Transcript Geweld in The passion of the Christ

Module 8 (Jezus in beeld) – Hoofdstuk 3




Laatste twaalf uren van het leven van Jezus
Mel Gibson
Bewerking Passiespel, traditie in katholieke
kerk
Veel aan verdiend (de eerste vijf dagen 25
miljoen dollar per dag)




300 miljoen dollar verdiend aan deze film
Volgens hem film bedoeld om geloof te
verspreiden
Lid en sponsor van de Holy Family-kerk
Trouw rooms-katholiek
◦ ‘Ik geloof in de Latijnse mis met een keurig gewijde
priester.’

Gebruik van buitenbijbelse bronnen
◦ Veronica
◦ Namen van de andere kruiselingen

Mystiek
◦ Anna Emmerick

Maria
◦ Als maagd, medemiddelares en moeder van God

Kruiswegstaties


Kruisweg = godsdienstoefening waarbij
gelovigen al biddend en zingend langs de
afbeeldingen van de lijdensweg van Christus (de
kruiswegstaties) trekken
14 lijdenstaferelen = staties
◦
◦
◦
◦
◦
◦
◦
◦
◦
◦
◦
◦
◦
◦
1. Jezus wordt ter dood veroordeeld.
2. Jezus neemt het kruis op zijn schouders.
3. Jezus valt voor de eerste maal onder het kruis.
4. Jezus ontmoet zijn bedroefde moeder.
5. Simon van Cyrene helpt Jezus het kruis dragen.
6. Veronica droogt het gelaat van Jezus.
7. Jezus valt voor de tweede maal onder het kruis.
8. Jezus troost de wenende vrouwen van Jeruzalem.
9. Jezus valt voor de derde maal onder het kruis.
10. Jezus wordt van zijn kleren beroofd.
11. Jezus wordt aan het kruis genageld.
12. Jezus sterft aan het kruis.
13. Het lichaam van Jezus rust in de armen van zijn moeder.
14. Jezus wordt in het graf gelegd.

Vorm: gezamenlijke viering of individueel
◦ Viering op Goede Vrijdag (devotie  niet verplicht,
geen wezenlijk onderdeel van officiële eredienst)
◦ Individueel gebeden: de gelovige overweegt dan in
stilte of hardop het lijden van Christus

Legendarische details in de afbeeldingen
◦ De ‘Heilige Veronica’
 Volgens de legende een van de vrouwen die Jezus op
zijn kruisweg aansprak
 Zij reikte Jezus een doek aan om het bloedige zweet af
te vegen


In een bepaalde traditie van de rooms-katholieke
kerk  niet gangbaar!
Het stilstaan bij het bloed en de wonden van
Jezus
◦ Concentratie daarop is voor de gelovige een manier om
er van doordrongen te raken hoe hevig het lijden en
sterven van Jezus was
◦ Verhalen van mensen die zich zo hevig concentreerden
dat ze zelf ook wonden kregen (bijv. Anna Emmerick)
◦ Wij moeten in alles één worden met Christus, daarvoor is
het inleven in zijn lijden belangrijk
◦ Het moment dat jij ook voelt wat Jezus voelde is ook het
moment dat jij kunt zeggen dat Jezus volledig in je leeft



Geboren 8 september 1774 (dag van viering
geboortedag Maria)
Dochter van arme en vrome boeren
Van kinds af aan visioenen
◦ Bij haar doop was het kindje Jezus dat haar een
bruidsring liet zien
◦ Altijd contact met een beschermengel, die zij ook
vragen kon stellen
◦ Ze kon Maria en allerlei heiligen waarnemen
◦ Niet alle mensen hadden begrip voor deze
ervaringen  daarom werd ze zwijgzaam



Zwakke, ziekelijke gezondheid
Innig contact met overleden zielen in
vagevuur
Op 24-jarige leeftijd cruciale ervaring:
◦ In gebed in een kerk zag ze Christus vanuit het
tabernakel als een lichtende jongeling voor haar
verschijnen met in zijn linkerhand een
bloemenkrans en in zijn rechterhand een
doornenkroon
◦ Ze kreeg de keus en koos voor de doornenkroon
◦ Toen ze bij zichzelf kwam had ze hevige pijn en
bloedvlekken rondom haar hoofd


1811: ze zag de gekruisigde Jezus met stralende
wonden die als vurige pijlen haar handen, voeten
en zijden troffen, waarna ze begonnen te
bloeden
Vanaf nu bloedden de stigmata elke vrijdag
◦ Stigmata zijn bloedende wonden op de plekken waar
Jezus die tijdens zijn lijden en sterven ook had



12 jaar lang droeg zij de wonden van Christus
1812: klooster opgeheven  ze ging naar een
weduwe in Dülmen
De mensengemeenschap was sterk verbonden
met haar lot zowel in positieve als negatieve zin


The passion of the Christ is bijna volledig
gebaseerd op een boek van Anna Katharina
Emmerick (The dolorous passion of the
Christ)
Daarnaast is de film ook gebaseerd op
kruiswegstaties (opdr. 2)


Mel Gibson had voorkeur voor geweld
In christelijke kringen loopt men hier
tegenaan
◦ Is het lijden en sterven van Jezus inderdaad zo
gewelddadig geweest?
◦ Of hebben we hier te maken met een ziekelijke
afkeurenswaardige voorkeur voor geweld?

