Generieke studievaardigheden voor doorstroom havo-hbo

Jelle Nauta Coördinator vo-ho Netwerk Noord

Even voorstellen …

Jelle Nauta

Docent Research management en procestechnologie Opleidingen Life Sciences & Technology Hogeschool Van Hall Larenstein – Leeuwarden & Velp NHL hogeschool Leeuwarden • • • Netwerkfuncties: Coördinator Aansluitingsnetwerk vo-ho Fryslân Contactpersoon NLT vaksteunpunt Noord Coördinator vo-ho Netwerk Noord Generieke HAVO-HBO studievaardigheden - Jelle Nauta

Inhoud

1. Ontwikkeltraject havo – hbo studievaardigheden 2. Belang studievaardigheden voor studiesucces 3. Opzet havo-hbo studievaardighedenset 4. Aan de slag met een studievaardigheid…..

5. Plenaire terugkoppeling 6. Afsluiting Generieke HAVO-HBO studievaardigheden – Jelle Nauta

Project Convenant mbo-hbo Noord Nederland

Generieke HAVO-HBO studievaardigheden - Jelle Nauta

Het belang van studievaardigheden

Uit onderzoek is gebleken dat studievaardigheden een relevante factor zijn voor studiesucces in het hbo.

Het is daarom voor leerlingen belangrijk om op de havo gericht te werken aan de ontwikkeling van studievaardigheden.

Beheersing van studievaardigheden leveren eindproducten van hogere kwaliteit.

Generieke HAVO-HBO studievaardigheden - Jelle Nauta

Tien studievaardigheden

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

plannen en zelfstandig werken informatie zoeken en verwerken teksten lezen en leren samenwerken analyseren ICT inzetten onderzoeken 8.

9.

verslagen maken presenteren 10.

reflecteren Generieke HAVO-HBO studievaardigheden - Jelle Nauta

Waarom juist deze tien studievaardigheden?

Welke studievaardigheden zijn belangrijk als je wilt doorstuderen in het hbo?

Jan Harbers heeft als antwoord op deze vraag deze tien studievaardigheden geselecteerd en onderbouwd op basis van een literatuurstudie (masterthesis, 2013).

Generieke HAVO-HBO studievaardigheden - Jelle Nauta

Praktisch uitgewerkt in een boekje….

Generieke HAVO-HBO studievaardigheden - Jelle Nauta

Goed voorbeeld doet goed volgen

• • • • • Vo-ho Netwerk Noord in 2016 gestart met ontwikkeltraject havo-hbo studievaardigheden Product voor havo, niet voor hbo Bruikbaar in bovenbouw havo Opzet hetzelfde als set mbo-hbo Generieke opzet, voor alle vakken bruikbaar Generieke HAVO-HBO studievaardigheden - Jelle Nauta

Ontwikkelen generieke studievaardigheden havo-hbo

• • • • Werkgroep havo-hbo in Netwerk Noord Teamleiders, docenten en decanen Coördinatoren vo-ho van regio Noord Klankbordgroep in vo en hbo Trekker: Jeannette Postema van Hanzehogeschool Generieke HAVO-HBO studievaardigheden - Jelle Nauta

Wat biedt de studievaardighedenset?

• • • • Bijdrage aan gemeenschappelijke ‘taal’ van studievaardigheden in doorgaande leerlijn vo – hbo en mbo – hbo Tool voor implementatie van studievaardigheden in havo (en mbo) onderwijs Concrete handvaten en didactische tips voor docenten, mentoren en teams Inspiratie!

