzee is een van de drukste zeegebieden, waar de
exploitatie van olie- en gasreserves samengaat met belangrijk
scheepvaartverkeer. Daarnaast vormen overbevissing en
boomkorvisserij potentiële bedreigingen voor de biodiversiteit
van de Noordzee.
Ongunstig
19%
12,31%
Natuurbescherming
België moet zorgen voor de uitvoering van beschermingsmaatregelen om de soorten en de habitats die van belang zijn voor de gemeenschap
in hun natuurlijke verspreidingsgebied te behouden en herstellen, zodat een gunstige staat van instandhouding ontstaat. Concreet betekent
dat dat de druk vanuit de landbouw moet worden aangepakt.
Waterkwaliteit en waterbeheer
Het grootste probleem voor de Belgische oppervlaktewateren
is diffuse verontreiniging. Dat treft 72% van de waterlichamen.
Er zijn enkele regionale verschillen: zo treffen diffuse
verontreinigingsbronnen alle waterlichamen in het Vlaamse
stroomgebied van de Schelde, maar slechts 43% van de
waterlichamen in het Waalse stroomgebied van de Maas.
Hoewel er reeds verbeteringen zijn doorgevoerd, blijft de
druk van de landbouw op het water hoog in Vlaanderen.
Eutrofiëring (nitraten) heeft een invloed op de meeste
oppervlaktewateren. In Wallonië moet worden gezorgd
dat de kleinere agglomeraties kunnen beschikken over een
toereikende waterwinning en behandeling van afvalwater.
Wat drinkwater betreft scoort België zeer goed: er wordt
voldaan aan 99-100% van de microbiologische, chemische
en indicatorparameters uit de Drinkwaterrichtlijn.
In 2015 was 79,6% van de 113 zwemwateren in België van
uitstekende kwaliteit, 14,2% van goede kwaliteit en 3,5%
van voldoende kwaliteit. Eén zwemwater was van slechte
kwaliteit of voldeed niet aan de normen en de overige twee
zwemwateren konden niet worden getest.
Zwemwaterkwaliteit 2012-2015
2012
2013
2014
2015*
Belgïe EU
Belgïe EU
100%
80%
60%
40%
20%
0%
Belgïe EU
Belgïe EU
Uitstekende kwaliteit
Goede kwaliteit
Voldoende kwaliteit
Slechte kwaliteit
Kwaliteitsindeling niet mogelijk
* De categorie ‘goed’ is geïntroduceerd in het zwemwaterverslag van 2015
KH-04-17-019-NL-N
Luchtvervuiling en files
België heeft van de Europese landen het meeste last van
files als het gaat om tijdverlies en vertragingen, vooral rond
Antwerpen en Brussel. De verstopping van het wegennet leidt
tot een hoger brandstofverbruik en is een van de oorzaken van
luchtvervuiling en geluidshinder.
©iStockphoto/Michael Luhrenberg
Dat heeft al geleid tot initiatieven voor autodelen, vooral in
Antwerpen, Gent en Leuven. In Vlaanderen zijn al meerdere
initiatieven genomen om steden te helpen duurzamer
te worden. Zo zal het voetgangersgebied in Gent naar
verwachting verder worden uitgebreid in 2017.
Milieubelastingen
Met de lastenverschuiving van 2015 werd een beperkte
vooruitgang geboekt richting een milieuvriendelijker
lastenverschuiving en het schrappen van milieuschadelijke
subsidies. De meest positieve veranderingen waren de
invoering van een kilometerheffing voor vrachtwagens in
alle Belgische regio’s in april 2016 en wijzigingen in de
motorrijtuigenbelasting en de wegenbelasting in Vlaanderen.
Er is nog geen beslissing genomen om de belasting uit te
breiden naar personenwagens. De lastenverschuiving zorgt
ook voor een gestage stijging van de accijnzen op diesel en
een daling van de accijnzen op benzine in de periode van
2016 tot 2018, om tot een gelijkheid te komen.
Onlangs heeft de federale overheid een aantal wijzigingen in
het systeem van bedrijfswagens goedgekeurd. Die wetgeving
wordt van kracht in april 2017.
Doeltreffend bestuur en kennis
©iStockphoto/Kartouchken
Omdat België een federaal land is, is het milieu in grote
mate de verantwoordelijkheid van de drie gewesten (het
Vlaamse, het Waalse en het Brussels Hoofdstedelijk gewest).
Het Coördinatiecomité Internationaal Milieubeleid heeft
doeltreffende werkrelaties bepaald.
Er zijn duurzame ontwikkelingsstrategieën voor elk van de
gewesten en op federaal niveau, met coördinatiemechanismen.
Februari 2017
andere 27
pport over België, de
Het volledige landenra
vir
En onmental
Mededeling „The EU
landenrapporten en de
s and how to
w: Common challenge
Implementation Revie
(„De evaluatie
deliver better results”
combine efforts to
dagingen en
gemeenschappelijke uit
uitvoering milieubeleid:
n
ate te leveren”)
elen om betere result
hoe krachten te bund
zijn hier beschikbaar:
_en.htm
nvironment/eir/index
http://ec.europa.eu/e
ISBN 978-92-79-65137-3
doi: 10.2779/735871