Illegale videoproducties waarin mensen op
sadistische wijze worden gemarteld om bij de
kijker lustgevoelens op te wekken
◦ Bezit en verspreiding van deze films is strafbaar

The passion of the Christ roept dat beeld op
◦ De eerste christelijke snuffmovie?
 De slechte dief Desmes: een kraai die hem een oog
uitpikt
 Judas’ zelfmoord, nadat hij te maken heeft gehad met
een groepje treiterende kinderen

Is geweld een goede manier om de
christelijke boodschap te verkondigen?
◦ Het zien van gruwelen verbittert en verhardt eerder
dan dat het mededogen opwekt
◦ De film heeft impact door het extreme geweld en
niet door de christelijke boodschap!



In de film komt amper een normale jood voor
Niets dan karikaturale behaarde, bebaarde en
duivelse tronies die er behagen in scheppen
Jezus zo hard mogelijk op de ongelukkigste
plekken te schoppen en te slaan
De joden met mededogen (Luc. 23: 27, 48)
zijn weggelaten uit de film





Verschenen op aswoensdag 2004
Geweld prominent: VS categorie R
Dialogen in Aramees, Hebreeuws en Latijn,
uiteindelijk wel ondertiteld, m.u.v. Mt. 27:25
Historische details van belang, maar film niet
alleen gebaseerd op NT (opdr. 2,3)
Film laat zich voorstellen als ‘meest
realistische film over het lijden van Jezus die
ooit gemaakt is’




Centrale vraag betreft de betekenis van het
lijden van Jezus in relatie tot de redding van
de mens
Het lijkt alsof Gibson zegt: hoe meer lijden,
hoe meer redding voor de wereld
Het lijden van Christus is het losgeld dat God
aan de duivel betaalt om de wereld te
verlossen van het kwaad
Maar voor de kijker die niet weet van deze
theologische achtergrond is Christus’ lijden
totaal zinloos en onbegrijpelijk

Goddelijkheid van Jezus getoond ten koste
van zijn menselijkheid
◦ “Moeder, ik maak alles nieuw”
◦ Zweetdoek van Veronica
◦ Geen menselijke vertroosting

Wellicht de meest problematische recente
Jezusfilm voor geloofscommunicatie
◦ Problematische christologie
◦ Film wekt de indruk dat deze de meest originele
bandopname van Jezus’ leven is
Argumenten wel kijken (Ramaker)
- Velen geloven dat schilderijen e.d. en dus ook deze film zinnige
instrumenten zijn in de verkondiging van het Evangelie
- Dienaren van het Woord gaan er anders door preken en dat is
goed: ons geloofsleven moet fris blijven en niet dor worden
- Wij hebben de film niet gemaakt, hij is er gewoon, daar kun je
niet om heen
- De film roept de vraag op die Jezus stelt: ‘Wie zegt gij dat Ik
ben?’
- De film kan een aanzet zijn voor verdere vragen
- Het is een eerlijke poging om het bijbels verslag ten aanzien van
de laatste twaalf uur tot zijn recht te laten komen
- De film berokkent een geloofsleven geen schade toe maar kan
wel stimuleren meer ernst van geloof te maken
- Mogelijkheid om met niet-christenen in gesprek te gaan
- Voor veel mensen benadert deze film de rechtzinnige prediking
veel directer dan de prediking in hun kerk
Argumenten niet kijken (Maris)
- Biedt de film wel ondersteuning aan de Bijbel?
- De intensiteit van het naspelen kan het horen naar de verkondiging in de weg
staan
- Doordat emoties aangesproken worden kan de prediking de concurrentie van de
film niet meer aan
- Ons gehoor kan verwend worden en dan luisteren we niet meer (Paulus aan
Timoteüs)
- God liet zijn Zoon voor mijn schuld de dood ingaan. Dat kan niet nagespeeld
worden.
- Het uiterlijk van een acteur kan de invulling van het portret van Jezus in de weg
zitten
- Het is schrikwekkend dat de film impact heeft op dienaren van het Woord
- Het wezen van het evangelie is dat er door middel van verkondiging mensen
geroepen worden: ‘In Hem gelooft Gij zonder Hem ooit gezien te hebben’
- Als we weer teruggaan naar zijn fysieke gestalte en naar een soort meebeleven
naar wat er ter plekke plaatsvond maken we in feite een achterwaartse beweging
- Deze vorm van evangelieverkondiging strookt niet met de manier waarop de
Heilige Geest werkt
- Het is geen zonde als je naar de film kijkt, maar overweeg wel goed of de film wel
goed is om te bekijken
1.
2.
3.
Hoe dicht blijft het script bij de evangeliën?
- Veel buitenbijbelse bronnen
- Wel dingen weggelaten (bijv. joden met mededogen, Luc.
23:27,48)
- Verder volgt de film redelijk de Bijbel
Welke aspecten van Jezus worden benadrukt?
- Jezus moet lijden
- Jezus’ goddelijkheid
Herken je het maatschappelijk en theologisch
denkkader van de filmmaker?
- Geweld in Amerikaanse films
- Rooms-katholicisme
- Bloed-en-wonden-mystiek
4.
5.
Welke boodschap wil de film overbrengen?
- Jezus moest lijden voor de redding van de mens
Jouw beleving
- Eigen invulling