Generieke HAVO-HBO studievaardigheden - Jelle Nauta

Voorbeeld uit de set – Plannen en zelfstandig werken verschil hbo met havo

• • • • • • • • • hoger tempo grotere zelfstandigheid grotere hoeveelheid stof hogere mate van verantwoordelijkheid minder begeleiding buiten contacturen minder verplichtingen en controle meer pro-actief werken meer open opdrachten andere leeromgeving

resultaat in het hbo

• • • • student toont initiatief, heeft eigen ideeën, maakt planning student levert prestaties en producten die voldoen aan de gestelde eisen student komt afspraken na en reageert op vragen student is actief in de les, geeft eigen invulling aan taken en heeft hoge verwachtingen van de docent Generieke HAVO-HBO studievaardigheden - Jelle Nauta

Plannen en zelfstandig werken

deelvaardigheden/ technieken verantwoordelijkheid nemen taken inventariseren reële tijdplanning maken voor korte en langere termijn in juiste volgorde deadlines en resultaten opnemen planning nakomen probleemoplossend werken adequaat reageren bij onduidelijkheden improviseren uitzoeken wat niet duidelijk is en een kritische houding aannemen gewenst gedrag leerling

draagt verantwoordelijkheid voor resultaten van eigen werk en studie zoekt uit wat er gedaan moet worden maakt weekplanningen en langere termijnplanning en maakt daarbij een goede inschatting van de benodigde tijd neemt in planning op wanneer iets af moet zijn houdt zich aan de planning, werkt planning in juiste volgorde af en meldt wanneer iets niet lukt toont probleemoplossend vermogen wacht niet af maar neemt initiatief bij onduidelijkheden past planning zo nodig aan formuleert vragen en zoekt bronnen in geval van onduidelijkheden

Algemene tips voor ontwikkeling studievaardigheden

• • • • • • vo-docenten zijn op de hoogte van werkwijze in het hbo en omgekeerd; leerlingen doen ervaring op in het hbo (meeloopdagen, ed.) en leerlingen maken kennis met hbo-werkvelden; teams gaan na of alle studievaardigheden in het curriculum voldoende aanbod komen; studievaardigheden passen in doorlopende leerlijn havo-hbo en worden integraal in curriculum aangeboden; aandacht voor studievaardigheden op docentstudiedagen; heldere beoordelingscriteria opstellen.

Generieke HAVO-HBO studievaardigheden - Jelle Nauta

Aan de slag als individuele docent

        Besteed in de lessen expliciet aandacht aan plannen en zelfstandig werken, sluit aan op het niveau van de leerlingen en pas de mate van sturing erop aan.

Laat leerlingen een eigen weekplanning maken met behulp van de studiewijzer/toetsplanner van de verschillende vakken in ELO. Laat leerlingen eigen ervaringen met plannen en zelfstandig werken uitwisselen en maak daar een leermoment van.

Leer leerlingen zowel individueel als gezamenlijk plannen en zelfstandig werken.

Leer leerlingen plannen voor de korte en langere termijn middels grote opdrachten of het opdelen van taken.

Bied ondersteunende hulpmiddelen zoals checklists, formats, stappenplannen, logboek en urenregistratie aan.

Hanteer duidelijke deadlines, beloon tijdig inleveren en verbind consequenties aan het overschrijden van de deadline, zodat de leerlingen zelf verantwoordelijk zijn voor het plannen en het behalen van deadlines.

Werk vanaf de onderbouw tot de examenklassen toe naar een steeds hoger planningsniveau.

Generieke HAVO – HBO studievaardigheden – Jelle Nauta

Aan de slag als team/afdeling

  Breng in kaart wat er in het curriculum al gebeurt op het gebied van plannen en zelfstandig werken (in welk leerjaar, in welke lessen, hoeveel lestijd, op welke wijze, welke aanpak).

Bespreek de gewenste situatie en maak afspraken over: de gewenste begeleiding bij en tijdsinvestering in leren plannen en zelfstandig werken; de wijze waarop de studievaardigheden kunnen worden ingebed in het curriculum. Denk daarbij aan plannen (toepassen en oefenen) tijdens de reguliere lessen, in stages en in projecten, en de monitoring erop tijdens LOB; gebruik van dezelfde formats en begrippen; fasering tijdens de opleiding in de mate van sturing in de lessen: van docentgestuurd via gedeelde sturing naar leerlinggestuurd en van kleine, meer gestructureerde opdrachten naar grotere, open opdrachten; het tijdig aanleveren door school van informatie die de leerling nodig heeft om te kunnen plannen, zoals lesroosters, toetsroosters, inleverdata.

