Transcript De zorgmijdende dementerende

Zorgmijdend gedrag bij dementerenden
thuis en in het verpleeghuis
NVAG 14-06-2012
De Specialist Ouderengeneeskunde (SO)
en de Geriatrie verpleegkundige (GV)
binnen een zorgketen
Nieske Heerema, SO [email protected]
Joke Melenhorst, GV [email protected]
1
INDELING PRESENTATIE
Dementie
 Werkwijze GOAC
 Casus thuissituatie
 Casus verpleeghuis
 Specifieke aspecten dementie
 Ontwikkelingen

2
Dementie






Defecten in twee of meer gebieden cognitie:
– Geheugen
– Apraxie, afasie, agnosie
– Stoornissen uitvoerende functies
Interfererend met dagelijks leven
Progressief en dodelijk (gem. 8-jaarsoverleving)
DD: depressie en delier
243.000 patienten (2011)
Ziekte van Alzheimer, vasculaire dementie
3
Ernst dementie GDS
Global Deterioration Scale:
 1. Normaal
 2. Vergeetachtigheid, beginnende dementie
 3. Lichte dementie
 4. Matige dementie
 5. Matig ernstige dementie
 6. Ernstige dementie
 7. Zeer ernstige dementie
4
Lichte dementie?
Onthoudt weinig wat kort tevoren is gelezen /verteld
Voorwerpen verloren of onvindbaar weggelegd
Lichte woordvindproblemen
Ontkent iets niet te weten
5
Matige dementie?
Stoornissen kortetermijngeheugen
Trekt zich terug, risico isolement
Kan complexe taken niet meer uitvoeren
Mobiliteit is goed
Goede oriëntatie in tijd en plaats
Ontkenning van gebrek overheerst
6
Matig ernstige dementie?
Geheugenverlies valt snel op in gesprek
Herinnert zich wel belangrijke gebeurtenissen van vroeger
Enige desoriëntatie in tijd en plaats
Sturing en begeleiding noodzakelijk
7
Ernstige dementie?
Apraxie: hulp nodig bij handelingen
Wankel ter been
Fragmentarisch besef van gebeurtenissen uit verleden
Gedesoriënteerd in tijd en plaats
Emotionele veranderingen: wanen, angst, ontreddering,
dwanghandelingen
8
Ernstige dementie?
Apraxie: hulp nodig bij handelingen
Wankel ter been
Fragmentarisch besef van gebeurtenissen uit verleden
Gedesoriënteerd in tijd en plaats
Emotionele veranderingen: wanen, angst, ontreddering,
dwanghandelingen
9
Zeer ernstige dementie?
Spraakvermogen verloren, geen doelgerichte bewegingen,
Volledig zorgafhankelijk en bedlegerig
10
Geriatrisch Onderzoeks en
Advies Centrum






Gestart in 2000
Verwijzing
Ziekte en zorgdiagnostiek,
behandeling, zorgadvisering,
casemanagement
Werkwijze GV en SO
Geriatrisch Assessment
Multidisciplinair, multidimensioneel
behandelplan
11
GOAC werkgebied
expertisecentrum
Rivas ketenorganisatie
12
Zorgmijdende oudere
Belangrijkste oorzaak: cognitieve
stoornissen
 Serieuze bedreiging voor gezondheid
en risicofactor voor overlijden

Bron: Papaioannou et al. European Journal of General Practice mei 2012
13
Verschillende zorgmijders
Ouderen met cognitieve stoornissen,
vaak met somatische comorbiditeit,
nog zonder diagnose
 Ouderen met cognitieve stoornissen,
en psychiatrische problematiek
 Zorgmijdende echtparen
 Ook ouderen zonder cognitieve
problemen

14
CASUS: vraagstelling zorgadvies en
evt diagnostiek





S: onduidelijk eet/drinkpatroon, gewichtsverlies,
met in voorgeschiedenis nierfunctiestoornissen,
hypertensie; RR nu 110/65
A: zelfverwaarlozing op het gebied van ADL/HDL,
medicatiegebruik , brandgaatjes in kleding
M: alleenstaand, woont in caravan bij oudere zus
die overbelast dreigt te raken
P: toenemend vergeetachtig, facade, geen
ziektebesef of inzicht, lichte achterdocht,
apraxie, MMSE 20/30, rijdt nog auto
C: visus onduidelijk
15
Interventies






Contact opbouwen, vertrouwen winnen, toewerken
naar acceptatie HH hulp en van daaruit hulp bij
ADL
geriatrisch lab en staken RR medicatie
Contact familie voor hetero-anamnese en
omgangsadvies
Advisering hulpmiddelen
Gewichtscontrole , aandacht voor eetpatroon
Monitoring gevaarscriteria
16
Gevaarscriteria
Dwalen
 Ernstige verwaarlozing: vocht/voeding
 Zelfverwaarlozing bij ADL en bij
HDL/leefomgeving
 Brandgevaar, omgang met gas/electra
 Maatschappelijke teloorgang
 Agressie
 Overbelasting mantelzorg

17
Succesfactoren






Samenwerking met huisarts en andere
betrokkenen
Diagnostiek thuis
Goede uitleg naar familie/omgeving/andere
hulpverleners
Continuiteit bieden
Nakomen van afspraken
Aansluiten bij client en tempo aanpassen:
niet teveel willen
18
Gedwongen opname
RM of IBS
 Voorwaarden:

– Geestesstoornis: dementie
– Gevaar voor zichzelf, anderen of
omgeving
– Gevaar is buiten instelling niet af te
wenden

Afdeling psychogeriatrie of
gerontopsychiatrie
19
Casus verpleeghuis
Ziektegeschiedenis van mevr A
geboren 1946
 Diagnose Ziekte van Alzheimer in
2006
 Jan 2009 start DB
 Febr 2010 opname pg vphs (art 60 BOPZ)
 Nov 2011 overlijden
 Zelfverwaarlozing, weigeren
medicatie, eten en hulp bij
20
verzorging

Stappenplan probleemgedrag






Stap 1: lichamelijke en psychiatrische
problemen uitsluiten
Stap 2: persoonlijke en omgevingsfactoren
(BOM)
Stap 3: meten
Stap 4: begrijpen, interventies opstellen en
uitvoeren
Stap 5: evalueren
Stap 6: consolideren
Bron: Vilans/Verenso 2011
21
Brein Omgevings Methodiek
Probleemgedrag door ziekte en ongunstige
omgeving
 Gunstige omgeving vermindert
ziekteverschijnselen en verbetert
functioneren
 Drie aspecten:

– Omgeving
– Werkprocessen
– Bejegening

Gunstige en juiste prikkels uit omgeving
Bron: Anneke van der Plaats, sociaal geriater
22
Zorgmijden bij dementie

Specifieke aspecten:
– Geen ziekteinzicht: alles gaat goed
– Verlies cognitieve brein: afname
doelgericht gedrag en toename impulsief
gedrag vanuit emotionele brein (BOM)
– Verlies van zintuiglijke waarneming
– Verstoorde prikkelregulatie: toenemende
ontreddering
– Snel wisselend beeld door delier
23
Tot slot: ontwikkelingen





Ouderen zelf aan zet: ook bij dementie?
Knelpunt indicatiestelling, sluit niet aan bij
zorgmijders (eerst diagnose en voorliggende
voorzieningen zoals dagopvang)
Dilemma generalist-specialist in de wijk
Financiering SO en GVK
Websites:
–
–
–
–
www.breincollectief.nl
www.moderne-dementiezorg.nl
www.Alzheimer-Nederland.nl
www.verenso.nl
24