Generieke HAVO-HBO studievaardigheden – Jelle Nauta

De kracht van deze studievaardighedenset

• • • • • •

Tastbaar Bruikbaar Hanteerbaar Generiek Praktisch Sluit aan op toekomst (21th century skills)

Generieke HAVO-HBO studievaardigheden - Jelle Nauta

Wat gaan we doen?

• • • We bespreken in drie groepen een studievaardigheid: Plannen en zelfstandig werken ICT inzetten Onderzoeken Na 20 minuten koppelen we het resultaat plenair terug.

Generieke HAVO-HBO studievaardigheden - Jelle Nauta

Vragen bij de studievaardigheden

• In welke mate is deze studievaardigheid verweven in het havo curriculum? En specifieker, bij het vak NLT?

• In hoeverre komen de deelvaardigheden en het gewenst gedrag van leerlingen aan bod in het havo curriculum en bij het vak NLT?

• Met welke tips voor docenten en teams wilt u met voorrang aan de slag?

Generieke HAVO-HBO studievaardigheden - Jelle Nauta

Terugkoppeling Plannen en zelfstandig werken

Opbrengsten workshops: Veel ruimte voor deze studievaardigheid bij NLT, zelf een opbouw aanbrengen, van elkaar leren.

Tussendeadlines instellen, structuur bieden, bij de hand nemen Online NLT toolbox als hulpmiddel gebruiken: sluit goed aan op hbo Verschillende presentatievormen Veel groepsvormen – rollen, verantwoordelijkheid Coaching nodig van leerlingen, en dat kan binnen NLT; wel afstemmen op school met doorlopende leerlijnen.

Generieke HAVO-HBO studievaardigheden - Jelle Nauta

Terugkoppeling Onderzoeken / ICT inzetten

Opbrengsten workshops: Deelvaardigheden van onderzoeken komen te weinig aan bod op de havo, tweede deel van de lijst komt wel vaak aan bod bij NLT. Dit wordt eigenlijk haast teveel aangeboden, beter zou zijn om leerlingen in NLT meer zelf te laten doen.

Bij aanpassen van modules vaker Excel inzetten.

Weinig aandacht voor Onderzoek op de havo; invulling bij NLT is divers en module afhankelijk.

Bij NLT komen veel vaardigheden expliciet aan bod. Ontwerp een vaardigheden leerlijn; herhaling van vaardigheden bij verschillende vakken werkt.

Een groep NLT docenten heeft het idee dat ICT vaardigheden aardig op orde zijn, inclusief spreadsheets. Leerlingen leren van elkaar en van tutorials op internet.

Kritisch kijken naar informatie op internet is wel een probleem. Hoe leer je aan wat zin en onzin is?

Generieke HAVO-HBO studievaardigheden - Jelle Nauta

Terugkoppeling tips docenten(teams)

• • • • • • • • • • • Hoe gaan we om met motivatieprobleem bij havo leerlingen?

Leerlingen zelf verantwoordelijkheid geven Open opdrachten geven Creativiteit aanspreken Meer maken/doen Maak projecten/opdrachten “echt”, ‘’actueel’’ Producten verlangen Competitie in bouwen Jij bent belangrijk! Jouw kennis is nodig. Snel succes hebben.

URL’s doen het niet…..hoort erbij, loop je in de praktijk ook tegenaan. Ga op zoek naar een alternatief!

Organiseer projecten met bedrijven als opdrachtgevers voor havisten (kan ook buiten reguliere vakken) Begin al in eerste klas met projecten.

Generieke HAVO-HBO studievaardigheden - Jelle Nauta

Toekomstmuziek…..

• • • • Set studievaardigheden havo-hbo ligt nu bij de drukker Alle vo-scholen in Netwerk Noord krijgen enkele exemplaren, bijbestellen kan.

U ontvangt een exemplaar, ook een digitale versie.

Wij gaan in Netwerk Noord in gesprek met schoolleiders en docenten over de implementatie.

Dank voor uw aandacht en input! Contact, vragen??

[email protected]

Generieke HAVO-HBO studievaardigheden - Jelle Nauta